ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΣΤΗ 2 η ΣΕΛΙΔΑ

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΣΤΗ 2 η ΣΕΛΙΔΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012

Ρήτρα Αποποιήσεως Ευθύνης Οι απόψεις, τιμές, ποσά ή επιτόκια και κάθε προφορική ή γραπτή ανάλυση είναι ενδεικτικές, αντανακλούν καλόπιστα γενόμενες παραδοχές και εκτιμήσεις μας όπως και τη διαθέσιμη σε μας πληροφόρηση για τα σχετικά δεδομένα της αγοράς, έχουν δε απλώς ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν συνιστούν σε καμία περίπτωση προτροπή για πραγματοποίηση οποιασδήποτε συναλλαγής. Τα δεδομένα που παρατίθενται έχουν ληφθεί από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες και έχει καταβληθεί κάθε δυνατή επιμέλεια για την ορθή επεξεργασία τους. Ωστόσο τα δεδομένα δεν έχουν επαληθευθεί από την Τράπεζα και δεν παρέχεται καμία εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, για την ακρίβεια, πληρότητα ή εγκυρότητά τους. Ως εκ τούτου, δεν παρέχουμε οποιαδήποτε διαβεβαίωση ότι οι παραδοχές και εκτιμήσεις μας είναι οι μόνες σωστές, ή ότι η διαθέσιμη σε μας πληροφόρηση είναι πλήρης και ακριβής. Οι απόψεις που διατυπώνονται ισχύουν κατά τη χρονική στιγμή εκδόσεως του εντύπου και υπόκεινται σε αναθεώρηση χωρίς οποιαδήποτε προειδοποίηση. Κάθε επενδυτική απόφαση πρέπει να λαμβάνεται με ίδια κρίση του επενδυτή και να βασίζεται σε προσωπική ενημέρωση και αξιολόγηση του αναλαμβανόμενου κινδύνου. Η Alpha Τράπεζα A.E. δεν παρέχει (άμεσα ή έμμεσα) συμβουλευτικές υπηρεσίες, παρά μόνον κατόπιν ρητής έγγραφης συμφωνίας παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών, τόσο δε η Τράπεζα όσο και οι διευθυντές, τα στελέχη και οι εργαζόμενοι σε αυτή δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση απώλεια ή ζημία που μπορεί να προκύψει από τη χρήση του παρόντος εντύπου. 2

3 Κρίση Χρέους

Παγκόσμια Οικονομία To ΔΝΤ αναθεώρησε καθοδικά την εκτίμησή του για το ρυθμό ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας στο 3,3% το 2012 (7/12: 3,5%) και στο 3,6% το 2013 (7/12: 3,9%). Η υιοθέτηση προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής στην Ευρώπη και η δραστηριοποίηση των αρχών των ΗΠΑ για περιστολή του δημοσιονομικού ελλείμματος στα επόμενα έτη δημιουργούν προβληματισμό για τη δυναμική της ανάπτυξης. Η υψηλή ανεργία και η απομόχλευση αποτελούν περιορισμούς στη διάθεση για κατανάλωση. Η αναπτυξιακή δυναμική στις αναπτυγμένες οικονομίες εκτιμάται χαμηλότερη του ιστορικού μέσου. 4 Ικανοποιητική η αναπτυξιακή δυναμική στις αναδυόμενες οικονομίες (κυρίως στην Ασία), παρά το ότι υπάρχουν ενδείξεις επιβράδυνσης. Πηγή: ΔΝΤ (10/12), Bloomberg. ΑΕΠ 2012 ΑΕΠ 2013 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ 2012 (μέσος) ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ 2013 (μέσος) ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ 2012 ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ 2013 ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ % ΑΕΠ 2012 ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ % ΑΕΠ 2013 ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ % ΑΕΠ 2013 ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ % ΑΕΠ 2013 ΗΠΑ 2,2% 2,1% 2,0% 1,8% 8,2% 8,1% -8,7% -7,3% 111,7% -3,1% ΕΥΡΩΖΩΝΗ -0,4% 0,2% 2,3% 1,6% 11,2% 11,5% -3,3% -2,6% 94,9% 1,3% Μ.ΒΡΕΤΑΝΙΑ -0,4% 1,1% 2,7% 1,9% 8,1% 8,1% -8,2% -7,3% 93,3% -2,7% ΕΛΒΕΤΙΑ 0,8% 1,4% -0,5% 0,5% 3,4% 3,6% 0,5% 0,5% 45,5% 10,0% ΙΑΠΩΝΙΑ 2,2% 1,2% 0,0% -0,2% 4,5% 4,4% -10,0% -9,1% 245,0% 2,3% ΚΙΝΑ 7,8% 8,2% 3,0% 3,0% 4,1% 4,1% -1,3% -1,0% 19,6% 2,5% ΙΣΠΑΝΙΑ -1,5% -1,3% 2,4% 2,4% 24,9% 25,1% -7,0% -5,7% 96,9% -0,1% ΕΛΛΑΔΑ -6,0% -4,0% 0,9% -1,1% 23,8% 25,4% -7,5% -4,7% 181,8% -2,9%

Σύνθεση συνολικού χρέους Διάθρωση συνολικού χρέους, 2012 % ΑΕΠ Ιρλανδία 118 117 289 706 Ιαπωνία 237 76 145 188 Μ. Βρετανία 89 99 116 232 Ισπανία 91 87 186 115 Γαλλία 90 67 134 172 Βέλγιο 99 55 186 123 Ευρωζώνη 94 71 138 145 Πορτογαλία 119 104 158 59 Ιταλία 126 51 114 105 ΗΠΑ 107 86 89 88 Δημόσιο χρέος/αεπ Ελλάδα 171 69 73 40 Χρέος νοικοκυριών/αεπ Γερμανία 83 58 64 97 Χρέος επιχειρήσεων εκτός χ/π κλάδου/αεπ Καναδάς 88 91 54 59 Χρέος χ/π ιδρυμάτων/αεπ 5 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 Το χρέος του ιδιωτικού τομέα στις 10 ισχυρότερες οικονομίες έχει υποχωρήσει περί το 2% από το υψηλό που κατέγραψε το 2008. Αντίθετα, το χρέος του δημοσίου τομέα παρουσιάζει αύξηση κατά περίπου 26% σε σχέση με το 2008. Σημαντικά υψηλό το χρέος του ιδιωτικού τομέα στην Ιρλανδία και στην Ισπανία. Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, ΔΝΤ, BIS, ΟΟΣΑ Σύμφωνα με μελέτη της BIS, το όριο του δημοσίου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ προκειμένου να μην επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη της οικονομίας εκτιμάται περί το 85%.

Προϋποθέσεις για αποτελεσματική μείωση δημοσίου χρέους Δημοσιονομική προσαρμογή σε συνδυασμό με οικονομική πολιτική προσανατολισμένη στη στήριξη της ανάπτυξης. Βασικοί άξονες του μίγματος οικονομικής πολιτικής αποτελούν η αντιμετώπιση των διαθρωτικών αδυναμιών της οικονομίας και η επεκτατική νομισματική πολιτική. Σύμφωνα με μελέτη του ΔΝΤ (10/2012), η δημοσιονομική προσαρμογή πρέπει να στοχεύει με συνέπεια στην εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων έναντι προσωρινών δημοσιονομικών μέτρων. Η μείωση του δημοσίου χρέους απαιτεί αρκετό χρόνο, ιδιαίτερα σε περιόδους ασθενούς διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος. Επεισόδια χρεωκοπίας συνδέονται με πολιτική αστάθεια και με δυσμενή μεταβολή συναλλαγματικών ισοτιμιών. Εκτιμάται ότι το ύψος της δημοσιονομικής προσαρμογής % ΑΕΠ αυξάνει την ανισοκατανομή του διαθέσιμου εισοδήματος (Gini coefficient disposable income) των οικονομιών του ΟΟΣΑ. Gini coefficients 0,25 0,23 0,20 0,18 0,15 0,13 0,10 0,08 0,05 Impact of consolidation on Gini coefficient disposable income Impact of a large consolidation (>1.5 percent of GDP, Alesina and Ardagna, 2010) at t = 0 Impact of a 1 percent of GDP consolidation (Devries and others, 2011) at t = 0 0,03 6 0,00 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Year Πηγή: ΔΝΤ, Ανάλυση Διεθνών Αγορών

Δημόσιο χρέος και ξένοι επενδυτές 14 12 Απόδοση 10ετούς κρατικού ομολόγου (%) 10 8 6 4 2 y = 0,0946x 0,6846 R² = 0,5354 0 5,0 15,0 25,0 35,0 45,0 55,0 65,0 75,0 85,0 95,0 Δημόσιο χρέους που κατέχουν ξένοι επενδυτές % ΑΕΠ 2012 7 Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, ΔΝΤ, Bloomberg στοιχεία 13/12 Το ύψος του δημοσίου χρέους που κατέχουν ξένοι επενδυτές ως ποσοστό του ΑΕΠ αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τον προσδιορισμό του κόστους εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους.

Σύμφωνα με μελέτη του ΔΝΤ, το απαιτούμενο ύψος δημοσιονομικής προσαρμογής την περίοδο 2011-2020 προκειμένου να σταθεροποιηθεί το δημόσιο χρέος % ΑΕΠ το 2030 (60% ΑΕΠ) εκτιμάται στην Ελλάδα στο 9%, στην Ιρλανδία στο 6,8% και στην Ισπανία στο 5,5%. Η διατήρηση πρωτογενούς ελλείμματος σε αρκετές χώρες της Ευρωζώνης εκτιμάται ότι θα επηρεάσει θετικά το λόγο χρέους/αεπ. Η ενίσχυση της διαφοράς του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους με τον ονομαστικό ρυθμό μεταβολής ΑΕΠ αναμένεται να επιβαρύνει περαιτέρω το χρέος % ΑΕΠ. 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Advanced Economies: Illustrative Adjustment Needs(Percent of GDP) Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, ΔΝΤ. 8 Finland Austria France Germany Ireland Belgium Netherlands Greece Portugal Estonia Australia Slovenia Sweden Denmark Slovak Republic Italy Czech Republic Average G 20 advanced G 7 United Kingdom United States Spain Norway Canada Israel Korea Switzerland Japan Hong Kong SAR Canada Slovenia Netherlands Austria Israel Germany Iceland France Belgium Spain United Kingdom Average Portugal G 20 advanced Ireland United States Italy Greece Japan 11 9 7 5 3 1-1 -3-5 -7 Δυναμική δημοσίου χρέους Advanced Economies: Interest Rate Growth Differential, 2012 Real effective interest rate (r) Real GDP growth (g) Interest rate growth differential (r g) 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Nonresident holding of general government debt, 2012 (percent of total) GRC PRT ITA SVN ESP CZE IRL NLD GBR ISR BEL DNK AUS FRA AUT CAN CHE NZL DEU SWE SVK FIN JPN USA ISL KOR EST SGP HKG

Δυναμική δημοσίου χρέους στην Ευρωζώνη Δυναμική δημοσίου χρέους χωρών Ευρωζώνης Ελλάδα Ιταλία Ιρλανδία Πορτογαλία Ισπανία Γαλλία Γερμανία Μεταβολή δημοσίου χρέους/αεπ (1999 2011) Μέσο πρωτογενές ισοζύγιο/αεπ (1990-2008) Μέσο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών/αεπ (1990-2008) Μεταβολή ονομαστικού ΑΕΠ 1999 2011 (%) Μεταβολή πραγματικού ΑΕΠ 1999 2011 (%) 60,8 7,1 57,0 57,4 6,1 27,4 20,2 0,34 2,50 3,10-0,93 0,91-0,77-0,13* -6,24 0,04-0,23-8,23-4,55 1,26 2,03 76 39 71 45 85 46 29 22 8 44 12 30 18 16 Δημόσιο χρέος/αεπ 2012 171 123,4 113,1 112,4 79,0 89,0 78,9 * Στοιχεία από το 1995 Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, ΔΝΤ. Τη μικρότερη αύξηση του δείκτη χρέους/αεπ την περίοδο 1999-2011 παρουσίασε η Ισπανία (6,1), κυρίως λόγω σημαντικής ενίσχυσης του ονομαστικού ΑΕΠ. Μικρή μεταβολή σημείωσε επίσης ο δείκτης χρέους/αεπ στην Ιταλία (7,1) λόγω καταγραφής πρωτογενούς πλεονάσματος. Ωστόσο, παρά το ότι η Ιταλία παρουσιάζει κατά μέσο όρο πρωτογενές πλεόνασμα το δημόσιο χρέος/αεπ παραμένει σε υψηλά επίπεδα (120% ΑΕΠ), καθώς ο πραγματικός ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ είναι σημαντικά χαμηλότερος συγκριτικά με λοιπές χώρες της Ευρωζώνης. 9 Η σημαντική απόκλιση ανάμεσα στην αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ έναντι του πραγματικού ΑΕΠ της Ελλάδος της περιόδου 1999 2011 λόγω υψηλού πληθωρισμού, ενδεχομένως αποδίδεται σε διαθρωτικά προβλήματα της χώρας.

Πιστοληπτική διαβάθμιση χωρών Ευρωζώνης Πιστοληπτική διαβάθμιση οίκου αξιολόγησης S&P AAA AAA AA+ AA+ AA AA AA- AA- A+ A+ A A A- A- BBB+ BBB+ BBB BBB BBB- BBB- BB+ BB+ BB BB BB- BB- B+ B+ B B B- B- CCC+ CCC+ CCC CCC CCC- CCC- CC CC C Ισπανία Ελλάδα Ιρλανδία Ιταλία Βέλγιο C Πορτογαλία 12/12 6/12 12/11 6/11 12/10 6/10 12/09 6/09 12/08 6/08 12/07 6/07 12/06 6/06 12/05 6/05 12/04 6/04 12/03 6/03 12/02 6/02 12/01 6/01 12/00 6/00 12/99 6/99 12/98 6/98 SD 12/97 SD 10 Πηγή: Bloomberg, Ανάλυση Διεθνών Αγορών

Δημοσιονομική εικόνα χωρών Ευρωζώνης Πηγή: Bloomberg, ΔΝΤ, Ανάλυση Διεθνών Αγορών 11

Δημοσιονομικό Ισοζύγιο χωρών Ευρωζώνης Ισοζύγιο Γενικής Κυβερνήσεως % ΑΕΠ 2008 2009 2010 2011 2012* 2013* 2014* ΑΥΣΤΡΙΑ -0,9-4,1-4,5-2,5-3,2-2,7-1,9 ΒΕΛΓΙΟ -1-5,5-3,8-3,7-3 -3,4-3,5 Φ ΙΝΛΑΝΔΙΑ 4,4-2,5-2,5-0,6-1,8-1,2-1 ΓΑΛΛΙΑ -3,3-7,5-7,1-5,2-4,5-3,5-3,5 ΓΕΡΜΑΝΙΑ -0,1-3,1-4,1-0,8-0,2-0,2 0 ΕΛΛΑΔΑ -9,8-15,6-10,7-9,4-6,8-5,5-4,6 ΙΡΛΑΝΔΙΑ -7,4-13,9-30,9-13,4-8,4-7,5-5 ΙΤΑΛΙΑ -2,7-5,4-4,5-3,9-2,9-2,1-2,1 ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ 3-0,8-0,8-0,3-1,9-1,7-1,8 ΟΛΛΑΝΔΙΑ 0,5-5,6-5,1-4,5-3,7-2,9-3,2 ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ -3,6-10,2-9,8-4,4-5 -4,5-2,5 ΚΥΠΡΟΣ 0,9-6,1-5,3-6,3-5,3-5,7-6 ΜΑΛΤΑ -4,6-3,9-3,6-2,7-2,6-2,9-2,6 ΣΛΟΒΕΝΙΑ -1,9-6 -5,7-6,4-4,4-3,9-4,1 ΙΣΠΑΝΙΑ -4,5-11,2-9,7-9,4-8 -6-6,4 ΣΛΟΒΑΚΙΑ -2,1-8 -7,7-4,9-4,9-3,2-3,1 ΕΣΘΟΝΙΑ -2,9-2 0,2 1,1-1,1-0,5 0,3 ΕΥΡΩΖΩΝΗ -2,1-6,3-6,2-4,1-3,3-2,6-2,5 ΕΕ-27-2,4-6,9-6,5-4,4-3,6-3,2-2,9 12 Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Νοέμβριος 2012 * Εκτίμηση

Δημόσιο χρέος χωρών Ευρωζώνης Χρέος Γενικής Κυβέρνησης % ΑΕΠ 2008 2009 2010 2011 2012* 2013* 2014* ΑΥΣΤΡΙΑ 63,8 69,2 72 72,4 74,6 75,9 75,1 ΒΕΛΓΙΟ 89,2 95,7 95,5 97,8 99,9 100,5 101 Φ ΙΝΛΑΝΔΙΑ 33,9 43,5 48,6 49 53,1 54,7 55 ΓΑΛΛΙΑ 68,2 79,2 82,3 86 90 92,7 97,1 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 66,8 74,5 82,5 80,5 81,7 80,8 78,4 ΕΛΛΑΔΑ 112,9 129,7 148,3 170,6 176,7 188,4 188,9 ΙΡΛΑΝΔΙΑ 44,5 64,9 92,2 106,4 117,6 122,5 119,2 ΙΤΑΛΙΑ 106,1 116,4 119,2 120,7 126,5 127,6 126,5 ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ 14,4 15,3 19,2 18,3 21,3 23,6 26,9 ΟΛΛΑΝΔΙΑ 58,5 60,8 63,1 65,5 68,8 69,3 70,3 ΣΛΟΒΕΝΙΑ 22 35 38,6 46,9 54 59 62,3 ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ 71,7 83,2 93,5 108,1 119,1 123,5 123,5 ΚΥΠΡΟΣ 48,9 58,5 61,3 71,1 89,7 96,7 102,7 ΜΑΤΛΑ 62 67,6 68,3 70,9 72,3 73 72,7 ΙΣΠΑΝΙΑ 40,2 53,9 61,5 69,3 86,1 92,7 97,1 ΣΛΟΒΑΚΙΑ 27,9 35,6 41 43,3 51,7 54,3 55,9 ΕΣΘΟΝΙΑ 4,5 7,2 6,7 6,1 10,5 11,9 11,2 ΕΥΡΩΖΩΝΗ 70,2 80 85,4 87,3 92,9 94,5 94,3 ΕΕ-27 62,2 74,6 80 82,5 86,8 88,5 88,6 13 Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Νοέμβριος 2012 * Εκτίμηση

Η αντιμετώπιση της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη 14 Η ΕΚΤ ανακοίνωσε στη σύσκεψή της στις 6 Σεπτεμβρίου πρόγραμμα νομισματικών πράξεων (OMT: Outright Monetary Transactions). Βασική προϋπόθεση για τη δραστηριοποίηση της ΕΚΤ στη δευτερογενή αγορά κρατικών ομολόγων αποτελεί η προσφυγή κράτους μέλους που αντιμετωπίζει χρηματοδοτικές δυσχέρειες στους μηχανισμούς στήριξης (EFSF/ESM) και η εφαρμογή πλήρους προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής, είτε η εφαρμογή προγράμματος πιστωτικής διευκόλυνσης. Η ΕΚΤ θα μπορεί να αγοράζει κρατικά ομόλογα λήξεως 1 έως 3 έτη, σε δυνητικά απεριόριστες ποσότητες, ωστόσο θα προβαίνει παράλληλα σε ισόποσες πράξεις απορρόφησης πλεονάζουσας ρευστότητας. Στα πλαίσια της εφαρμογής του νέου προγράμματος, η EKT δεν θα απολαμβάνει καθεστώς προνομιακού πιστωτή έναντι των ιδιωτών ομολογιούχων. Θεωρητικά η ΕΚΤ θα μπορούσε να αποδεχτεί το σύνολο των προσφορών στις καταθέσεις 7 ημερών, επομένως θα είχε τη δυνατότητα να αποσύρει περαιτέρω ρευστότητα περί τα 250 δισ. 480 440 400 360 320 280 240 200 160 120 80 40 0 1,50 1,35 1,20 1,05 0,90 0,75 0,60 0,45 0,30 0,15 0,00 Εξέλιξη προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων ΕΚΤ και προσφορές πράξεων απορρόφησης ρευστότητας, 2010-2012 Προηγούμενο Πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων (SMP) Σύνολο προσφορών στις εβδομαδιαίες πράξεις απορρόφησης της ρευστότητας 5/10 6/10 8/10 9/10 10/10 11/10 1/11 2/11 3/11 5/11 6/11 7/11 9/11 10/11 11/11 1/12 2/12 3/12 5/12 6/12 7/12 8/12 Εξέλιξη μέσου επιτοκίου πράξεων απορρόφησης ρευστότητας ΕΚΤ, 2010-2012 Μέσο επιτόκιο πράξεων 7 ημερών απορρόφησης ρευστότητας Επιτόκιο μιας ημέρας καταθέσεων στην ΕΚΤ 5/10 6/10 8/10 9/10 10/10 12/10 1/11 2/11 4/11 5/11 6/11 8/11 9/11 10/11 12/11 1/12 2/12 3/12 5/12 6/12 7/12 9/12 Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, Bloomberg

Η αντιμετώπιση της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη Διατήρηση της παροχής άπλετης ρευστότητας προς το τραπεζικό σύστημα σε βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο διάστημα από την ΕΚΤ. Στη σύσκεψη των Υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης (30/3/12) αποφασίστηκε ότι το συνολικό όριο χρηματοδότησης μέσω των μηχανισμών στήριξης θα ανέρχεται περί τα 800 δισ., από τα οποία τα 192 δισ. αφορούν υφιστάμενα προγράμματα του EFSF, τα 53 δισ. διμερή δάνεια προς την Ελλάδα και τα 49 δισ. έχουν χρησιμοποιηθεί στα πλαίσια του EFSM. Δεύτερο πρόγραμμα χρηματοδοτικής στήριξης για την Ελλάδα από τον EFSF ύψους περί τα 145 δισ. (πραγματοποίηση PSI: 35 δισ., ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών: 48,2 δισ., 2 ο πρόγραμμα χρηματοδότησης: 61,1 δισ.). Η συνολική συμμετοχή του ΔΝΤ εκτιμάται περί τα 28 δισ.. Ο ESM ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 8 Οκτωβρίου. Χρηματοδοτική δυνατότητα Ευρωπαϊκών Μηχανισμών Στήριξης (σε δισ. ) Διμερή δάνεια προς Ελλάδα από χώρες Ευρωζώνης 53 EFSF (υφιστάμενα προγράμματα) 192 Προγράμματα Χρηματοδότησης EFSF (σε δισ. ) Καταβληθέντα Πρόκειται να εκταμιευτούν Σύνολο Ιρλανδία 12 5,70 17,70 Πορτογαλία 18,20 7,80 26,00 Ελλάδα EFSM (Ιρλανδία: 22,5 δισ., Πορτογαλία: 26 δισ.); 49 ESM 500 PSI 29,70 0,30 30 15 Στη Σύνοδο των Υπουργών Οικονομικών του G20 στις 19-20 Απριλίου αποφασίστηκε η αύξηση των χρηματοδοτικών πόρων του ΔΝΤ κατά $430 δισ., κυρίως μέσω διμερών δανείων από κράτη μέλη. Δεδουλευμένοι τόκοι 4,80 0,70 5,5 Ανακεφαλαιοποίηση Τραπεζών 2 ο πρόγραμμα χρηματοδότησης 25 23 48 14,4 46,70 61,10 Πηγή: EFSF, Ανάλυση Διεθνών Αγορών

Η αντιμετώπιση της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη Χώρα Συνεισφορά ESM Καταβλητέα (σε δισ.) Εγγυήσεις (σε δισ.) Διαβάθμιση S&P Γερμανία 27,146% 21,717 168,308 AAA Γαλλία 20,386% 16,309 126,393 AA+ Ιταλία 17,914% 14,331 111,067 BBB+ Ισπανία 11,904% 9,523 73,805 BBB+ Ολλανδία 5,717% 4,574 35,445 AAA Βέλγιο 3,477% 2,782 21,557 AA Ελλάδα 2,817% 2,254 17,465 SD Αυστρία 2,783% 2,226 17,255 AA+ Πορτογαλία 2,509% 2,007 15,556 BB Φινλανδία 1,797% 1,438 11,141 ΑΑΑ Ιρλανδία 1,592% 1,274 9,870 BBB+ Σλοβακία 0,824% 0,659 5,109 A Σλοβενία 0,428% 0,342 2,654 A+ Λουξεμβούργο 0,250% 0,200 1,550 AAA Κύπρος 0,196% 0,157 1,215 BB+ Εσθονία 0,186% 0,149 1,153 AA- Μάλτα 0,073% 0,058 0,453 A- Σύνολο 100,00% 80,00 620,00 Πηγή: ESM, Bloomberg, Ανάλυση Διεθνών Αγορών 16 O μόνιμος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) θα έχει κεφαλαιακή βάση 700 δισ., με τη διαθέσιμη χρηματοδοτική δυνατότητα να ανέρχεται περί τα 500 δισ.. Τα καταβλητέα κεφάλαια θα διατεθούν ταχύτερα από ότι αρχικά προβλέπονταν στη συνθήκη του ESM. Οι δύο πρώτες δόσεις για το 2012 ( 32 δισ.) έχουν ήδη καταβληθεί από όλες τις χώρες. Προβλέπονται επίσης, άλλες δύο δόσεις για το 2013 και άλλη μια στο α εξάμηνο του 2014.

Χρηματοδοτικές ανάγκες χωρών Ευρωζώνης 165 150 135 120 105 δισ. Κατανομή λήξεων χρέους χωρών Ευρωζώνης Χώρα Χρηματοδοτικές ανάγκες % ΑΕΠ 2013 Λήξεις ομολόγων Δημοσιονομι κό έλλειμμα Σύνολο αναγκών Ιταλία 22,4 1,5 23,9 Ισπανία 15,8 5,7 21,5 Πορτογαλία 16,6 3 19,6 90 Γαλλία 15,6 3,9 19,5 75 Κύπρος 12,5 5 17,5 60 Ιρλανδία 6,1 8,6 14,7 45 30 15 0 Δεκ 12 Ιαν 13 Φεβ 13 Μαρ 13 Απρ 13 Μαϊ 13 Ιουν 13 Ιουλ 13 Αυγ 13 Σεπ 13 Οκτ 13 Νοε 13 Δεκ 13 Βέλγιο 11,4 2,2 13,6 Ελλάδα 6,1 4,6 10,7 Ολλανδία 5,4 4,9 10,3 Γερμανία 8,9 0,6 9,5 Αυστρία 6,8 2,4 9,2 Φινλανδία 7,2 0,8 8 Ιταλία Γερμανία Γαλλία Ισπανία Ολλανδία Βέλγιο Αυστρία Πηγή: Bloomberg, ΔΝΤ, Ανάλυση Διεθνών Αγορών Κρίσιμο το α τρίμηνο 2013 από πλευράς λήξεων ομολόγων. 17 Αυξημένες οι ανάγκες για την αναχρηματοδότηση του χρέους στην Ιταλία ( 291 δισ.), Γαλλία ( 257 δισ.), Γερμανία ( 207 δισ.) και Ισπανία ( 145 δισ.) το 2013. Οι υψηλότερες συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες ως % ΑΕΠ για το 2013 εκτιμώνται στην Ιταλία (23,9%) και στην Ισπανία (21,5%).

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΑΓΟΡΑ ΟΜΟΛΟΓΩΝ 18

Ελληνική Οικονομία 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012* 2013* 2014* Ρυθμός Αύξησης ΑΕΠ (σταθερές τιμές) 2,3% 5,5% 3,5% -0,2% -3,1% -4,9% -7,1% -6,0% -4,2% 0,6% Πληθωρισμός (ΕΔΤΚ μέσα επίπεδα) 3,5% 3,3% 3% 4,2% 1,3% 4,7% 3,1% 1,1% -0,8% -0,4% Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης (%ΑΕΠ) 5,2% 5,7% 6,5% 9,8% 15,6% 10,7% 9,4% 6,1% 3,9% 2,7% Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (%ΑΕΠ) 100,0% 106,1% 107,4% 112,9% 129,7% 148,3% 170,6% 176,7% 188,4% 188,9% Ανεργία 9,9% 9,2% 8,3% 7,7% 9,5% 12,6% 17,7% 23,6% 24,0% 22,2% 19 Πηγή: Eurostat, *Εκτίμηση Ευρωπαϊκής Επιτροπής Νοέμβριος 2012

Ελληνική Οικονομία 0 Greece Italy Spain Portugal Ireland 10 20 30 40 2012 2013 50 60 70 80 90 Ease of Doing Business Rank Source: doingbusiness.org O δείκτης Ease of Doing Business για την Ελλάδα παρουσίασε βελτίωση το 2013, κατατάσσοντάς την στην 78 η θέση (2012: 89 η θέση) μεταξύ των 185 υπό εξέταση οικονομιών. Ο δείκτης Economic Freedom της Ελλάδας υποχώρησε το 2012 στις 55,4 μονάδες από 60,3 το 2011, κυρίως λόγω επιδείνωσης των επιμέρους δεικτών απελευθέρωσης της αγοράς εργασίας και ελέγχου των κρατικών δαπανών. Σύμφωνα με τον ανωτέρω δείκτη η Ελλάδα κατατάσσεται στην 39 η θέση μεταξύ 43 ων ευρωπαϊκών χωρών. 20

Ελληνική Οικονομία 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% 1,00% 2,00% 3,00% 4,00% 5,00% 6,00% 7,00% 8,00% 9,00% 10,00% 11,00% 12,00% 13,00% 14,00% 15,00% 16,00% Δημοσιονομικό ισοζύγιο % ΑΕΠ, 2009 2016 Δαπάνες για τόκους Πρωτογενές ισοζύγιο Δημοσιονομικό Ισοζύγιο 2009 2010 2011 2012* 2013* 2014* 2015* 2016* 21 Πηγή: ΥπΟικ, Ανάλυση Διεθνών Αγορών,

Ελληνική Οικονομία 2.000 Ισοζύγιο κρατικού προϋπολογισμού 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000 16.000 18.000 20.000 22.000 24.000 26.000 2011 2012 Μέσος όρος από το 2000 22 Τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού παρουσιάζονται το 2012 ευνοϊκότερα του αναμενόμενου παρά τη σημαντική ύφεση της ελληνικής οικονομίας. Το δημοσιονομικό έλλειμμα ανέρχεται το 11μηνο (Ιανουάριος Νοέμβριος) στα 12,919 δισ. έναντι 15,047 δισ. που ήταν στόχος και 21,499 δισ. την αντίστοιχη περίοδο το 2011. Σημειώνεται ότι το πρωτογενές έλλειμμα διαμορφώνεται σημαντικά χαμηλότερα ( 1,486 δισ.) του στόχου για το σύνολο του 2012 ( 4,577 δισ.). Πηγή: ΥπΟικ, Ανάλυση Διεθνών Αγορών, Bloomberg

Χρηματοδότηση 2012 40.000 36.000 32.000 εκατ. Χρηματοδότηση Ελληνικού Δημοσίου 2012 ΔΝΤ ΕΤΧΣ ΕΓΕΔ 28.000 24.000 20.000 16.000 12.000 8.000 4.000 0 23 Οι χρηματοδοτικές ανάγκες του Ελληνικού Δημοσίου το 2012 καλύφθηκαν μέσω των δανείων του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και του ΔΝΤ, καθώς και των εκδόσεων εντόκων γραμματίων 3 & 6 μηνών. Το σύνολο των εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου σε κυκλοφορία ανέρχεται στα 18,2 δισ.. Μέσα στο Δεκέμβριο αναμένεται να εκταμιευθεί η δόση των 34,3 δισ. (ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών: 16 δισ., κάλυψη χρηματοδοτικών αναγκών: 7 δισ., επαναγορά ομολόγων: 11,3 δισ.). Πηγή: ΥπΟικ, Ανάλυση Διεθνών Αγορών, Bloomberg

Χρηματοδοτικές ανάγκες 2013 8.000 7.500 7.000 6.500 6.000 5.500 5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 εκατ. Χρηματοδοτικές ανάγκες Ελληνικού Δημοσίου 2013 Τόκοι ΕΓΕΔ Ομόλογα εκτός PSI Ομολόγα ΕΚΤ/Ενθ. Κεντ. Τράπεζες 24 Λήξεις ομολόγων που κατέχουν η ΕΚΤ και οι Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες της Ευρωζώνης ανέρχονται το 2013 στα 8,358 δισ.. Οι λήξεις των ομολόγων που δεν συμμετείχαν στην εθελοντική ανταλλαγή ομολόγων (PSI) διαμορφώνονται το 2013 περί τα 2 δισ.. Οι λήξεις των εντόκων γραμματίων ελληνικού δημοσίου το 2013 υπολογίζονται στα 16,600 δισ.. Περιορισμένη επιβάρυνση στις χρηματοδοτικές ανάγκες αναμένεται από την καταβολή των δύο δόσεων (περί τα 900 εκατ.) για τη συμμετοχή της Ελλάδας στον ESM. Ευνοϊκό παράγοντα για το 2013 αποτελεί η εκτίμηση για ισοσκελισμένο πρωτογενές ισοζύγιο. Πηγή: ΥπΟικ, Ανάλυση Διεθνών Αγορών, Bloomberg

Ελληνική Οικονομία Πιστοληπτική Διαβάθμιση S&P (αριστερός άξονας) Fitch (αριστερός άξονας) Moody's (δεξιός άξονας) AA- A+ A A- BBB+ BBB BBB- BB+ BB BB- B+ B B- CCC+ CCC CCC- CC C SD Aa3 A1 A2 A3 Baa1 Baa2 Baa3- Ba1 Ba2 Ba3 B1 B2 B3 Caa1 Caa2 Caa3 Ca C D 3/97 12/97 9/98 6/99 3/00 12/00 9/01 6/02 3/03 12/03 9/04 6/05 3/06 12/06 9/07 6/08 3/09 12/09 9/10 6/11 3/12 12/12 25 Ο οίκος αξιολόγησης S&P υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας σε καθεστώς επιλεκτικής χρεωκοπίας (SD) από CCC, θεωρώντας ότι το προτεινόμενο πρόγραμμα επαναγοράς κρατικών ομολόγων αποτελεί αναδιάρθρωση χρέους υπό δυσμενείς όρους. Πιθανή βελτίωση της πιστοληπτικής διαβάθμισης της χώρας μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος επαναγοράς ομολόγων. Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, Bloomberg

Διάρθρωση Χρέους Γενικής Κυβέρνησης 26,000 Ελληνικό Δημόσιο: Κατανομή Λήξεως Ομολόγων 24,000 δισ. 22,000 20,000 EKT/Εθν. Κεντ. Τράπεζες Κουπόνια PSI Ομόλογα PSI 18,000 16,000 ΕΓΕΔ Τόκοι Ομόλογα 14,000 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0,000 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 26 Πηγή: EFSF as of 11/12, Ανάλυση Διεθνών Αγορών Ευνοϊκή η κατανομή των λήξεων ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου μετά την ολοκλήρωση της ανταλλαγής ομολόγων (PSI). Υπενθυμίζεται ότι τα προηγούμενα έτη οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις (1-5 έτη) της κεντρικής κυβέρνησης ήταν ιδιαίτερα αυξημένες (περί το 35-40% του συνολικού χρέους). Σημειώνεται επίσης, ότι πριν το PSI οι λήξεις ομολόγων έως το 2019 αποτελούσαν περίπου το 75% του συνολικού χρέους. Η μέση σταθμική φυσική λήξη του χρέους της κεντρικής διοίκησης (30/9/2012) εκτιμάται στα 11,87 έτη έναντι 6,9 έτη που ήταν το δ τρίμηνο του 2011. Τα ελληνικά ομόλογα τα οποία κατέχει η ΕΚΤ και οι Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες εκτιμώνται περί τα 45,40 δισ. (ομόλογα λήξεως 2013 2016: περί τα 27 δισ.).

Διάρθρωση Χρέους Γενικής Κυβέρνησης Υφιστάμενα διμερή δάνεια Ε.Ε./ΔΝΤ 74,60 δισ. ( 52,90 δισ. χώρες Ευρωζώνης, 21,70 δισ. ΔΝΤ). Η εναπομένουσα συμμετοχή του ΔΝΤ εκτιμάται περί τα 8 δισ.. Εντός του α τρίμηνου του 2013 αναμένεται να εκταμιευθούν περί τα 3,4 δισ.. Δάνεια EFSF περί τα 74 δισ. (ανακεφαλαιοποίηση Τραπεζών: 25 δισ., 2ο πρόγραμμα χρηματοδότησης: 14,4 δισ., πραγματοποίηση PSI: 34,6 δισ.). Στη σύσκεψη του Eurogroup στις 13 Δεκεμβρίου 2012 εγκρίθηκε η καταβολή των 49,1 δισ. από τον EFSF. Το πόσο των 34,3 δισ. (ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών: 16 δισ., κάλυψη χρηματοδοτικών αναγκών: 7 δισ., πρόγραμμα επαναγοράς ομόλογων: 11,3 δισ.) θα εκταμιευθεί εντός του Δεκεμβρίου. Το υπόλοιπο ποσό ( 14,8 δισ.) θα καταβληθεί το α τρίμηνο του 2013. Από τον EFSF αναμένεται να εκταμιευθούν επιπλέον περί τα 20,6 δισ. έως το 2014. Τα ελληνικά ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ και τα διμερή δάνεια των χωρών της Ευρωζώνης αποτελούν σημαντικό ποσοστό του δημοσίου χρέους της Ελλάδας, 15% και 17% αντίστοιχα. Κατηγορία Ποσά (σε εκατ.) Ομολόγα & δάνεια (εκτός PSI & SMP) 10.028,07 ΕΚΤ/Εθν, Κεντρικές Τράπεζες 45.400,00 Νέα ομολογα ΕΔ 29.576,00 ΕΓΕΔ 18.200,00 Δάνεια ΤτΕ 5.216,15 Λοιπά δάνεια 12.699,53 Δάνεια ΕΕ 52.900,00 Δάνεια ΔΝΤ 21.700,00 Δάνεια EFSF για το PSI 34.600,00 Δάνειο EFSF 39.728,27 Δάνειο EFSF (επικειμένη δόση Δεκ εμβρίου) 34.300,00 Σύνολο 304.348,02 Σύνθεση Δημοσίου Χρέους 2012 Δάνειο EFSF 13% Δάνεια EFSF για το PSI 11% Δάνεια ΔΝΤ 7% Δάνειο EFSF (Δόση Δεκεμβρίου) 11% Δάνεια ΕΕ 17% Ομολόγα (εκτός PSI & SMP) 3% ΕΚΤ/Εθν, Κεντρικές Τράπεζες 15% Νέα ομολογα ΕΔ 11% Λοιπά δάνεια 4% ΕΓΕΔ 6% 27 Ο επίσημος τομέας (ΕΚΤ, διμερή δάνεια Ε.Ε., ΔΝΤ, EFSF) κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό του δημοσίου χρέους (75%). Πηγή: EFSF, ΥπΟικ, Ανάλυση Διεθνών Αγορών Δάνεια ΤτΕ 2%

Διάρθρωση Χρέους Γενικής Κυβέρνησης 380.000 Χρέος Κεντρικής Διοίκησης (ποσά σε εκατ. ευρώ), ανά κατηγορίες, 2006 2012 360.000 340.000 320.000 300.000 280.000 260.000 240.000 220.000 200.000 180.000 160.000 140.000 120.000 100.000 12/06 3/07 6/07 9/07 12/07 3/08 6/08 9/08 12/08 σε εκατ. 3/09 6/09 9/09 12/09 3/10 6/10 9/10 12/10 3/11 6/11 9/11 12/11 3/12 6/12 9/12 Ομόλογα ΕΓΔ Λοιπά Δάνεια Τράπ. Ελλάδος Μηχ/σμός Στήρ. 28 Το χρέος της Κεντρικής Διοίκησης διαμορφώθηκε στις 30/9/2012 στα 303,509 δισ.. Το Δημόσιο χρέος εκτιμάται ότι θα ανέλθει έως το τέλος έτους περί τα 312 δισ., μετά την υλοποίηση του προγράμματος επαναγοράς ομολόγων και τη μη καταβολή ολόκληρου του πόσου για την ανακεφαλιοποίηση των Τραπεζών εντός του 2012 (αρχική εκτίμηση Υπουργείου Οικονομικών: 340 δισ.). Για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών έχουν καταβληθεί 25 δισ. (Απρίλιος 2012) και πρόκειται να εκταμιευθούν επιπλέον 16 δισ. το Δεκέμβριο. Τον Ιανουάριο του 2013 αναμένεται η τελευταία δόση για την ανακεφαλιοποίηση των τραπεζών ύψους 7,2 δισ.. Πηγή: EFSF, ΥπΟικ, Ανάλυση Διεθνών Αγορών

Διάρθρωση Χρέους Γενικής Κυβέρνησης 160 140 120 Euro billion Cumulative net change of Government debt by investor type since Q2 2008 100 80 60 40 20 0 20 40 2008Q3 2008Q4 2009Q1 2009Q2 2009Q3 2009Q4 2010Q1 2010Q2 2010Q3 2010Q4 2011Q1 2011Q2 2011Q3 2011Q4 Foreign Official Foreign Bank Foreign NonBank Domestic Bank Domestic Central Bank Domestic Non Bank Total 29 Από το β τρίμηνο του 2008 έως το τέλος του 2011 το ύψος του δημοσίου χρέους αυξήθηκε περισσότερο από 100 δισ., κυρίως λόγω καταγραφής υψηλών δημοσιονομικών ελλειμμάτων την αντίστοιχη περίοδο. Η διάρθρωσή του χρέους τροποποιήθηκε σημαντικά. O επίσημος τομέας κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό του ελληνικού δημοσίου χρέους λόγω ένταξης της χώρας στο μηχανισμό στήριξης και αγοράς ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ και τις Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες. Διαπιστώνεται ότι οι τοποθετήσεις των ξένων τραπεζών σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου παρουσίασαν υποχώρηση από το β τρίμηνο του 2010 και μετά, ενώ των εγχώριων τραπεζών αύξηση. Πηγή: ΔΝΤ, Ανάλυση Διεθνών Αγορών

Μείωση κόστους εξυπηρέτησης χρέους Κατηγορία Ποσά (σε εκατ.) Εκτιμώμενο Επιτόκιο Νέο επιτόκιο Όφελος % ΑΕΠ Δάνεια ΕΕ 52.900 1,70% 0,70% 0,26% Δάνεια EFSF για το PSI 34.500 3,10% 0,00%* 0,53% Δάνειο EFSF 39.728 3,10% 0,00%* 0,62% Δάνειο EFSF, 12/2012 34.300 3,10% 0,00%* 0,52% * Αναστολή καταβολής τόκων για 10 έτη Στη σύσκεψη των Υπουργών Οικονομικών στις 26 Νοεμβρίου 2012 αποφασίστηκε: H μείωση του επιτοκίου στα διμερή δάνεια του πρώτου προγράμματος χρηματοδότησης ( 52,9 δισ.) κατά 100 μ.β. και επέκταση της περιόδου αποπληρωμής τους κατά 15 έτη. Κατά συνέπεια, το επιτόκιο των διμερών δανείων διαμορφώνεται Euribor 3 month + 0,50% και η διάρκεια αποπληρωμής επεκτείνεται στα 30 έτη. Αναβολή καταβολής τόκων στα δάνεια του EFSF για 10 έτη, επέκταση της περιόδου αποπληρωμής τους κατά 15 έτη και μείωση του κόστους κατά 10 μ.β.. Επομένως, η διάρκεια των δανείων του EFSF διαμορφώνεται πλέον στα 30 έτη και αναστέλλεται η καταβολή τόκων για την περίοδο 2013-2022. Το επιτόκιο των ανωτέρω δανείων είναι βασισμένο στο κόστος χρηματοδότησης του EFSF. 30 Η εφαρμογή της προαναφερθείσας απόφασης θα έχει ως συνέπεια: Το μεσοσταθμικό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους αναμένεται να υποχωρήσει περί το 2,20% από το 3,35% που διαμορφωνόταν πριν τις αποφάσεις του Eurogoup. Η μείωση του μεσοσταθμικού επιτοκίου (εκτιμάται περί το 2% του ΑΕΠ) βελτιώνει τη βιωσιμότητα χρέους, καθώς για την περίοδο 2013-2022 οι δαπάνες για τόκους θα είναι σημαντικά μειωμένες. Ωστόσο, από το 2023 και μετά οι δαπάνες για τόκους θα είναι αυξημένες λόγω επιβάρυνσης των αναβαλλόμενων τόκων της περιόδου 2013-2022. Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, Ε.Ε.

Μείωση κόστους εξυπηρέτησης χρέους Εξέλιξη επιτοκίου και διάρκειας διμερών δάνειων χωρών της Ευρωζώνης Μάιος 2010 3Μ Euribor πλέον περιθωρίου 3% για τα πρώτα τρία έτη και 4% για τα υπόλοιπα έτη του δανείου. Μέση λήξη: 4 έτη Μάρτιος 2011 3M Euribor πλέον περιθωρίου 2% για τα πρώτα τρία έτη και 3% για τα υπόλοιπα έτη του δανείου. Μέση λήξη: 7,5έτη Ιούλιος 2011 3M Euribor πλέον περιθωρίου 2% για τα πρώτα τρία έτη και 3% για τα υπόλοιπα έτη του δανείου. Μέση λήξη: 10-15 έτη Φεβρουάριος 2012 3M Euribor πλέον περιθωρίου 1,50% για όλη τη διάρκεια του δανείου. Μέση λήξη: 10-15 έτη Νοέμβριος 2012 3M Euribor πλέον περιθωρίου 0,50% για όλη τη διάρκεια του δανείου. Μέση λήξη: 25-30 έτη 31 Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, Ε.Ε.,

18,5 18 17,5 17 16,5 16 15,5 15 14,5 14 13,5 13 12,5 12 Πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων % Καμπύλη αποδόσεων νέων ομολόγων Ελληνικού Δημοσίου 14/12/2012 12/3/2012 11,5 11 10,5 11Y 12Y 13Y 14Y 15Y 16Y 17Y 18Y 19Y 20Y 21Y 22Y 23Y 24Y 25Y 26Y 27Y 28Y 29Y 30Y Ο ΟΔΔΗΧ ανακοίνωσε στις 3 Δεκεμβρίου σχέδιο επαναγοράς ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου. 32 Tο πρόγραμμα επαναγοράς κρατικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά θα συμβάλει σημαντικά στη μείωση του δημοσίου χρέους (περί το 10% του ΑΕΠ). Υπενθυμίζεται ότι τα νέα κρατικά ομολόγα σε κυκλοφορία ανέρχονταν στα 61,436 δισ. (αρχικό πόσο έκδοσης 62,4 δισ.), ενώ μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος επαναγοράς ομολόγων αναμένεται να διαμορφωθούν στα 29,576 δισ.. Στο πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων εκτιμάται ότι συμμετείχαν οι ελληνικές τράπεζες περί τα 14 δισ. και από το εξωτερικό 17,9 δισ. περίπου. Η μέση αγοραία τιμής τους παρουσιάζει σημαντική αύξηση (12/12: 37,90% της ονομαστικής αξίας) μετά την ανακοίνωση του προγράμματος. Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, Bloomberg, ΥπΟικ

Πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων Λήξη Έτη Ανεξόφλητο ποσό (σε εκατ.) Τιμή επαναγοράς (%) Ποσό προσφοράς (σε εκατ.) Ποσό για την επαναγορα (σε εκατ.) Δεδουλευμένοι τόκοι (σε εκατ.) Συνολικό ποσό (σε εκατ.) 02/24/2023 11Y 2.936 40,1 1.143 458,52 18,62 477,14 02/24/2024 12Y 2.931 37,8 1.159 438,26 18,88 457,14 02/24/2025 13Y 2.921 37,3 1.177 438,87 19,16 458,03 02/24/2026 14Y 2.931 37,3 1.432 534,19 23,32 557,51 02/24/2027 15Y 2.925 37,3 1.455 542,80 23,70 566,50 02/24/2028 16Y 3.123 35,7 1.598 570,41 26,02 596,43 02/24/2029 17Y 3.123 34,2 1.619 553,83 26,37 580,20 02/24/2030 18Y 3.123 33,5 1.688 565,42 27,48 592,90 02/24/2031 19Y 3.113 33 1.745 575,91 28,42 604,33 02/24/2032 20Y 3.123 32,6 1.749 570,33 28,49 598,82 02/24/2033 21Y 3.123 32,5 1.671 542,94 27,20 570,15 02/24/2034 22Y 3.118 32,5 1.708 555,06 27,81 582,88 02/24/2035 23Y 3.123 32,5 1.679 545,69 27,34 573,03 02/24/2036 24Y 3.103 32,4 1.598 517,78 26,02 543,81 02/24/2037 25Y 3.113 32,2 1.717 552,87 27,96 580,83 02/24/2038 26Y 3.118 32,2 1.736 559,01 28,27 587,28 02/24/2039 27Y 3.113 32,2 1.776 571,84 28,92 600,76 02/24/2040 28Y 3.118 32,2 1.746 562,32 28,44 590,75 02/24/2041 29Y 3.124 32,2 1.761 567,14 28,68 595,82 02/24/2042 30Y 3.134 32,2 1.701 547,79 27,70 575,49 Συνολο 31.860 10.771 519 11.290 33 Το ύψος των προσφορών για το πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου ανήλθε στα 31,9 δισ. με τη μέση σταθμική τιμή να διαμορφώνεται στο 33,8% της ονομαστικής αξίας. Το δάνειο από τον EFSF για να πραγματοποιηθεί το πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων ( 31,9 δισ.) ανέρχεται στα 11,29 δισ. από τα οποία τα 519 εκατ. είναι για την καταβολή των δεδουλευμένων τόκων και τα υπόλοιπα για την επαναγορά των ομολόγων. Επομένως, η καθαρή ελάφρυνση του δημοσίου χρέους εκτιμάται περί 20,570 δισ.. Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, ΥπΟικ.

Διανομή κερδών προγράμματος SMP στην Ελλάδα 10,00 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 δισ. Ομολόγα ΕΚΤ και Εθνικών Κεντρικών Τραπεζών 0,00 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 34 H EKT και οι Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες της Ευρωζώνης στα πλαίσια του προγράμματος SMP εκτιμάται ότι κατέχουν ελληνικά ομόλογα ύψους 45,4 δισ.. Το μέσο επιτόκιό τους εκτιμάται περί το 5% και η μέση λήξη τους περί τα 3,86 έτη. Οι Υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης δεσμεύτηκαν για μεταφορά των κερδών των Κεντρικών Τραπεζών από το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ (SMP) από το 2013 σε δεσμευμένο λογαριασμό για την Ελλάδα. Εκτιμάται ότι το όφελος από την επιστροφή των κερδών από το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων της ΕΚΤ (SMP) θα ανέλθει περί τα 11 δισ. (εκτιμώμενη μέση τιμή αγοράς SMP στο 75% της ονομαστικής αξίας). Η εξυπηρέτηση του χρέους της Ελληνικής Δημοκρατίας δύναται να διευκολυνθεί περαιτέρω με την επιστροφή μέρους ή του συνόλου των πληρωμών για τα κουπόνια των προαναφερθέντων ομολόγων. Το μέγιστο δυνατό όφελος εκτιμάται ότι μπορεί να προσεγγίσει τα 8 δισ.. Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, Bloomberg

Βιωσιμότητα Χρέους Γενικής Κυβέρνησης 180% Δείκτης χρέους/αεπ 180% 170% 170% 160% 160% 150% 150% 140% 140% 130% 130% 120% 120% 110% 110% 100% 100% 90% 90% 80% 70% Στόχος 2020: 124% Δημόσιο Χρέος % ΑΕΠ Βασικό σενάριο 80% 70% 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, Ε.Ε., ΔΝΤ 35 Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Eurogroup, εφόσον υιοθετηθούν όλες οι αποφάσεις της σύσκεψης της 26 ης Νοεμβρίου 2012 και επιτευχθεί ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα στο 4,5% το 2016 και διατηρηθεί για τα επόμενα έτη, ο δείκτης χρέους/αεπ αναμένεται να υποχωρήσει περί το 124% ΑΕΠ και χαμηλότερα του 110% ΑΕΠ το 2022.

Βιωσιμότητα Χρέους Γενικής Κυβέρνησης 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Χρέος σε εκατ. 355.658 312.900 324.911 326.924 326.660 324.385 320.913 318.116 313.826 310.054 306.034 301.056 Ονομαστικό ΑΕΠ σε εκατ. Ονομαστικό ΑΕΠ ΥοΥ Μέσος πληθωρισμός Κέρδη ΕΚΤ/Εθν. Κεντ. Τραπεζών Επαναγορά ομολόγων Ανακεφαλαιοπο ίηση τραπεζών Πρωτογενές Ισοζύγιο % ΑΕΠ Μεσοσταθμικό επιτόκιο Δημόσιο Χρέος % ΑΕΠ 215.088 203.258 195.534 196.708 203.789 211.941 220.842 230.117 240.013 250.573 261.598 273.370 5,38% 5,50% 3,80% 0,60% 3,60% 4,00% 4,20% 4,20% 4,30% 4,40% 4,40% 4,50% 3,10% 1,10% 0,80% 0,40% 1,20% 1,60% 1,60% 1,60% 1,60% 1,70% 1,70% 1,70% 2.073 2.509 1.670 577 1.320 464 1.442 342 327 20.570 41.000 7.200 2,30% 1,50% 0,00% 1,50% 3,00% 4,50% 4,50% 4,50% 4,50% 4,50% 4,50% 4,50% 4,70% 3,80% 2,20% 2,30% 2,30% 2,40% 2,40% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% 165,35% 153,94% 166,17% 166,20% 160,29% 153,05% 145,31% 138,24% 130,75% 123,74% 116,99% 110,13% 36 Βασική προϋπόθεση για να υποχωρήσει ο δείκτης χρέους/αεπ περί το 124% το 2020 είναι να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 4,5% ΑΕΠ την περίοδο 2016 και για τα επόμενα έτη. Πρόσθετη προϋπόθεση για να επιτευχθεί ο στόχος για δείκτη χρέους/αεπ στο 124% το 2020 αποτελεί η επιστροφή της οικονομίας σε ανάπτυξη από το 2015 και μετά, καταγράφοντας μέσο ρυθμό αύξησης ονομαστικού ΑΕΠ περί το 4,3%. Επισημαίνεται, ότι ενδεχόμενη ανάπτυξη της οικονομίας κατά 0,50% ανά έτος υψηλότερα από την ανωτέρω εκτίμηση θα οδηγούσε το δείκτη χρέους/αεπ χαμηλότερα του 120% το 2020. Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, Ε.Ε. ΔΝΤ

Δυναμική Χρέους μετά τις αποφάσεις του Eurogroup 20 Μέση σταθμική λήξη χρέους 5,00% Εκτιμώμενο μεσοσταθμικό κόστος χρέους 2013 18 4,50% 16 4,00% 14 3,50% 12 3,00% 10 2,50% 8 2,00% 6 1,50% 4 1,00% 2 0,50% 0 0,00% Η μέση σταθμική λήξη χρέους του Ελληνικού Δημοσίου από τα 11,87 έτη αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά περί τα 20 έτη μετά τις αποφάσεις των Υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης (26 Νοεμβρίου). Το μεσοσταθμικό κόστος εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους της Ελλάδας εκτιμάται το 2013 σημαντικά χαμηλότερα (2,20%) συγκριτικά με λοιπές χώρες της Ευρωζώνης. 37 Πηγή: Ανάλυση Διεθνών Αγορών, Bloomberg

Πρωτογενής αγορά ομολόγων Σύνθεση χρέους (%), 12/2009 9/2012 90 80 70 60 50 40 30 8,00% 7,50% 7,00% 6,50% 6,00% 5,50% 5,00% Δαπάνες για τόκους % ΑΕΠ, 2002 2013 20 4,50% 10 0 Ομόλογα ΕΓΕΔ Λοιπά Δάνεια Τράπεζα Ελλάδος Μηχ/σμος Στήριξης 9/12 12/11 12/09 4,00% 12/10 3,50% 3,00% *Υπουργείο Οικονομικών, ** Ανάλυση Διεθνών Αγορών Τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου αποτελούν το 39% του χρέους της κεντρικής κυβέρνησης (9/2012) από 70,6% το 2011 και 81,2% το 2010. Οι δαπάνες για τόκους χρέους της κεντρικής κυβέρνησης αναμένεται να υποχωρήσουν το 2012 στο 6% από 7,8% ΑΕΠ το 2011. Το 2013 εκτιμάται ότι οι δαπάνες για τόκους χρέους της κεντρικής κυβέρνησης θα υποχωρήσουν περί το 3,60% ΑΕΠ, κυρίως λόγω μείωσης του ύψους του δημοσίου χρέους μετά την ανταλλαγή ομολόγων (PSI) και του προγράμματος επαναγοράς, καθώς και τη μείωση και την αναστολή καταβολής τόκων στα διμερή δάνεια και τα δάνεια του EFSF αντίστοιχα. 38 Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών, Ανάλυση Διεθνών Αγορών

Πρωτογενής αγορά ομολόγων Σύνθεση χρέους ανά νόμισμα Υπολειπόμενη φυσική διάρκεια χρέους Κεντρικής Κυβέρνησης, 9/2012 Ευρώ 96,7% Λοιπά νομίσματα 3,3% < 1 έτος 10,0% 1 5 έτη 18,6% > 5 έτη 71,4% Το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης σε νομίσματα εκτός ζώνης ευρώ το 2012 αναμένεται να διαμορφωθεί στο 3,3%. Υπενθυμίζεται ότι το 2010 και 2009 το χρέος σε νομίσματα εκτός ευρώ ήταν στο 1,8% και 0,4% αντίστοιχα. Η αύξησή του αποδίδεται στα δάνεια του ΔΝΤ στα πλαίσια του μηχανισμού στήριξης. 39 Η μέση σταθμική λήξη χρέους της κεντρικής κυβέρνησης πριν τις πρόσφατες αποφάσεις του Eurogroup (26 Νοεμβρίου) ήταν στα 11,87 έτη από 6,3 έτη το 2011 και 7,1 έτη το 2010. Οι λήξεις χρέους κεντρικής κυβέρνησης διάρκειας 1-5 έτη αποτελούν το 18,6% του συνολικού χρέους, ενώ πριν το PSI ανέρχονταν περί το 47%. Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών, Ανάλυση Διεθνών Αγορών

Δευτερογενής αγορά ομολόγων 34.000 32.000 30.000 28.000 26.000 24.000 22.000 20.000 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 Ρευστότητα Όγκος συναλλαγών ΗΔΑΤ (σε εκατ. ), 2010 2012 0 Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ 2010 21.091 18.856 34.611 10.576 1.394 1.573 1.464 819 1.819 1.942 926 268 2011 707 847 974 1.404 695 368 131 45 1 0 1 2 2012 1 2 78 26 83 27 38 83 100 105 97 30 Η μέση μηνιαία αξία των συναλλαγων στην ΗΔΑΤ στην περίοδο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2012 διαμορφώθηκε στα 58 εκατ. έναντι 470 εκατ. και 8,64 δισ. στην αντίστοιχη περίοδο του 2011 και του 2010. O αριθμός των βασικών διαπραγματευτών στην ΗΔΑΤ διαμορφώνεται στα τέλη του 2012 σε 22 (5 ελληνικά & 17 διεθνή π.ι.). 2010 2011 2012 40 Το μεγαλύτερο ποσοστό των συναλλαγών το γ τρίμηνο του έτους (50,2%) συγκεντρώθηκε σε τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου με υπολειπόμενη φυσική διάρκεια 10-15 έτη. Πηγή: Τράπεζα Ελλάδος, Ανάλυση Διεθνών Αγορών

Σύγκριση με Ευρωζώνη 14 Καμπύλη Αποδόσεων Κρατικών Ομολόγων: Ελλάδας Γερμανίας 1200 13 12 % μ.β. 1150 11 1100 10 9 1050 8 7 Διαφορά Ελλάδα Γερμανία 1000 6 950 5 4 900 3 2 850 1 10 15 20 30 800 Έτη 41 Πηγή: Bloomberg στοιχεία 13/12, Ανάλυση Διεθνών Αγορών

Σύγκριση με Ευρωζώνη 37 35 33 31 29 27 25 23 21 19 17 15 13 11 9 7 5 3 % Διαχρονική εξέλιξη αποδόσεων 10ετών κρατικών ομολόγων χωρών Ευρωζώνης, 2010-2012 Σύνοδος Κορυφής 21ης Ιουλίου 2011 Σύνοδος Κορυφής 26ης Οκτωβρίου 2011 Σύνοδος Κορυφής 9ης Δεκεμβρίου 2011 Σύνοδος Κορυφής 28-29/6 2012 Ελλάδα Ιρλανδία Ισπανία Ιταλία Πορτογαλία Ένταξη Ελλάδας στο Μηχανισμό Ένταξη Ιρλανδίας στο Μηχανισμό Ένταξη Πορτογαλίας στο Μηχανισμό 2/10 3/10 4/10 5/10 6/10 7/10 8/10 9/10 10/10 11/10 12/10 1/11 2/11 3/11 4/11 5/11 6/11 7/11 8/11 9/11 10/11 11/11 12/11 1/12 2/12 3/12 4/12 5/12 6/12 7/12 8/12 9/12 10/12 11/12 12/12 % 37 35 33 31 29 27 25 23 21 19 17 15 13 11 9 7 5 3 42 Πηγή: Bloomberg, Ανάλυση Διεθνών Αγορών Η απόδοση στη λήξη του 10ετούς κρατικού ομολόγου της Ελλάδας υποχώρησε στις 12 Δεκεμβρίου σε χαμηλό (12,461%) από το Μάρτιο του 2011, επηρεαζόμενη από το επιτυχημένο πρόγραμμα επαναγοράς ομόλογων του Ελληνικού Δημοσίου.

Σύγκριση με Ευρωζώνη 35 % Διαχρονική εξέλιξη αποδόσεων 10ετών κρατικών ομολόγων χωρών Ευρωζώνης, 1991-2012 % 35 33 33 31 31 29 Ευρώ Lehman 29 27 Ιρλανδία Ισπανία 27 25 Ιταλία Γερμανία 25 23 Γαλλία Βέλγιο 23 21 Πορτογαλία Ελλάδα 21 19 19 17 17 15 15 13 13 11 11 9 9 7 7 5 5 3 3 1 1 11/91 8/92 5/93 2/94 11/94 8/95 5/96 2/97 11/97 8/98 5/99 2/00 11/00 8/01 5/02 2/03 11/03 8/04 5/05 2/06 11/06 8/07 5/08 2/09 11/09 8/10 5/11 2/12 11/12 Πηγή: Bloomberg, Ανάλυση Διεθνών Αγορών Σύγκλιση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων χώρων Ευρωζώνης την περίοδο από την υιοθέτηση του ευρώ (1999) έως τη χρηματοπιστωτική κρίση (2008). 43

Συμπεράσματα Θετικός παράγοντας για την ελληνική οικονομία η υποχώρηση του μεσοσταθμικού κόστους εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους περί το 2,20%. Οι δαπάνες για τόκους χρέους της κεντρικής κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα υποχωρήσουν σημαντικά το 2013 περί το 3,60% ΑΕΠ (2012: 6,0% ΑΕΠ). Η εκτιμώμενη αύξηση της μέσης σταθμικής λήξης του δημοσίου χρέους περί τα 20 έτη, αποτελεί παράγοντα βελτίωσης της βιωσιμότητας του χρέους μακροπρόθεσμα. Το ποσοστό δημοσίου χρέους της Ελλάδος, το οποίο κατέχει ο επίσημος τομέας (ΕΚΤ, διμερή δάνεια κρατών Ευρωζώνης, δάνεια EFSF, δάνεια ΔΝΤ) εκτιμάται στο 75%. Θετική εξέλιξη η συρρίκνωση του πρωτογενούς ελλείμματος στο 11μηνο του 2012 στα 1,5 δισ. (στόχος 2012: 4,577 δισ.). Ενδεχόμενη ανάπτυξη της οικονομίας κατά 0,50% ανά έτος υψηλότερα από την εκτιμώμενη την περίοδο 2015-2020 θα οδηγούσε το δείκτη χρέους/αεπ χαμηλότερα του 120% το 2020. Κρίσιμος παράγοντας για τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους η προώθηση των διαθρωτικών μεταρρυθμίσεων, η αξιοποίηση κοινοτικών πόρων από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. και η προσέλκυση ξένων επενδύσεων. 44

Επικοινωνία 210-326 8265 marketanalysis@alpha.gr Πάνος Ρεμούνδος Μαρία Κουτουζή Ιωάννης Κουραβέλος, CFA Κωνσταντίνος Αναθρεπτάκης premoundos@alpha.gr mkoutouzi@alpha.gr ikouravelos@alpha.gr kanathreptakis@alpha.gr