ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ Σχολή ιοίκησης και Οικονοµίας Τµήµα ιοίκησης Επιχειρήσεων ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ο ρόλος της Κοινωνικής Ευθύνης στην στρατηγική των Ελληνικών Τραπεζών ~ THE ROLE OF CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY IN THE GREEK BANKING STRATEGY ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ - ΑΕΜ 3533 ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΒΑΛΑ 2012
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο 1.1 Εισαγωγή...3-4 1.2 Σκοπός της εργασίας...4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο 2.1 Βιβλιογραφική ανασκόπηση...5 2.2 Έννοια της Τράπεζας 5-6 2.2.1 Η εξέλιξη του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος..6-8 2.3 Έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.8 2.4 Πότε και που εµφανίζεται η ΕΚΕ...9 2.5 Οι Αρχές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης...10 2.5.1 Αποστολή, αξίες και όραµα..10 2.5.2 Εργασιακό κλίµα..10-11 2.5.3 Κοινωνικός διάλογος.11 2.5.4 Ανθρώπινα δικαιώµατα 11-12 2.5.5 Ενασχόληση µε τις τοπικές κοινωνίες...12 2.5.6 Ανάπτυξη τοπικών οικονοµιών 12-13 2.5.7 Περιβάλλον...13 2.5.8 Αγορά...13-14 2.5.9 Ηθική.14 2.6 Οι πρακτικές και τα αποτελέσµατα της δηµόσιας πολιτικής 14-15 2.7 Εσωτερική και Εξωτερική Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη..15-16 2.8 Το «Γλωσσάρι» της ΕΚΕ..16-19 2.9 Οι λόγοι των εταιριών που επενδύουν στην ΕΚΕ.19-20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο 3.1 Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στο Τραπεζικό σύστηµα..21 3.2 Παραδείγµατα ΕΚΕ των Τραπεζών ανά τοµέα δράσης.22 3.2.1 Ανθρώπινο δυναµικό...22-24 3.2.2 Περιβάλλον..25-28 3.2.3 Κοινωνία..29-33 3.2.4 Πυρκαγιές 2007 ράσεις..33-38 1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο 4.1 Ερευνητική Μεθοδολογία 39-40 4.1.2 ιαδικασία σχεδιασµού του ερωτηµατολογίου 40 4.2 Μέθοδος συλλογής στοιχείων...40 4.3 Παρουσίαση στοιχείων της έρευνας.41-74 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο 5.1 Συµπεράσµατα..75-79 5.2 Προτάσεις για µελλοντική έρευνα.80 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο 6.1 Βιβλιογραφία...81-82 6.2 Παραρτήµατα 83-88 2
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο 1.1 Εισαγωγή Η επιχείρηση, όπως και κάθε οργανωµένη κοινωνική έκφραση, αποκτά και αυτή µια «κουλτούρα». Η κουλτούρα αυτή ορίζει, µέσα στο χώρο επιρροής της, νοµοτέλειες. Τι δέον γενέσθαι µε τη συµπεριφορά της επιχείρησης προς τον πελάτη; Προς τον εργαζόµενο σε αυτήν; Προς τον ιδιοκτήτη των κεφαλαίων που η επιχείρηση απασχολεί; Προς το περιβάλλον γενικότερα;(θανόπουλος 2003) Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) έχει οριστεί µε πολλούς τρόπους από ακαδηµαϊκούς, οµάδες συµµετεχόντων και εταιρίες, όµως ανεξαρτήτως του αριθµού των ορισµών, το χαρακτηριστικό που επικρατεί σε όλους τους ορισµούς, άµεσα ή έµµεσα είναι ότι η ΕΚΕ αποτελεί σύνολο αξιών που περιγράφουν ή και καθορίζουν έναν τρόπο σκέψης βάσει του οποίου λαµβάνονται αποφάσεις. Την αξία της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης αναγνωρίζουν ολοένα και περισσότερο οι ελληνικές τράπεζες και εντάσσουν την έννοια της κοινωνικής υπευθυνότητας στις στρατηγικές τους επιλογές. Προς αυτή την κατεύθυνση οι τράπεζες εφαρµόζουν εκτεταµένα προγράµµατα κοινωνικής προσφοράς υποστηρίζοντας σηµαντικές εκπαιδευτικές, πολιτιστικές, αθλητικές, περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες και υλοποιώντας πλήθος χορηγικών ενεργειών προς ευπαθείς κοινωνικές οµάδες και κοινωφελείς µη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Οι πρωτοβουλίες των τραπεζών- µελών της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ) που παρουσιάζονται στην συνέχεια της έρευνας, καταδεικνύουν το γεγονός ότι και στο ελληνικό τραπεζικό σύστηµα η ΕΚΕ έχει υιοθετηθεί ως ο σύγχρονος τρόπος µάνατζµεντ. Στόχος της συγκεκριµένης µελέτης είναι η προσπάθεια προσδιορισµού εκείνων των κριτηρίων που οι καταναλωτές (έχοντας πραγµατοποιήσει συναλλαγή µε κάποια τράπεζα) αξιολογούν ως σηµαντικά για την εικόνα των τραπεζών και κατά πόσο ενταγµένα είναι αυτά τα κριτήρια στην στρατηγική των ελληνικών τραπεζικού κλάδου. Πριν φτάσουµε στα συµπεράσµατα, παρατίθεται η θεωρία, ο ορισµός και το τι ακριβώς εννοούµε µε τον όρο Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, την ιστορία του, τους κανόνες και τα πλαίσια που τον διαµορφώνουν, πως οι τράπεζες 3
συντονίζουν τις προσπάθειές τους ώστε να δηµιουργήσουν µια υπεύθυνη κοινωνικά εικόνα και τέλος ποια είναι τα κριτήρια των πελατών προς αυτή την κατεύθυνση. 1.2 Σκοπός της εργασίας Ο τραπεζικός ελληνικός κλάδος, αναγνωρίζοντας πως η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του θα έχει καλύτερα αποτελέσµατα σε ένα εύρωστο κοινωνικά περιβάλλον, τίθεται (ειδικά τα τελευταία χρόνια) σε οδηγό των εξελίξεων στον τοµέα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Ο καθοριστικός ρόλος προγραµµάτων και δράσεων εταιρικής ευθύνης για την πρόοδο και ευηµερία της κοινωνίας αλλά και οι πολυσύνθετες δυνατότητες που παρουσιάζονται σε εποχές οικονοµικής κρίσης, αποτελεί τον κύριο λόγο επιλογής του συγκεκριµένου θέµατος, ως αντικειµένου επιστηµονικής µελέτης. Ο κύριος σκοπός της µελέτης είναι η κατανόηση των κριτηρίων που χρησιµοποιούν οι πελάτες-καταναλωτές ώστε να επιλέξουν µια τράπεζα και κατ επέκταση ο εντοπισµός των επιθυµιών των πελατών ώστε να έχουν θετική εικόνα για την κοινωνική διάσταση των δραστηριοτήτων µιας τράπεζας. 4
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο 2.1 Βιβλιογραφική ανασκόπηση Είναι βέβαιο ότι ελάχιστοι θα αποδέχονταν τη δυνατότητα να ζήσουν πλουσιοπάροχα µε αντάλλαγµα ένα εντελώς κατεστραµµένο φυσικό περιβάλλον και µια διαλυµένη κοινωνία, όπου οι συνθήκες ζωής θα ήταν αφόρητες. Αρκεί ίσως να αναλογιστεί κανείς την αξία µιας κατά τα άλλα πολυτελούς διαβίωσης, όπου όµως η ατµόσφαιρα θα είναι πνιγηρή από τους υπερβολικούς ρύπους διοξειδίου του άνθρακα, τα αποθέµατα νερού θα έχουν λιγοστέψει ή θα έχουν µολυνθεί από τοξικά απόβλητα και τα δέντρα θα έχουν αποψιλωθεί. Παρ όλα αυτά τόσο τα άτοµα όσο και οι οργανισµοί συχνά στην καθηµερινότητά τους ιεραρχούν τις οικονοµικές ανταµοιβές ως σηµαντικότερες από οτιδήποτε άλλο, ακόµη και όταν αυτές είναι αντίθετες στις αξίες και στις πεποιθήσεις τους. Οι Κοινωνικά Υπεύθυνες Επενδύσεις (SRΙ), ως έννοια και ως πρακτική στις αγορές, υφίστανται τουλάχιστον από τα τέλη του 19ου αιώνα και αυτό που ουσιαστικά επιδιώκουν είναι να συµβιβάσουν την υψηλή οικονοµική απόδοση των επενδυτικών επιλογών µε τα ζητήµατα που θεωρούνται σηµαντικά για την κοινωνική ευηµερία (Φελίνα ανάλη, 2010). Η συµβολή του τραπεζικού κλάδου στην οικονοµική ανάπτυξη και στην κοινωνική συνοχή καθίσταται ακόµη πιο σηµαντική στις σηµερινές συνθήκες οικονοµικής κρίσης και ταυτόχρονα µετάπτωσης σε ένα νέο πρότυπο ανάπτυξης. Ο τραπεζικός κλάδος µπορεί να ξεκινήσει έναν ειλικρινή διάλογο µε τα κύρια ενδιαφερόµενα µέρη για ουσιώδη θέµατα συµβάλλοντας έτσι στη βιωσιµότητα του νέου αναπτυξιακού προτύπου. Οι αρχές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) αποτελούν πολύτιµο εφόδιο για τον διάλογο αυτόν (Στέλλα Κοβλακά, 2011). 2.2 Έννοια της Τράπεζας Η Τράπεζα είναι οικονοµική επιχείρηση που θεωρείται ως ο µεσάζοντας µεταξύ κεφαλαιούχων, που ζητούν να επενδύσουν κεφάλαια, και εκείνων οι οποίοι έχουν ανάγκη δανεισµού για τη χρηµατοδότηση των δραστηριοτήτων τους. Η κυριότερη λειτουργία της τράπεζας είναι ο έντοκος δανεισµός. ανείζει κεφάλαια τα οποία της ανήκουν ή κεφάλαια προερχόµενα από καταθέσεις 5
πελατών. Οι τράπεζες παρουσιάστηκαν αρχικά στη ύση ως αργυραµοιβεία που αντάλλασαν διάφορα νοµίσµατα µε κέρδος. Αργότερα, άρχισαν να συγκεντρώνουν κεφάλαια, που µε αυτά χρηµατοδοτούσαν τα κράτη και µάλιστα σε περίπτωση πολέµου. Με την επέκταση του δανεισµού κεφαλαίων σε ιδιώτες δηµιουργήθηκε ο σηµερινός τύπος τραπεζών. Γενικά, τα σηµερινά τραπεζικά ιδρύµατα χωρίζονται σε τράπεζες καταθέσεων που δανείζονται κεφάλαια από ιδιώτες και τα δανείζουν σε τρίτους και σε εκδοτικές, που έχουν το προνόµιο να δίνουν τραπεζογραµµάτια αντί για µεταλλικό νόµισµα. Οι τράπεζες αποτελούν σπουδαίο παράγοντα στην εµπορική και οικονοµική ζωή ενός τόπου. έχονται καταθέσεις µε τόκο, προεξοφλούν τις συναλλαγµατικές, δανείζουν µε ενέχυρο τίτλους και εµπορεύµατα, ή µε υποθήκη, χρηµατοδοτούν µεγάλες επιχειρήσεις, χορηγούν κρατικά δάνεια κτλ. (Π. Α. Κιοχός και Γ.. Παπανικολάου, 2000) 2.2.1 Η εξέλιξη του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος Επί κυβέρνησης Καποδίστρια φαίνεται επιτακτική η ανάγκη ανάπτυξης ενός τραπεζικού συστήµατος για την ικανοποίηση των αναγκών της οικονοµίας, της µείωσης της τοκογλυφίας και την βοήθεια στη γεωργία. Έτσι, το 1828 συστήθηκε η Εθνική Χρηµατοδοτική Τράπεζα. Οι γενικότερες πολιτικοοικονοµικές συνθήκες της περιόδου αυτής, η περιορισµένη τραπεζική δραστηριότητα της τράπεζας αυτής, η αποτυχία της να αναπτύξει την εµπιστοσύνη του κόσµου σε αυτήν και οι λίγες αποταµιεύσεις που έγιναν, κατέληξε στη διάλυσή της το έτος 1834. Στις 30 Μαρτίου του 1841 ιδρύθηκε η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας (ΕΤΕ), που αποτέλεσε την βάση για την ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονοµίας. υο όµιλοι κεφαλαιούχων, από τους οποίους ο ένας αποτελείτο από Έλληνες και Γάλλους, ο δε άλλος από Άγγλους κεφαλαιούχους, υπέβαλλαν σχετικές προτάσεις στην κυβέρνηση, η οποία ήρθε σε συµφωνία µε τον Άγγλο Γκλας (εκπρόσωπο του οµίλου Ράιτ) και εξέδωσε νόµο (25/1/1836) για την σύσταση της Εθνικής Τράπεζας, που θα είχε σκοπό την ανάπτυξη της γεωργίας, της βιοµηχανίας, του εµπορίου και της ναυτιλίας. Παρά όµως τη συµφωνία που έγινε, ο Ράιτ διατύπωσε ορισµένες επιφυλάξεις και ο νόµος για τη σύσταση της ΕΤΕ παρέµεινε µόνο στα χαρτιά, Στο µεταξύ, ο Ελβετός Ευνάρδος απέστειλε στον έλληνα φίλο του Γ. Σταύρο 500.00 δρχ µε την εντολή να αντιµετωπίσει την περίπτωση ανάπτυξης τραπεζικών εργασιών στην Ελλάδα. 6
Έγιναν διάφορα διαβήµατα προς την τότε κυβέρνηση, η οποία δέχτηκε να βοηθήσει στη δηµιουργία νέας τράπεζας µε συµµετοχή χιλίων µετόχων. Η εξέλιξη των γεγονότων αυτών συνετέλεσε στην κατάργηση του νόµου 1836 και την έκδοση του νόµου µε ηµεροµηνία 30 Μαρτίου 1841 που συνέστησε και θεµελίωσε στην πράξη τραπεζικό ίδρυµα µε την επωνυµία Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Το κεφάλαιο της Εθνικής Τράπεζας ορίστηκε µε νόµο σε 500.000 δρχ. και παραχωρήθηκε το δικαίωµα σε αυτή έκδοσης τραπεζικών γραµµατίων. Με βασιλικά διατάγµατα που εκδόθηκαν αργότερα. Καθορίστηκαν οι υποχρεώσεις και τα δικαιώµατα των µετόχων και ρυθµίστηκαν τα της διοίκησης και της εσωτερικής λειτουργίας. Το Νοέµβριο του 1841 συνήλθαν οι µέτοχοι σε προπαρασκευαστική συνέλευση για να ρυθµίσουν τα βασικά προβλήµατα λειτουργίας της τράπεζας. Στην πρώτη συνέλευση εκλέχθηκε ιευθυντής Τράπεζας ο Γ. Σταύρου, υποδιευθυντής ο κ. Κ. Βράνης, τακτικοί σύµβουλοι οι κ.κ. Α. Ρουζιού και Εµµ. Μενεσθεύς. Το πρώτο υποκατάστηµα της τράπεζας ιδρύθηκε στην Σύρο το 1843 και το δεύτερο στην Πάτρα το έτος 1846. Κατά το έτος 1848 η τράπεζα αντιµετώπισε την πρώτη οικονοµική κρίση λόγω των πολιτικών γεγονότων στην Ευρώπη, που είχαν επίδραση στις εξωτερικές πιστώσεις που είχαν ανασταλεί. Στην συνέχεια, η κρίση στο εµπόριο χειροτέρευσε την κατάσταση, γιατί οι έµποροι δεν µπορούσαν να ικανοποιήσουν τις υποχρεώσεις τους προς την τράπεζα. Την κρίση αυτή την ξεπέρασε µε επιτυχία η τράπεζα, και αργότερα επέκτεινε τις εργασίες της. Είναι βέβαιο γεγονός, ότι η ΕΤΕ απετέλεσε τον άξονα της οικονοµικής ζωής της χώρας και της οικονοµικής ανάπτυξής της. Το έτος 1876 αποφασίστηκε η Εθνική Τράπεζα να βοηθήσει µε τη συµµετοχή της στην ίδρυση εταιρείας για την αποξήρανση της λίµνης Κωπαίδας. Το 1882 στην κατασκευή και εκµετάλλευση των σιδηροδροµικών γραµµών Θεσσαλίας, Πειραιώς-Αθηνών-Πελοποννήσου και σε άλλες κοινωφελείς επιχειρήσεις. Το 1893 παρά τη µεγάλη συµπαράσταση της ΕΤΕ δεν κατορθώθηκε να αποφευχθεί η πτώχευση του ελληνικού κράτους. Στις 22 Μαΐου 1928ιδρύθηκε εκδοτική τράπεζα, που ονοµάστηκε Τράπεζα της Ελλάδος, σ αυτή µεταβιβάστηκε το εκδοτικό προνόµιο και οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την πιστωτική κυκλοφορία και, κατά συνέπεια, αφαιρέθηκαν από την ΕΤΕ. Την 1 η Μαρτίου 1928 η Γενική Συνέλευση των µετόχων της ΕΤΕ τροποποίησε το καταστατικό της τράπεζας σύµφωνα µε τις νέες συνθήκες και εξέλεξε ιοικητή τον Γ. ροσόπουλο αντί του Αλ. ιοµήδη, που διορίσθηκε ιοικητής στην Τράπεζα της Ελλάδος. 7
Ο Ν. 2292 του 1953 εξουσιοδοτεί τη διοίκηση για την αναγκαστική συγχώνευση των τραπεζικών επιχειρήσεων. Ο νόµος αυτός επέβλεπε κυρίως στην συγχώνευση των δυο τραπεζών Εθνικής και Αθηνών, πράγµα που έγινε µε βάση το βασιλικό διάταγµα 26/2/1953 και συνεστήθη ανώνυµος τραπεζική εταιρεία µε την επωνυµία «Εθνική Τράπεζα Ελλάδος και Αθηνών». Η ΕΤΕ παραµένει και σήµερα η πρώτη εµπορική Τράπεζα της χώρας, ελέγχει την τράπεζα Επαγγελµατικής Πίστεως, τη Στεγαστική Τράπεζα και µετέχει στην ΕΤΒΑ και σε µεγάλο αριθµό επιχειρήσεων καθώς ελέγχει τις ασφαλιστικές εταιρείες Εθνική και ΑΣΤΗΡ. (Π. Α. Κιοχός και Γ.. Παπανικολάου, 2000) 2.3 Έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη έχει πολλούς ορισµούς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε τον εξής ορισµό το 2006: «Μια έννοια σύµφωνα µε την οποία οι εταιρείες ενσωµατώνουν σε εθελοντική βάση κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανησυχίες στις επιχειρηµατικές τους δραστηριότητες και στις επαφές τους µε άλλα ενδιαφερόµενα µέρη» (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Πράσινη Βίβλος, 2001). Αν και σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει συµφωνία ως προς τον ορισµό της έννοιας, όπως και ως προς τις δράσεις που συµπεριλαµβάνει, ωστόσο η ακριβής φύση και τα χαρακτηριστικά της διαφοροποιούνται ανάλογα µε το εθνικό ή το πολιτισµικό περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται. Σε κάποιες χώρες η ΕΚΕ εντάσσεται σε µια σειρά πολιτικών, ενώ σε άλλες οι δράσεις ευαισθητοποίησης είναι οι µόνες που προβλέπουν οι δηµόσιες πολιτικές. Σε αυτό το πλαίσιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγκέντρωσε τις δηµόσιες πολιτικές που αφορούν το συγκεκριµένο θέµα και οι οποίες εντάσσονται σε τρεις βασικές θεµατικές ενότητες: πρώτον, πολιτικές που προωθούν τις δράσεις ΕΚΕ, δεύτερον, πολιτικές που προωθούν τη διαφάνεια στις δράσεις ΕΚΕ, τρίτον, πρωτοβουλίες ή πρακτικές που εντάσσονται σε άλλες δηµόσιες πολιτικές και οι οποίες έχουν σηµαντικό αντίκτυπο στις δράσεις ΕΚΕ. Στην Ελλάδα η οργάνωση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης αρχίζει ουσιαστικά το 1999 µε την ίδρυση του ελληνικού δικτύου για την κοινωνική συνοχή, ακολουθώντας τα βήµατα του ευρωπαϊκού δικτύου επιχειρήσεων για την κοινωνική συνοχή. 8
2.4 Πότε και που εµφανίζεται η ΕΚΕ Η θεωρία περί επιχειρηµατικής ηθικής και υπευθυνότητας έκανε την εµφάνισή της στη δεκαετία του 70, για να γνωρίσει ευρεία διάδοση στις δεκαετίες του 80 και του 90 τόσο στο επιχειρηµατικό όσο και στο ακαδηµαϊκό πεδίο. Ως ΕΚΕ ορίζεται κάθε δράση ή πρωτοβουλία από πλευράς ενός οργανισµού ή επιχείρησης µε ανταποδοτικό όφελος προς το κοινωνικό σύνολο. Αντίστοιχα, κοινωνικά υπεύθυνη επιχείρηση είναι αυτή που στο συνολικό πεδίο της δραστηριοποίησής της υπολογίζει και προωθεί το κοινό συµφέρον στη βάση κοινά αποδεκτών ηθικών κανόνων. Ουσιαστικά η ΕΚΕ ορίζεται ως ένα υπάρχον πλαίσιο που προσδιορίζει τη συµβατότητα ενός οργανισµού ή µιας εταιρείας µε τις κοινά αποδεκτές αρχές της ηθικής, τη συµµόρφωση µε τους νόµους και τους διεθνώς αποδεκτούς κανόνες. Σε έναν ιδανικό κόσµο εταιρικής ηθικής, οι εταιρείες σέβονται το φυσικό περιβάλλον, τους καταναλωτές και το εργατικό δυναµικό τους, ενώ επικεντρώνονται στο δηµόσιο συµφέρον, προωθούν την οικονοµική ανάπτυξη και την ευηµερία της κοινότητας και δραστηριοποιούνται στη δηµόσια σφαίρα µε γνώµονα το δηµόσιο συµφέρον και όφελος. Η επιχειρηµατική ηθική εκ πρώτης όψεως φαντάζει η εύλογη απάντηση στις οικονοµικές και κοινωνικές ανακατατάξεις που έχει επιφέρει ο 21ος αιώνας και η παγκοσµιοποίηση. Οικονοµικά εύρωστες και παντοδύναµες πολυεθνικές επιχειρήσεις µπορούν να παίξουν καταλυτικό ρόλο σε θέµατα της δηµόσιας ζωής και να επιτελέσουν κοινωνικό έργο, σε κάποιες περιπτώσεις εξίσου εκτενές µε αυτό των εθνικών κυβερνήσεων ή των διεθνών οργανισµών. Κατά κύριο λόγο, η ΕΚΕ, άµα τη εµφανίσει της, συνδέθηκε µε τη βοήθεια προς τις χώρες του Τρίτου Κόσµου, τις πρακτικές προστασίας των καταναλωτών κυρίως στη βιοµηχανία των τροφίµων και την υπεύθυνη διαχείριση των φυσικών πόρων. Καθώς η ανθρωπότητα συνειδητοποιούσε σταδιακά το µέγεθος της οικολογικής καταστροφής που απειλεί τον πλανήτη, η επιχειρηµατική ηθική «πρασίνιζε»: αειφόρος ανάπτυξη, αναδάσωση, βιοποικιλότητα, εναλλακτικές πηγές ενέργειας, ανακύκλωση. Η µετάλλαξη αυτή φανερώνει την αναπροσαρµογή της επιχειρηµατικής ηθικής και των πρακτικών της στις κοινωνικές επιταγές των καιρών. Για τους πιο δύσπιστους όµως, η ΕΚΕ προσαρµόζεται στο περιβάλλον για να νοµιµοποιεί την επιχειρηµατική δραστηριότητα και ενίοτε να «φιµώνει» τους ακτιβιστές. Εν µέσω οικονοµικής ύφεσης, η ΕΚΕ προβάλλεται ως µονόδροµος για να διαφύγουµε την κρίση. Οι φωνές για ένα «πράσινο Νew Deal» πληθαίνουν στις ΗΠΑ, κυρίως µετά την εκλογή Οµπάµα. 9
2.5 Οι Αρχές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης Υπάρχουν συγκεκριµένες Αρχές που οφείλουν οι εταιρίες να τηρούν προκειµένου η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη να έχει «ηθική». Η «ηθική» αυτή περιλαµβάνει δράσεις που υποστηρίζουν τις δηµοκρατικές αρχές. Οι τοµείς εφαρµογής προγραµµάτων Ε.Κ.Ε. µπορούν να διακριθούν σε εκείνους που αφορούν το εσωτερικό της επιχείρησης και σε εκείνους που αφορούν το εξωτερικό περιβάλλον της. Παρακάτω αναφέρονται οι τοµείς και δίνονται σύντοµες επεξηγήσεις για κάθε έναν από αυτούς. 2.5.1 Αποστολή, Αξίες και Όραµα Η Αποστολή πρέπει να µεταφέρει στον κόσµο το µοναδικό χαρακτήρα µιας επιχείρησης. Η θεµελίωση της αποστολής και η υποστήριξη των εταιρικών αξιών χαρακτηρίζουν µια επιχείρηση. Πολλοί διευθύνοντες πιστεύουν ότι δεν µπορούν να ηγηθούν µιας οργάνωσης αν οι σκοποί και οι αξίες της δεν εκφράζονται µε σαφή και εµπνευσµένο τρόπο. Οι κοινωνικά υπεύθυνες εταιρίες σχεδιάζουν τις αξίες και τα οράµατά τους µαζί µε εκείνους που άµεσα ή έµµεσα επηρεάζονται από τις δραστηριότητές τους και τις ενσωµατώνουν στις καθηµερινές διαχειριστικές πρακτικές. 2.5.2 Εργασιακό κλίµα Εργασιακές συνθήκες Ίσες ευκαιρίες Κατάρτιση και επαγγελµατική εξέλιξη Αµοιβές και παροχές εδοµένου ότι ο όρος "χώρος εργασίας" είναι γενικός, χρησιµοποιούνται τέσσερις συγκεκριµένες περιοχές για την περιγραφή της Ε.Κ.Ε. στο χώρο αυτό 10
: εργασιακό περιβάλλον, αµοιβές και παροχές, ίσες ευκαιρίες και θέµατα απασχολησιµότητας. Το εργασιακό περιβάλλον καλύπτει παραδοσιακούς προβληµατισµούς σχετικά µε την υγιεινή και ασφάλεια, τα προγράµµατα ευηµερίας, την ισορροπία µεταξύ εργασιακής και οικογενειακής ζωής, τους τραυµατισµούς στους χώρους εργασίας, τη βία και την παρενόχληση. Η κατάρτιση και επαγγελµατική εξέλιξη αναφέρεται σε δράσεις διατήρησης του επιπέδου των δεξιοτήτων των εργαζοµένων όπως : κατάρτιση, ανάπτυξη επαγγελµατικής καριέρας, ενδυνάµωση και προγράµµατα υποστήριξης τεχνολογικών και οργανωτικών αλλαγών, που συµβάλλουν στη βελτίωση της συνολικής επαγγελµατικής εξέλιξης και τη συµµετοχή των εργαζοµένων στη δια βίου κατάρτιση. Με τον όρο "αµοιβές και παροχές" εννοούνται οι διαδικασίες στελέχωσης, τα πακέτα αµοιβών, τα συστήµατα επιβραβεύσεων, οι υπηρεσίες και διευκολύνσεις προς το προσωπικό και τις οικογένειές τους, που προσφέρονται πέραν των προβλεποµένων από το νόµο και συµβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των εργαζοµένων. 2.5.3 Κοινωνικός διάλογος Σχέσεις µε τους εκπροσώπους των εργαζοµένων ιαχείριση αλλαγών στην επιχείρηση Με την έννοια "Κοινωνικός ιάλογος" δηλώνεται ο βαθµός αναγνώρισης και πρακτικής εφαρµογής των εργασιακών και συνδικαλιστικών δικαιωµάτων των εργαζοµένων σε συλλογικό επίπεδο. H συµµόρφωση µε τους νόµους αλλά και οικειοθελείς δράσεις ενεργοποιούν τον κοινωνικό διάλογο σε κάθε επίπεδο, ο οποίος µπορεί να εκφράζεται µέσω της λειτουργίας Εργασιακών Συµβουλίων, διαβουλεύσεων µε τους Κοινωνικούς Εταίρους κλπ. 2.5.4 Ανθρώπινα δικαιώµατα Στο χώρο εργασίας Έξω από το χώρο εργασίας Παιδική εργασία / Καταναγκαστική εργασία 11
Ο καθορισµός αυτού του όρου αντικατοπτρίζεται στη ιακήρυξη των Ανθρωπίνων ικαιωµάτων των Ηνωµένων Εθνών, η οποία είναι ευρέως γνωστή και έχει υιοθετηθεί παγκόσµια. Η έννοια περιλαµβάνει τα ανθρώπινα δικαιώµατα τόσο "µέσα" στο χώρο εργασίας όσο και "έξω" από αυτόν. Το πρώτο αναφέρεται στο σεβασµό των διεθνώς συµφωνηθέντων συνθηκών εργασίας όπως η απαγόρευση κάθε µορφής διάκρισης και η ανάληψη θετικής δράσης για το σκοπό αυτό, καθώς και η ελευθερία του συνδικαλίζεσθε. Το δεύτερο αναφέρεται στον ευρύτερο αντίκτυπο των επιχειρήσεων στην κοινωνία και ασχολείται µε τον κοινωνικό αποκλεισµό, τη φτώχεια, το δικαίωµα στην εκπαίδευση, στη διατροφή, στην ελευθερία και γενικότερα στο δικαίωµα της ζωής και όχι απλώς της επιβίωσης. Η "Παιδική εργασία / Καταναγκαστική εργασία" αφορά την εφαρµογή µέτρων για την καταπολέµηση της παιδικής ή και της καταναγκαστικής εργασίας. 2.5.5 Ενασχόληση µε τις τοπικές κοινότητες Συνεργασία µε την κοινότητα Παροχές και χορηγίες προς την κοινότητα Συµµετοχή εργαζοµένων Ο όρος "Συνεργασία µε τις κοινότητες" αναφέρεται σε δράσεις και πρωτοβουλίες που αναπτύσσει η επιχείρηση στην τοπική κοινότητα, σε συνεργασία µε άλλους οργανισµούς για ένα σκοπό. Η επιχείρηση συνεργάζεται µε την κοινότητα και επενδύει πόρους στην υποστήριξη θεµάτων που την ενδιαφέρουν. Ο όρος "Παροχές και χορηγίες προς τις κοινότητες" αναφέρεται στις δωρεές σε χρήµα ή σε είδος και στις χορηγίες συγκεκριµένων δράσεων. Η τελευταία κατηγορία, η "συµµετοχή Εργαζοµένων", αναφέρεται είτε στη συνεισφορά των εργαζοµένων στην υποστήριξη νέων κατά την περίοδο της εκπαίδευσής τους ή την υποστήριξη και παρότρυνση των εργαζοµένων προς τον εθελοντισµό. 2.5.6 Ανάπτυξη τοπικών οικονοµιών ηµιουργία θέσεων εργασίας και επιχειρηµατικότητα Απασχολησιµότητα Προγράµµατα για νέους 12
Ο όρος " ηµιουργία θέσεων εργασίας και επιχειρηµατικότητα" αναφέρεται στις πρωτοβουλίες της επιχείρησης για τη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας και τη βοήθεια για ανάπτυξη µικρών επιχειρήσεων. Ο όρος "Απασχολησιµότητα" αναφέρεται σε δράσεις και πρωτοβουλίες για αύξηση της απασχολησιµότητας, µέσω της βελτίωσης των δεξιοτήτων και της δια βίου κατάρτισης. Η τελευταία κατηγορία αναφέρεται στην υποστήριξη των νεώτερων γενεών µέσα από εκπαιδευτικές δράσεις. 2.5.7 Περιβάλλον Βιώσιµη ανάπτυξη Πράσινες δράσεις ιαχείριση αποβλήτων Πρόληψη από ρύπανση Ο όρος "Βιώσιµη ανάπτυξη" εµφανίστηκε για πρώτη φορά το 1987 στο Brundland Report. Καλύπτει τον τρόπο µε τον οποίο οι οργανισµοί επιδιώκουν σήµερα οικονοµική ανάπτυξη µε την ταυτόχρονη προστασία των πόρων για την ανάπτυξη του αύριο. Αυτό είναι ένα θέµα αυξανόµενης σηµασίας και προβληµατισµού για τους υπεύθυνους οργανισµούς. Σήµερα οι επιχειρήσεις λαµβάνουν υπόψη την επίδρασή τους στο περιβάλλον σε όλους τους επιχειρηµατικούς τους σχεδιασµούς, διαχειρίσεις και µετρήσεις αποτελεσµατικότητας. Η "βιωσιµότητα" αναφέρεται στις δράσεις µιας εταιρίας για µείωση της αρνητικής επίδρασής της. Για παράδειγµα, η ύπαρξη διαχειριστικών συστηµάτων µείωσης των εκπεµπόµενων ρύπων και η αποτελεσµατική χρήση των φυσικών πόρων. Οι πράσινες δράσεις αφορούν δράσεις που αναπτύσσει η επιχείρηση µέσα και έξω από την οργάνωσή της για αύξηση της γνώσης των περιβαλλοντικών θεµάτων. 2.5.8 Αγορά Σχέσεις της αλυσίδας εφοδιασµού ιαχείριση προϊόντων Έρευνα και ανάπτυξη Marketing Υπεύθυνες επενδύσεις 13
Οι "σχέσεις της αλυσίδας εφοδιασµού" και η "διαχείριση των προϊόντων" είναι ο πυρήνας του τρόπου µε τον οποίο η Ε.Κ.Ε. επηρεάζει την αγορά. Το πρώτο απαιτεί υπεύθυνες δεσµεύσεις από και προς τους προµηθευτές και τους υπεργολάβους και τον καθορισµό προτύπων ποιότητας στον εφοδιασµό και την παραγωγή. Μεταξύ άλλων, ο δεύτερος όρος αναφέρεται σε θέµατα όπως οι σχέσεις µε τους πελάτες, οι έλεγχοι υγιεινής και ασφάλειας στις διαδικασίες παραγωγής, συσκευασίας και διανοµής. "Έρευνα και ανάπτυξη" : έρευνα για ευκαιρίες δηµιουργίας νέων προϊόντων και υπηρεσιών που εξυπηρετούν κοινωνικές ανάγκες. Το "Marketing" περιλαµβάνει το σωστό και ηθικό marketing και τη διαφήµιση. 2.5.9 Ηθική ωροδοκία και διαφθορά Σύγκρουση συµφερόντων Έντιµη εµπορία Κώδικας δεοντολογίας Η συµµόρφωση µε τους νόµους είναι απαραίτητη αλλά δεν είναι πλέον αρκετή. Οι δράσεις πέρα από τη συµµόρφωση µε τους νόµους είναι σήµερα ο δρόµος για απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος. Η "ηθική" περιλαµβάνει εταιρικές αρχές και δράσεις που υποστηρίζουν τις δηµοκρατικές αρχές, την καταβολή φόρων, την έντιµη εµπορία, τα ανθρώπινα δικαιώµατα, µε την ταυτόχρονη αποφυγή κάθε µορφής δωροδοκίας, ξεπλύµατος χρήµατος και συνεργασίας µε καταπιεστικά καθεστώτα. 2.6 Οι πρακτικές και τα αποτελέσµατα της δηµόσιας πολιτικής Οι πρακτικές στον τοµέα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης δεν αποτελούν πανάκεια και δεν µπορούν από µόνες τους να παραγάγουν τα επιθυµητά αποτελέσµατα. εν αποτελούν υποκατάστατο της δηµόσιας πολιτικής, αλλά µπορούν να συµβάλουν στην επίτευξη πολλών στόχων δηµόσιας πολιτικής, όπως: 1. Στη διαµόρφωση πιο ολοκληρωµένων αγορών εργασίας και υψηλότερων επιπέδων κοινωνικής ένταξης. 2. Σε επενδύσεις στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και τη διά βίου µάθηση. 14
3. Σε βελτιώσεις στη δηµόσια υγεία. 4. Στη βελτίωση των επιδόσεων στον τοµέα της καινοτοµίας. 5. Στη διαµόρφωση πιο θετικής εικόνας για τις επιχειρήσεις και τους επιχειρηµατίες στην κοινωνία. 6. Στην ορθολογικότερη χρήση των φυσικών πόρων και στη µείωση των επιπέδων ρύπανσης. 7. Στον µεγαλύτερο σεβασµό των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και των βασικών κανόνων εργασίας. 8. Στη µείωση της φτώχειας και στην επίτευξη προόδου σε σχέση µε τους στόχους της χιλιετίας για την ανάπτυξη. 2.7 Εσωτερική και Εξωτερική Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Ο όρος «Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη» αναφέρεται στην συστηµατική, οργανική και εθελοντική «ενσωµάτωση» από τις εταιρείες στην επιχειρηµατική τους λειτουργία δραστηριοτήτων µε κοινωνική, περιβαλλοντική και πολιτιστική διάσταση, µε ουσιαστική συνεισφορά προς το κοινωνικό σύνολο, σε διάδραση µε όλους τους συµµέτοχους (stakeholders). Είναι µία συνεχής δέσµευση των επιχειρήσεων να συµβάλλουν στην οικονοµική ανάπτυξη ενώ παράλληλα να βελτιώνουν την ποιότητα ζωής του εργατικού δυναµικού και των οικογενειών τους καθώς και της τοπικής κοινότητας και της κοινωνίας γενικότερα. Ο ορισµός αυτός είναι στενά συνδεδεµένος µε την έννοια της «τριπλής προσέγγισης» (triple bottom line approach), σύµφωνα µε την οποία για να είναι µία εταιρεία βιώσιµη πρέπει να είναι οικονοµικά ασφαλής, να ελαχιστοποιεί τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να δρα λαµβάνοντας υπόψη τις κοινωνικές προσδοκίες. Η κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων διακρίνεται σε εσωτερική και εξωτερική. Η εσωτερική διάσταση αφορά δράσεις που αναπτύσσονται µέσα στην επιχείρηση και αφορούν τη διαχείριση και ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναµικού, την υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία και τη διαχείριση του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων. Η εξωτερική διάσταση αφορά δράσεις που επεκτείνονται πέρα από τα όρια της επιχείρησης, όπως στις τοπικές 15
κοινότητες, στους επιχειρηµατικούς εταίρους, τους προµηθευτές, τους πελάτες, τις δηµόσιες αρχές και τους µη κυβερνητικούς οργανισµούς. Η προστασία του περιβάλλοντος βρίσκεται στο επίκεντρο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Οι αυξανόµενες ανησυχίες για τις κλιµατικές αλλαγές ωθούν όλο και περισσότερες εταιρείες να εξετάσουν τον τρόπο προσαρµογής τους ούτως ώστε να έχουν την ελάχιστη επιβάρυνση στο περιβάλλον. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε πως και οι αρχηγοί των κρατών-µελών και κυβερνήσεων της ΕΕ υιοθέτησαν δέσµη µέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος και την ενέργεια, που καθιστούν την ΕΕ πρωτοπόρο παγκοσµίως στη σωτηρία του πλανήτη µας. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να στηρίζει την αρχή της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και να παρέχει πρακτικά και διαφανή εθελοντικά µέσα προκειµένου να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους. 2.8 Το «Γλωσσάρι» της ΕΚΕ Είναι οι όροι που χρησιµοποιούν όσοι ασχολούνται µε την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη. Ένας καινούργιος, συναρπαστικός κόσµος όπως αυτός της ΕΚΕ, που δηµιουργεί δράσεις σε νέους τοµείς, που έρχεται σε επαφή µε τον άνθρωπο και το περιβάλλον, δεν µπορεί παρά να φέρνει καινούργιες λέξεις, νέες φράσεις, ένα πλούσιο «Γλωσσάρι». Benchmarking : Σύγκριση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών διαχειριστικών διαδικασιών, της αποτελεσµατικότητας και του κοινωνικού απολογισµού µιας επιχείρησης. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί για παροχή λεπτοµερών συγκρίσεων µεταξύ τµηµάτων µιας επιχείρησης ή µεταξύ επιχειρήσεων ενός συγκεκριµένου τοµέα. Καθιστά επίσης εφικτές συγκρίσεις για παγκόσµιες τάσεις µεταξύ οργανισµών ή τοµέων µε µεγάλη διαφοροποίηση. (Πηγή : CSR : Network) Βιώσιµη Ανάπτυξη: Ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς τη διακύβευση της δυνατότητας των µελλοντικών γενεών να καλύπτουν τις δικές τους ανάγκες. (Πηγή: The Brundtland Report, UN World Commission on Environment and Development, 1987) Business case: Επιχειρηµατική προσέγγιση. Είναι το αποτέλεσµα της οικονοµικής ανάλυσης που υπολογίζει το εµπορικό όφελος έναντι των απωλειών που υφίσταται µια επιχείρηση από την πορεία των δράσεων που αναλαµβάνει. Έχει γίνει κοινά αποδεκτό να αναφέρεται στη λογική της θετικής 16
επιχειρηµατικής δραστηριότητας για εργασίες που ενδιαφέρουν την κοινωνία και περιλαµβάνει άµεσες ή έµµεσες µακροχρόνιες επιρροές. (Πηγή : IPPR, A new agenda for business) Code of conduct: Κώδικας εοντολογίας. Επίσηµη διατύπωση των αξιών και επιχειρηµατικών πρακτικών µιας εταιρίας και ενίοτε των προµηθευτών της. Πρόκειται για την καταγραφή ελάχιστων προτύπων µαζί µε την υπόσχεση τήρησής τους εκ µέρους της εταιρίας και την απαίτησή της να τηρούνται και από τους εργολάβους, υπεργολάβους και προµηθευτές της. (Πηγή : European Commission, 2001) Corporate citizenship: Πρόκειται για την µε ηθικό και κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο µεταχείριση των stakeholders µιας επιχείρησης. Στόχος είναι η δηµιουργία όλο και υψηλότερου επιπέδου ζωής, µε ταυτόχρονη προστασία της αποδοτικότητας της επιχείρησης και των stakeholders της τόσο µέσα όσο και έξω από αυτήν. (Πηγή : ILO Enterprise Forum, Geneva, Nov.1999) Corporate citizenship: Η διαχείριση του συνόλου των σχέσεων της εταιρίας µε τις κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιείται, σε τοπικό, εθνικό και παγκόσµιο επίπεδο. (Πηγή : European Commission, 2001) Εταιρική ιακυβέρνηση: Το σύστηµα µε το οποίο διευθύνονται και ελέγχονται οι επιχειρήσεις. Η δοµή της εταιρικής διακυβέρνησης καθορίζει την κατανοµή των δικαιωµάτων και ευθυνών µεταξύ των διάφορων συµµετεχόντων σε µια επιχείρηση, όπως, το διοικητικό συµβούλιο, οι διευθυντές, οι µέτοχοι και άλλοι stakeholders, και αναλύει λεπτοµερώς τους κανόνες και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων επί εταιρικών θεµάτων. Με τον τρόπο αυτό, εξασφαλίζεται επίσης η δοµή µέσω της οποίας καθορίζονται οι στόχοι της εταιρίας, και τα µέσα επίτευξης και ελέγχου της αποτελεσµατικότητας αυτών των στόχων. (Πηγή : OECD, 1999) Ηθικό Εµπόριο: Εξασφαλίζει ότι οι συνθήκες στις συµβατικές αλυσίδες παραγωγής συµµορφώνονται µε βασικά ελάχιστα πρότυπα και στοχεύει στην εξάλειψη των πλέον εκµεταλλευτικών µορφών εργασίας όπως η παιδική και η καταναγκαστική εργασία και τα κάτεργα. (Πηγή : Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2001) 17
Κοινωνικός Απολογισµός. Μη χρηµατοοικονοµικά στοιχεία που καλύπτουν θέµατα ανθρώπινου δυναµικού, οικονοµικής ανάπτυξης των κοινοτήτων, ανάµειξης των stakeholders συµπεριλαµβανόµενων του εθελοντισµού και της περιβαλλοντικής επίδοσης. (Πηγή: MHC International) Οι πολυεθνικές εταιρίες έχουν αρχίσει µε αυξανόµενο ρυθµό να αναφέρουν την κοινωνική τους επίδραση µαζί µε την χρηµατοοικονοµική τους επίδοση. Με όλο και αυξανόµενους ειδικούς δείκτες, οι επιχειρήσεις αναφέρονται στα ακόλουθα εννέα θέµατα: αποστολή, όραµα και αξίες, εργασιακό κλίµα, κοινωνικός διάλογος, ανθρώπινα δικαιώµατα, συνεργασία µε τις κοινότητες, οικονοµική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών, περιβάλλον και αγορά. (Πηγή: CSR Europe) Κοινωνική ετικέτα: Λέξεις και σύµβολα πάνω σε προϊόντα που επιδιώκουν τον επηρεασµό των αγοραστικών αποφάσεων των καταναλωτών, µε την παροχή εγγύησης σχετικά µε τον κοινωνικό και δεοντολογικό αντίκτυπο µιας επιχειρηµατικής διεργασίας σε άλλους stakeholders. (Πηγή: Ευρωπαϊκή Ένωση, 2001) Μια σφραγίδα ή ένα σύµβολο επάνω σε ένα προϊόν που αποτελεί ένδειξη ότι ένα προϊόν καλύπτει µια σειρά από κοινωνικά πρότυπα. (Πηγή: www.eco-labels.org) Social auditing: η συστηµατική αξιολόγηση του κοινωνικού αντίκτυπου ενός οργανισµού σε σχέση µε τα πρότυπα και τις προσδοκίες. (Πηγή: Ευρωπαϊκή Ένωση, 2001) Socially Responsible Investing (SRI): η ενσωµάτωση προσωπικών αξιών και κοινωνικών προβληµατισµών στις επενδυτικές αποφάσεις καλείται Κοινωνικά Υπεύθυνη Επένδυση (KYE). Η ΚΥΕ εξετάζει τόσο τις χρηµατοοικονοµικές ανάγκες του επενδυτή όσο και την επίδραση της επένδυσης στην κοινωνία. Με την ΚΥΕ, οι επενδυτές µπορούν να τοποθετήσουν τα χρήµατά τους στην οικοδόµηση ενός καλύτερου αύριο ενώ ταυτόχρονα µπορούν να έχουν ανταγωνιστικές αποδόσεις σήµερα. Με τα χρόνια έχουν αναπτυχθεί τρεις βασικές στρατηγικές ΚΥΕ : έλεγχος, προάσπιση των συµφερόντων των µετόχων, επενδύσεις για κοινωνικούς σκοπούς και κεφάλαια για κοινωνική καινοτοµία. (Πηγή: Social Investment Forum) 18
Stakeholders: Ενδιαφερόµενα µέρη. Όλοι εκείνοι που άµεσα ή έµµεσα επηρεάζονται από τις δραστηριότητες µιας επιχείρησης αλλά ταυτόχρονα µπορούν και να τις επηρεάσουν. Σε αυτούς περιλαµβάνονται οι : εργαζόµενοι, πελάτες, µέτοχοι, επιχειρηµατικοί συνεργάτες, κυβερνήσεις, τοπικές κοινότητες, µη κυβερνητικές οργανώσεις κ.λπ. 2.9 Οι λόγοι των εταιριών που επενδύουν στην Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Οι εταιρείες που επενδύουν στην ΕΚΕ το κάνουν για διάφορους λόγους. Μεταξύ αυτών αναφέρονται οι εξής: Α. Η επιχειρηµατική ηθική συνδέεται άµεσα µε την κερδοφορία. Οι εταιρείες που επενδύουν σε τοµείς όπως η επιµόρφωση, οι καλύτερες συνθήκες εργασίας και η ισορροπία εργασίας- ζωής έχουν περισσότερες πιθανότητες να εξασφαλίσουν την αφοσίωση του προσωπικού τους. Η πρακτική αυτή ευνοεί τόσο την παραγωγικότητα όσο και την ποιότητα των προϊόντων. Επιπροσθέτως, ορισµένες έρχονται αντιµέτωπες µε περιβαλλοντικές προκλήσεις, είτε µειώνοντας τις εκποµπές ρύπων στην παραγωγική διαδικασία είτε µειώνοντας το ενεργειακό τους αποτύπωµα. Το γεγονός αυτό είναι καλό τόσο για το περιβάλλον όσο και για τον περιορισµό των δαπανών της επιχείρησης, ενώ βοηθάει και στην ενσωµάτωση νέων τεχνολογιών στο µέλλον. Β. Η ΕΚΕ επιδρά θετικά στη διαµόρφωση της εταιρικής εικόνας και φήµης. Οι καταναλωτές απαιτούν πολιτικές σεβασµού, αφού η δραστηριοποίηση των εταιρειών υπάγεται ευκολότερα στην αξιολόγησή τους απ ότι στο µέλλον. Επειδή οι καταναλωτές προσελκύονται από ηθικές πρακτικές, είναι πολύ πιθανόν αυτές να συνδράµουν στην περαιτέρω κερδοφορία της επιχείρησης. Οπότε η εδραίωση µιας θετικής εικόνας για την επιχείρηση µεταξύ εµπορικών φορέων, µη κυβερνητικών οργανώσεων, του εκπαιδευτικού κόσµου, τοπικών κοινοτήτων και του δηµόσιου τοµέα µόνο θετικά µπορεί να επιδράσει στην επιρροή και στην κυριαρχία της εταιρείας. Γ. Οι εταιρείες προωθούν τις αξίες που τις διέπουν µέσω της ΕΚΕ, αφού επιχειρηµατική ηθική και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι αλληλένδετες. Ειδικότερα, όσον αφορά τη σχέση της ΕΚΕ µε τις οικονοµικές επιδόσεις των επιχειρήσεων, σύµφωνα µε µελέτες που έχουν γίνει πάνω στο θέµα προκύπτει 19
ότι υπάρχει θετική σχέση µεταξύ εταιρικής κοινωνικής επίδοσης και οικονοµικής επίδοσης και σε κάθε περίπτωση οι ερευνητές καταλήγουν στο συµπέρασµα ότι υπάρχει οπωσδήποτε πολύ µικρή αρνητική σχέση µεταξύ των δύο. Η London Βusiness School επιβεβαιώνει αυτά τα ευρήµατα. Από 80 µελέτες για την ΕΚΕ που έχει εξετάσει, οι 42 έδειξαν θετική επίδραση, οι 19 δεν έδειξαν κάποια σχέση, οι 15 έδειξαν µεικτά αποτελέσµατα και µόνο οι τέσσερις έδειξαν αρνητική επίδραση. Παρόµοια επιβεβαίωση έκανε και το Πανεπιστήµιο Ηarvard, το οποίο διαπίστωσε ότι επιχειρήσεις που ασχολούνται µε όλους όσοι επηρεάζονται από τις δραστηριότητές τους (stakeholders) έχουν τέσσερις φορές µεγαλύτερο ρυθµό ανάπτυξης από εκείνες που είναι επικεντρωµένες µόνο στους µετόχους τους. Σχετικά µε το ενδιαφέρον των εργαζοµένων, άλλες µελέτες αναφέρουν ότι η ΕΚΕ µπορεί να επηρεάσει πολύ την προσέλκυση και διατήρηση στελεχών. Οι εργαζόµενοι θέλουν καλές αµοιβές και καλές προοπτικές, όµως όλο και περισσότερο θέλουν επίσης να αισθάνονται υπερήφανοι για την επιχείρηση όπου εργάζονται. Όπως είπε και ο διευθύνων σύµβουλος µιας πολυεθνικής επιχείρησης, «οι άνθρωποι δεν θέλουν να αισθάνονται αµηχανία όταν χρειαστεί να πουν για ποιον εργάζονται». Μελέτη που έγινε από τον όµιλο Cherenson έδειξε ότι 78% των ερωτηθέντων θα προτιµούσαν να εργάζονται για µια επιχείρηση η οποία έχει εξαιρετική φήµη και τους πληρώνει µισθό που καλύπτει τις ανάγκες τους. Μόνο το 17% είπε ότι θα εργαζόταν για µια επιχείρηση µε υψηλούς µισθούς αλλά πενιχρή φήµη. Η ΕΚΕ επίσης θεωρείται ότι µπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα. Για παράδειγµα, επιχειρήσεις που βελτιώνουν τις συνθήκες και πρακτικές εργασίας διαπιστώνουν µείωση των ελαττωµατικών ή άχρηστων εµπορευµάτων. 20
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο 3.1 Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στο Τραπεζικό Σύστηµα Την αξία της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης αναγνωρίζουν ολοένα και περισσότερο οι τράπεζες µας και εντάσσουν την έννοια της κοινωνικής υπευθυνότητας στις στρατηγικές τους επιλογές, όπως αναφέρεται σε πρόσφατη µελέτη της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ). Προς αυτή την κατεύθυνση οι τράπεζες εφαρµόζουν εκτεταµένα προγράµµατα κοινωνικής προσφοράς υποστηρίζοντας σηµαντικές εκπαιδευτικές, πολιτιστικές, αθλητικές, περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες και υλοποιώντας πλήθος χορηγικών ενεργειών προς ευπαθείς κοινωνικές οµάδες και κοινωφελείς µη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Ειδικότερα στον Τοµέα του Περιβάλλοντος οι τράπεζες ακολουθούν συγκεκριµένη περιβαλλοντική πολιτική µε κύριους άξονες την εξοικονόµηση της ενέργειας, όπως µείωση της καταναλώσεως ηλεκτρικού ρεύµατος, τη διαχείριση αποβλήτων (π.χ. ανακύκλωση χαρτιού) και την τήρηση περιβαλλοντικών αρχών από τους προµηθευτές τους. Ειδικότερα, οι τράπεζες εφαρµόζουν συστήµατα περιβαλλοντικής διαχείρισης, σύµφωνα µε διεθνή πρότυπα (ISO 14001, ΕMAS - European Eco-Management and Audit Scheme) και εντάσσονται σε δείκτες αειφορίας (FTSE4Good) που αξιολογούν ετησίως τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις. Στη διάρκεια του 2009, µεταξύ άλλων δράσεων περιβαλλοντικής υποστήριξης, οι τράπεζες συνέχισαν να υποστηρίζουν τις επενδύσεις σε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας ενώ ιδιαίτερη έµφαση δόθηκε στην αύξηση του αριθµού των χρηστών και των συναλλαγών, µέσω της προώθησης της ηλεκτρονικής τραπεζικής (internet και phone banking) (αύξηση του αριθµού των χρηστών και των συναλλαγών) µε προφανή αντίστοιχα περιβαλλοντικά οφέλη. Στον τοµέα της Κοινωνικής Προσφοράς τα χορηγικά προγράµµατα των τραπεζών αφορούν κυρίως την ενίσχυση και υποστήριξη των τοµέων της υγείας, της εκπαίδευσης, της έρευνας, του αθλητισµού, των πολιτισµικών προγραµµάτων και των ευπαθών οµάδων. Κατά τη διάρκεια του 2009, ενδεικτικά αναφέρεται ότι πέντε µεγάλοι σε όρους ενεργητικού τραπεζικοί όµιλοι, δαπάνησαν για χορηγίες το ποσό των 42,3 εκατ.ευρώ. (EMEA Business Monitor) 21
3.2 Παραδείγµατα ΕΚΕ των τραπεζών ανα τοµέα δράσης 3.2.1 Ανθρώπινο δυναµικό Eurobank Η Τράπεζα EFG Eurobank Ergasias έχει αναπτύξει και εφαρµόζει ένα ολοκληρωµένο πρόγραµµα εσωτερικής επικοινωνίας. Το πρόγραµµα βασίζεται στις αρχές της Περιγραφή πρακτικής Η Τράπεζα EFG Eurobank Ergasias έχει αναπτύξει και εφαρµόζει ένα ολοκληρωµένο πρόγραµµα εσωτερικής επικοινωνίας. Το πρόγραµµα βασίζεται στις αρχές της αµφίδροµης επικοινωνίας (διοίκηση προς το προσωπικό και αντιστρόφως), της διαφάνειας και της ανοικτής πληροφόρησης και αποσκοπεί στην εδραίωση ενιαίας κουλτούρας και στη δηµιουργία κλίµατος εµπιστοσύνης µεταξύ των εργαζοµένων. Μέσω του προγράµµατος, προβάλλονται οι αξίες της Τράπεζας οι οποίες έχουν αποτυπωθεί σε video, αφίσες και στο welcome kit το οποίο παραλαµβάνει κάθε νέος υπάλληλος µε την υπογραφή της σύµβασής του. Παράλληλα, οι εργαζόµενοι έχουν τη δυνατότητα να καταθέτουν στο "Κουτί Ιδεών" προτάσεις για τη βελτίωση των διαδικασιών της Τράπεζας, για την εισαγωγή νέων προϊόντων κ.ά. "Κουτιά Ιδεών" υπάρχουν σε επιλεγµένα κεντρικά κτίρια της Τράπεζας, ενώ το εν λόγω σύστηµα λειτουργεί και ηλεκτρονικά µέσω της διεύθυνσης ideaς@eurobank.gr Επίσης, τρεις φορές τον µήνα 12 έως 16 (κάθε φορά) εργαζόµενοι έχουν την ευκαιρία να πάρουν "Πρωινό µε τη ιοίκηση" και να ανταλλάξουν απόψεις και ιδέες µε τον ιευθύνοντα Σύµβουλο ή µε έναν από τους Αναπληρωτές ιευθύνοντες Συµβούλους. Στο ίδιο πλαίσιο των διαρκών διαπροσωπικών επαφών µεταξύ ιοίκησης και προσωπικού, οργανώνονται κάθε δύο µήνες συναντήσεις εργαζοµένων από όλες τις Μονάδες της Τράπεζας µε µέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής. Τέλος, το "Eurobanker", το εσωτερικό περιοδικό της Eurobank ανανεώνεται συχνά, ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στις επιθυµίες των εργαζοµένων. 22
Κοινωνικά οφέλη Μέσω αυτής της προσπάθειας για εσωτερική επικοινωνία καλλιεργείται κλίµα εµπιστοσύνης µεταξύ των εργαζοµένων οι οποίοι παροτρύνονται να συµµετέχουν στην κοινή προσπάθεια για ανταλλαγή απόψεων και για διαρκή βελτίωση. Εταιρικά οφέλη Η εφαρµογή ενός συνολικού και συγκροτηµένου προγράµµατος εσωτερικής επικοινωνίας βοηθά σηµαντικά στην εδραίωση και ενίσχυση της «εταιρικής κουλτούρας», προωθώντας παράλληλα συµπεριφορές συνεπείς µε τη στρατηγική και τις αξίες του Οργανισµού. Τράπεζα ΠΕΙΡΑΙΩΣ Ενεργητική ιαχείριση Υγείας και Ευεξίας Εργαζοµένων Ο Όµιλος της Τράπεζας Πειραιώς, αναγνωρίζοντας τη συµβολή των εργαζοµένων στο συνεχές ταξίδι ανάπτυξης και στοχεύοντας στη διασφάλιση και προαγωγή της Περιγραφή Πρακτικής Ο Όµιλος της Τράπεζας Πειραιώς, αναγνωρίζοντας τη συµβολή των εργαζοµένων στο συνεχές ταξίδι ανάπτυξης και στοχεύοντας στη διασφάλιση και προαγωγή της οργανωτικής υγείας του οργανισµού, φροντίζει όλους τους εργαζοµένους του, παρέχοντας συµβουλευτική υποστήριξη και καθοδήγηση µέσα από τα θεσµοθετηµένα προγράµµατα υποστήριξης και ενεργητικής διαχείρισης της υγείας-ευεξίας των εργαζοµένων µε το όνοµα "Ισορροπία". Στόχος του "Ισορροπία" είναι να υποστηρίξει όλο το ανθρώπινο δυναµικό στις διαφορετικές διαστάσεις της ζωής του. Βασίζεται στην αξία της ενεργητικής δράσης τόσο σε ατοµικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Πιο συγκεκριµένα, το πρόγραµµα "Ισορροπία" αφορά τα εξής: 23
Eνεργητική ιαχείριση Υγείας & Ευεξίας (Wellness Programs), µε έµφαση στην ενηµέρωση-ευαισθητοποίηση, αλλά και στη συµβουλευτική υποστήριξη σε θέµατα προληπτικής ιατρικής και καλής διαχείρισης υγείας-ευεξίας, διαχείρισης άγχους και συµπτωµάτων που σχετίζονται µε αυτό, καλύτερης διαχείρισης χρόνου στην προσωπική και επαγγελµατική ζωή, ευαισθητοποίησης σε θέµατα περιβάλλοντος και προσφοράς στην κοινωνία διαχείριση Τραυµατικού Γεγονότος, µε έµφαση στην πρόληψη αλλά και στην υποστήριξη των εργαζοµένων σε αναπάντεχες κρίσεις, όπως ληστείες καταστηµάτων, κρίσιµα οικογενειακά και επαγγελµατικά γεγονότα και κρίσιµα θέµατα υγείας των ίδιων των εργαζοµένων και των οικογενειών τους συµβουλευτική υποστήριξη και καθοδήγηση των εργαζοµένων σε θέµατα επαγγελµατικής σταδιοδροµίας, µε στόχο τη µέγιστη αξιοποίηση των δεξιοτήτων και ικανοτήτων τους Κοινωνικά οφέλη o διασφάλιση καλύτερου βιοτικού επιπέδου και ποιότητας ζωής για τους εργαζοµένους και τις οικογένειές τους Εταιρικά Οφέλη o ενδυνάµωση της εσωτερικής επικοινωνίας και διασφάλιση καλύτερης οργανωτικής υγείας o ενδυνάµωση της ενεργητικής στάσης των εργαζοµένων στα θέµατα που αντιµετωπίζουν στις διαφορετικές διαστάσεις της ζωής τους o ενίσχυση του προφίλ του προτιµητέου εργοδότη o υψηλότερο ποσοστό ενεργητικής δέσµευσης των εργαζοµένων στη συνεχή ανάπτυξη του Οµίλου 24
3.2.2 Περιβάλλον ALPHA Bank Πρόγραµµα Ανακυκλώσεως Λαµπτήρων και Φωτιστικών Σωµάτων Στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής πολιτικής της Τραπέζης και µε γνώµονα την ενίσχυση των ενεργειών για την προστασία του περιβάλλοντος, η Αlpha Bank προέβη σε συνεργασία µε την εταιρία ''ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ Α.Ε.'' Η εταιρία ''ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ Α.Ε.'' αποτελεί τον υπεύθυνο φορέα για την οργάνωση και τη λειτουργία του Συλλογικού Συστήµατος ιαχειρίσεως των Αποβλήτων φωτιστικών και λαµπτήρων στην Ελλάδα. Έχει ως πρωταρχική επιδίωξη την επίτευξη των εθνικών στόχων όπως αυτοί καθορίζονται από την Ευρωπαϊκή και την Ελληνική νοµοθεσία και στοχεύει στην εξοικονόµηση ενέργειας και φυσικών πόρων, στη µείωση του όγκου των απορριµµάτων και την αναβάθµιση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Σε αυτό το πλαίσιο τοποθετήθηκαν ειδικοί κάδοι ανακυκλώσεως φωτιστικών και λαµπτήρων στο ίκτυο της Τραπέζης πανελλαδικώς. Αρµόδιες Υπηρεσίες για τη λειτουργία του προγράµµατος είναι: Το Τµήµα Συντηρήσεων ( ιεύθυνση ιαχειρίσεως Περιουσίας και Ασφαλείας). Το Τµήµα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης ( ηµόσιες Σχέσεις). Πρόγραµµα «Γαλάζιες Σηµαίες» Η Ελλάδα περιβάλλεται από πανέµορφες ακτές και καταγάλανες θάλασσες. Η ζωή µας είναι συνδεδεµένη µε αυτές. Η Alpha Bank, δείχνοντας έµπρακτα την ευαισθησία της και σε αυτόν τον τοµέα, υποστηρίζει τη διαφύλαξη και την αξιοποίηση των ακτών και της θαλάσσης, προκειµένου να είναι χώροι ασφαλείς και να µπορούν να τους απολαµβάνουν όλοι. Για τον λόγο αυτόν, στηρίζει ως Χορηγός το διεθνές Πρόγραµµα "Γαλάζιες Σηµαίες" που διαχειρίζεται στην Ελλάδα η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, για εννέα 25
συνεχόµενα έτη. Οι "Γαλάζιες Σηµαίες" είναι ένα πρόγραµµα περιβαλλοντικής ευαισθητοποιήσεως και προστασίας που διεξάγεται κάθε έτος. Πραγµατοποιείται σε διεθνές επίπεδο, σε περισσότερες από 40 χώρες στην Ευρώπη και άλλα σηµεία του πλανήτη µας, από το Ίδρυµα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Στόχος του Προγράµµατος είναι να µεριµνά για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος καθώς και για την καλύτερη οργάνωση των ακτών, κάνοντάς τις ασφαλέστερες για κολύµπι. Προϋπόθεση για να κερδίσει µία ακτή τη "Γαλάζια Σηµαία" είναι να πληροί 29 αυστηρά κριτήρια που έχουν σχέση µε την καθαριότητα, την οργάνωση των ακτών και των θαλασσών, την ασφάλεια όσων τις επισκέπτονται καθώς επίσης και τον βαθµό ευαισθητοποιήσεως των πολιτών γύρω από περιβαλλοντικά θέµατα. H Alpha Bank, στο πλαίσιο των Βραβείων Περιβαλλοντικής Ευαισθησίας ΟΙΚΟΠΟΛΙΣ 2006, που διοργανώνονται για δεύτερη συνεχή χρονιά από την εταιρία µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα Ecocity, βραβεύθηκε µε το Βραβείο Χορηγίας Περιβαλλοντικού Έργου για τη χορηγία του Προγράµµατος "Γαλάζιες Σηµαίες". Πρόγραµµα Ecomobility Η Alpha Bank υποστήριξε το 2007 το Πρόγραµµα Ecomobility-Οικολογική Μετακίνηση που διοργανώνει η Αστική Εταιρία Μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρoς Ecocity. Το συγκεκριµένο πρόγραµµα, βασίζεται στην αυτενέργεια των µαθητών, από όλη την Ελλάδα, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να ερευνήσουν και να δράσουν, εθελοντικά, προτείνοντας λύσεις οικολογικών µετακινήσεων στις πόλεις τους, παρουσιάζοντας τις προτάσεις τους σε ήµους, Επιστήµονες, ΜΜΕ, Τοπικούς Φορείς, αλλά και στους γονείς και πολίτες των πόλεων όπου διεξάγεται το πρόγραµµα 26
Marfin Egnatia Bank Οι δράσεις του Προγράµµατος Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της Marfin Egnatia Bank, εντοπίζονται στην προστασία της Πάρνηθας και του Πάρνωνα. Πάρνηθα: Σε συνεργασία µε τον κρατικό «Φορέα ιαχείρισης του Εθνικού ρυµού Πάρνηθας», εφαρµόζεται πρόγραµµα αναβάθµισης και προστασίας της Πάρνηθας, το οποίο περιλαµβάνει έργα αναδάσωσης, φύλαξη του ρυµού, κατασκευή δεξαµενών, πυροφυλακίων, µετεωρολογικό σταθµό, καθώς και την προµήθεια των αναγκαίων πυροσβεστικών. Παράλληλα, εφαρµόζεται πρωτοποριακή µελέτη διαχείρισης επισκεπτών του ρυµού, διέλευσης αυτοκινήτων, επισκέψεις σχολείων, επιστηµονική έρευνα και άλλων εκδηλώσεων δασικής αναψυχής. Πάρνωνας: Το οικοσύστηµα του Πάρνωνα αποτελείται από πολλές περιοχές που έχουν ενταχθεί στο ίκτυο Προστατευόµενων Περιοχών NATURA 2000. Σε συνεργασία µε το τοπικό ασαρχείο εκτελούνται έργα δασοπροστασίας. Ήδη, η Τράπεζα έχει παραδώσει στις τοπικές αρχές το πρώτο κοµµάτι εξοπλισµού και υλικών δασοπροστασίας το οποίο περιλαµβάνει ένα όχηµα µε αυτόνοµο σύστηµα πυρόσβεσης, πλήρη εξοπλισµό πυρασφάλειας, καθώς και χάρτη του Κεντρικού Πάρνωνα, συµβατό µε GPS. 27
ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Car-pooling Το περιβαλλοντικό αποτύπωµα των εργαζοµένων της Τράπεζας από την καθηµερινή τους µετακίνηση "σπίτι-δουλειά-σπίτι" ανέρχεται στους 4.400 τόνους CO2 ετησίως. Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της έρευνας "Οι καθηµερινές µας συνήθειες και το περιβάλλον", το 50% του CO2και των υπόλοιπων ρύπων εκπέµπονται από τη χρήση Ι.Χ., ενώ το υπόλοιπο 50% από τη χρήση µέσων µαζικής µεταφοράς. Προκειµένου να µειωθούν οι εκποµπές αερίων από τη χρήση αυτοκινήτου "σπίτι-δουλειά-σπίτι", εφαρµόστηκε πιλοτικό πρόγραµµα "car-pooling". Το car-pooling στην πράξη σηµαίνει να µοιράζεται κανείς ένα ιδιωτικό µεταφορικό µέσο µε κάποιους άλλους που πηγαίνουν προς την ίδια κατεύθυνση. Το ανθρώπινο δυναµικό δύο κτηρίων της Τράπεζας έχει ήδη πρόσβαση στην ειδικά διαµορφωµένη για την Τράπεζα Πειραιώς ιστοσελίδα "Εταιρικού Car-pooling", στην οποία καταγράφονται οι ανάγκες µετακίνησης (από και προς τον τόπο εργασίας καθώς και η ώρα της µετακίνησης). Ο κάθε εργαζόµενος µπορεί να προσφέρει ή να ζητά αυτοκίνητο για µία διαδροµή και να συνεννοείται µε τους συναδέλφους του για να το µοιράζονται. Τα οφέλη είναι πολλαπλά, αφού την ίδια στιγµή οι εργαζόµενοι µοιράζονται τα έξοδα µετακίνησης και στάθµευσης και µειώνουν τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις στο µισό (δύο άτοµα ανά αυτοκίνητο) ή στο ένα τρίτο (τρία άτοµα ανά αυτοκίνητο), βελτιώνοντας ταυτόχρονα την ποιότητα του αέρα στην πόλη µας και µειώνοντας τις εκποµπές που συµβάλλουν στο φαινόµενο του θερµοκηπίου. 28
3.2.3 Κοινωνία 29 Μαΐου 2011, Ηµέρα Εθελοντισµού Υπαλλήλων Αlpha Βank 8 Χώρες, 1.100 εθελοντές µαζί, κάνουν το όραµα πράξη! Με στόχο την περαιτέρω ευαισθητοποίηση του ανθρωπίνου δυναµικού του Οµίλου σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέµατα και στο πλαίσιο της πολιτικής Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της Alpha Bank, ορίσθηκε από το 2009, η τελευταία Κυριακή του Μαΐου εκάστου έτους ως ''ΗΜΕΡΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ALPHA BANK''. Εφέτος, την 29 Μαΐου 2011, εθελοντικές οµάδες που απαρτίζονταν από µέλη του Προσωπικού και τις οικογένειές τους πραγµατοποίησαν δράσεις κοινωνικού ή περιβαλλοντικού χαρακτήρος στην Ελλάδα, στην Κύπρο, στη Ρουµανία, στη Βουλγαρία, στη Σερβία, στην Ουκρανία, στην Αλβανία και στην Π.Γ..Μ. προάγοντας µε αυτόν τον τρόπο την οµαδικότητα και τη συνεργασία. Στην Ελλάδα, έλαβαν χώρα δύο δράσεις µε τη συµµετοχή περίπου 140 ατόµων. Συγκεκριµένα, στην Αττική, οι εθελοντές µαζί µε τις οικογένειές ανέλαβαν τον εξωραϊσµό και το βάψιµο του προαύλιου χώρου στον Σύνδεσµο Θεραπευτικής Ιππασίας, στο Γουδή. Στα Τρίκαλα, πραγµατοποιήθηκε επίσκεψη στη Στέγη Ειδικής Θεραπευτικής και Επαγγελµατικής Αγωγής. Κατά τη διάρκεια της επισκέψεως, οι Εθελοντές προσέφεραν στη Στέγη γραφική ύλη και τρόφιµα. Στην Κύπρο, 175 εθελοντές προσέφεραν, τρόφιµα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης, σε πολύτεκνες οικογένειες µε σοβαρά οικονοµικά και άλλα προβλήµατα. Συγκεκριµένα, οι εθελοντές της Τραπέζης και µέλη των οικογενειών τους, διένειµαν τα τρόφιµα και άλλα αγαθά που συνελέγησαν, σε δέκα οικογένειες στη Λευκωσία, στη Λάρνακα, στη Λεµεσό και στην Πάφο. Στη Ρουµανία, 70 εθελοντές από το Προσωπικό της Τραπέζης συµµετείχαν µαζί µε τις οικογένειές τους στην στον εξωραϊσµού του εξωτερικού κήπου στο γηροκοµείο Straulesti στο οποίο φιλοξενούνται περίπου 100 ηλικιωµένοι. Μετά το πέρας των εργασιών, οι εθελοντές της Τραπέζης και µέλη των οικογενειών τους, συνόδευσαν κάποιους από τους ηλικιωµένους, στον Βοτανικό Κήπο στο Βουκουρέστι. Στη Βουλγαρία, 113 εθελοντές συµµετείχαν στην Ηµέρα Εθελοντισµού µε δράσεις στη Σόφια, στη Βάρνα και στο Πλόβντιβ. Συγκεκριµένα, στη Σόφια η µία οµάδα εθελοντών ανέλαβε να συλλέξει λογοτεχνικά βιβλία για παιδιά έως 29
12 ετών. Συνολικά, συγκεντρώθηκαν 100 βιβλία τα οποία στη συνέχεια δωρίθηκαν σε κάποιο σχολείο της πόλης. Στη Βάρνα και στο Πλόβντιβ, οµάδες εθελοντών ανέλαβαν τον καθαρισµό συγκεκριµένων περιοχών µέσα στις πόλεις. Στην επιτυχηµένη διεξαγωγή της Ηµέρας Εθελοντισµού που διοργανώθηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά στη Βουλγαρία, συνέβαλαν ο ενθουσιασµός, η οµαδικότητα και η συνεργασία των εθελοντών. Στη Σερβία, περισσότεροι από 230 εθελοντές της Alpha Bank Srbija µε πίστη στην εθελοντική προσφορά, ανέλαβαν τον καθαρισµό και την περιποίηση των ''πράσινων'' περιοχών στις όχθες του ποταµού Danube. Συγκεκριµένα οι εθελοντές διαµόρφωσαν το γρασίδι και τους θάµνους, φύτευσαν δένδρα και τοποθέτησαν παγκάκια τα οποία ήταν προσφορά της Alpha Bank Srbija. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η συγκεκριµένη ενέργεια πραγµατοποιήθηκε την τελευταία ηµέρα του Mikser Festival. Στην Ουκρανία, διοργανώθηκε η ''Ηµέρα Εθελοντισµού Υπαλλήλων Alpha Bank'' στην οποία συµµετείχαν 50 εθελοντές, οι οποίοι πραγµατοποίησαν δενδροφύτευση στην πόλη του Κιέβου και καθαρισµό πάρκου, ενώ µια οµάδα εθελοντών της Τραπέζης συµµετείχε σε φιλικό αγώνα ποδοσφαίρου µε άτοµα µε ειδικές ανάγκες. Στην Αλβανία, στο πλαίσιο της ''Ηµέρας Εθελοντισµού Υπαλλήλων Alpha Bank'', 15 Υπάλληλοι, εθελοντές της Τραπέζης επισκέφθηκαν γηροκοµείο στα Τίρανα, το οποίο φιλοξενεί 28 ηλικιωµένους. Κατά τη διάρκεια της επισκέψεώς τους, οι εθελοντές συνοµίλησαν µε τους ηλικιωµένους, ενώ προσέφεραν οικιακό και άλλο εξοπλισµό προκειµένου να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβιώσεώς τους. Στην Π.Γ..Μ, διοργανώθηκαν δύο διαφορετικές εκδηλώσεις για την Ηµέρα Εθελοντισµού, µε τη συµµετοχή160 εθελοντών. Στα Σκόπια, Υπάλληλοι της Τραπέζης, και µέλη των οικογενειών τους, επισκέφθηκαν τα παιδικά χωριά SOS και ανέλαβαν την κατασκευή, το βάψιµο και την προσφορά εξωτερικού χώρου ψυχαγωγίας. Επιπλέον, σε 14 ακόµη πόλεις, όπου δραστηριοποιείται η Alpha Bank Skopje, Υπάλληλοι της Τραπέζης προσέφεραν, σε συνεργασία µε τον Ερυθρό Σταυρό, φαγητό, σε οικογένειες µε οικονοµικά και άλλα προβλήµατα. Η ενεργός συµµετοχή όλων αποτελεί πολύτιµη συµβολή στην επίτευξη της προσπάθειας της Alpha Bank για έναν καλύτερο κόσµο και αντικατοπτρίζει την πολιτική κοινωνικής ευθύνης που εφαρµόζεται στον Όµιλο ενώ παράλληλα προάγει την οµαδικότητα και τη συνεργασία. 30
"Η Μεγάλη Στιγµή για τον Πολιτισµό" Από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής της, η Τράπεζα EFG Eurobank Ergasias έχει αναπτύξει σηµαντικές και µακροχρόνιες συνεργασίες µε φορείς που προάγουν τον πολιτισµό και την τέχνη, διότι πιστεύει Περιγραφή Πρακτικής Από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής της, η Τράπεζα EFG Eurobank Ergasias έχει αναπτύξει σηµαντικές και µακροχρόνιες συνεργασίες µε φορείς που προάγουν τον πολιτισµό και την τέχνη, διότι πιστεύει ότι η υποστήριξη πολιτιστικών φορέων και οργανισµών αποτελεί πράξη µείζονος κοινωνικής και εθνικής σηµασίας. Η χορηγία προς την "ΚΑΜΕΡΑΤΑ - Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής" του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών χρονολογείται από το 1994. Η ΚΑΜΕΡΑΤΑ είναι η µοναδική ορχήστρα του Μεγάρου και υπηρετεί συστηµατικά την υπόθεση της µουσικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Οι δραστηριότητές της επεκτείνονται σε ολόκληρη τη χώρα και στο εξωτερικό. Εντός του 2004, η ορχήστρα πραγµατοποίησε συνολικώς 70 συναυλίες τις οποίες παρακολούθησαν περίπου 70.000 άνθρωποι. Οι περισσότερες από τις συναυλίες δόθηκαν σε χώρους εκτός του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, ενώ 17 συναυλίες πραγµατοποιήθηκαν σε σχολεία στο πλαίσιο ειδικών εκπαιδευτικών προγραµµάτων. Τα εκπαιδευτικά αυτά προγράµµατα έχουν εκπονηθεί από την ίδια την ορχήστρα, σε συνεργασία µε το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευµάτων και απευθύνονται σε µαθητές της πρωτοβάθµιας και της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Παράλληλα (από το 1999) η Τράπεζα χορηγεί το "Παιδικό Στέκι - Θέατρο Κατίνα Παξινού " του Εθνικού θεάτρου, καθώς και το Ίδρυµα Μείζονος Ελληνισµού (από το 2000), το οποίο έχει αναπτύξει αξιόλογη δραστηριότητα σε Θέµατα πολιτισµού και ιστορίας. 31
Κοινωνικά οφέλη Κατά τη διάρκεια της συνεργασίας της Eurobank µε τους οργανισµούς που αναφέρθηκαν, έχει σηµειωθεί ουσιαστική πρόοδος στις δραστηριότητές τους, πράγµα που επιβεβαιώνει τη σπουδαιότητα, αλλά και την αναγκαιότητα γενικότερης υποστήριξης του πολιτισµού και της τέχνης από επιχειρήσεις. Γενικότερα, η υποστήριξη πολιτιστικών φορέων δεν αποσκοπεί µόνο και δεν ευνοεί αποκλειστικώς τη διαφύλαξη της πολιτιστικής παράδοσης της χώρας, αλλά δηµιουργεί και τις απαραίτητες ευκαιρίες για την υποστήριξη νέων και σύγχρονων πρωτοβουλιών. Εταιρικά οφέλη Μέσα από τη συνεργασία της µε πολιτιστικούς οργανισµούς, η Τράπεζα έχει τη δυνατότητα να προσφέρει στους πελάτες και στα στελέχη της προνόµια τα οποία πηγάζουν από τη δραστηριότητα των οργανισµών αυτών (π.χ. δωρεάν εισιτήρια, αποκλειστικές παραστάσεις κ.ά.). "Η Μεγάλη Στιγµή για την Παιδεία" Το 2003 η Τράπεζα EFG Eurobank Ergasias, µε την υποστήριξη του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων, εγκαινίασε ένα πρωτοποριακό πρόγραµµα χορηγιών. Περιγραφή πρακτικής Το 2003 η Τράπεζα EFG Eurobank Ergasias, µε την υποστήριξη του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων, εγκαινίασε ένα πρωτοποριακό πρόγραµµα χορηγιών υπό τον τίτλο "Η Μεγάλη Στιγµή για την Παιδεία". Στόχος της πρωτοβουλίας είναι να συµβάλει στην προσπάθεια των νέων της χώρας µας για µόρφωση και εκπαίδευση και να αναδείξει τη σηµασία της αξιοκρατίας που πρέπει να διέπει όλες τις λειτουργίες της κοινωνίας µας. Το πρόγραµµα αφορά τους 230.000 µαθητές και µαθήτριες που φοιτούν στην Γ τάξη Λυκείου στο σύνολο των 1.300 Λυκείων της χώρας µας, δηµόσιων ή ιδιωτικών, ηµερήσιων ή εσπερινών. Η Eurobank βραβεύει τον ή την αριστούχο απόφοιτο κάθε Λυκείου που συγκέντρωσε τον υψηλότερο βαθµό πρόσβασης στις πανελλήνιες εξετάσεις στο σχολείο του/της. Οι βραβεύσεις γίνονται κατά τη διάρκεια τελετών απονοµής, ενώ η επιβράβευση κάθε αριστούχου συνοδεύεται από το ποσό των 1.000 Ευρώ. Μέχρι σήµερα 32
στο πλαίσιο του προγράµµατος έχουν βραβευθεί συνολικώς 2.229 απόφοιτοι Λυκείου (1.123 το 2003 και 1.106 το 2004). Το πρόγραµµα απονοµής των βραβείων κορυφώνεται µε ξεχωριστή τελετή στην Αθήνα, παρουσία του Προέδρου της ηµοκρατίας, κατά τη διάρκεια της οποίας βραβεύονται «οι πρώτοι των πρώτων», δηλαδή οι αριστούχοι απόφοιτοι που συγκεντρώνουν τον υψηλότερο βαθµό πρόσβασης στις πανελλήνιες εξετάσεις, στον Νοµό τους. Κοινωνικά οφέλη Ο χώρος της Παιδείας είναι από τα πλέον κρίσιµα ζητήµατα που απασχολούν σήµερα τους Έλληνες πολίτες και ιδιαίτερα τους νέους. Ως εκ τούτου το θέµα "Παιδεία" αποτελεί συλλογική πρόκληση για ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. "Η Μεγάλη Στιγµή για την Παιδεία" έχει καταφέρει αφ' ενός να δηµιουργήσει µεταξύ των µαθητών κλίµα άµιλλας, αφ' ετέρου να θέσει τα θεµέλια για τη δηµιουργία ενός θεσµού που προωθεί τη γνώση και τη µόρφωση. Η αναµφισβήτητη επιτυχία του προγράµµατος βασίζεται στην ανάδειξη και επιβράβευση της αξιοκρατίας ως αξίας απαραίτητης για την πρόοδο και για την ανάπτυξη της κοινωνίας και των ανθρώπων της. Εταιρικά οφέλη Η δηµιουργία ισχυρών δεσµών ανάµεσα στα σχολεία, στην τοπική κοινωνία και στην Τράπεζα ως αναπόσπαστο µέλος της περιοχής όπου η τελευταία αναπτύσσεται. 3.2.4 Πυρκαγιές 2007- ράσεις Εισαγωγή Πρακτικής Eurobank Κατά τις καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού 2007 οι επιχειρήσεις ήταν και πάλι παρούσες, ανταποκρινόµενες άµεσα στην προσπάθεια ανακούφισης των πληγέντων και στη δηµιουργία υποδοµών για ένα καλύτερο µέλλον. Και τούτο, διότι είναι πλέον γνωστό και έχει γίνει συνείδηση σε όλους ότι οι επιχειρήσεις, στο σύνολο της ιστορικής τους διαδροµής, δεν λειτουργούν αποκοµµένες από τις κοινότητες µέσα στις οποίες δραστηριοποιούνται. Προσφέροντας προϊόντα τους, είδη πρώτης ανάγκης, τεχνογνωσία, χρήµατα κ.λπ. συνέβαλαν σηµαντικά στην ανακούφιση των κοινοτήτων που καταστράφηκαν. Βέβαια, µιλώντας για επιχειρήσεις δεν πρέπει να ξεχνάµε και τους εργαζοµένους σε αυτές, οι οποίοι αντέδρασαν άµεσα, προσφέροντας 33
εθελοντική εργασία, οικονοµική βοήθεια κ.ά. Ακολούθως, παρουσιάζονται µερικές από τις ενέργειες αυτές. Περιγραφή Πρακτικής o Η επιχείρηση ανέλαβε πρωτοβουλίες για τη στήριξη των πληγέντων, προχωρώντας σε: o Οριστική διαγραφή των οφειλών των δανείων των βαριά πυρόπληκτων πολιτών o Ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας και της απασχόλησης, µέσω της χορήγησης τραπεζικών δανείων µε εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους σε χιλιάδες µεσαίου µεγέθους επιχειρηµατίες, αγρότες και κτηνοτρόφους, σε 14 Νοµούς της χώρας o Καταβολή, µέσω του Κοινωφελούς Ιδρύµατος Ιωάννη Σ. Λάτση, εκπαιδευτικών επιδοµάτων σε 2.000 παιδιά πυρόπληκτων οικογενειών του Νοµού Ηλείας, τα οποία σπουδάζουν σε ΑΕΙ και ΤΕΙ o Χρηµατοδότηση µελέτης του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων και του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου Αθηνών για την ανασυγκρότηση όλων των πυρόπληκτων Νοµών της χώρας o Υλοποίηση, σε συνεργασία µε το Γεωπονικό Πανεπιστήµιο, ενός εκτεταµένου προγράµµατος εκπαίδευσης γεωπόνων των πυρόπληκτων περιοχών. Οι γεωπόνοι θα εκπαιδεύσουν µε τη σειρά τους χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφους σε εναλλακτικές καλλιέργειες και σε πρότυπες µεθόδους αξιοποίησης του ζωικού πλούτου o Ενίσχυση του Πυροσβεστικού Σώµατος µε την αγορά οχηµάτων και εξοπλισµού καθώς και χρηµατοδότηση για την κατασκευή πυροσβεστικού κτιρίου στην Κρέσταινα Ηλείας o Θέσπιση προγράµµατος Αρωγής Πυροσβεστών για τις συζύγους και τα τέκνα των πυροσβεστών και των πιλότων που χάνουν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια πυροσβεστικών επιχειρήσεων 34