ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΕ ΠΑΣΧΟΝΤΕΣ ΑΠΟ ΟΞΕΙΑ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑ

Σχετικά έγγραφα
Η πρόληψη των κατακλίσεων σε βαριά πάσχοντες και η χρήση ειδικών στρωμάτων για την πρόληψη και αντιμετώπιση των κατακλίσεων

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ. Φοινίκη Αλεξάνδρου

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

σχετίζεται με αυξημένη νοσηρότητα αδυναμία πρόβλεψης βαρύτητας της νόσου στα αρχικά στάδια έντονη επαγρύπνηση το πρώτο 48ωρο

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

TEΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή διατριβή

Σχέση στεφανιαίας νόσου και άγχους - κατάθλιψης

þÿ ɺÁ Ä ÅÂ, ±»Î¼ Neapolis University þÿ Á̳Á±¼¼± ¼Ìù±Â ¹ º à Â, Ç» Ÿ¹º ½ ¼¹ºÎ½ À¹ÃÄ ¼Î½ º±¹ ¹ º à  þÿ ±½µÀ¹ÃÄ ¼¹ µ À»¹Â Æ Å

ΚΕΡΚΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΜΗΡΙΑΙΑ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΣΕ ΣΤΕΦΑΝΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΙ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΕΣ. ΜΙΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΙΦΝΙΔΙΟΥ ΒΡΕΦΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

H επίδραση της γονικής παρουσίας και του παιχνιδιού σε επώδυνες διαδικασίες στα παιδιά

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

Ο νοσηλευτικός ρόλος στην πρόληψη του μελανώματος

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Ο ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΜΑΣΤΟΥ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΙΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Mitomycin C application for the prevention of postoperative synechiae formation at the anterior commissure.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Ελένη Αριστοτέλους Α.Φ.Τ :

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο.

Π Ρ Ο Κ Α Τ Α Ρ Κ Τ Ι Κ Ο Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α. Πέμπτη, 15 Οκτωβρίου 2015 ΚΛΙΝΙΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

Πτυχιακή εργασία Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΧΡΟΝΙΟ ΑΣΘΜΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1

Περιγραφή Χρηματοδοτούμενων Ερευνητικών Έργων 1η Προκήρυξη Ερευνητικών Έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών/Τριών

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και τρόποι αντιμετώπισης του

Κεφάλαιο 17 ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Λουκία Βασιλείου

Πτυχιακή Εργασία Η ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΣΤΙΣ ΘΗΛΑΖΟΥΣΕΣ ΜΗΤΕΡΕΣ

Εκτεταμένη έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία στην παιδική και εφηβική ηλικία και εμφάνιση μελανώματος.

Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΟΝΑΔΑ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. Στυλιανός Σολωμή

ΑΑ24 Η ΣΑΡΚΟΠΕΝΙΑ ΠΟΥ ΕΠΑΓΕΙ ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΩΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΟΥΣ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗΣ ΣΤΟ ΕΣΥ. Ειρήνη Χριστοδούλου Επιμελήτρια Β

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

20ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Με τα μάτια στο μέλλον

Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση:

ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΑΟΡΤΗΣ ΚΑΙ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΚΟΙΛΙΑΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία. Εφηβεία και χρήση αλκοόλ. Νάνσυ Σταματοπούλου

Πτυχιακή Εργασία ΓΝΩΣΕΙΣ KAI ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ HIV. Στυλιανού Στυλιανή

ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Εισαγωγή. Σκοπός

ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. Kαραθανάση Κωνσταντινιά 1, Σαράφης Παύλος 2. Μαλλιαρού Μαρία 1,

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή Διατριβή

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΟΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΟ HPV ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας

Antoniou, Antonis. Neapolis University. þÿ ±½µÀ¹ÃÄ ¼¹ µ À»¹Â Æ Å

ΠΡΩΊΜΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ

ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Π.Γ.Ν.Θ.ΑΧΕΠΑ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΚΟΛΥΝΟΥ

Επιβλέπων καθηγητής: Δρ Βασίλειος Ραφτόπουλος ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΤΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΘΕΜΑ: ΕΓΚΡΙΣΗ ΘΕΜΑΤΩΝ KAI TΡΙΜΕΛΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ

υγεία των νοσηλευτών που συστηματικά εμπλέκονται στην παρασκευή και χορήγηση τους.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ Βασίλειος Ραφτόπουλος

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΗΨΗ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Ερώτηση Ποιο είδος μελέτης και γιατί θεωρείτε πως είναι το καταλληλότερο για την εκτίμηση της συχνότητας του διαβήτη τύπου 2 στον πληθυσμό μιας πόλης;

Απάντηση. Συγχρονική μελέτη

Στρατηγική µεταγγίσεων: Περιοριστική vs Ελεύθερη

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

2. Η Τεχνητή Σίτιση στην Οξεία Παγκρεατίτιδα

Η κοινωνική στήριξη και η συμμόρφωση προς τη θεραπεία σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια: συστηματική ανασκόπηση

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ. Λεμεσός

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΙΜΗΚΥΝΣΗΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΒΡΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ Copyright 2010 Τόμος 9 ος, Τεύχος 4 ο, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2010

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΘΕΜΑ: ΕΓΚΡΙΣΗ ΘΕΜΑΤΩΝ KAI TΡΙΜΕΛΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ

Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι. gr

Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο σε ασθενείς µε κολπική µαρµαρυγή: Πρόδροµα επιδηµιολογικά δεδοµένα της µελέτης MISOAC-AF

Η γαστροστομία για τον ασθενή με καρκίνο πνεύμονα

Γαστροστομία. Αθηνά Καπράλου,MD. Γενικός Χειρουργός. Δεκέμβριος, 2013

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

Η Aξία των Κλινικών Μελετών στην Ανάπτυξη Καινοτόμων Φαρμάκων Mελέτιος A. Δημόπουλος

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία «Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΤΩΝ ΧΕΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΝΔΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ»

Διατύπωση ερωτήσεων που μπορούν να απαντηθούν

OMA Α ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΗΣ ΣΗΨΗΣ (HELLENIC SEPSIS STUDY GROUP) Επικ. Καθηγητής Παθολογίας Παθολογική Κλινική, Σχολή Πανεπιστηµίου Αθηνών.

Transcript:

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΕ ΠΑΣΧΟΝΤΕΣ ΑΠΟ ΟΞΕΙΑ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑ Σκόντζου Κωνσταντίνα 1, Βασιλόπουλος Γιώργος 2, Κοτανίδου Αναστασία 3, Μαρβάκη Χριστίνα 4 1. Νοσηλεύτρια, MSc, Χειρουργείο, 401 Γ.Σ.Ν.Α 2. Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΤΕΙ Αθήνας 3. Καθηγήτρια Εντατικής Θεραπείας, Ιατρική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ 4. Ομότιμη Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΤΕΙ Αθήνας DOI: 10.5281/zenodo.822048 Περίληψη Εισαγωγή: Η έγκαιρη εφαρμογή προγράμματος εντερικής διατροφής έχει αρχίσει να κερδίζει έδαφος τα τελευταία χρόνια στην αντιμετώπιση της σοβαρής οξείας παγκρεατίτιδας θέτοντας υπό αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα της παρεντερικής διατροφής. Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας ανασκόπησης ήταν η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της τεχνητής διατροφής στην αναχαίτιση των επιπλοκών και στη βελτίωση των ασθενών με σοβαρή οξεία παγκρεατίτιδα. Υλικό και Μέθοδος: Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων Scopus, Pubmed, The Cochrane Library και Scopemed για το χρονικό διάστημα 2010-2015. Οι λέξεις κλειδιά που επελέγησαν ήταν «οξεία παγκρεατίτιδα», «διατροφή», «σίτιση» και «κλινικές δοκιμές». Για την εκπόνηση της ανασκόπησης χρησιμοποιήθηκαν 14 ερευνητικές μελέτες. Αποτελέσματα: Η υπεροχή της εντερικής σίτισης έναντι της παρεντερικής τεκμηριώνεται από την μείωση των μεσολαβητών της φλεγμονής και των σηπτικών επιπλοκών ενώ η πρώιμη εντερική διατροφή (εντός 48 ωρών) συνδέεται με χαμηλότερα ποσοστά επιπλοκών, πολυοργανικής δυσλειτουργίας και θνητότητας. Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε εντερική διατροφή νοσηλεύονται για μικρότερο χρονικό διάστημα σε σχέση με εκείνους που υποβάλλονται σε παρεντερική διατροφή. Η διάρκεια νοσηλείας στη ΜΕΘ είναι ακόμη πιο σύντομη για τους ασθενείς που λαμβάνουν και ανοσοδιατροφή η οποία συμβάλλει στην μείωση της βακτηριακής αλλόθεσης, της συστηματικής φλεγμονώδους αντίδρασης και των επιπλοκών. Συμπεράσματα: Η χορήγηση πρώιμης εντερικής διατροφής με ή χωρίς ανοσοδιατροφή, συμβάλλει αποφασιστικά στην αναστροφή της ραγδαίας επιδείνωσης των ασθενών με σοβαρή οξεία παγκρεατίτιδα και συνδέεται με λιγότερες επιπλοκές σε σχέση με την ολική παρεντερική διατροφή. Λέξεις-κλειδιά: Οξεία παγκρεατίτιδα, διατροφή, σίτιση, κλινικές δοκιμές. Υπεύθυνος αλληλογραφίας: Σκόντζου Κωνσταντίνα, Τηλ.6983525724, E-mail: konstantinasrn@gmail.com Σελίδα 94

EFFECTIVENESS OF ARTIFICIAL NUTRITION IN PATIENTS WITH ACUTE PANCREATITIS Skontzou Konstantina 1, Vassilopoulos George 2, Kotanidou Anastasia 3, Marvaki Christina 4 REVIEW 1. RN, MSc, Surgery, 401 General Military Hospital of Athens 2. Assistant Professor, Nursing Department, Technological Educational Institute of Athens 3. MD, Professor in Department of ICU, Medical School of Athens, National and Kapodistrian University of Athens 4. Emeritus Professor, Nursing Department, Technological Educational Institute of Athens DOI: 10.5281/zenodo.822048 Abstract Introduction: Early application of enteral nutrition programme has begun to gain ground in recent years in the treatment of severe acute pancreatitis by putting into question the effectiveness of parenteral nutrition. Aim: The purpose of the present review was to investigate the effectiveness of artificial nutrition in curbing of complications and improvement of patients with severe acute pancreatitis. Material and Method: There was a research in electronic databases Scopus, Pubmed, The Cochrane Library and Scopemed for the time period 2010-2015. The key words selected for the data search were acute pancreatitis, nutrition, feeding and clinical trials. For the preparation of the review, 14 research studies were used. Results: The superiority of enteral feeding versus parenteral is documented by the reduction of inflammatory mediators and septic complications while early enteral nutrition (within 48 hours) is associated with lower rates of complications, multiple-organ dysfunction and mortality. Patients undergoing enteral nutrition are hospitalized for a shorter period of time compared to those undergoing parenteral nutrition. The duration of hospitalization in the ICU is even shorter for patients who also receive immunonutrition which helps to reduce bacterial translocation, systemic inflammatory response and complications. Conclusions: The granting of early enteral nutrition with or without immunonutrition contributes decisively to reverse the sharp deterioration of patients with severe acute pancreatitis. Early enteral nutrition is associated with fewer complications compared to total parenteral nutrition. Key-words: Acute pancreatitis, nutrition, feeding, clinical trials. Corresponding author: Skontzou Konstantina, Tel. Number: 6983525724, e-mail: konstantinasrn@gmail.com Σελίδα 95

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η οξεία παγκρεατίτιδα είναι φλεγμονώδης νόσος του παγκρέατος και των παρακείμενων ιστών 1 η οποία πυροδοτεί την συστηματική φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού. 2 Υπάρχουν πολλοί ενοχοποιητικοί παράγοντες για την πρόκληση παγκρεατικής φλεγμονής 3 η οποία οφείλεται στην ενεργοποίηση πρωτεολυτικών παγκρεατικών ενζύμων μέσα στο πάγκρεας. Αυτή η διαδικασία αυτοπεψίας του παγκρεατικού αδένα προκαλεί εκτεταμένες ιστικές νεκρώσεις, τις περισσότερες φορές θανατηφόρες λόγω σοβαρών σηπτικών επιπλοκών. 2 Ο αυξανόμενος αριθμός κρουσμάτων παρά την εξέλιξη της παρεχόμενης φροντίδας, εγείρει πολλά ερωτηματικά σχετικά με την αποτελεσματικότητα της καθιερωμένης θεραπευτικής προσέγγισης αυτών των ασθενών. 3 Για έναν αιώνα περίπου, η αποφυγή οποιασδήποτε μορφής σίτισης που θα ενεργοποιούσε την παγκρεατική δραστηριότητα, ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος για την αντιμετώπιση της οξείας παγκρεατίτιδας. 4 Ωστόσο, η άποψη της «ανάπαυσης» του παγκρέατος μέσω της παρεντερικής σίτισης δεν έχει αποδώσει μέχρι στιγμής τα προσδοκώμενα θεραπευτικά αποτελέσματα 5 αν και ήταν η κυρίαρχη θεραπευτική προσέγγιση τα τελευταία 20-30 χρόνια. 4 ΣΚΟΠΟΣ Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της συμβολής της τεχνητής διατροφής στη μείωση της νοσηρότητας και στη βελτίωση της κλινικής εικόνας ασθενών με οξεία παγκρεατίτιδα. ΥΛΙΚΟ ΜΕΘΟΔΟΣ Τα νεώτερα επιστημονικά δεδομένα που έχουν ανακύψει συνέβαλαν στην αναθεώρηση καθιερωμένων θεραπευτικών πρακτικών, θέτοντας το ερευνητικό ερώτημα σχετικά με την αποτελεσματικότητα της εντερικής ή της παρεντερικής διατροφής για την αντιμετώπιση της οξείας παγκρεατίτιδας. Τα κριτήρια εισαγωγής των ερευνητικών μελετών ήταν η εγκυρότητα των επιστημονικών περιοδικών από τα οποία προέρχονταν, η γλώσσα συγγραφής η οποία έπρεπε να είναι η ελληνική και η αγγλική, η χρονολογία συγγραφής για το διάστημα 2010-2015, οι λέξεις κλειδιά που να σχετίζονται με το εννοιολογικό περιεχόμενο του τίτλου της εργασίας και το είδος των ερευνητικών μελετών οι οποίες έπρεπε να είναι μόνο προοπτικές μελέτες και τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές. Τα κριτήρια αποκλεισμού αφορούσαν τίτλους άρθρων που ήταν άσχετοι με το αντικείμενο της εργασίας, ανασκοπικές, περιγραφικές ή αναδρομικές μελέτες καθώς επίσης και έρευνες που αναφέρονταν σε διαφορετικές κατηγορίες ασθενών (π.χ. ασθενείς με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου). Η αναζήτηση πραγματοποιήθηκε στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων Scopus, Pubmed, The Cochrane Library και Scopemed. Οι λέξεις κλειδιά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν «οξεία παγκρεατίτιδα», «διατροφή», «σίτιση», «κλινικές δοκιμές», «άρθρα» και «επιστημονικό πεδίο ιατρικό ή νοσηλευτικό». Από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας προέκυψαν 142 άρθρα από τα οποία απερρίφθησαν τα 128 διότι δεν ανταποκρίνονταν στα προκαθορισμένα κριτήρια εισόδου. Οι μελέτες που επελέγησαν για Σελίδα 96

την εκπόνηση της συστηματικής ανασκόπησης ήταν 14 (Διάγραμμα ροής 1). Αποτελέσματα - Συζήτηση Η υπεροχή της εντερικής έναντι της παρεντερικής διατροφής επιβεβαιώνεται από τα ποσοστά των επιπλοκών, της πολυοργανικής δυσλειτουργίας και της θνητότητας 6,7 τα οποία στη συγκεκριμένη μελέτη διαφοροποιήθηκαν θετικά υπέρ της χορήγησης εντερικής διατροφής (Πίνακας 1). Αξιολογήθηκαν συνολικά 549 ασθενείς από τους οποίους οι 272 υποβλήθηκαν σε παρεντερική σίτιση και οι 277 σε εντερική. Το ποσοστό των επιπλοκών αφορούσε το 40% των ασθενών με παρεντερική σίτιση και μόνο το 10% των ασθενών με εντερική (Ρ<0.05). Το συνολικό ποσοστό θνητότητας ήταν 14.7% για τους ασθενείς που σιτίζονταν παρεντερικά vs 3.6% για τους ασθενείς που σιτίζονταν εντερικά (Ρ<0.05). Η έγκαιρη έναρξη εντερικής σίτισης σε σοβαρή οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να ρυθμίσει τα επίπεδα της φλεγμονής και να καθυστερήσει την συστηματική φλεγμονώδη αντίδραση (SIRS) του οργανισμού. Η μείωση των μεσολαβητών της φλεγμονής και των επιπέδων ενδοτοξίνης στον ορό, είναι στοιχεία που αναδεικνύουν το ρόλο της εντερικής διατροφής στη μείωση της συστηματικής λοίμωξης του οργανισμού. 8 Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί η σημασία της συγχορήγησης εντερικής διατροφής και ανοσοδιατροφής στη μείωση της συστηματικής φλεγμονώδους αντίδρασης και στην ελάττωση των ποσοστών σήψης, πολυοργανικής δυσλειτουργίας (MODS) και θνητότητας 9,10 (Πίνακας 2). Ο όρος ανοσοδιατροφή παραπέμπει σε ενισχυμένα διατροφικά συμπληρώματα με προβιοτικά, γλουταμίνη, αργινίνη και Ω3-λιπαρά οξέα τα οποία κινητοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα και ενεργοποιούν την φλεγμονώδη απάντηση του οργανισμού. 5,11 Η οριοθέτηση ενός χρονοδιαγράμματος για την χορήγηση εντερικής διατροφής συμβάλλει αποφασιστικά στη μείωση των επιπλοκών και της θνητότητας. Πράγματι η έρευνα ανέδειξε τη συμβολή της έγκαιρης χορήγησης εντερικής σίτισης (εντός 72 ωρών) όχι μόνο στη μείωση της νοσηρότητας αλλά και στην διατήρηση της βιωσιμότητας του εντερικού βλεννογόνου. 12,13,14 Τα περιστατικά με συστηματική φλεγμονώδη αντίδραση, πολυοργανική δυσλειτουργία, παγκρεατική λοίμωξη και επιμολυσμένη νέκρωση ήταν στα χαμηλότερα επίπεδα στους ασθενείς που ξεκινούσαν να σιτίζονται μέσα σε 24-48 ώρες (Πίνακας 3). Χαρακτηριστική είναι μια μελέτη με 97 ασθενείς που ξεκίνησαν να σιτίζονται το πρώτο 48ωρο όπου δεν σημειώθηκε κανένας θάνατος. 15 Η διάρκεια νοσηλείας εξαρτάται από το χρονικό σημείο έναρξης και τη διάρκεια των επιπλοκών όπως επίσης και από το χρόνο επέλευσης της θνητότητας. Η θνητότητα στη σοβαρή οξεία παγκρεατίτιδα οφείλεται σε πολυοργανική δυσλειτουργία (MODS) για την εκδήλωση της οποίας απαιτείται η παρέλευση ενός εύλογου χρονικού διαστήματος. 15,16 Τα ποσοστά MODS τα οποία καταγράφηκαν ήταν 15.8% για τους ασθενείς που είχαν παρεντερική σίτιση vs 3.9% για ασθενείς με εντερική σίτιση. Είναι αυτονόητο ότι η εφαρμογή προγράμματος παρεντερικής διατροφής αυξάνει τη διάρκεια νοσηλείας, τις επιπλοκές και τη συχνότητα εμφάνισης πολυοργανικής δυσλειτουργίας. Η Σελίδα 97

έγκαιρη έναρξη εντερικής διατροφής μειώνει κατακόρυφα τα ποσοστά θνητότητας άρα έχουμε μικρότερα ποσοστά MODS, λιγότερες επιπλοκές και κατά συνέπεια μικρότερο χρόνο νοσηλείας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η παρούσα ανασκόπηση παρέχει σημαντικά στοιχεία που τεκμηριώνουν τη συμβολή της εντερικής διατροφής στην έκβαση της οξείας παγκρεατίτιδας και την υπεροχή της έναντι της παρεντερικής. Τα ποσοστά των επιπλοκών, της σήψης και της οργανικής δυσλειτουργίας ήταν πολύ χαμηλότερα στους ασθενείς που είχαν εντερική σίτιση σε σχέση με εκείνους που είχαν παρεντερική σίτιση αλλά δυστυχώς δεν ήταν και ανύπαρκτα. Η θεαματική μείωση του ποσοστού των επιπλοκών και της θνητότητας σε ασθενείς που ξεκίνησαν να σιτίζονται μέσα σε 48 ώρες, φανερώνει τη σημασία του χρόνου στην αναστροφή μιας ραγδαίας επιδείνωσης. Ο θετικός ρόλος της πρώιμης εντερικής διατροφής ενισχύεται με τη συγχορήγηση ανοσοδιατροφής η οποία ως γνωστόν προστατεύει την εντερική χλωρίδα και δρα καταλυτικά στη διατήρηση της λειτουργικότητας του εντερικού φραγμού. Το απόσταγμα αυτής της μελέτης είναι ξεκάθαρο. Η οξεία παγκρεατίτιδα αποτελεί ένα πολύπλοκο κλινικό σύνδρομο και παρ όλες τις προόδους που έχουν σημειωθεί, δεν έχει εξαλειφθεί ακόμη ούτε η νοσηρότητα αλλά ούτε και η θνητότητα. Η διατροφική θεραπεία αυτών των ασθενών πρέπει να συμβαδίζει με την εξέλιξη των ερευνητικών επιτευγμάτων και να μην θεωρείται δεδομένη αφού ανακύπτουν διαρκώς καινούρια δεδομένα που ανατρέπουν καθιερωμένες πρακτικές. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Feng YC, Wang M, Feng Z, Qin RY. Study on acute recent stage pancreatitis. World J Gastroenterol 2014; 20(43):16138-45. 2. Piccinni G, Testini M, Angrisano A, Lissidini G, Gurrado A, Memeo R et al. Nutritional support in patients with acute pancreatitis. FBS 2012; 4:1999-06. 3. Poropat G, Giljaca V, Hauser G, Stimac D. Enteral nutrition formulations for acute pancreatitis. CochraneDatabaseSystRev. 2015; (3):CD010605, «Διαθέσιμο από»: http://www.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.100 2/14651858.CD010605.pub2/full. Ημερομηνία πρόσβασης: 8/5/2016. 4. Petrov MS. Gastric feeding and gut rousing in acute pancreatitis. NCP 2014; 29(3):287-290. 5. Olah A, Romics L. Enteral nutrition in acute pancreatitis: a review of the current evidence. World J Gastroenterol 2014; 20(43):16.123-31. 6. Vieira JP, Araujo GF, Azevedo JR, Goldenberg A, Linhares MM. Parenteral nutrition versus enteral nutrition in severe acute pancreatitis. Acta Cir Bras 2010; 25(5):449-54. 7. Wu XM, Ji KQ, Wang HY, Li GF, Zang B, Chen WM. Total enteral nutrition in prevention of pancreatic necrotic infection in severe acute pancreatitis. Pancreas 2010; 39(2):248-51. 8. Fu Y, Wen J, Wang G, Wen P, Gong M, Han M et al. Effect of enteral nutrition on cytokine production and plasma endotoxin in patients with severe acute pancreatitis. WCJD 2015; 23(7):1174-9. Σελίδα 98

9. Wa Y. Curative effect of early enteral compound glutamine in treatment of severe pancreatitis. WCJD 2015; 23(9):1484-8. 10. Wang G, Wen J, Xu L, Zhou S, Gong M, Wen P et al. Effect of enteral nutrition and ecoimmunonutrition on bacterial translocation and cytokine production in patients with severe acute pancreatitis. JSR 2013; 183(2):592-7. 11. Cui LH, Wang XH, Peng LH, Yu L, Yang YS. The effects of early enteral nutrition with addition of probiotics on the prognosis of patients suffering from severe acute pancreatitis. CCCM 2013; 25(4):224-8. 12. Singla S, Jain NP, Gupta S, Singla V, Sethi P, Singh J. Prospective study to evaluate the outcome of early enteral nutrition in severe acute pancreatitis. NJIRM 2014; 5(3):116-21. 13. Sun JK, Mu XW, Li WQ, Tong ZH, Li J, Zheng SY. Effects of early enteral nutrition on immune function of severe acute pancreatitis patients. World J Gastroenterol 2013; 19(6):917-22. 14. Xu CF, Huang XX, Shen YZ, Wang XP, Gong L, Wang YD. The effects of enteral nutrition versus total parenteral nutrition on gut barrier function in severe acute pancreatitis. CJIM 2011; 50(5):370-3. 15. Wereszczynska-Siemiatkowska U, Swidnicka- Siergiejko A, Siemiatkowski A, Dabrowski A. Early enteral nutrition is superior to delayed enteral nutrition for the prevention of infected necrosis and mortality in acute pancreatitis. Pancreas 2013; 42(4):640-646. 16. Zou L, Ke L, Li W, Tong Z, Wu C, Chen Y et al. Enteral nutrition within 72 hours after onset of acute pancreatitis vs delayed initiation. EJCN 2014; 68(12):1288-93. Σελίδα 99

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Διάγραμμα ροής 1: Απεικόνιση των βημάτων της ανασκόπησης της βιβλιογραφίας. Σύνολο άρθρων που προέκυψαν από την αναζήτηση (ν= 142) Μελέτες που απερρίφθησαν επειδή δεν ήταν τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες και μελέτες κοορτής (ν= 21) Σύνολο μελετών που προέκυψαν για περαιτέρω αξιολόγηση (ν= 121) Μελέτες που απερρίφθησαν έπειτα από ανάγνωση του τίτλου (ν= 68) Σύνολο μελετών που προέκυψαν για περαιτέρω αξιολόγηση (ν= 53) Μελέτες που απερρίφθησαν έπειτα από ανάγνωση της περίληψης ή ολόκληρου του άρθρου (ν= 13) Σύνολο μελετών που προέκυψαν για περαιτέρω αξιολόγηση (ν= 40) Τελικό σύνολο μελετών της ανασκόπησης (ν= 14) Σελίδα 100

Πίνακας 1: Υπεροχή εντερικής έναντι παρεντερικής διατροφής ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΣΚΟΠΟΣ ΥΛΙΚΟ ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Vieiraκαι συν. 6 Σύγκριση Τυχαιοποιημένη Χορηγήθηκε Ομάδα ΠΔ: παρεντερικής κλινική δοκιμή με ΕΔ στους 15 - Παγκρεατική και εντερικής 31 ασθενείς. Η ασθενείς και λοίμωξη και διατροφής σε επιλογή έγινε με ΠΔ στους 16. σήψη από τον επίπεδο νοση- βάση τα απεικονιστικά Καταγραφή ενδαγγειακό ρότητας και ευρήματα (ταξινόμηση αποτελεσμάτων. καθετήρα. Θνητότητας Balthazar: C, D, E). (3) θάνατοι. (ΠΔ vs ΕΔ). Ομάδα ΕΔ: - Κανένας θάνατος. Wu και συν. 7 Σύγκριση Τυχαιοποιημένη Χορηγήθηκε MODS: 80% εντερικής και κλινική δοκιμή με χημειοπρο - στην ομάδα ΠΔ παρεντερικής 107 ασθενείς. Η CT και φύλαξη σε vs 21% στην διατροφής η CRP παρείχαν τα όλους τους ομάδα ΕΔ. στην πρόληψη ίδια στοιχεία ασθενείς. Για Παγκρεατική παγκρεατικής νοσηρότητας για 7 μέρες, οι 54 σηπτική νέκρω- νεκρωτικής όλους τους ασθενείς. σιτίζονταν ση: 72% στην λοίμωξης σε μόνο με ΠΔ ομάδα ΠΔ vs σοβαρή οξεία και οι άλλοι 23% στην παγκρεατίτιδα (ΣΟΠ). 53 μόνο με ΕΔ. ομάδα ΕΔ. Θνητότητα: 43% ομάδα ΠΔ 11% ομάδα ΕΔ (Ρ<0.05). Fu και συν. 8 Αξιολόγηση Τυχαιοποιημένη Μέτρηση της Ομάδα ΕΔ: της επίδρασης κλινική δοκιμή με 72 συγκέντρωσης Χαμηλότερα της ΕΔ στα ασθενείς σε 2 ομάδες, στο πλάσμα: επίπεδα TNF-a, επίπεδα παρεντερικής και IL-6, IL-10, IL-6, CRP, WBC κυτοκινών και εντερικής σίτισης. TNF-a και & ενδοτοξίνης. ενδοτοξινών ενδοτοξίνης Αυξημένη IL-10 στο πλάσμα την 1 η, 4 η, 7 η σε σχέση με την σε ΣΟΠ. και 14 η μέρα. ομάδα ΠΔ. Σελίδα 101

Πίνακας 2: Συγχορήγηση εντερικής διατροφής & ανοσοδιατροφής ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΣΚΟΠΟΣ ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Wa 9 Αξιολόγηση της Προοπτική μελέτη Ομάδα Ε: Ομάδα παρατήθεραπευτικής 108 ασθενών με Έναρξη ρησης (Π): επίδρασης της τυχαιοποιημένη πρώιμης Χαμηλότερα πρώιμης ΕΔ με κατανομή σε ομάδα εντερικής επίπεδα ALT, συνθετική παρατήρησης (n=54) σίτισης. AST, BUN, IL-6, γλουταμίνη σε και ομάδα ελέγχου Ομάδα Π: IL-1B, IL-8, CRP, ΣΟΠ. (n=54). Κριτήρια Έναρξη TNF-a, APACHE σύγκρισης: APACHE πρώιμης II και κρεατινίνη II score, TNF-a, IL-6, εντερικής (Ρ<0.05). IL-1B, IL-8, IL-10, σίτισης με Η IL-10 ήταν hs - CRP, ηπατική και συνθετική αυξημένη και νεφρική λειτουργία. γλουταμίνη. στις 2 ομάδες. Wang και συν. 10 Να εξετάσει τα Τυχαιοποιημένη Κριτήρια Ομάδα ΕΔ και αποτελέσματα κλινική δοκιμή με σύγκρισης: Ομάδα ΕΔ με ΕΔ + ανοσοδ. 183 ασθενείς σε 3 APACHE II, ανοσοδιατροφή: σε βακτηριακή ομάδες: εντερικής TNF-a, IL-6, Χαμηλότερα αλλόθεση και διατροφής, παρεντε- IL-10, ποσοστά σε παραγωγή ρικής διατροφής και επίπεδα APACHE II score, κυτοκινών σε εντερικής διατροφής ενδοτοξίνης TNF-a, IL-6, ΣΟΠ. με ανοσοδιατροφή. στο πλάσμα, ενδοτοξίνη, σήψη, βακτηριακά MODS και στελέχη στα θνητότητα. κόπρανα, επιπλοκές. IL-10: χαμηλά ποσοστά στην ομάδα ΠΔ και υψηλά στις άλλες. Σελίδα 102

Πίνακας 3: Πρώιμη ή όψιμη εντερική διατροφή ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΣΚΟΠΟΣ ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Singla και Αξιολόγηση Προοπτική μελέτη Έναρξη 90% των ασθενών συν. 12 πρώιμης 30 ασθενών με ρινοεντερικής ανεκτικοί στη σίτιση ρινοεντερικής ΣΟΠ (APACHE II σίτισης σε και στην αύξηση της διατροφής 8 και Ranson s 48-72 ώρες ποσότητας μέσα σε σε ασθενείς score 3). και σταδιακή 2-5 μέρες. Η μέση με ΣΟΠ. αύξηση της διάρκεια νοσηλείας ποσότητας. ήταν 6 μέρες vs Σύγκριση των 12.67 μέρες για το μετρήσεων υπόλοιπο 10% των την 2 η, 7 η ασθενών (Ρ=0.04). και 14 η μέρα. Sun και συν. 13 Αξιολόγηση Τυχαιοποιημένη Έναρξη ΕΔ Διαφοροποίηση της επίδρασης κλινική δοκιμή με σε 24-48 hr μετρήσεων την 7 η της πρώιμης 60 ασθενείς σε 2 (1 η ομάδα) μέρα στην 1 η ομάδα: ΕΔ στο ομάδες: πρώιμης και σε 8 μέρες Χαμηλότερα επίπεδα ανοσοποιη- και όψιμης ΕΔ. (2 η ομάδα). CRP, CD4 + Τ-λεμφοτικό και στην Καταγραφή κυττάρων και αναλοκλινική ανοσολογικών γίας CD4 + /CD8 +, έκβαση των παραμέτρων επίπεδα IgG. Ποσοστά επιπλοκών: ασθενών με την 1 η, 3 η, 7 η ΣΟΠ. και 14 η μέρα. 26.6% για την 1 η ομάδα vs 76.6% για την 2 η ομάδα. Παρόμοια ποσοστά θνητότητας και στις 2 ομάδες Σελίδα 103