Κίνδυνος Χώρας. Ευγενία Αναγνωστοπούλου. Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

Transcript

1 Κίνδυνος Χώρας Ευγενία Αναγνωστοπούλου Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

2 Διεθνής Επιχειρηματική Δραστηριότητα Η δραστηριοποίηση των επιχειρήσεων σε διεθνές επίπεδο είτε αυτό αφορά το εμπόριο είτε τις χρηματοοικονομικές επενδύσεις αποτελεί ίσως το καλύτερο τρόπο αντιστάθμισης επιχειρηματικού και χρηματοοικονομικού κινδύνου. Κατά την εξέταση των διεθνών επενδύσεων, υπάρχουν τρεις τύποι των αγορών από τις οποίες μπορείτε να επιλέξετε: Ανεπτυγμένες Αναδυόμενες και Frontier Αγορές

3 Ανεπτυγμένες, Αναδυόμενες και Frontier Αγορές Οι αναπτυγμένες αγορές αποτελούνται από τις μεγαλύτερες, πιο βιομηχανοποιημένες οικονομίες. Τα οικονομικά τους συστήματα τους έχουν αναπτυχθεί καλά, έχουν πολιτική σταθερότητα και το κράτος δικαίου είναι καλά εδραιωμένο. Οι αναδυόμενες αγορές χαρακτηρίζονται από ταχεία εκβιομηχάνιση και συχνά επιδεικνύουν εξαιρετικά υψηλά επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης. Οι αγορές Frontier αντιπροσωπεύουν «το επόμενο κύμα» των επενδυτικών προορισμών. Αυτές οι αγορές είναι γενικά είτε μικρότερες από τις παραδοσιακές αναδυόμενες αγορές, ή βρίσκονται σε χώρες που θέτουν περιορισμούς στη δυνατότητα των ξένων να επενδύσουν.

4

5 Κίνδυνος Χώρας Ο κίνδυνος χώρας αφορά τους οικονομικούς ή πολιτικούς κινδύνους μίας χώρας που ενδέχεται να επηρεάσουν την επιχειρηματική δραστηριότητα και να οδηγήσουν σε χρηματικές απώλειες. Οικονομικός Κίνδυνος Σχετίζεται με την οικονομική κατάσταση και την ικανότητα της κάθε χώρας να είναι σε θέση να εξοφλήσει τα χρέη. Για παράδειγμα, μια χώρα με υψηλό δείκτη χρέους προς το ΑΕΠ μπορεί να μην είναι σε θέση να συντηρήσει τον εαυτό της, κάτι που θέτει την εγχώρια οικονομία της σε κίνδυνο. Πολιτικός Κίνδυνος Σχετίζεται με τους πολιτικούς μίας χώρας και τις επιπτώσεις των αποφάσεών τους σχετικά με τις επενδύσεις. Για παράδειγμα, πολιτικοί που είναι υποστηρικτές των κρατικοποιήσεων θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τους επενδυτές σε ορισμένους στρατηγικούς επιχειρηματικούς κλάδους.

6 Κίνδυνος Χώρας Πως μπορούμε να προστατευτούμε από τον Κίνδυνο Χώρας; Ποσοτική Ανάλυση: Η χρήση των δεικτών και στατιστικών στοιχείων για τον προσδιορισμό του κινδύνου, όπως ο δείκτης δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ. Οι διεθνείς επενδυτές μπορούν να βρουν αυτές τις πληροφορίες στις εκθέσεις από οίκους αξιολόγησης, περιοδικά όπως το Economist, κλπ. Ποιοτική Ανάλυση: Η χρήση της υποκειμενικής ανάλυσης για τον προσδιορισμό του κινδύνου, όπως έκτακτες πολιτικές ειδήσεις / γνώμες ή φήμες της αγοράς. Η πιο συνηθισμένη πηγή πληροφοριών είναι οι εκτιμήσεις κινδύνου χώρας από τους οίκους αξιολόγησης.

7 7 Κίνδυνος χώρας Στο χώρο της εκτίμησης του κινδύνου χώρας, διακρίνονται μεταξύ άλλων τουλάχιστον 6 διεθνείς οίκοι αξιολόγησης (Country risk rating agencies). Αυτοί είναι οι: Economist Intelligence Unit (EIU), Euromoney, Moody s Investor Services Standard & Poor s (S&P) Fitch Ratings και Euler Hermes

8

9

10

11 11 Κίνδυνος χώρας Κάθε οίκος δίνει το δικό του ορισμό στον κίνδυνο χώρας, όμως η γενική ιδέα παραμένει αμετάβλητη. Οι διάφοροι δείκτες που ανακοινώνουν, εκτιμούν τον κίνδυνο που διατρέχει ένας ξένος επενδυτής όταν επενδύει σε μια χώρα. Οι μεταβλητές που λαμβάνονται υπόψη στις εκτιμήσεις μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως: Οικονομικοί, Χρηματοπιστωτικοί και Πολιτικοί. Ο αριθμός των παραγόντων και μεταβλητών που χρησιμοποιούνται από κάθε κατηγορία διαφέρει ανά οίκο. Ο ακριβής αριθμός είναι ιδιαίτερα δύσκολο να υπολογιστεί, καθώς άλλοι δείκτες είναι πρωτογενείς (απλοί αριθμοδείκτες δεδομένων) και άλλοι είναι σύνθετες συναρτήσεις επιπλέον μεταβλητών.

12 12 Κίνδυνος χώρας Η βαθμολόγηση του κινδύνου πραγματοποιείται με δύο διαφορετικούς τρόπους. Είτε με ποσοτικές, είτε με ποιοτικές κλίμακες. H Euromoney, χρησιμοποιεί ποσοτικές κλίμακες από 0 έως 100. Η κλίμακα της Moody s από την άλλη πλευρά εκτείνεται από C έως AAA με διάφορες ενδιάμεσες βαθμολογίες που κάθε μια έχει και διαφορετική σημασιολογία. Η πλήρης κλίμακα ακολουθεί τη σειρά: C, CA, CAA, B, BA, BAA, A, AA, AAA. Ανάλογη στρατηγική βαθμολόγησης με την Moody s, ακολουθεί και η S&P s. Σε κάθε περίπτωση πάντως όσο μεγαλύτερη είναι η βαθμολογία στις παραπάνω κλίμακες, τόσο χαμηλότερος θεωρείται και ο αντίστοιχος κίνδυνος.

13

14

15 15 Πιστοληπτική Αξιολόγηση Ελλάδας διαχρονικά S & P s Fitch:AAA,AA,AA+,AA,AA-,A+,A,A-,BBB+,BBB,BBB-,BB+,BB,BB-,B+,B,B-,CCC+,CCC,CCC-,CC,C,RD,D Moody s:aaa,aa1,aa2,aa3,a1,a2,a3,baa1,baa2,baa3,ba1,ba2,ba3,b1,b2,b3, Caa,Caa2,Caa3,Ca,C

16 Μοντέλα Μέτρησης Κινδύνου Χώρας Τα μοντέλα μέτρησης Κινδύνου Χώρας χρησιμοποιούν ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες που καλύπτουν τις παρακάτω κατηγορίες κινδύνων. O Κυρίαρχος κίνδυνος μετρά τον κίνδυνο συσσώρευσης των καθυστερούμενων οφειλών του κεφαλαίου ή / και τόκων επί του χρέους σε ξένο ή / και τοπικό νόμισμα, που είναι άμεση υποχρέωση του κυρίαρχου κράτους ή είναι εγγυημένο από το κράτος. Ο συναλλαγματικός κίνδυνος μετρά τον κίνδυνο μέγιστης υποτίμησης έναντι του νομίσματος αναφοράς (συνήθως το δολάριο ΗΠΑ, μερικές φορές το ευρώ) κατά την επόμενη περίοδο 12 μηνών. Ο Κίνδυνος του τραπεζικού τομέα μετρά τον κίνδυνο μιας συστημικής κρίσης κατά την οποία μία τράπεζα (ες) καθίσταται αφερέγγυα και ανίκανη να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της προς στους καταθέτες ή / και τους πιστωτές. Ο πολιτικός κίνδυνος αξιολογεί μια σειρά πολιτικών παραγόντων που σχετίζονται με την πολιτική σταθερότητα και την αποτελεσματικότητα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ικανότητα ή / και τη δέσμευση της χώρας να εξυπηρετήσει τις υποχρεώσεις του χρέους της και / ή να προκαλέσει αναταράξεις στην αγορά συναλλάγματος. Ο κίνδυνος διάθρωσης της οικονομίας περιλαμβάνει μια σειρά μακροοικονομικών μεταβλητών διαρθρωτικού χαρακτήρα

17 Παράγοντες Κινδύνου Χώρας Πολιτικοί/Θεσμικοί Εξωτερικές συγκρούσεις Διακυβέρνηση / κοινωνική αναταραχή Εκλογικό κύκλο Θεσμική αποτελεσματικότητα Διαφθορά Διαφθορά στον τραπεζικό τομέα Δέσμευση όσον αφορά την πληρωμή υποχρεώσεων Οικονομική πολιτική Ποιότητα της χάραξης πολιτικής / μείγματος πολιτικής Η νομισματική σταθερότητα Πραγματικά επιτόκια Η δημοσιονομική ισορροπία / ΑΕΠ Η δημοσιονομική ευελιξία της πολιτικής Η διαφάνεια των δημόσιων οικονομικών Υποχρεώσεις συνταξιοδοτικής και υγειονομικής περίθαλψης Καθεστώς συναλλαγματικών ισοτιμιών Μαύρη αγορά/διπλές ισοτιμίες

18 Παράγοντες Κινδύνου Χώρας Οικονομική Διάρθρωση Το επίπεδο του εισοδήματος Επίσημα στοιχεία (ποιότητα / επικαιρότητα) Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, 48 μηνών Μεταβλητότητα του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ Εξάρτηση από ένα συγκεκριμένο είδος αγαθού Το δημόσιο χρέος / ΑΕΠ Δείκτης εξωτερικής φερεγγυότητας Ιστορικό χρεωκοπίας Χρηματοπιστωτική νομοθεσία και εποπτεία Μακροοικονομικοί Παράγοντες Αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ βάσει στοιχείων ΟΟΣΑ Αύξηση της πίστωσης ως% του ΑΕΠ Αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ, 48 μηνών Αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ, 12 μήνες Πληθωρισμός, 48 μηνών Πληθωρισμός, ανοδική η καθοδική τάση Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία βάσει εμπορικών συναλλαγών Μεταβλητότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών Η αύξηση των εισπράξεων από εξαγωγές, 12 μήνες Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, 12 μήνες Η «φούσκα» των τιμών των περιουσιακών στοιχείων

19 Παράγοντες Κινδύνου Χώρας Χρηματοδότηση και Ρευστότητα Μεταφορά και αντιστάθμιση του κινδύνου Πρόγραμμα του ΔΝΤ / Διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος Διεθνής χρηματοδοτική στήριξη Πρόσβαση στη χρηματοδότηση Μικτές απαιτήσεις χρηματοδότησης Δείκτης εξυπηρέτησης του χρέους Δομή μακροπρόθεσμου χρέους Συναλλαγματικά αποθέματα / Δομή δημοσίου χρέους Δείκτης ρευστότητας χρέους Άμεσες ξένες επενδύσεις και εξωτερική χρηματοδότηση Βραχυπρόθεσμα επιτόκια ΟΟΣΑ Μη εξυπηρετούμενα δάνεια Διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου τραπεζών Η θέση σε ξένα περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών / καμπύλη αποδόσεων

20 Strengths and Weaknesses Strength Factors Πιθανές Επιπτώσεις Υψηλό Ποσοστό Έγκρισης Επενδύσεων από την Κυβέρνηση Το Πληθυσμιακό Προφίλ μιας χώρας επιτρέπει την οικονομική ισορροπία Καθορισμένος οικονομικός σχεδιασμός από την πλευρά της Κυβέρνησης Ισοσκελισμένος Προϋπολογισμός τουλάχιστον στο βραχυπρόθεσμο μέλλον Επαρκείς πλουτοπαραγωγικές πηγές Διαφοροποιημένη διάρθρωση της οικονομίας Πολιτική Σταθερότητα Επαρκής προσφορά εργατικού δυναμικού Υποστήριξη σε ιδιωτικές πρωτοβουλίες Σταθερότητα σε ότι αφορά τα επιτόκια δανεισμού Μη ύπαρξη περιορισμών σε ότι αφορά τις πρώτες ύλες Χαμηλή έκθεση σε πιθανή αποσταθεροποίηση της οικονομίας

21 Strengths and Weaknesses Strength Factors Σύγχρονο και καλά οργανωμένο τραπεζικό σύστημα Αειφόρος ρυθμός ανάπτυξης ΑΕΠ Αποτελεσματική Νομισματική Πολιτική Σταθερή μείωση των επιτοκίων Ιστορικό καλών γειτονικών σχέσεων Κυμαινόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες Υψηλό επίπεδο αποθεμάτων Πιθανές Επιπτώσεις Χαμηλότερο ρίσκο σε ασταθείς οικονομικές συνθήκες Μείωση της ανεργίας Λιγότερο ασταθείς αποδόσεις για τους επενδυτές Καλύτερες συνθήκες για επενδύσεις Σταθερότητα στις επιχειρηματικές σχέσεις με το εξωτερικό Ευελιξία στην προσαρμογή της αγοράς Καλύτερη διαχείριση κρίσεων ρευστότητας

22 Strengths and Weaknesses Weakness Factors Πιθανές Επιπτώσεις Συγκέντρωση εισοδήματος Χαμηλά επίπεδα αλφαβητισμού / δεξιοτήτων εργατικού δυναμικού Εξωτερικό περιβάλλον το οποίο παρουσιάζει αστάθειες Επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης στις ανεπτυγμένες χώρες Αύξηση των τιμών των πρώτων υλών στρατηγικής σημασίας Μειώσεις στις εισροές κεφαλαίων Επιδείνωση του δείκτη Εξωτερικού Χρέους / ΑΕΠ Περιορισμοί για τη στήριξη της ανάπτυξης του ΑΕΠ Κοινωνικές πιέσεις Περιορισμοί στην παραγωγικότητας Άνοδος των spreads κινδύνου Περιορισμένη αγορά για τις εξαγωγές Αύξηση των δαπανών σε ξένο νόμισμα Κίνδυνος υποτίμησης του νομίσματος Κίνδυνος υποβάθμισης πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας Κίνδυνος μείωσης εισοδήματος διακυβέρνησης της χώρας

23 Κίνδυνος Χώρας Σύνοψη Αφορά τον κίνδυνο που συνδέεται με τους οικονομικούς ή πολιτικούς κινδύνους μίας χώρας οι οποίοι επηρεάζουν την επιχειρηματική δραστηριότητα. Οι επενδυτές αξιολογούν το επίπεδο κινδύνου χώρας βάσει των εκτιμήσεων που κάνουν οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης. Οι οίκοι αξιολόγησης κατατάσσουν τις χώρες με βάση ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά. Πολιτικοί/Θεσμικοί Παράγοντες Οικονομική πολιτική Οικονομική Διάρθρωση Μακροοικονομικοί Παράγοντες Χρηματοδότηση και Ρευστότητα

24 Ευγενία Αναγνωστοπούλου Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστήμιο Μακεδονίας