ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΘΕΟ ΩΡΟΣ ΠΕΝΟΛΙ ΗΣ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΘΕΟ ΩΡΟΣ ΠΕΝΟΛΙ ΗΣ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2017 1

ιεύθυνση: Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής Τοµέας Φιλοσοφίας 541 24 Θεσσαλονίκη, Ελλάς thepenol@edlit.auth.gr Τηλ. Παν. 0030-2310-997564 Fax. 0030-2310-997564 Βιογραφικό Σηµείωµα Θεόδωρος Πενολίδης Καθηγητής (ΦΕΚ 986/5-10-2015 τ. Γ ) -Φιλοσοφία: Οντολογία και Γνωσιολογία Προσωπικά Στοιχεία Ηµεροµηνία γέννησης: 25.06.1961, Τόπος γέννησης: Troisdorf, Kreis Siegburg Οµοσπονδιακή ηµοκρατία της Γερµανίας Υπηκοότητα: ελληνική Οικογενειακή κατάσταση: έγγαµος, 1 παιδί Εκπαίδευση και ιδασκαλία 1981-1987 Φιλοσοφία, Παιδαγωγικές Επιστήµες και Ιστορία της Τέχνης: Πανεπιστήµιο της Βόννης (Rheinische Friedrich Wilhelms Universität Bonn), Magister Artium. 1995 ιδακτορική ιατριβή (Dissertation): Πανεπιστήµιο της Βόννης (Rheinische Friedrich Wilhelms Universität Bonn), Der Horos. G.W.F. Hegels Begriff der absoluten Bestimmtheit oder die logische Gegenwart des Seins, Würzburg 1997. 2001 Λέκτωρ Συστηµατική Φιλοσοφία Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Τµήµα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής 2

2004-2007 Επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφία: Οντολογία και Γνωσιολογία Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Τµήµα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής 2008 Μόνιµος Επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφία: Οντολογία και Γνωσιολογία, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Τµήµα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής 2010-2014 Αναπληρωτής Καθηγητής - Φιλοσοφία: Οντολογία και Γνωσιολογία. Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Τµήµα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής. Από το 2015 Τακτικός Καθηγητής - Φιλοσοφία: Οντολογία και Γνωσιολογία. Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Τµήµα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής. ιδασκαλία Χειµερινό Εξάµηνο 1994/95 ιδασκαλία του µαθήµατος (Begleitveranstaltung für Studierende im Grundstudium) Philosophie der Kunst, στο: Philosophisches Seminar A του πανεπιστηµίου της Βόννης. Εαρινό Εξάµηνο 1995 ιδασκαλία του µαθήµατος (Begleitveranstaltung für Studierende im Grundstudium) Soeren Kierkedaard, Der Begriff Angst, στο: Philosophisches Seminar A του πανεπιστηµίου της Βόννης. 1998 2001 ιδασκαλία προπτυχιακών και µεταπτυχιακών µαθηµάτων µε τον νόµο 407 Πανεπιστήµιο Κρήτης, Ρέθυµνο - Τµήµα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών σπουδών. Πλάτων, Άγραφα όγµατα Φιλοσοφία της Τέχνης στον Γερµανικό Ιδεαλισµό Εισαγωγή στην καρτεσιανή µεθοδολογία. 3

Immanuel Kant, Κριτική του καθαρού Λόγου G.W.F. Hegel, Φαινοµενολογία του Πνεύµατος Το πρόβληµα της υποκειµενικότητας στον Kant και τον Hegel. ιδασκαλία προπτυχιακών Μαθηµάτων Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Οντολογία-Μεταφυσική Λογική Γνωσιοθεωρία Νεότερη Φιλοσοφία Πλάτωνος Πολιτεία Νικόλαος Κουζανός, Περί Εικασιών Descartes, Κανόνες για τον Κατευθυσµό της Γνωστικής ύναµης Εισαγωγή στην κριτική φιλοσοφία του Immanuel Kant Κριτική της µεταφυσικής Immanuel Kant, Η κριτική του καθαρού Λόγου Immanuel Kant, Προλεγόµενα σε κάθε µελλοντική µεταφυσική Immanuel Kant, κριτική της κριτικής ύναµης G.W.F. Hegel, Η Επιστήµη της Λογικής G.W.F. Hegel, Το σύστηµα της επιστήµης G.W.F. Hegel, Κατευθυντήριες γραµµές της Φιλοσοφίας του ικαίου Johann Gottlieb Fichte, Ο προορισµός του ανθρώπου F.W.J. Schelling, Σύστηµα του υπερβατολογικού ιδεαλισµού Johann Gottlieb Fichte, Θεµέλιο της σύνολης Επιστηµολογίας (1794/5) David Hume, Μία έρευνα σχετικά µε την ανθρώπινη διάνοια ιδασκαλία µεταπτυχιακών µαθηµάτων Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Πλάτων, Άγραφα όγµατα Νικόλαος Κουζανός, Περί Εικασιών Immanuel Kant, Κριτική του καθαρού Λόγου Immanuel Kant, Κριτική της κριτικής ύναµης 4

G.W.F. Hegel, Η Φαινοµενολογία του Πνεύµατος Η Κριτική του ιαφωτισµού G.W.F. Hegel, Μαθήµατα για την Φιλοσοφία της Ιστορίας G.W.F. Hegel, Η Επιστήµη της Λογικής. Βιβλίο δεύτερο. Η Ουσία G.W.F. Hegel, κατευθυντήριες γραµµές της Φιλοσοφίας του ικαίου F.W.J. Schelling, Η Ουσία της ανθρώπινης ελευθερίας F.W.J. Schelling, Σύστηµα του υπερβατολογικού ιδεαλισµού Soeren Kierkegaard, Η έννοια «Aγωνία» Johann Gottlieb Fichte, Θεµέλιο της σύνολης Επιστηµολογίας (1794/5) Karl Marx, Το Κεφάλαιο ιδασκαλία σε Πανεπιστήµια του εξωτερικού Dichtung als Problem der Erkenntnis bei Aristoteles (στο πανεπιστήµιο του Hagen - Bonn) Platon, Sophistes [Πλάτωνος Σοφιστής] (στο πανεπιστήµιο της Βόννης) G.W.F. Hegel, Wissenschaft der Logik. Das Wesen [Η Επιστήµη της Λογικής. Η Ουσία] (στο πανεπιστήµιο της Βόννης) G.W.F. Hegel, Wissenschaft der Logik. Das Wesen. Die Reflexionsbestimmungen [Η Επιστήµη της Λογικής. Η Ουσία. Οι Ορίσεις της ενεικόνισης] 14. 12. 2013 (Blockseminar). (Fernuniversität Hagen - Wien) 17-21 Νοεµβρίου 2014 Katholische Privatuniversität Linz Politische Philosophie (17 21 Νοεµβρίου - Blockseminar) 18-22 Μα ου 2015 Katholische Privatuniversität Linz Theorie der Tragödie (18 22 Μα ου - Blockseminar) 5-7 Αυγούστου 2016 Fernuniversität in Hagen Philosophie der Vorsokratiker (Blockseminar) 16-18 Σεπτεµβρίου 2016 5

Fernuniversität in Hagen Renatus Cartesius: Regulae ad directionem ingenii/regeln zur Ausrichtung der Erkenntniskraft (Blockseminar Μεταπτυχιακό Μάθηµα) ιοικητικό έργο ιευθυντής του Τοµέα Φιλοσοφίας του Α.Π.Θ. κατά το ακαδηµα κό έτος 2013/14. ιευθυντής του µεταπτυχιακού προγράµµατος σπουδών του Τοµέα Φιλοσοφίας κατά τα ακαδηµα κά έτη 2015/2016. ιευθυντής του Εργαστηρίου φιλοσοφίας των κοινωνικών επιστηµών. Επίβλεψη τεσσάρων διδακτορικών διατριβών Επιστηµονικό Έργο Έρευνα Γνωσιολογία Οντολογία Φιλοσοφία στον ευρύτερο ορίζοντα της αρχαίας Ακαδηµίας Φιλοσοφία του Μεσαίωνα Φιλοσοφία της Αναγέννησης Νεότερη Φιλοσοφία Φιλοσοφία του γερµανικού Ιδεαλισµού Φιλοσοφική Λογική Θεωρία της φιλοσοφικής µετάφρασης ηµοσιεύσεις 1. Η αλήθεια και η ερµηνεία, Η έννοια της ερµηνείας στην φιλοσοφία του Nietzsche. Θεόδωρος Πενολίδης, εισαγωγή µετάφραση. Β. Friedrich Nietzsche, Περί αληθείας και ψεύδους υπό εξωηθική έννοια. Γ. Josef 6

Simon, Τρία δοκίµια για την φιλοσοφία της γλώσσας στον Nietzsche, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1991. 2. «Zur Selbstvermittlung des Erkennens in bezug auf die Einheit des Selbstbewußtseins bei Kant und die innere Differenz des Begriffs bei Hegel» [Η συναγωγή της γνώσης µεθ εαυτής εν σχέσει προς την ενότητα της αυτοσυνείδησης στον Kant και την ενδιάθετη διαφορά της καταληπτικής Έννοιας στον Hegel], στο: «Aufhebung der Transzendentalphilosophie? Systematische Beiträge zu Würdigung, Fortentwicklung und Kritik des transzendentalen Ansatzes zwischen Kant und Hegel», hrsg. von Thomas S. Hoffmann und Franz Ungler, Königshausen und Neumann. Würzburg 1994, σελ. 169 193. 3. Der Horos. G.W.F. Hegels Begriff der absoluten Bestimmtheit oder die logische Gegenwart des Seins [Ο όρος. Η εγελιανή έννοια του απολύτου διορισµού ή η λογική παρουσία του Είναι], Königshausen und Neumann, Würzburg 1997. 4. «Hegels Begriff des Denkens in den Jenaer Systementwürfen von 1805/6» [Η εγελιανή έννοια της νόησης στα σχεδιάσµατα του συστήµατος από το έτος 1805/6], στο: «Prima Philosophia», Traude Junghans Verlag, Cuxhaven, Dartford, Band 12/Heft 4, 1999, σελ. 49 68. 5. «Η εγελιανή φιλοσοφία της γλώσσας», στο: «ευκαλίων», τεύχος 18/2, Αθήνα 2000, σελ. 253 279. 6. «Die Moralphilosophie Kants in ihrem Verhältnis zur Pädagogik Pestalozzis» [Η ηθική φιλοσοφία του Kant και η σχέση της προς την παιδαγωγική του Pestalozzi], στο: «Philosophical inquiry», Vol. XXV, No ½ 2003, σελ. 71 91. 7. «Η καντιανή καλαισθητική κρίση», στο: «Αξιολογικά», εξαµηνιαία έκδοση θεωρίας και κριτικής, Αθήνα 2000, τεύχος 13, 2000, σελ. 104 131. 7

8. «Η έννοια του συστήµατος της γνώσης και η αναστοχαστική σύνθεση στην υπερβατολογική φιλοσοφία του Immanuel Kant», στο: «Υπόµνηµα στη φιλοσοφία», 1, Αθήνα 2004, σελ. 115-146. 8α. Στο ίδιο τεύχος του φιλοσοφικού περιοδικού «Υπόµνηµα» µετάφραση από τα γερµανικά του άρθρου του Josef Simon και του Thomas Sören Hoffmann. Το άρθρο του Josef Simon φέρει τον τίτλο: «Σκοποί στον Kant». Το άρθρο του Thomas Sören Hoffmann φέρει τον τίτλο: «Ο σκοπός, ο αιτιώδης λόγος και το συνεχές της γνώσης. Για την µεταφυσική κριτική διάσταση της καντιανής αναδιατύπωσης της τελεολογίας». 9. «Η πράξη και η εξαγγελία. Μία διαλεκτική προσέγγιση της τραγικής πράξης στον Αριστοτέλη», στο: «Αξιολογικά», εξαµηνιαία έκδοση θεωρίας και κριτικής, τεύχος 14, 2004, σελ. 61-93. 10. «Analogie und Proportion. Über Platons und Hegels Dialektikverständnis» [Αναλογία και κατ αναλογίαν ισότητα. Η πλατωνική και η εγελιανή έννοια της διαλεκτικής], στο: «Hegel-Jahrbuch 2004», Glauben und Wissen, Zweiter Teil, επ. έκδ. Andreas Arndt, Karol Bal, Henning Ottmann, in Verbindung mit Klaus-M. Kodalle und Klaus Vieweg, εκδ. Akademie Verlag, σελ. 118-122. 11. Μέθοδος και Συνείδηση. Η έννοια της συνείδησης στη νεότερη φιλοσοφία, εκδ. Μεταίχµιο, 2004. 12. «Η έννοια της αναλογίας στη φιλοσοφία του Πλάτωνος», στο: «Υπόµνηµα» 2, Αθήνα 2004, σελ. 117-171. 13. «Ο ατέλεστος σκεπτικισµός του Ιµµάνουελ Καντ», στο: ΙΜΜΑΝΟΥΕΛ ΚΑΝΤ, Πρακτικός Λόγος και Νεωτερικότητα, εκδόσεις Αλεξάνδρεια 2006, σελ. 219-243. 8

14. Νικόλαος Κουζανός, Περί Εικασιών (De Coniecturis), Μετάφραση: Γεώργιος αρδιώτης, Θεόδωρος Πενολίδης. Πρόλογος, Εισαγωγή, Σχόλια, Επιλεγόµενα, Θεόδωρος Πενολίδης, Εκδόσεις Κράτερος 2007. 15. «Logos als Theoria. Bemerkungen zu Hegels Begriff des Spekulativen» [Ο Λόγος ως θεωρία. Παρατηρήσεις για την έννοια του «θεωρησιακού» στον Hegel], στο: Synthesis Philosophica 43, Zagreb 2007, σελ. 157-194. 16. «Das Selbstbewußtsein als ein Anerkennungsverhältnis. Über den Prozeß von Herrschaft und Knechtschaft in Hegels Phänomenologie des Geistes» [Η αυτοσυνείδηση ως σχέση αναγνώρισης. Παρατηρήσεις για την προβαίνουσα σχέση µεταξύ της κυριότητας και της δουλείας στην εγελιανή Φαινοµενολογία του Πνεύµατος], στο: Philosophical Inquiry Vol. XXX, Wninter-Spring 2008, No 1-2, Aristotle University of Thessaloniki, σελ. 101-110. 17. «Unendlichkeit und Selbstbewußtsein. Bemerkungen zum Prozeß von Bewußtsein und Selbstbewußtsein in Hegels Phänomenologie des Geistes» [Το άπειρο και η αυτοσυνείδηση. Παρατηρήσεις για την πρόβαση της συνείδησης και της αυτοσυνείδησης στην εγελιανή Φαινοµενολογία του Πνεύµατος], στο: «Hegel als Schlüsseldenker der modernen Welt. Beiträge zur Deutung der Phänomenologie des Geistes aus Anlaß ihres 200-Jahr- Jubiläums», επ. έκδ.thomas Sören Hoffmann, Felix Meiner Verlag Hamburg, 2009, σελ. 101-133. 18. Βασίλειος Αντωνιάδης, Ιστορία της αρχαίας φιλοσοφίας. Μεταγλώττιση, Θεόδωρος Πενολίδης, Γεώργιος αρδιώτης. Επιµέλεια, Εισαγωγή, Θεόδωρος Πενολίδης, Εκδόσεις Κράτερος 2009. 19. «Η µάχη της αναγνώρισης ως συστατικός όρος της αυτοσυνείδησης», στο: Η «Φαινοµενολογία του Πνεύµατος» του Γκ. Β. Φ. Χέγκελ, Ερµηνευτικές προσεγγίσεις, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια 2009, σελ. 222-253. 9

19α Μετάφραση από τα γερµανικά του άρθρου του Josef Simon «Η έννοια του απολύτου πνεύµατος στον Χέγκελ», στο: Η Φαινοµενολογία του Πνεύµατος του Γκ. Β. Φ. Χέγκελ, Ερµηνευτικές προσεγγίσεις, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια 2009, σελ. 81-100. 19β Μετάφραση από τα γερµανικά του άρθρου του Thomas Soeren Hoffmann, «Μορφές παρουσίας της θρησκείας στην εγελιανή Φαινοµενολογία του πνεύµατος», στο: Η Φαινοµενολογία του Πνεύµατος του Γκ. Β. Φ. Χέγκελ, Ερµηνευτικές προσεγγίσεις, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια 2009, σελ. 335-360. 20. «Die Frage nach der inkommesurablen Einheit im Traktat De Coniecturis des Nicolaus von Cues» [Το πρόβληµα της ασύµµετρης ενότητας στην Περί Εικασιών πραγµατεία του Νικολάου Κουζανού], στο: Αφιέρωµα για τον καθηγητή Prof. Dr. Wolfram Hogrebe (Bonn), εκδ. Akademie, 2010, σελ. 709-724. 21. GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL, Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ, Πρώτος Τόµος, Η αντικειµενική Λογική, εύτερο Βιβλίο, Πρώτο Τµήµα, Η Ι ΑΣΚΑΛΙΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ (α), Μετάφραση, Πρόλογος, Σηµειώσεις, Επιλεγόµενα, Θεόδωρος Πενολίδης, Κράτερος 2010. 22. JOHANN GOTTLIEB FICHTE, Ο ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, Πρόλογος εισαγωγή, µετάφραση Θεόδωρος Πενολίδης, εκδ. Κράτερος 2010. 23. RENATUS DES-CARTES, ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΤΕΥΘΥΣΜΟ ΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΥΝΑΜΗΣ, Πρόλογος εισαγωγή, µετάφραση Θεόδωρος Πενολίδης, εκδ. Κράτερος 2011. 10

24. «Hegels Begriff der Sprache in den Jaenersystementwürfen von 1805/6» [Η εγελιανή έννοια της γλώσσας στα σχεδιάσµατα του συστήµατος από το έτος 1805/06], στο: Hegel-Jahrbuch 19 (1) 2013. 25. «Zu Liebrucks Interpretation des späten Platon» [Η ερµηνεία του ύστερου Πλάτωνος από τον Bruno Liebrucks ] (στο: Drei Revolutionen der Denkart. Systematische Beiträge zum Denken von Bruno Liebrucks, επ. έκδ. Max Gottschlich, εκδ. οίκος Alber Verlag Freiburg/München, 2013, σελ. 13-41. 26. «Reflexion und Erscheinung in Fichtes Wissenschaftslehre von 1812 und Hegels Wesenslogik von 1813» [Ενεικόνιση και φαινόµενο στην φιχτε κή Επιστηµολογία του 1812 και στην εγελιανή Λογική της Ουσίας του 1813] στο: Johann Gottlieb Fichtes Wissenschaftslehre von 1812, Vermächtnis und Herausforderung des transzendentalen Idealismus, Begriff und Konkretion, Beiträge zur Gegenwart der klassischen deutschen Philosophie, Τόµος 3, επιµέλεια έκδοσης, Thomas Sören Hoffmann, Duncker & Humblot Berlin 2016, σσ. 145-159. 27. «Der Begriff der Anschauung in der klassischen neuzeitlichen Philosophie seit Descartes» [Η έννοια της εποπτείας στην κλασσική νεότερη φιλοσοφία] (υπό δηµοσίευση στο περιοδικό Fichte-Studien). 28. GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL, Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ, Πρώτος Τόµος, Η αντικειµενική Λογική, εύτερο Βιβλίο, εύτερο και Τρίτο Τµήµα, Η Ι ΑΣΚΑΛΙΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ (β), Μετάφραση, Πρόλογος, Σηµειώσεις, Επιλεγόµενα, Θεόδωρος Πενολίδης, Κράτερος 2014. 29. «Das Tragische. Zu Problem und Begriff der Handlung in der Poetik des Aristoteles» [Το τραγικό. Για το πρόβληµα και την έννοια της πράξης στην Ποιητική του Αριστοτέλη], στο: Grundbegriffe des Praktischen, επ. 11

έκδ. Thomas S. Hoffmann, εκδ. οίκ. Alber Verlag, Freiburg i.br. 2014., σσ. 210-228. 30. Reflexion und objektive Erkenntnis in der Philosophie des Deutschen Idealismus, (Fichte, Schelling, Hegel) [Ενεικόνιση και αντικειµενική Γνώση στην φιλοσοφία του γερµανικού ιδεαλισµού (Fichte, Schelling, Hegel)]. Μονογραφία στην γερµανική γλώσσα (σε προετοιµασία). 31. Friedrich Wilhelm Josef Schelling, ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΥΠΕΡΒΑΤΟΛΟΓΙΚΟΥ Ι ΕΑΛΙΣΜΟΥ (1800), δίγλωσση έκδοση, ελληνική µετάφραση, επίµετρο: Παναγιώτης άφνος. Πρόλογος, εισαγωγή, επιµέλεια µετάφρασης: Θεόδωρος Πενολίδης, εκδ. ΚΡΑΤΕΡΟΣ 2015. 32. Η αριστοτελική θεωρία του συλλογισµού, στο: δια-λογοσ, Επετηρίδα φιλοσοφικής έρευνας, Εκδ. Παπαζήση 2015, σσ. 147-170. 33. JOHANN GOTTLIEB FICHTE, Α. Θεµέλιο της σύνολης Επιστηµολογίας, ως εγχειρίδιο για τους ακροατές του 1794/95. Β. Επιτοµή του ιδιάζοντος γνωρίσµατος της Επιστηµολογίας 1795, [δίγλωσση έκδοση], ελληνική µετάφραση, πρόλογος, εισαγωγή, σχόλια: Θεόδωρος Πενολίδης, Εκδόσεις Κράτερος 2017. 34. Hegels Begriff der Bildung [Η εγελιανή έννοια της µόρφωσης] (υπό δηµοσίευση), Πανεπιστήµιο Eichstätt-Ingolstadt 35. Kulturen der Gastfreundschaft [Πολιτισµοί της φιλοξενίας] (υπό δηµοσίευση), Goethe-Institut. 36. Selbsterkenntnis: eine notwendige Bedingung der Gastfreundschaft [Αυτογνωσία: ένας αναγκαίος όρος της φιλοξενίας] (υπό δηµοσίευση), Goethe- Institut, Thessaloniki. 12

Συνεργασίες - Ερευνητικά προγράµµατα 1) Επιστηµονικός υπεύθυνος σε συνεργασίες Erasmus µε τα παρακάτω πανεπιστήµια: Universität Hildesheim Maximilian-Universität München Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt Fern-Universität in Hagen Katholische Theologische Privatuniversität Linz Universität Tübingen 2) Επιστηµονικός υπεύθυνος της συνεργασίας του Α.Π.Θ. µε το πανεπιστήµιο Fernuniversität in Hagen, που αφορά το διεθνές εντατικό πρόγραµµα Erasmus Bioethik im Kontext, 2012-2014 υπό την διεύθυνση του Καθηγητή Prof. Dr. Thomas Sören Hoffmann. Α. Συνεργασία στο Θερινό Σχολείο του Fern-Universität in Hagen (Prof. Dr. Thomas Soeren Hoffmann) µε θέµα την «διαθήκη ζωής - Patientenverfügung», το οποίο πραγµατοποιήθηκε στο Βερολίνο τον Ιούνιο του 2012 και είχε διάρκεια 14 ηµερών. Στο Θερινό αυτό Σχολείο εξετάσθηκε κυρίως από φιλοσοφική και νοµική άποψη ο ηθικός προβληµατισµός για περιπτώσεις, κατά τις οποίες ο ασθενής δεν είναι σε θέση να εκφράσει την επιθυµητή αντιµετώπιση της ασθένειάς του από τον ιατρό. Στη συνάφεια αυτή διερευνήθηκε η βούληση, η αξιοπρέπεια και η αυτονοµία του ασθενούς, καθώς και οι δυνατότητες σεβασµού της προσωπικής του θέλησης, όταν αυτή έχει εκ των προτέρων διατυπωθεί γραπτώς υπό τη µορφή διαθήκης ζωής (Patientenverfügung). Το Θερινό αυτό Σχολείο απευθύνθηκε σε µεταπτυχιακούς φοιτητές πρώτου και δευτέρου κύκλου σπουδών. Η συµµετοχή στο σεµινάριο, τα έξοδα µετακίνησης και διαµονής σε εστία του Πανεπιστηµίου Humboldt καλύφθηκαν από πόρους της Ευρωπα κής Ένωσης (Πρόγραµµα ιά Βίου Μάθησης) και από την DAAD (Deutscher Akademischer Austauschdienst). 13

Β. Συνεργασία στο Θερινό Σχολείο του Fern-Universität in Hagen (Prof. Dr. Thomas Soeren Hoffmann. Dr. Marcus Knaup) µε θέµα «Αυτονοµία, Αξιοπρέπεια και Ζωή ως βασικές συντεταγµένες της Ιατρικής Επιστήµης και της Βιοηθικής», το οποίο πραγµατοποιήθηκε στο Ρέθυµνο τον Σεπτέµβριο του 2013 και είχε διάρκεια 14 ηµερών. Βασικός στόχος του παραπάνω προγράµµατος ήταν η κατανόηση του εννοιολογικού πυρήνα τριών κατεξοχήν όρων της Βιοηθικής, της Αυτονοµίας, της Αξιοπρέπειας και της Ζωής, οι οποίοι συνδέονται αναπόσπαστα µε την κατανόηση της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης. Η Αυτονοµία και η Αξιοπρέπεια, δύο έννοιες βαθιά εδραιωµένες στο χώρο του βιοηθικού στοχασµού, παραµένουν πάντοτε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της παγκόσµιας κοινότητας (ενδεικτικά αποτέλεσαν αντικείµενο ρύθµισης της Οικουµενικής ιακήρυξης της UNESCO για τη Βιοηθική το 2005). Η δε κατανόηση ερµηνεία τους δεν παύει να εγείρει ποικιλόµορφους προβληµατισµούς και να αποτελεί πεδίο γόνιµου διαλόγου και επιχειρηµατολογίας, δεδοµένης ιδίως της ραγδαίας εξέλιξης των βιο επιστηµών και της βιο τεχνολογίας. Αντίστοιχα και όσον αφορά στην έννοια της Ζωής, µολονότι αυτή φαίνεται εκ πρώτης όψεως αυτονόητη, τόσο η οριοθέτηση της αρχής και του τέλους αυτής όσο και η σηµασιοδότησή της αποδεικνύονται επίπονο έργο. Αναπόφευκτα, λοιπόν, έχει αποτελέσει διαχρονικά ένα ιδιαιτέρως γοητευτικό αντικείµενο µελέτης και προβληµατισµού για αναρίθµητους διανοητές, µεταξύ των οποίων ανήκουν και οι A. Schweitzer, Van Rensselaer Potter και H. Jonas. Αναζητείται δε µέχρι και σήµερα µία «πειστική» κανονιστική ερµηνεία της έννοιας της ζωής, που θα υπερβαίνει τα προσκόµµατα της θεωρίας του Βιταλισµού και ταυτόχρονα θα είναι συµβατή και µε τη συνταγµατική έννοια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στα πλαίσια ενός σύγχρονου κράτους δικαίου. Το Θερινό αυτό Σχολείο απευθύνθηκε σε µεταπτυχιακούς φοιτητές πρώτου και δευτέρου κύκλου σπουδών και οι σπουδαστές είχαν την ευκαιρία όχι µόνο να αποσαφηνίσουν και οι ίδιοι τις παραπάνω έννοιες, αλλά και να συµµετάσχουν σε ένα πρόγραµµα διεπιστηµονικού χαρακτήρα, επεξεργαζόµενοι ζητήµατα σύγχρονου κοινωνικού προβληµατισµού και 14

προσανατολισµού. Η συµµετοχή στο σεµινάριο, τα έξοδα µετακίνησης και διαµονής σε εστία του Πανεπιστηµίου της Κρήτης καλύφθηκαν από πόρους της Ευρωπα κής Ένωσης (Πρόγραµµα ιά Βίου Μάθησης) και από την DAAD (Deutscher Akademischer Austauschdienst). Γ. Συνεργασία στο Θερινό Σχολείο του Fern-Universität in Hagen (Prof. Dr. Thomas Soeren Hoffmann και Dr. Marcus Knaup) µε θέµα «Bioethik als wissenschaftliches und gesellschaftliches Projekt: Die Idee einer integrativen Bioethik», το οποίο πραγµατοποιήθηκε 20-26 Ιουνίου του 2016 στο Tutzing, Akademie für Politische Bildung. Το Θερινό αυτό Σχολείο απευθύνθηκε σε µεταπτυχιακούς φοιτητές πρώτου και δευτέρου κύκλου σπουδών και οι σπουδαστές είχαν την ευκαιρία όχι µόνο να αποσαφηνίσουν και οι ίδιοι τις παραπάνω έννοιες, αλλά και να συµµετάσχουν σε ένα πρόγραµµα διεπιστηµονικού χαρακτήρα, επεξεργαζόµενοι ζητήµατα σύγχρονου κοινωνικού προβληµατισµού και προσανατολισµού. ιεύθυνση Σειρών ιευθυντής της σειράς Μεταφυσική (Κράτερος, Αθήνα). Στοιχεία διεθνούς αναγνώρισης 1) Εαρινό εξάµηνο 2011 Επισκέπτης Καθηγητής του FernUniversität in Hagen 2) Επισκέπτης Καθηγητής Εαρινό Εξάµηνο 2013: Rheinische Friedrich Wilhelms Universität Bonn. Στο πανεπιστήµιο Rheinische Friedrich Wilhelms Universität Bonn. Ανάθεση διδασκαλίας: 1. Πλάτωνος Σοφιστής, 15

2. G.W.F. Hegel, Η Επιστήµη της Λογικής. Η Ουσία. 3) X.E. 2014/2015 Ανάθεση ιδασκαλίας Στο: Katholische Privatuniversität Linz 4) Ε.Ε. 2015 Katholische Privatuniversität Linz Ανάθεση ιδασκαλίας: 5) Εαρινό εξάµηνο 2016 Επισκέπτης Καθηγητής του FernUniversität in Hagen. Ανάθεση ιδασκαλίας: 1. Η Φιλοσοφία των Προσωκρατικών 2. Regulae ad directionem ingenii/κανόνες για τον κατευθυσµό της γνωστικής δύναµης 6) Μέλος της επιστηµονικής επιτροπής και επίσηµος κριτής (Wissenschaftlicher Beirat) στην σειρά: Begriff und Konkretion. Beiträge zur Gegenwart der klassischen deutschen Philosophie (εκδ. οίκ. Duncker & Humblot, Berlin). 7) Επίσηµος κριτής (Gutachter) στην σειρά: Fichte-Studien. ιαλέξεις σε συνέδρια 1. Aufhebung der Transzendentalphilosophie? Studientagung Universität Wien. 12-14 Οκτωβρίου 1992. Zur Selbstvermittlung des Erkennens in bezug auf die Einheit des Selbstbewußtseins bei Kant und die innere Differenz des Begriffs bei Hegel. 2. Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης 16

Τµήµα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής - Τοµέας Φιλοσοφίας Η Κριτική της κριτικής ύναµης. Συµπόσιο, Θεσσαλονίκη 8 Οκτωβρίου 2002 Η έννοια του συστήµατος της γνώσης και η αναστοχαστική σύνθεση στην υπερβατολογική φιλοσοφία του Immanuel Kant 3. Universität Jena Hegel-Kongress 28 Αυγούστου - 1. Σεπτεµβρίου 2002. Analogie und Proportion. Über Platons und Hegels Dialektikverständnis 4. Πανεπιστήµιο Κρήτης - Τµήµα Φιλοσοφικών και κοινωνικών Σπουδών ιεθνές Συνέδριο Καντ µε αφορµή το «έτος Καντ» 2004 29-31 Οκτωβρίου 2004 Ο ατέλεστος σκεπτικισµός του Ιµµάνουελ Καντ 5. Πανεπιστήµιο Κρήτης - Τµήµα Φιλοσοφικών και κοινωνικών Σπουδών Συνέδριο: Η φιλοσοφία σήµερα (στη µνήµη του Κοσµά Ψυχοπαίδη) 18-20 Νοεµβρίου 2005 Φιλοσοφία ως κριτική ή ως διαλεκτική οντολογία; 6. Internationale Fachtagung aus Anlass des 200-Jahr-Jubiläums der Phänomenologie des Geistes. Hegel als Schlüsseldenker der modernen Welt: Auf dem Wege zu einer kooperativen Neuinterpretation der Phänomenologie des Geistes. Bonn, 27-30 Σεπτεµβρίου 2006. Unendlichkeit und Selbstbewußtsein. Bemerkungen zum Prozeß von Bewußtsein und Selbstbewußtsein in Hegels Phänomenologie des Geistes. 17

7. Πανεπιστήµιο Κρήτης Τµήµα Φιλοσοφικών και κοινωνικών Σπουδών ιεθνές Συµπόσιο «Η Φαινοµενολογία του Πνεύµατος» Με αφορµή τα 200 χρόνια από την πρώτη έκδοση του έργου (1807). 9-11 Νοεµβρίου 2007 Η µάχη της αναγνώρισης ως συστατικός όρος της αυτοσυνείδησης 8. Πανεπιστήµιο Κρήτης Τµήµα Φιλοσοφικών και κοινωνικών Σπουδών - Τµήµα ιατρικής - Τµήµα Βιολογίας - Τµήµα Κοινωνιολογίας - ιατµηµατικό Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Βιοηθική Επιστηµονική Ηµερίδα Ο Καντ και η Βιοηθική 20 Ιανουαρίου 2009. Η έννοια του προσώπου στην ηθική φιλοσοφία του Immanuel Kant 9. Πανεπιστήµιο του Hildesheim Φιλοσοφική Σχολή Τετάρτη 08 Ιουλίου 2009 Η εγελιανή φιλοσοφία του πνεύµατος. 10. Πανεπιστήµιο του Hildesheim Φιλοσοφική Σχολή Πέµπτη 09.07.2009 ιδασκαλία του µαθήµατος του Καθηγητή Prof. Dr. Tilman Borsche: Αριστοτέλης, Περί ψυχής, Βιβλίο Τρίτο. 11. Α.Π.Θ. - Τοµέας Φιλοσοφίας 18

Ηµερίδα για την παγκόσµια ηµέρα Φιλοσοφίας Πέµπτη 18 Νοεµβρίου 2010 Μόρφωση και αντικειµενικό πνεύµα στην εγελιανή φιλοσοφία. 12. Πανεπιστήµιο Βόννης 22. 10. 2010 Προσφώνηση στην τιµητική εκδήλωση για τα ογδοηκοστά γενέθλια του επίτιµου διδάκτορα του Τµήµατος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ. Καθηγητή Prof. Dr. Josef Simon. 13. Πανεπιστήµιο Κρήτης 11. 04. 2011 Τµήµα φιλοσοφικών και κοινωνικών σπουδών ίκαιο και Κράτος στο Έγελο 14. FernUniversität Hagen. Hagen, 28.09.2011. ιάλεξη στο Colloquium του Καθηγητή Prof. Dr. Thomas Sören Hoffmann. Einbildung, Zeichen und Namen in Hegels Geistesphilosophie. 15. Ανοικτή διάλεξη στο Forum philosophicum της φιλοσοφικής Σχολής του πανεπιστηµίου FernUniversitaet Hagen. FernUniversitaet Hagen, 06.10.2011 (Video) Der Begriff der Anschauung in der neueren Philosophie seit Descartes 16. Katholisch-Theologische Privatuniversität Linz ιεθνές Συνέδριο µε θέµα: Die drei Revolutionen der Denkart, Symposion anlässlich des 100. Geburtstages von Bruno Liebrucks (1911-1986) Linz an der Donau, 12.10.2011. 19

Zu Liebrucks Interpretation des späten Platon. 17. Συνδιοργάνωσα µε το Πανεπιστήµιο του Hagen (Prof. Dr. Thomas Sören Hoffmann) Θερινό Σχολείο Βιοηθικής (Internationale Sommerschule Bioethik im Kontext I) µε θέµα: «Individueller Wille und ethisch-rechtliche Willenskonstrukte in Medizin- und Bioethik», 17 Ιουνίου - 1 Ιουλίου 2012, Βερολίνο. Το Θερινό αυτό Σχολείο απευθύνθηκε σε µεταπτυχιακούς φοιτητές πρώτου και δευτέρου κύκλου σπουδών. Στο πλαίσιο της ως άνω διοργάνωσης δίδαξα το µάθηµα: Wille und Selbstbewusstsein aus philosophischer Sicht. 18. Fernuniversität Hagen. ιεθνές συνέδριο για την Επιστηµολογία 1812 του J.G.Fichte µε τίτλο «Vermächtnis und Herausforderung des transzendentalen Idealismus. Βερολίνο, 07.10.2012. Reflexion und Erscheinung in Fichtes Wissenschaftslehre von 1812 und Hegels Wesenslogik. 19. ΙΙΙ ιεθνές Συνέδριο Ψυχανάλυσης και Φιλοσοφίας Congres International De Psychanalyse Et De Philosophie Το Υποκείµενο και ο Χρόνος 19, 20, 21 Οκτωβρίου 2012 Πανεπιστήµιο Μακεδονίας Υποκείµενο και Χρόνος στη Φιλοσοφία του Γερµανικού Ιδεαλισµού 20. ιάλεξη στο Colloquium του Μεταπτυχιακού του Τµήµατος Γερµανικής Φιλολογίας Α.Π.Θ. ευτέρα, 10 εκεµβρίου 20

Η φιλοσοφία του γερµανικού Ιδεαλισµού. Μία επισκόπηση. 21. Fernuniversität Hagen. Φιλοσοφικό Colloquium: Zur philosophischen Grundlegung der Kunst. Studienzentrum der Fernuniversität Hagen Wien, 14.02.2013. Zu Problem und Begriff der Handlung in der Poetik des Aristoteles. 22. Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt. Lehrstuhl für Bildungsphilosophie/systematische Pädagogik. Eichstätt, 03.06.2013. Hegels Philosophie der Sprache. 23. Bürgerdiskurs Hamm 2013. Hamm, 09.07.2013. Das Tragische. 24. Fernuniversität Hagen (Wien) Zur Logik des Wesens - In memoriam Franz Ungler (1945 2003) ιεθνές συνέδριο για το δεύτερο βιβλίο της εγελιανής Επιστήµης της Λογικής, Η Ουσία. 13 και 14.12.2013 Das ursprüngliche Gleichsein. Hegels Theorie der objektiven Vermittlung. 25. Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt ιεθνές συνέδριο µε θέµα: Bildungsphilosophie (Gegenstandsbereich disziplinäre Zuordung Bildungspolitische Bedeutung), 03-06 Απριλίου 2014 Hegels Bildungsbegriff. 21

26. Universität Wien ιεθνές Kolloquium µε θέµα: Die Rolle von Anschauung und Begriff bei Johann Gottlieb Fichte. Mit Kant über Kant hinaus, 05-06. εκεµβρίου 2014. Die methodologische Funktion des Anschauungsbegriffs in der Philosophie des Deutschen Idealismus. 27. Eberhard Karls Universität Tübingen Philosophische Fakultät Philosophisches Seminar Tübingen, 18.11. 2015 Die methodologischen Voraussetzungen von Schellings Theorie einer Geschichte des Selbstbewusstseins. 28. Eberhard Karls Universität Tübingen Philosophische Fakultät Philosophisches Seminar Tübingen, 19.11. 2015 Hegels Begriff der wesentlichen Vermittlung und deren Realisation durch den Widerspruch. 29. Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt. Lehrstuhl für Bildungsphilosophie/systematische Pädagogik. Eichstätt, 01.12.2015. Der Bildungsbegriff bei Pestalozzi und Kant. 30. Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt. Lehrstuhl für Bildungsphilosophie/systematische Pädagogik. Eichstätt, 02.12.2015. Hegels Rechtsphilosophie. 22

31. Kultursymposium Weimar 2016 03.06. 2016 Goethe Nationalmuseum Weimar Kulturen der Gastfreundschaft 32. ιήµερο ιεθνές Συνέδριο Με θέµα Johann Gottlieb Fichte Θεµέλιο της σύνολης επιστηµολογίας ευτέρα 23 και Τρίτη 24 Ιανουαρίου 2017 στο Ινστιτούτο Goethe Βασ. Όλγας 66 54642 Θεσσαλονίκη Το πρώτο σύστηµα του Fichte 33. Akdemische Gedenkfeier für Professor Dr. Dr. h. c. Josef Simon (1930-2016) Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn, 28 März 2017 Festsaal (Hauptgebäude), Am Hof 1, 53113 Bonn Philosophie als Revolutionierung der Denkart. Das Werk Josef Simons im Spiegel seiner europäischen Rezeption Dimensionen der Interpretation bei Nietzsche nach Josef Simon 34. ιήµερο ιεθνές Συνέδριο Με θέµα Hegel και Marx Το πρόβληµα της απελευθέρωσης του ανθρώπου Πέµπτη 23 και Παρασκευή 24 Μαρτίου 2017 στο Ινστιτούτο Goethe Βασ. Όλγας 66 54642 Θεσσαλονίκη Ζητήµατα µεθόδου της µαρξικής κριτικής της πολιτικής οικονοµίας 23

Αναφορές στο έργο του Θεόδωρου Πενολίδη 1. Aufhebung der Transzendentalphilosophie? Systematische Beiträge zu Würdigung Fortentwicklung und Kritik des transzendentalen Ansatzes zwischen Kant und Hegel, επ. έκδ. Thomas Sören Hoffmann και Franz Ungler, εκδ. Königshausen und Neumann, Würzburg 1994, σελ. 8. 2. Hegel-Studien, επ. έκδ. Friedhelm Nicolin και Οtto Pöggeler, τόµος 35, εκδ. Felix Meiner Hamburg, 2000, σελ. 167-171. Christian Iber, Theodoros Penolidis, Der Horos. G.W.F. Hegels Begriff der absoluten Bestimmtheit oder die logische Gegenwart des Seins, εκδ. Königshausen und Neumann, Würzburg 1977 (Βιβλιοκριτική). 3. Στην βιβλιογραφία της πρόσφατης πρωτότυπης χρηστικής έκδοσης της Επιστήµης της Λογικής, Το Είναι (G.W.F. Hegel, Wissenschaft der Logik, Das Sein, (1832), δεύτερη έκδοση, 509 σελ., επ. έκδ. H. J. Gawoll. Εισαγωγή F. Hogemann και W. Jaeschke, εκδ. Felix Meiner Hamburg, 2008), το ένα από τα 34 βιβλία που συµπεριλαµβάνει, είναι η διατριβή του Θεόδωρου Πενολίδη. [βλ. σχ. Theodoros Penolidis, Der Horos. G.W.F. Hegels Begriff der absoluten Bestimmtheit oder die logische Gegenwart des Seins (Ο όρος. Η εγελιανή έννοια του απόλυτου διορισµού ή η λογική παρουσία του Είναι), Königshausen und Neumann, Würzburg 1997]. 4. Thomas Sören Hoffmann, Die absolute Form, Moralität, Individualität und das Prinzip der Philosophie nach Kant und Hegel, εκδ. Walter de Gruyter, Berlin - New York 1991, σελ. 22. 5. Dionysios Sargentis, Das differente Selbst der Philosophie. Heiderggers Auseinandersetzung mit Hegel, εκδ. Dr. Koester, Berlin 1998, σελ. 6 κ. ε. 24

6. Thomas Sören Hoffmann, Philosophische Physiologie, Eine Systematik des Begriffs der Natur im Spiegel der Geschichte der Philosophie, εκδ. Frommann- Holzboog, Stuttgart-Bad Cannstatt 2003, σελ. 46. 7. Thomas Sören Hoffmann, Philosophische Physiologie, Eine Systematik des Begriffs der Natur im Spiegel der Geschichte der Philosophie, εκδ. Frommann- Holzboog, Stuttgart-Bad Cannstatt 2003, σελ. 362. 8. Thomas Sören Hoffmann, Philosophische Physiologie, Eine Systematik des Begriffs der Natur im Spiegel der Geschichte der Philosophie, εκδ. Frommann- Holzboog, Stuttgart-Bad Cannstatt 2003, σελ. 405. 9. Thomas Sören Hoffmann, Philosophische Physiologie, Eine Systematik des Begriffs der Natur im Spiegel der Geschichte der Philosophie, εκδ. Frommann- Holzboog, Stuttgart-Bad Cannstatt 2003, σελ. 456. 10. Thomas Sören Hoffmann, Philosophische Physiologie, Eine Systematik des Begriffs der Natur im Spiegel der Geschichte der Philosophie, εκδ. Frommann- Holzboog, Stuttgart-Bad Cannstatt 2003, σελ. 502. 11. Thomas Sören Hoffmann, Georg Friedrich Wilhelm Hegel, Eine Propädeutik, εκδ. Marix, Wiesbaden 2004, σελ. 383. 12. Thomas Sören Hoffmann, Reflexion, Begriff und spekulative Erkenntnis, Über Weisen des Wissens im Blick auf Hegels Logik, σελ. 97, στο: Stuttgarter Hegel-Kongreß 2005, Von der Logik zur Sprache, Herausgegeben von Rüdiger Bubner und Gunnar Hindrichs, Klett-Cotta, Stuttgart 2007, 88-108. 13. Larissa Hüllen, Herkunft und Bedeutung der Reflexionsbestimmungen in Hegels Wesenslogik (Dissertation, Universitaets-und Landesbibliothek Bonn, 2006), σελ. 28. 25

14. Γιώργος Φαράκλας, Νόηµα και Κυριαρχία, Αθήνα Εστία, 2007, σελ. 199 και 392. 15. Josef Simon, Philosophie als Verdeutlichung, Abhandlungen zu Erkennen, Sprache und Handeln, επ. έκδ. Thomas Sören Hoffmann, εκδ. De Gruyter, Berlin/New York 2010, σελ. 368. 16. Was sich nicht sagen laesst, Das Nicht-begriffliche in Wissenschaft, Kunst und Religion, επ. έκδ. Joachim Bromand και Guido Kreis, εκδ. Akademie, Berlin 2010, σελ. 10. 17. Π. Κλιµατσάκης στο: Johann Gottlieb Fichte, Οδηγός για µια ευτυχισµένη ζωή, µετάφραση: Θ. Λουπασάκης, Πρόλογος: Π. Κλιµατσάκης, εκδ. Ροές 2007, σελ. 12. 18. Μαρία ασκαλάκη, Αµεσότητα και διαµεσολάβηση στην παρατήρηση της φύσης: στο Η Φαινοµενολογία του Πνεύµατος του Γκ.Β.Φ.ΧΕΓΚΕΛ. Ερµηνευτικές προσεγγίσεις, εκδ. Αλεξάνδρεια 2009, σελ. 267. 19. Μαρία ασκαλάκη, Αµεσότητα και διαµεσολάβηση στην παρατήρηση της φύσης: στο Η Φαινοµενολογία του Πνεύµατος του Γκ.Β.Φ.ΧΕΓΚΕΛ. Ερµηνευτικές προσεγγίσεις, εκδ. Αλεξάνδρεια 2009, σελ. 285. 20. Κώστας Σταµάτης, Κριτική θεωρία δικαιοσύνης. Θεµελίωση αρχών, εκδ. Σαββάλας 2011, σελ. 314. 21. Κώστας Σταµάτης, Κριτική θεωρία δικαιοσύνης. Θεµελίωση αρχών, εκδ. Σαββάλας 2011, σελ. 316. 22. Κώστας Σταµάτης, Κριτική θεωρία δικαιοσύνης. Θεµελίωση αρχών, εκδ. Σαββάλας 2011, σελ. 340. 26

23. Βασίλειος Αντωνιάδης, Ιστορία της Αρχαίας Φιλοσοφίας, µεταγλώττιση Θεόδ. Πενολίδης Γεώρ. αρδιώτης, Αθήνα Κράτερος, 2009 [Μεταφυσική της Αρχαιότητας, 1], σελ. 656, Βιβλιοπαρουσίαση, Τερέζα Πεντζοπούλου Βαλαλά, στο: ΕΛΛΗΝΙΚΑ, φιλολογικό, ιστορικό και λαογραφικό περιοδικό σύγγραµµα, Τόµος 61 ος, Τεύχος 1 ο, Θεσσαλονίκη 2011. 24. Βιβλιοπαρουσίαση του Βαγγέλη Βανταράκη (Υπ. ρ Φιλοσοφίας) για το βιβλίο: RENATUS DES-CARTES, ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΤΕΥΘΥΣΜΟ ΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΥΝΑΜΗΣ, Πρόλογος εισαγωγή, µετάφραση, Θεόδωρος Πενολίδης, εκδ. Κράτερος 2011. ηµοσιεύθηκε στις 30.09.2011, Κριτικά 2011-09. 25. Βιβλιοπαρουσίαση του Ερµύλου Γεωργίου Πλευράκη (Υπ. ρ Φιλοσοφίας) για το βιβλίο: Georg Wilhelm Friedrich Hegel: Η επιστήµη της Λογικής: Η διδασκαλία περί της ουσίας (α). Πρόλογος, µετάφραση, σηµειώσεις, επιλεγόµενα: Θ. Πενολίδης. Αθήνα: Κράτερος 2010, ηµοσιεύθηκε 7.9.2012, Κριτικά 2012-11 26. Thomas Sören Hoffmann, Hegel, Phänomenologie des Geistes. Einführung in die Lektüre. Kultur- und Sozialwissenschaften, FernUniversität in Hagen, Studienbrief, 2012, σελ. 89. 27. Maria Daskalaki, Vernunft als Bewusstsein der absoluten Substanz. Zur Darstellung des Vernunftbegriffs in Hegels Phänomenologie des Geistes, Hegel-Jahrbuch, Sonderband, Akademie Verlag 2012, σελ. 36. 28. Maria Daskalaki, Vernunft als Bewusstsein der absoluten Substanz. Zur Darstellung des Vernunftbegriffs in Hegels Phänomenologie des Geistes, Hegel-Jahrbuch, Sonderband, Akademie Verlag 2012, σελ. 57. 29. Maria Daskalaki, Vernunft als Bewusstsein der absoluten Substanz. Zur Darstellung des Vernunftbegriffs in Hegels Phänomenologie des Geistes, Hegel-Jahrbuch, Sonderband, Akademie Verlag 2012, σελ. 122. 27

30. Axel Hesper, Eine Philosophie von der Sprache her, Synthesis Philosophica, 59 (1/2015) pp. (147-159), p. 152. 28