Η ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΩΡΩΠΟΥ Η ΛΙΜΕΝΙΚΗ ΤΗΣ ΖΩΝΗ ΚΑΙ Ο ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΣ 1 1.0. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Η ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ 1.1. Η αναβάθμιση της φυσιογνωμίας του Ωρωπού, συσχετισμένη με δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και πολιτιστικές δραστηριότητες Αφετηρία της πρότασης για την εκπαιδευτική άσκηση που ακολουθεί αποτελεί η προσπάθεια συγκρότησης της φυσιογνωμίας της πόλης του Ωρωπού, με βάση την αναβάθμιση της περιβαλλοντικής, πολιτισμικής και τοπιακής του ποιότητας. Με πολύ συγκεκριμένο τρόπο η πόλη του Ωρωπού έχει έως τώρα συνδεθεί, στην εμπειρία του μέσου επισκέπτη του: 1. Με τη λειτουργία της πόλης ως λιμένα ο οποίος χαρακτηρίζεται από, ιδιαίτερα πυκνή κίνηση, κατά τους θερινούς κύρια μήνες. Η πυκνή αυτή κίνηση καθιστά τον Ωρωπό ευρύτερα γνωστό αλλά, πέρα από τη λιμενική του δραστηριότητα, οι χρήσεις που καθορίζουν τη φυσιογνωμία του αφορούν 2. την παραλιακή ζώνη των λουόμενων, τη γνωστή ως Νέα Παλάτια και 3. βέβαια τους πολυάριθμους χώρους αναψυχής, εστιατόρια και αναψυκτήρια. 1 Το κείμενο που ακολουθεί στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στην οριστική μελέτη για την «Προστασία- Ανάδειξη Υδροβιότοπου στη θέση Αλυκές Ωρωπού και Δημιουργία Πρότυπου Οικολογικού Πάρκου», που συντάχθηκε από την αρχιτεκτονική ομάδα Άρσις Αρχιτέκτονες (αρχιτέκτονες Α. Χελιδώνη, Ι.
2 Άποψη της πρότασης που ακολουθεί είναι πως ο Ωρωπός, πέρα από τα προηγούμενα δεδομένα χαρακτηριστικά του, προσφέρεται για την ανάπτυξη περιβαλλοντικών δράσεων, όπως και δραστηριοτήτων γενικότερης πολιτισμικής σημασίας. Με την ενίσχυσή τους θα μπορούσε να του αποδοθεί μια νέα, ιδιαίτερη αναβαθμισμένη φυσιογνωμία, ικανή αφ ενός μεν να προσελκύει επισκέπτες σε όλη τη διάρκεια του έτους, ανεξάρτητα από τη λιμενική χρήση, την προσέλευση λουομένων και τις χρήσεις αναψυχής ή να ευνοεί την παραμονή των περαστικών εξ αιτίας του λιμένα επισκεπτών, για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Το πρώτο βασικό επιχείρημα για τη στήριξη της προηγούμενης άποψης συνδέεται με την παρουσία του Υδροβιότοπου στη θέση Αλυκές. Η Προστασία και η Ανάδειξη του σημαντικού αυτού για τη συγκέντρωση ορνιθοπανίδας υδροβιότοπου, αποτελεί άλλωστε το κεντρικό αντικείμενο της προτεινόμενης εκπαιδευτικής άσκησης. Το δεύτερο βασικό επιχείρημα για τη στήριξη της προηγούμενης άποψης συνδέεται με την παρουσία της έκτασης και των κτηριακών εγκαταστάσεων των παλαιών φυλακών Ωρωπού οι οποίες προσφέρονται για την ανάπτυξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Το τρίτο επιχείρημα αφορά τη γειτνίαση του Ωρωπού με άλλους σημαντικούς πολιτιστικά χώρους, όπως τον αρχαιολογικό χώρο του Αμφιαράειου ή τον αρχαιολογικό χώρο και το μουσείο Ερέτριας, στην άλλη πλευρά του Ευβοϊκού. Μπορούμε έτσι να προτείνουμε την πόλη του Ωρωπού ως κεντρικό πόλο μιας σειράς από χώρους προς επίσκεψη οι οποίο θα μπορούσαν να αποτελέσουν προορισμούς για τις οικογένειες της αθηναϊκής μητρόπολης ή ευρύτερα της Αττικής. Κύρια όμως θα μπορούσαν να αποτελέσουν ενδιαφέροντα προορισμό για σχολικές εκδρομές, σχολείων της Αττικής και γειτονικών νομών, αυξάνοντας την επισκεψιμότητα του Ωρωπού κατά τους τουριστικά ανενεργούς μήνες. Παπαματθαίου), σε συνεργασία με την αρχιτεκτονική ομάδα ΚΟΜΕΤΚΑ (αρχιτέκτονες Α. Ανδρουλακάκης, Τ. Τζαναβάρα), με συμμετοχή ως συμβούλου του αρχιτέκτονα Κ. Μωραΐτη.
3 1.2. Η πρόταση της συγκρότησης city branding του Ωρωπού, βασισμένη στη συγκρότηση τοπιακής, περιβαλλοντικής και πολιτιστικής ιδιαιτερότητας Το σύνολο των προηγούμενων προτάσεων επισημαίνει τη δυνατότητα αναβάθμισης της φυσιογνωμίας της πόλης του Ωρωπού, με βάση την περιβαλλοντική και τοπιακή του ποιότητα και σε συσχέτιση με δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και πολιτιστικές δραστηριότητες. Αν επιμέναμε σε μια συνολική εκδοχή city branding, ιδιαίτερης αστικής φυσιογνωμίας για την πόλη του Ωρωπού ή territory branding, ιδιαίτερης φυσιογνωμίας για την ευρύτερη περιοχή, αυτές θα περιελάμβαναν σίγουρα το χαρακτηριστικό του λιμένα διέλευσης, το χαρακτηριστικό του προορισμού λουομένων ή της περιοχής αναψυχής και την αναβαθμισμένη προσφορά περιβαλλοντικών και πολιτιστικών δράσεων. Όπως γίνεται προφανές, επιχειρησιακός στόχος της πρότασης είναι αφ ενός μεν να βοηθήσει τον Δήμο Ωρωπού «στον ορθό περιβαλλοντικά σχεδιασμό των ενδεδειγμένων παρεμβάσεων που θα καταστήσουν την περιοχή, υποδειγματικό χώρο για την προστασία της ορνιθοπανίδας, την περιβαλλοντική ενημέρωση και εκπαίδευση στην Αττική» όπως και προηγούμενοι ερευνητές έχουν υποδείξει 2, αλλά επιπλέον να επιτρέψει τη συγκρότηση ενός ευρύτερου δικτύου χώρων περιβαλλοντικής και πολιτιστικής σημασίας που θα ενίσχυαν το ενδιαφέρον επισκεψιμότητας της περιοχής. 1.3. Παλαιότερες ανάλογες προσεγγίσεις ανάδειξης του υδροβιότοπου ως περιβαλλοντικά εκπαιδευτικού προορισμού, με έμφαση στην ορνιθολογική εκπαίδευση Ανάλογες προσεγγίσεις για τη σημασία ανάδειξης της περιοχής ως προσφιλούς προορισμού με τον χαρακτηρισμό του «ορνιθολογικού ή 2 Πρβλ. Προκαταρκτική μελέτη διαχείρισης, προστασίας και ανάδειξης υγροτόπου Σκάλας Ωρωπού, που συντάχθηκε από τη WWF και την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία ΕΟΕ (Αθήνα, Ιανουάριος
4 περιβαλλοντικά εκπαιδευτικού προορισμού», έχουν υπάρξει και στο παρελθόν, όπως στην περίπτωση της Προκαταρκτικής Μελέτης Διαχείρισης, Προστασίας και Ανάδειξης Υγροτόπου Σκάλας Ωρωπού, που συντάχθηκε από τη WWF και την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία ΕΟΕ τον Ιανουάριος 2008, μελέτη η οποία προσέφερε και στην παρούσα πρόταση ενδιαφέροντα στοιχεία. Στη μελέτη αυτή τονίζεται πως ενώ κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού η περιοχή του Ωρωπού συγκεντρώνει πολλές χιλιάδες παραθεριστών, τις υπόλοιπες εποχές η τοπική οικονομία παρουσιάζει κάμψη. Η διαπίστωση αυτή επισημάνθηκε ήδη και προηγούμενα από την αρχή ήδη των παρατηρήσεων μας και επεξηγήθηκε με βάση την πυκνή κίνηση του λιμένα του Ωρωπού, κατά τους θερινούς κύρια μήνες, που ενισχύεται από τη χρήση της παραλιακής ζώνης στα Νέα Παλάτια ως ζώνης λουόμενων και βέβαια από τη χρήση των πολυάριθμων χώρων αναψυχής, εστιατόριων και αναψυκτήριων. Σε αντιστάθμισμα της κάμψης που παρουσιάζει η επισκεψιμότητα κατά τις άλλες, πλην της θερινής περιόδου, η ανάδειξη του υγροβιότοπου εμφανίζεται ως ιδιαίτερα σημαντική. Συμπτωματικά, ο υδροβιότοπος παρουσιάζει για τον μέσο επισκέπτη μεγαλύτερο ενδιαφέρον τις «νεκρές» αυτές τουριστικά περιόδους, έτσι ώστε η επισκεψιμότητα του αυτές θα μπορούσε να τονώσει και την τοπική οικονομία, «αμβλύνοντας την άνιση κατανομή των δραστηριοτήτων εξυπηρέτησης επισκεπτών». Αυτό που επιπλέον τονίζεται στην παρούσα πρόταση είναι η ανάπτυξη, με κέντρο τον υδροβιότοπο, ενός ευρύτερου πολιτιστικού περιβαλλοντικού δικτύου προσέλκυσης επισκεπτών, ώστε ο προορισμός του Ωρωπού να καταστεί σημαντικότερος. Στο πλαίσιο των παλαιότερων προσεγγίσεων έχει επιχειρηθεί η επιγραμματική αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων που θα μπορούσαν να αναδείξουν την περιοχή του υδροβιότοπου σε προορισμό απλών επισκεπτών, φυσιολατρών ή μαθητικών ομάδων, όσο και των μειονεκτημάτων που θα μπορούσαν να τους αποθαρρύνουν Οι αξιολογήσεις αυτές επισημαίνουν πως ο υδροβιότοπος: 2008).
5 1 - Διαθέτει τη μεγαλύτερη έκταση υφάλμυρου νερού στον νομό και είναι ιδανικός για την παρατήρηση ιδιαίτερα παρυδάτιων πουλιών. 2 Επιπλέον συγκεντρώνει σε μικρή έκταση εδάφους μεγάλη ποικιλία επιμέρους βιοτόπων ώστε να προσφέρει την ευκαιρία για παρατήρηση ποικιλίας ορνιθοπανίδας, διαφορετικών δηλαδή ειδών τα οποία αναζητούν τα αντίστοιχα διαφορετικά ιδιαίτερα ενδιαιτήματα. Έτσι μπορούν να εντοπιστούν σε μικρό χρονικό διάστημα, σημειώνουν οι ειδικοί ορνιθολόγοι, υδρόβια καλοβατικά, καλοβατικά, παρυδάτια καθώς επίσης και δασικά πτηνά, επιτρέποντας σε έναν παρατηρητή να εντοπίσει «μέσα σε 1-2 ώρες 50-60 διαφορετικά είδη πουλιών σε ένα τυπικό χειμωνιάτικο, ή ανοιξιάτικο πρωινό». 3 Επιπλέον από το προσβάσιμο στο ευρύ κοινό νότιο τμήμα, η θέα προς τον υγρότοπο περιλαμβάνει σε δεύτερο επίπεδο το φυσικό τοπίο της θάλασσας του Ευβοϊκού και σε τρίτο επίπεδο τα αντικρινά βουνά της Εύβοιας. Ως εκ τούτου, η περιήγηση στην περιοχή μπορεί να προσφέρει μια γενικότερη τοπιακή απόλαυση. Βέβαια ο υδροβιότοπος δε συνδέεται άμεσα με το δάσος της ευρύτερης περιοχής, καθώς παρεμβάλλεται μια οικιστική έκταση η οποία έχει εντούτοις χαμηλό συντελεστή δόμησης, «με κήπους που φιλοξενούν δέντρα και ιδιαίτερα το αύτοχθον κυρίαρχο κωνοφόρο δέντρο της ευρύτερης περιοχής (Χαλέπιος Πεύκη) αλλά και άλλα φυλλοβόλα δέντρα και θάμνους που προσφέρουν ποικίλες ευκαιρίες σε πουλιά να τα επισκεφτούν και ανθρώπους να τα παρατηρήσουν!». Προσδιορίζονται έτσι οι σημαντικοί περιβαλλοντικά λόγοι που καθιστούν την περιοχή, μαζί με το Εθνικό Πάρκο Σχινιά-Μαραθώνα, τον πιο σημαντικό υδροβιότοπο της Αττικής και οι οποίοι θα προέτρεπαν τους επισκέπτες να την επιλέξουν ως ορνιθολογικό προορισμό. Τα προηγούμενα πλεονεκτήματα ενισχύονται από την μικρή απόσταση από την μητροπολιτική περιοχή της πρωτεύουσας, με εύκολη πρόσβαση όχι μόνο για ιδιωτικά οχήματα, αλλά και με τη δημόσια συγκοινωνία. 3 ). Κύρια όμως ο υδροβιότοπος ως περιοχή προορισμού διαθέτει το πλεονέκτημα της 3 Με υπεραστικά λεωφορεία τακτικού δρομολόγιου από το κέντρο της Αθήνας - την πλατεία Αιγύπτου στο Πεδίον του Άρεως. Πρβλ. και WWF και Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, στο προηγούμενο
6 γειτνίασης με το κομβικό σημείο του λιμένα του Ωρωπού που εξυπηρετεί τη σύνδεση με ferry boat με την Εύβοια. Αυτή ακριβώς η ιδιαιτερότητα, συμφωνούν οι προηγούμενες προσεγγίσεις όπως και οι υποδείξεις αυτής της πρότασης για την άσκησή μας, έχει συμβάλλει στην ανάπτυξή της ευρύτερης περιοχής ως χώρου αναψυχής υπερτοπικού χαρακτήρα, ώστε να διαθέτει σήμερα ποικιλία υποδομών και υπηρεσίες εξυπηρέτησης επισκεπτών οι οποίες θα επέτρεπαν το συσχετισμό της περιβαλλοντικής ή πολιτιστικής επίσκεψης με τη γενικότερη αναψυχή, με αμοιβαίο προφανώς όφελος. Αντίθετα ως αρνητικά χαρακτηριστικά για την αύξηση της επισκεψιμότητας του υδροβιότοπου μπορούν να περιγραφούν η απογοητευτική σημερινή του εικόνα εξαιτίας της συγκέντρωσης απορριμμάτων και μπάζων που θίγουν την ποιότητα του τοπίου. Πρόκειται βέβαια για χαρακτηριστικά που μπορούν μελλοντικά να αναιρεθούν. Ένα δεύτερο μειονέκτημα αφορά τη γειτνίαση με την οικιστική περιοχή, που περιορίζει τον φυσικό χαρακτήρα του υδροβιότοπου, καθώς σε ελάχιστα μόνο σημεία ο επισκέπτης αισθάνεται πως περιέχεται σε φυσικό τοπίο αποκομμένο από το ανθρωπογενές περιβάλλον. 2. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟΙΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟ Ο υγροβιότοπος Σκάλας Ωρωπού περιλαμβάνει μια παλιά αλυκή με ελώδη βοσκοτόπια και αντιστοιχεί σε συνολική έκταση μεγαλύτερη των 650 στρεμμάτων. Βρίσκεται στα ΒΑ του νομού Αττικής, στα ανατολικά της επαρχιακής οδού Ωρωπού-Χαλκουτσίου και πολύ κοντά στο λιμάνι του Ωρωπού (βλέπε αεροφωτογραφίες). Ανήκει διοικητικά στο Δήμο Ωρωπίων και στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής. Περικλείεται από τον οικισμό Αγ. Κωνσταντίνου του Δήμου Ωρωπίων με όρια τα οποία ξεκινούν από την περιοχή των πρώην φυλακών Ωρωπού. Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εναπομείναντες υδροβιοτόπους της Αττικής, με ιδιαίτερη σημασία για την ορνιθοπανίδα, το τοπίο, όπως επίσης και για τη συνολική περιβαλλοντική ποιότητα ζωής των κατοίκων της περιοχής. Η σημερινή του
7 έκταση αποτελεί το εναπομείναν τμήμα ενός ενιαίου και ευρύτερου οικοσυστήματος μεγάλο μέρος του οποίου αποδόθηκε στην οικιστική ανάπτυξη. Εντούτοις η περιοχή εξακολουθεί και σήμερα να χαρακτηρίζεται από ιδιότυπη χλωρίδα και να φιλοξενεί σημαντικά είδη πανίδας. Τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της χλωρίδας Επιχειρώντας να επιμερίσουμε τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά του υδροβιότοπου των Αλυκών, μπορούμε να επισημάνουμε πως χωρίζεται σε επιμέρους βασικά ενδιαιτήματα. Αυτά περιλαμβάνουν, μετά τη θαλάσσια περιοχή, τη λιμνοθάλασσα, τους αλμυρόβαλτους, έναν εκτεταμένο λειμώνα προς τα δυτικά, χορτολιβαδικές εκτάσεις τύπου «σαβάνας» στο εσωτερικό και ακόμη νησίδες με συστάδες δέντρων. Συνοπτικά μπορούμε να περιγράψουμε τη,βλάστηση που επικρατεί στις επιμέρους αυτές περιοχές, επιμένοντας, για μεν την περίμετρο της λιμνοθάλασσας και των αλμυρόβαλτων, στα παχύφυτα αλόφυτα (όπως τα Arthrocnemum, Sarcocornia, Salicornia, Halocnemum, Halimione), ενώ για την περιοχή του λειμώνα στα χαμηλά αγρωστώδη με τις ανθισμένες μερεντέρες (Merendera spp) να ξεχωρίζουν τον χειμώνα. Στη συνέχεια οι χορτολιβαδικές εκτάσεις καλύπτονται από ψηλά αγρωστώδη, ενώ στις μικρές πλέον συστάδες υψηλής φύτευσης που απομένουν σήμερα κυρίαρχο είδος είναι η πεδινή φτελιά (Ulmus canescens campestris). Ακόμη πρέπει να συμπληρώσουμε τα αρμυρίκια (Tamarix sp.) που έχουν φυτευτεί σε διάφορες θέσεις, όπως και τα φυτικά είδη που συναντούμε στα καλλιεργούμενα κτήματα (κύρια ελιές και αμπέλια), στους κήπους (αυτόχθονες και εξωτικοί θάμνοι και δέντρα) και στα άκτιστα οικόπεδα (βλάστηση αλοφύτων και καλαμώνων) στην άμεση γειτονία του υδροβιότοπου.
8 Η περιβαλλοντική ιδιαιτερότητα της ορνιθοπανίδας Επισημάνθηκε προηγούμενα πως η περιοχή των Αλυκών Ωρωπού συνιστά έναν ιδιαίτερα σημαντικό υδροβιότοπο, για τη συγκέντρωση ορνιθοπανίδας. Εξαιτίας αυτής ακριβώς της ιδιαιτερότητάς του ο υδροβιότοπος αποτελεί, ήδη από το 1994, αντικείμενο μελέτης της WWF. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 180 διαφορετικά είδη πουλιών, από τα οποία τα 54 περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της οδηγίας 79/409/ΕΕ. Επιπλέον πρέπει να επισημανθεί πως, από τα είδη αυτά, τέσσερα (4) αναπαράγονται στην περιοχή. Πρόκειται για τον Θαλασσοσφυριχτή (Charadrius alexandrines), τον Καλαμοκανά (Himantopus himantopus), το Νανογλάρονο (Sterna albifrons) και τη Μικρογαλιάντρα (Calandrella brachydactyla). Ταυτόχρονα στην περιοχή έχουν καταγραφεί σημαντικοί ευρωπαϊκοί οικότοποι προτεραιότητας, σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΕ. Αναλυτικότερα πρέπει να σημειωθεί πως ο υδρβιότοπος αποτελεί τη σημαντικότερη περιοχή, στην Αττική και γενικότερα στον νότιο Ευβοϊκό κόλπο, για τη διατήρηση του Θαλασσοσφυριχτή (Charadrius alexandrines), ενώ τον χειμώνα φιλοξενεί σημαντικότατους, σε πανελλαδικό επίπεδο, αριθμούς Μελανοκέφαλων Γλάρων (Larus melanocephalus) με πληθυσμό της τάξης των 3.500 πουλιών (όταν το όριο για να κηρυχθεί η περιοχή «πανευρωπαϊκού ενδιαφέροντος» είναι τα 8.500 πουλιά). Επιπλέον την περιοχή χρησιμοποιούν κατά τις μεταναστευτικές τους μετακινήσεις αξιόλογοι αριθμοί από ορισμένα είδη του Παραρτήματος Ι 79/409/ΕΕ. Πρόκειται ιδιαίτερα για τις Χαλκόκοτες (Plecadis falcinellus) και τους Μαχητές (Philomachus pugnax), αλλά και για άλλα είδη, όπως Φοινικόπτερα, Αγριόκυκνους, Καστανόχηνες, Καλαμόκιρκους, Βαλτόκιρκους, Ψαραετούς, Μαυροκιρκίνεζα και βέβαια τσικνιάδες κάθε είδους (Μικροτσικνιάς, Κρυπτοτσικνιάς, Λευκοτσικνιάς, Αργυροτσικνιάς, Πορφυροτσικνιάς). Η μεγάλη συγκέντρωση παρυδάτιων πουλιών και η εξίσου μεγάλη ποικιλία των ειδών τους, κύρια κατά την περίοδο της άνοιξης, εξηγεί το ενδιαφέρον που έχει ο υδροβιότοπος των Αλυκών. Όχι μόνο για την επιστημονική
9 παρατήρηση ή για τους εξειδικευμένους στην ορνιθοπαρατήρηση επισκέπτες, αλλά για τους φυσιολάτρες γενικά και ακόμη ευρύτερα για τον μέσο ανυποψίαστο πολίτη. Τα τελευταία χρόνια με τη διάνοιξη του στομίου της λιμνοθάλασσας, σημειώνουν οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, εμφανίζονται εντυπωσιακά είδη πουλιών, όπως τα φοινικόπτερα που σημειώσαμε προηγούμενα, τα μεγαλόσωμα είδη ερωδιών, καθώς και άλλα υδρόβια πουλιά όπως οι Βαρβάρες (Tadorna tadorna). Οι σχετικές μελέτες επισημαίνουν επιπλέον «ορνιθολογικές εκπλήξεις» όπως την εμφάνιση του Ερημοσφυριχτή (Charadrius leschenaultia) ή της Κιτροσουσουράδας (Motacilla citreola). Τελευταία και σημαντική αναφορά, για μια ολοκληρωμένη διαχείριση της περιοχής του υδροβιότοπου: Η ευρεία εισροή θαλάσσιου ύδατος και οι κίνδυνοι για τη λιμνοθάλασσα Πέρα από τις πιέσεις του οικιστικού ιστού και τη μη ελεγχόμενη είσοδο επισκεπτών πρέπει βέβαια να τονίσουμε τον κίνδυνο εξαφάνισης του υδροβιότοπου Σκάλας Ωρωπού εξαιτίας της ευρείας εισροής της θάλασσας στον χώρο του. Μέχρι και τη δεκαετία του 90 η λιμνοθάλασσα παρέμενε λιμνοθάλασσα «κλειστού τύπου», χωρίς δηλαδή επιφανειακή άμεση επικοινωνία με τη θάλασσα. Στις αρχές της πρώτης δεκαετίας που διανύουμε αιώνα, άνοιξε μία μικρή δίοδος («μπούκα») η οποία αυτή τη στιγμή αντιστοιχεί πλάτος μεγαλύτερο των 100 μέτρων (στο βόρειο μέτωπο της λιμνοθάλασσας), λόγω καθίζησης μάλλον της χερσαίας έκτασης στην οποία υπάρχει έντονη οικιστική ανάπτυξη με αποτέλεσμα τη συμπίεση του εδάφους (να ένα σημαντικό θέμα για διερεύνηση). Ο μόνιμος πλημμυρισμός της λιμνοθάλασσας είχε ως άμεσο αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των αλιπέδων, όπου αναπαράγεται η ορνιθοπανίδα (όπως οι Θαλασσοσφυριχτές - Charadrius alexandrines) όπως και ο ιδιαίτερος (και περιορισμένος) οικότοπος των υγρών λιβαδιών όπου φύονται ιδιαίτερα είδη, όπως το colchicum soboliferum (merendera).
10 ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Αντικείμενο των εργασιών σα θα αποτελέσει η διατύπωση πρότασης ολοκληρωμένης διαχείρισης της παράκτιας ζώνης του Ωρωπού, η οποία εκτείνεται από τον υδροβιότοπο στα δυτικά, έως και την ακτή λουομένων στα Νέα Παλάτια στα ανατολικά. Συνιστάται να διατυπωθούν επιμέρους προτάσεις για τις ενότητες: 1 Υδροβιότοπος και ιδιαίτερο στόμιο εισόδου. 2 Λιμένας Ωρωπού. 3 Ακτή λουομένων. Καλό μας μάθημα