Πιλοτικά Έργα D4.3 Τελική Έκθεση Περιοχή: Κύπρος Οργανισμός: Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών Πιλοτικά Κ τιρια: Δημοτικό Κολυμβητήριο Αγλαντζιάς Γήπεδο Ποδοσφαίρου Χαλκάνωρ Ιδαλίου Ολυμπιακό Κολυμβητήριο Λάρνακας και Κλειστό Γήπεδο Καλαθόσφαιρας ΑΕΚ Λάρνακας Δημοτικό Κολυμβητήριο Λευκωσίας Ουσιαστική Περίληψη Τέσσερα πιλοτικά κτίρια έχουν επιλεχτεί για το έργο, τα οποία αντικατοπτρίζουν χαρακτηριστικές αθλητικές εγκαταστάσεις από το κομμάτι του κτιριακού αποθέματος της Κύπρου. Έχουν επιλεγεί Page 1
τρείς δημόσιες εγκαταστάσεις και μία ιδιωτική. Οι ενεργειακοί έλεγχοι παρουσίασαν μεγάλες ευκαιρίες εξοικονόμησης και εισχώρησης ΑΠΕ. Οι περισσότερες από τις συστάσεις που έχουν δοθεί βρίσκονται υπό εξέταση. Το Δημοτικό κολυμβητήριο Αγλαντζιάς είναι μια δημόσια αθλητική εγκατάσταση της οποίας ιδιοκτήτης είναι ο Δήμος Αγλαντζιάς. Το κεφάλαιο για την ενεργειακή αναβάθμιση μπορεί να εξαχθεί από τον προϋπολογισμό του Δήμου και σε σπάνιες περιπτώσεις από Κυβερνητική ή Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Η εγκατάσταση έχει εμβαδό 484 m 2 και συμπεριλαμβάνει μία κολυμβητική δεξαμενή προπόνησης με όγκο νερού 861 m 3 και μία παιδική κολυμβητική δεξαμενή με όγκο νερού 5 m 3, ένα εστιατόριο/καντίνα του οποίου γίνεται χρήσης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, δύο κλειστούς χώρους για ντουζ και ένα εξωτερικό, ένα δωμάτιο λεβήτων το οποίο περιέχει τρείς λέβητες υγραερίου για τη θέρμανση των κολυμβητικών δεξαμενών, ένα μηχανοστάσιο το οποίο εμπεριέχει τις αντλίες για φιλτράρισμα του νερού των κολυμβητικών δεξαμενών και εξωτερικό χώρο αναψυχής. Μέχρι τώρα, όλες οι ανακαινίσεις και αντικαταστάσεις σχετίζονταν με χαλασμένο εξοπλισμό που έπρεπε να αντικατασταθεί λόγω αστοχίας και λόγω γήρανσης, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Ο χαμηλός προϋπολογισμός παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτό, καθώς ο ενεργειακά βέλτιστος εξοπλισμός συνεπάγεται και με υψηλό κόστος. Ο ενεργειακός έλεγχος έχει διεξαχθεί από το Ενεργειακό γραφείο Κυπρίων Πολιτών υπό την παρακολούθηση του Δρ. Απόστολου Μιχόπουλου, βάση του Ευρωπαϊκού προτύπου EN 16267 και άλλων προτύπων για την ενεργειακή απόδοση. Η διαδικασία του ενεργειακού ελέγχου συμπεριλάμβανε επισκέψεις στην εγκατάσταση, μετρήσεις κατανάλωσης ενέργειας του εξοπλισμού και μετρήσεις απόδοσης των λεβήτων. Τα μέτρα που προτάθηκαν έχουν προσαρμοστεί στις ανάγκες της εγκατάστασης και οι προτάσεις για χρήση ΑΠΕ έγιναν βάση των χωρών της εγκατάστασης αλλά και βάση της Κυπριακής νομοθεσίας για τις ΑΠΕ. Οι συνολικές κεφαλαιουχικές δαπάνες που θα καταβληθούν από την εγκατάσταση υπολογίζονται στις to 62,000. Οι δαπάνες περιλαμβάνουν την αντικατάσταση του συστήματος φωτισμού με LED, την εγκατάσταση ηλιακού θερμικού συστήματος, την εγκατάσταση ντουζιέρων εξοικονόμησης νερού, την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος 5 kw και τη μείωση της θερμοκρασίας του νερού των κολυμβητικών δεξαμενών στους 26 ο C. Οι αναμενόμενες εξοικονομήσεις σε πρωτογενή ενέργεια ανέρχονται στις 226.49 MWh pr με μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 26,648 kgco 2. Οι εξοικονομήσεις που αναμένονται από αυτά τα μέτρα υπολογίζονται στο 26.5% θερμικής ενέργειας και 5.2% ηλεκτρικής ενέργειας. Η εκτέλεση των μέτρων θα γίνει σταδιακά στην εγκατάσταση και τις δαπάνες θα επωμιστεί ο Δήμος από τον προϋπολογισμό του για το έτος 2017 όπου και έχουν υπολογιστεί τα έξοδα αυτά. Το Γήπεδο Ποδοσφαίρου του Χαλκάνωρ Ιδαλίου είναι μια ιδιωτική αθλητική εγκατάσταση την οποία διαχειρίζεται το συμβούλια τος ομάδας. Οι πόροι για επενδύσεις μπορούν να αντληθούν από τα έσοδα της ομάδας, τοπικές εισφορές ή σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις από τον Κυπριακό Οργανισμό Αθλητισμού (ΚΟΠ) ο οποίος είναι ο επίσημος φορέας για δραστηριότητες που αφορούν το ποδόσφαιρο. Page 2
Στην εγκατάσταση υπάρχει το γήπεδο ποδοσφαίρου με κερκίδες στη Δυτική του περιοχή και ένα κτίριο με εμβαδό 152.88m 2. Στο κτίριο στεγάζονται ένα γραφείο, η καφετέρια, τα αποδυτήρια για τις εντός και εκτός έδρας ομάδες, αποδυτήρια για τους διαιτητές, τα ντουζ, το πλυσταριό, η κουζίνα και η σάουνα. Το κτίριο αν και θερμαινόμενο δεν είναι θερμομονωμένο και έχει απλά, μονά παράθυρα. Ο ενεργειακός έλεγχος έχει διεξαχθεί από το Ενεργειακό γραφείο Κυπρίων Πολιτών υπό την παρακολούθηση του Δρ. Απόστολου Μιχόπουλου, βάση του Ευρωπαϊκού προτύπου EN 16267 και άλλων προτύπων για την ενεργειακή απόδοση. Η διαδικασία του ενεργειακού ελέγχου συμπεριλάμβανε επισκέψεις στην εγκατάσταση, μετρήσεις κατανάλωσης ενέργειας του εξοπλισμού, μετρήσεις απόδοσης των λεβήτων και φωτομέτρηση στην επιφάνεια του γηπέδου. Τα μέτρα που προτάθηκαν έχουν προσαρμοστεί στις ανάγκες της εγκατάστασης και οι προτάσεις για χρήση ΑΠΕ έγιναν βάση των χωρών της εγκατάστασης αλλά και βάση της Κυπριακής νομοθεσίας για τις ΑΠΕ. Οι συνολικές επενδύσεις που αναμένεται να γίνουν από τους ιδιοκτήτες της εγκατάστασης ανέρχονται στις 43,000. Οι επενδύσεις περιλαμβάνουν την αντικατάσταση του συστήματος φωτισμού με LED, την αντικατάσταση των προβολέων του γηπέδου με LED, την συντήρηση του λέβητα και ρύθμιση του καυστήρα του, την εγκατάσταση ηλιακού θερμικού συστήματος και την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος 3 kw. Οι μεικτές εξοικονομήσεις που αναμένονται σε πρωτογενή ενέργεια ανέρχονται στα 23 MWh pr και η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα αναμένεται να μειωθούν κατά 15,818 kgco 2. Η εξοικονόμηση σε θερμότητα ανέρχεται στο 57% και σε ηλεκτρισμό στο 53%. Η υλοποίηση των μέτρων έχει αρχίσει στην εγκατάσταση και ο μεγαλύτερος αριθμός των μέτρων αναμένεται να υλοποιηθεί το 2017. Το Δημόσιο Κολυμβητήριο Λάρνακας και το κλειστό γήπεδο Καλαθόσφαιρας της ΑΕΚ είναι μια συστεγαζόμενη δημόσια αθλητική εγκατάσταση της οποίας ιδιοκτήτης είναι ο ΚΟΑ ο οποίος είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης Αθλητικών εγκαταστάσεων, τον οποίο διαχειρίζεται ένα κεντρικό συμβούλιο. Το κεφάλαιο για τις επενδύσεις σε εξοικονόμηση ενέργειας και ΑΠΕ θα επέλθει από ιδίους πόρους του Οργανισμού ή σε σπάνιες περιπτώσεις από χρηματοδότηση της Κυβέρνησης ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η εγκατάσταση έχει συνολικό εμβαδό 22,000m 2 και είναι χωρισμένη σε δύο κτίρια, το Δημόσιο κολυμβητήριο της Λάρνακας και το κλειστό γήπεδο καλαθόσφαιρας της ΑΕΚ Λάρνακος είναι συνδεδεμένα στον ίδιο μετρητή κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Η εγκατάσταση του κολυμβητηρίου της Λάρνακας εμπεριέχει μία Ολυμπιακών διαστάσεων κολυμβητική δεξαμενή με όγκο νερού 2,165m 3, μία μικρή κολυμβητική δεξαμενή με όγκο νερού 1,500m 3, κερκίδες χωρητικότητας 2,000 ατόμων, εσωτερικά αποδυτήρια και ντούζ, δημοσιογραφικούς χώρους και ένα λεβητοστάσιο το οποίο επίσης εμπεριέχει τις αντλίες για την κυκλοφορία του νερού καθώς και το σύστημα πυρόσβεσης. Το κλειστό γήπεδο καλαθόσφαιρας εμπεριέχει ένα γήπεδο καλαθόσφαιρας το οποίο μετατρέπεται σε γήπεδο πετόσφαιρισης και σε γήπεδο ποδοσφαίρου 5x5. Επιπλέον υπάρχουν βοηθητικά δωμάτια και άλλα δωμάτια εκγύμνασης όπως γυμναστήριο, ενόργανης κλπ καθώς και αποδυτήρια, χώροι εκτόνωσης, γραφεία, αποθήκες και δημοσιογραφικούς χώρους. Page 3
Ο ενεργειακός έλεγχος έχει διεξαχθεί από το Ενεργειακό γραφείο Κυπρίων Πολιτών υπό την παρακολούθηση του Δρ. Απόστολου Μιχόπουλου, βάση του Ευρωπαϊκού προτύπου EN 16267 και άλλων προτύπων για την ενεργειακή απόδοση. Η διαδικασία του ενεργειακού ελέγχου συμπεριλάμβανε επισκέψεις στην εγκατάσταση, μετρήσεις κατανάλωσης ενέργειας του εξοπλισμού, μετρήσεις απόδοσης των λεβήτων και φωτομέτρηση στην επιφάνεια του γηπέδου και της Ολυμπιακής κολυμβητικής δεξαμενής. Τα μέτρα που προτάθηκαν έχουν προσαρμοστεί στις ανάγκες της εγκατάστασης και οι προτάσεις για χρήση ΑΠΕ έγιναν βάση των χωρών της εγκατάστασης αλλά και βάση της Κυπριακής νομοθεσίας για τις ΑΠΕ. Το κόστος του συνόλου των επενδύσεων που αναμένονται να γίνουν από την εγκατάσταση, ανέρχεται στα 101,000. Οι επενδύσεις περιλαμβάνουν την εγκατάσταση ηλιακού θερμικού συστήματος για την παραγωγή ΖΝΧ, εγκατάσταση ντουζιέρων εξοικονόμησης νερού, αντικατάσταση του φωτισμού με LED, μείωση της θερμοκρασίας νερού των κολυμβητικών δεξαμενών, τη χρήση θερμομονωτικού καλύμματος στις δύο κολυμβητικές δεξαμενές και σεμινάρια αλλαγής συμπεριφοράς των χρηστών. Οι αναμενόμενες μεικτές εξοικονομήσεις σε πρωτογενή ενέργεια ανέρχονται στις 630 MWh pr και η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα αναμένεται να μειωθούν κατά 157,701 kgco 2. Η εξοικονόμηση σε θερμότητα ανέρχεται στο 20.4% και σε ηλεκτρισμό στο 10.7%. επιπρόσθετα γίνεται μελέτη για την χρήση Ενεργειακού Διαχειριστή στην εγκατάσταση, καθώς και η αντικατάσταση των προβολέων σε LED. Η εγκατάσταση έχει ήδη προβεί σε αλλαγές, έχοντας εγκαταστήσει τα θερμομονωτικά καλύμματα των κολυμβητικών δεξαμενών. Το πλείστο των υπόλοιπων μέτρων θα αρχίσει να υλοποιείται στην οικονομική περίοδο του 2017 όπου τα μέτρα έχουν ενταχθεί στον προϋπολογισμό. Το Δημοτικό Κολυμβητήριο Λευκωσίας είναι μια αθλητική εγκατάσταση την οποία συνδιαχειρίζονται ο Δήμος Λευκωσίας και ο ΚΟΑ. Ο Δήμος Λευκωσίας είναι ο κύριος υπεύθυνος για τη διαχείριση και τον προγραμματισμό της εγκατάστασης, ωστόσο οποιαδήποτε αλλαγή στην εγκατάσταση πρέπει να εγκριθεί και από τον ΚΟΑ. Η χρηματοδότηση μέτρων θα πρέπει να επέλθει από τους δύο δημόσιους φορείς και σε σπάνιες περιπτώσεις μπορούν να επέλθουν από χρηματοδότηση της Κυβέρνησης ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η εγκατάσταση τέθηκε σε λειτουργεία το 1989 και έχει συνολικό εμβαδό 9,800 m 2. Στην εγκατάσταση εμπεριέχονται μία Ολυμπιακή κολυμβητική δεξαμενή με όγκο νερού 2,100 m 3, μια Κολυμβητική δεξαμενή καταδύσεων με όγκο νερού of 1,650 m 3 και στο βόρειο τμήμα τους βρίσκονται κερκίδες για 2,000 θεατές. Στο ξεχωριστό μέρος του δήμου βρισκεται η κολυμβητική δεξαμενή αναψυχής με όγκο νερού 1,700 m 3. Στο εσωτερικό της εγκατάστασης βρίσκονται τα αποδυτήρια, χώροι εκτόνωσης, ντουζ, ένα γυμναστήριο, το δωμάτιο πρώτων βοηθειών, γραφεία, χώρος εστίασης και καφετέρια ενώ σε ξεχωριστούς υπόγειους χώρους βρίσκονται οι λέβητες και οι αντλίες κυκλοφορίας του νερού των κολυμβητικών δεξαμενών. Ο ενεργειακός έλεγχος έχει διεξαχθεί από το Ενεργειακό γραφείο Κυπρίων Πολιτών υπό την παρακολούθηση του Δρ. Απόστολου Μιχόπουλου, βάση του Ευρωπαϊκού προτύπου EN 16267 και άλλων προτύπων για την ενεργειακή απόδοση. Η διαδικασία του ενεργειακού ελέγχου συμπεριλάμβανε επισκέψεις στην εγκατάσταση, μετρήσεις κατανάλωσης ενέργειας του εξοπλισμού και μετρήσεις απόδοσης των λεβήτων. Τα μέτρα που προτάθηκαν έχουν προσαρμοστεί στις Page 4
ανάγκες της εγκατάστασης και οι προτάσεις για χρήση ΑΠΕ έγιναν βάση των χωρών της εγκατάστασης αλλά και βάση της Κυπριακής νομοθεσίας για τις ΑΠΕ. Οι συνολικές κεφαλαιουχικές δαπάνες που θα καταβληθούν από την εγκατάσταση υπολογίζονται στις to 75,880. Οι δαπάνες περιλαμβάνουν την αντικατάσταση του συστήματος φωτισμού με LED, την εγκατάσταση ηλιακού θερμικού συστήματος, την εγκατάσταση ντουζιέρων εξοικονόμησης νερού, τη μείωση της θερμοκρασίας του νερού των κολυμβητικών δεξαμενών στους 26 ο C και την αντικατάσταση των αντλιών κυκλοφορίας του νερού των κολυμβητικών δεξαμενών. Οι αναμενόμενες εξοικονομήσεις σε πρωτογενή ενέργεια ανέρχονται στις 635 MWh pr με μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 182,900 kgco 2. Οι εξοικονομήσεις που αναμένονται από αυτά τα μέτρα υπολογίζονται στο 40.5% θερμικής ενέργειας και 22.5% ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπρόσθετα εξετάζεται η δημιουργία ειδικού χώρου για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών 5 kw το οποία αναμένεται να παράγουν 7,500 kwh ετησίως, αυξάνοντας την εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας κατά 20MWh pr. Η υλοποίηση των μέτρων θα γίνει κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους 2017 μέχρι το έτος 2020 καθώς οι δύο ιδιοκτήτες θα πρέπει να εισάγουν στον προϋπολογισμό τους τα μέτρα αυτά. Επιπλέον, υπάρχει πλάνο για ολική αναβάθμιση της εγκατάστασης και οι παρατηρήσεις του ενεργειακού ελέγχου θα ληφθούν υπόψη για την υλοποίηση. Page 5
Πιλοτική Εγκατάσταση 1 Δημοτικό Κολυμβητήριο Αγλαντζιάς 1. Περιγραφή πιλοτικής εγκατάστασης Το Κολυμβητήριο Αγλαντζιάς είναι μια δημοτική εγκατάσταση που βρίσκεται στα δημοτικά όρια του Δήμου Αγλαντζιάς στην Επαρχία Λευκωσία. Η κολυμβητική δεξαμενή χρησιμοποιείται από όλες τις ηλικίες σε τακτική ετήσια βάση σε συνδυασμό με οργανωμένες συναντήσεις κολύμβηση. Η κολυμβητική δεξαμενή είναι ανοιχτή για το κοινό κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο και οι ώρες λειτουργίας της είναι μεταξύ 10:00-19:00. Το κολυμβητήριο έχει συνολική έκταση 484 m 2 και οι εγκαταστάσεις του αποτελούνται από μια κολυμβητική δεξαμενή ολυμπιακών διαστάσεων 861 m 3, μαζί με μια μικρή ρηχή κολυμβητική δεξαμενή 5 m 3, μια καντίνα για σνακ κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου, δύο εσωτερικούς χώρους ντους και εξωτερική περιοχή με ντους, ένα λεβητοστάσιο που περιέχει τρεις λέβητες για τη θέρμανση της κολυμβητικής δεξαμενής, ένα μηχανοστάσιο που περιέχει τις αντλίες κυκλοφορίας και ένα εξωτερικό χώρο χαλάρωσης. Για τη θέρμανση της κολυμβητικής δεξαμενής χρησιμοποιούνται τρεις λέβητες υγραερίου με συνολική ισχύ 320kW. Υπάρχουν επίσης τρεις αντλίες κυκλοφορίας για την άντληση του νερού της δεξαμενής με ισχύ 15kW έκαστος. Στα ντους και στα αποδυτήρια παρέχεται ζεστό νερό από 5 θερμάστρες υγραερίου ισχύς 4.4kW ο καθένας. Η εγκατάσταση χρησιμοποιεί 5 προβολείς αλογόνου 250W, 3 λαμπτήρες CFL, 20 λαμπτήρες φθορισμού και 23 λαμπτήρες πυρακτώσεως. Κατά τη διάρκεια των ωρών που η κολυμβητική δεξαμενή δεν χρησιμοποιείται, ένα μονωτικό φύλλο τοποθετείται στην κορυφή της Δεξαμενής η οποία μειώνει τις απώλειες θερμότητας, καθώς και την εξάτμιση του νερού Για τη θέρμανση της κολυμβητικής δεξαμενής χρησιμοποιούνται τρεις λέβητες υγραερίου με συνολική ισχύ 320kW. Υπάρχουν επίσης τρεις αντλίες κυκλοφορίας για την άντληση του νερού της δεξαμενής με ισχύ 15kW έκαστος. Στα ντους και στα αποδυτήρια παρέχεται ζεστό νερό από 5 θερμάστρες υγραερίου ισχύς 4.4kW ο καθένας. Η εγκατάσταση χρησιμοποιεί 5 προβολείς αλογόνου 250W, 3 λαμπτήρες CFL, 20 λαμπτήρες φθορισμού και 23 λαμπτήρες πυρακτώσεως. Κατά Page 6
τη διάρκεια των ωρών που η κολυμβητική δεξαμενή δεν χρησιμοποιείται, ένα μονωτικό φύλλο τοποθετείται στην κορυφή της Δεξαμενής η οποία μειώνει τις απώλειες θερμότητας, καθώς και την εξάτμιση του νερού. 1.1. Προηγούμενα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας Η εγκατάσταση δεν έχει προβεί σε ενεργειακές αναβαθμίσεις και τα αποτελέσματα μελετών που είχαν γίνει τα προηγούμενα έτη δεν αξιοποιήθηκαν. Η προσέγγιση που έχει η εγκατάσταση είναι η αντικατάσταση χαλασμένου ή παλαιωμένου εξοπλισμού με εξοπλισμό που έχει σε αποθήκες, ξαναγοράζοντας τον ίσιο τύπο εξοπλισμού καθώς είναι φθηνότερος από εξοπλισμό με υψηλή ενεργειακή απόδοση. 1.2. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Η εγκατάσταση δεν κάνει χρήση ΑΠΕ 1.3. Λόγος επιλογής Ο Δήμος Αγλαντζιάς έχει υπογράψει το Σύμφωνο των Δημάρχων και καθώς έχουν βάλει στόχους για την μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα με την εξοικονόμηση ενέργειας, ως εκ τούτου δίνουν σημασία στα κτίρια με την μεγαλύτερη κατανάλωση, όπως είναι και το Δημοτικό Κολυμβητήριο. Ο Δήμος δεν έχει την τεχνογνωσία για να προχωρήσει σε ενεργειακές αναβαθμίσεις, ως εκ τούτου τα αποτελέσματα του ενεργειακού ελέγχου που έγινε από το έργο n0e-sport facilities θα χρησιμοποιηθούν σαν κατευθυντήριες γραμμές για υλοποίηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας. Υπάρχει μεγάλο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας στο κολυμβητήριο και καθώς είναι μια τυπική εγκατάσταση που χειρίζεται Δήμος, τα αποτελέσματα των αναβαθμίσεων θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε πανομοιότυπες εγκαταστάσεις. 2. Σύστημα παρακολούθησης ενέργειας Το Σύστημα παρακολούθησης στην εγκατάσταση βρίσκεται στο χαμηλότερο πιθανό επίπεδο καθώς γίνεται χρήση μόνο των λογαριασμών υγραερίου και ηλεκτρισμού για να εξακριβωθεί η χρήση ενέργειας στην εγκατάσταση. Η μόνη συσκευή καταγραφής είναι ο μετρητής ηλεκτρικής ενέργειας της ΑΗΚ ο οποίος μετρά κατανάλωση για όλο το ηλεκτρικό φορτίο. Πιο κάτω παρουσιάζονται οι καταναλώσεις όπως προκύπτουν από τους λογαριασμούς για την εγκατάσταση: Months Electricity [kwh] YEAR 2011 2012 2013 2014 Jan - Feb 34,989 29,890 28,554 14,608 Mar - Apr 32,370 28,630 14,282 26,706 Jul - Aug 31,658 30,571 26,745 26,729 Jul - Aug 36,078 31,767 29,786 30,680 Sep - Oct 31,259 29,172 26,918 29,285 Nov - Dec 29,407 28,125 13,270 21,205 Annual total 195.761 178.155 139.555 149.213 Page 7
Average electricity consumpton (2011-2014) Nearly Zero-Energy Sports Facilities 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 Jan-Feb Mar-Apr May-June July-Aug Sep-Oct Nov-Dec Διάγραμμα σχετικά με την μέση κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (kwh) (2011-2014) LPG [kg] LPG (kwh) 2014 2015 2014 2015 Jan 8.432 7.128 112.614 95.198 Feb 7.793 7.676 104.080 102.517 Mar 4.617 1.832 61.663 24.467 Apr 3.573 2.689 47.719 35.913 May 1.199-16.013 - Jun - 380-5.075 Jul - - - - Aug - - - - Sep - 1.690-22.571 Oct 5.409 1.514 72.240 20.220 Nov 4.743 4.558 63.345 60.875 Dec 6.244 7.662 83.392 102.330 Annual total 42.010 35.129 561.067 469.167 Page 8
Average LPG consumption from 2014 to 2015 Nearly Zero-Energy Sports Facilities 120 100 80 60 40 20 - Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Διάγραμμα σχετικά με την μέση κατανάλωση υγραερίου (MWh) το 2014 και 2015 Το κολυμβητήριο χρησιμοποιεί δύο τύπους ενέργειας, την ηλεκτρική ενέργεια μέσα από το δίκτυο και το υγραέριο (LPG). Η ετήσια κατανάλωση του υγραερίου τα τελευταία τέσσερα χρόνια ανερχόταν κατά μέσο όρο σε 52.5 τόνους το οποίο μεταφράζεται σε 750.76 MWh pr. Η μέση ετήσια κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας τα τελευταία τέσσερα χρόνια ήταν κατά μέσο όρο 488.03 MWh pr. Current Primary Energy Consumtion 44% 56% Thermal Energy Electric Energy 3. Ενεργειακός έλεγχος Μετά τον ενεργειακό έλεγχο που διενεργήθηκε από το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών κατέστη εμφανές ότι υπάρχουν πολλές δυνατότητες για εξοικονόμηση ενέργειας στην κολυμβητική εγκατάσταση του Δήμου Αγλαντζιάς ειδικότερα για τη θέρμανση του νερού. Εκμεταλλευόμενοι τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η θερμική ενέργεια από τον ήλιο, μπορεί να είναι πολύ ευεργετικό σε μακροπρόθεσμη βάση, επομένως, αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ανεξάρτητα από το υψηλό αρχικό κόστος. Ορισμένες αλλαγές μπορεί να μην χρειαστούν καμία αρχική επένδυση, για παράδειγμα, η μείωση της θερμοκρασίας του νερού στην πισίνα στους 26 ο C, που σύμφωνα με το πρότυπο για τις αθλητικές κολυμβητικές δεξαμενές είναι μια βέλτιστη θερμοκρασία. Επιπρόσθετα, στην κατηγορία των μέτρων που δεν χρειάζονται καμία αρχική επένδυση συμπεριλαμβάνεται και η αλλαγή της Page 9
συμπεριφοράς των χρηστών που μπορούν επίσης να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εξοικονόμηση νερού και ενέργειας. Η δημοτική κολυμβητική δεξαμενή χρησιμοποιεί επίσης ένα μονωτικό κάλυμμα που εμποδίζει τις απώλειες θερμότητας από την επιφάνεια του νερού. Από τις επισκέψεις που πραγματοποιήθηκαν από το Ενεργειακό Γραφείο ήταν προφανές ότι το κάλυμμα δεν χρησιμοποιείτο συστηματικά και, ως εκ τούτου καλύτερος έλεγχο του προσωπικού που ευθύνεται για την κάλυψη της πισίνας απαιτείται έτσι ώστε παράγει ακόμα καλύτερα αποτελέσματα. Η παρούσα έκθεση δεν εξετάζει τη χρήση των συστημάτων παραγωγής ενέργειας, όπως τα φωτοβολταϊκά ή οι ανεμογεννήτριες. Τα συστήματα αυτά μπορεί να έχουν περαιτέρω θετική επίδραση στην παραγωγή ενέργειας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις αντλίες κυκλοφορίας του νερού. Η εφαρμογή των καθορισμένων μέτρων, που παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί, θα οδηγήσει σε ετήσια μείωση των ρύπων, της κατανάλωσης ενέργειας και των συναφών χρεώσεων ωστόσο, απαιτείται μια επένδυση. Επίσης η εφαρμογή αυτών των μέτρων θα οδηγήσει σε αισθητή μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα CO 2 στην ατμόσφαιρα. (φαινομένου του θερμοκηπίου).. 4. Προτεινόμενα μέτρα Κατόπιν του ενεργειακού ελέγχου έγινε συνάντηση με τους ιδιοκτήτες της εγκατάστασης και τους μηχανικούς, για να αποφασιστούν από κοινού τα μέτρα που θα υλοποιηθούν στην εγκατάσταση βάση και της πολιτικής την οποία ακολουθεί ο Δήμος σε θέματα ΑΠΕ. Τα μέτρα που επιλέχτηκαν είναι μικρού και μεσαίου κόστους, αποφεύγοντας την επανασχεδίαση των ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων. Τα μέτρα που προτείνονται είναι τα εξής: Φωτισμός LED Συνολικά οι 28 λαμπτήρες που είναι τοποθετημένοι στην εγκατάσταση αντιπροσωπεύουν 2.63 kw της εγκατεστημένης ισχύος. Από όλους αυτούς του λαμπτήρες κανένας δεν ανήκει στην κατηγορία της ενεργειακής σήμανσης Α ή παραπάνω. Η αντικατάσταση τους με ενεργειακά αποδοτικότερους LED λαμπτήρες και λαμπτήρες CFL αναμένεται να μειώσει την εγκατεστημένη ισχύ στα 776 W, βελτιώνοντας επίσης την ποιότητα του φωτισμού. Ηλιακό θερμικό σύστημα Με την Κύπρο να έχει περισσότερες από 300 ημέρες ηλιοφάνειας, η θέρμανση του νερού για τα ντους θα γίνει πολύ πιο αποτελεσματική με τη χρήση ηλιακών συλλεκτών. Ένα σύστημα όπου ένας συνδυασμός του λέβητα και της θερμότητας του ήλιου θα ωφελήσει την εγκατάσταση, δεδομένου ότι οι απαιτήσεις ζεστού νερού είναι περισσότερες από όλες τις άλλες ενεργειακές απαιτήσεις της εγκατάστασης. Το θερμό νερό που παράγεται θα πρέπει να χρησιμοποιείται με έναν εναλλάκτη θερμότητας για τη θέρμανση του νερού της κολυμβητικής δεξαμενής και ένα ξεχωριστό δοχείο θα χρησιμοποιείται για την αποθήκευση του ζεστού νερού που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί στα αποδυτήρια για το ντους. Page 10
Ντουζιέρες εξοικονόμησης νερού Με τον μεγάλο αριθμό των χρηστών της εγκατάστασης είναι δύσκολο να ελεγχθεί ο τρόπος που διαχειρίζονται το νερό. Οι καταιονιστήρες νερού (ντους) με κεφαλές χαμηλής κατανάλωσης νερού μπορεί να εξοικονομήσουν έως και 60% του νερού χρήσης ανά λεπτό. Αυτό το μέτρο μπορεί να έχει ακόμα μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα αν γίνει σε συνδυασμό με μια ενημερωτική συνάντηση για τους χρήστες σχετικά με την σωστή χρήση του νερού περιορίζοντας παράλληλα και τη ζήτηση για ζεστό νερό χρήσης. Σύστημα φωτοβολταϊκών 5 kw Ο χώρος στάθμευσης θα καλυφτεί μερικώς από στέγαστρο το οποίο θα φέρει φωτοβολταϊκό λεπτού υμένα 5 kw. Μείωση της θερμοκρασίας νερού κολυμβητικών δεξαμενών Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τη θερμική άνεση στην κολυμβητική δεξαμενή και επίσης, λαμβάνοντας υπόψη τις δραστηριότητες που διεξάγονται στην κολυμβητική δεξαμενή, είναι εφικτό να μειωθεί η θερμοκρασία της πισίνας στους 26 ο C και κατά συνέπεια να μειωθεί σημαντικά η ζήτηση για ζεστό νερό. 5. Ενδιαφερόμενα μέρη Οι δημόσιοι φορείς (Τοπικές αρχές και Κυπριακός Οργανισμός Αθλητισμού) που κατέχουν τις αθλητικές εγκαταστάσεις είναι οι κύριοι ενδιαφερόμενοι για τα αποτελέσματα των ενεργειακών ελέγχων αλλά και τα περαιτέρω αποτελέσματα του έργου. Οι άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς περιλαμβάνουν τα Πανεπιστήμια και το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, και πιο συγκεκριμένα την Υπηρεσία Ενέργειας του Υπουργείου που καθορίζει τις νομοθεσίες για τα κτίρια σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Επιπλέον, οι εταιρείες που παρέχουν εξοπλισμό ο οποίος σχετίζεται με την ενεργειακή απόδοση (δηλαδή λέβητες, θερμομονώσεις, φωτισμό LED, κλπ.) περιλαμβάνονται επίσης στα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και ιδιωτικές εταιρείες που κατέχουν αθλητικές εγκαταστάσεις. Η πληθώρα των εν λόγω φορέων εμπλέκονται στην Εθνική Συντονιστική Επιτροπή. 6. Μέθοδοι χρηματοδότησης Οι εγκαταστάσεις έχουν τέσσερις επιλογές όταν πρόκειται για μεθόδους χρηματοδότησης για την εφαρμογή των μέτρων ενεργειακής αναβάθμισης: Ίδια κεφάλαια της εγκατάστασης - Οι Τοπικές Αρχές πρέπει να περιλαμβάνουν τα μέτρα ενεργειακής αναβάθμισης στην ετήσια κατάρτιση του προϋπολογισμού τους. Αυτό μπορεί να φαίνεται λίγο δύσκολο, δεδομένου ότι οι αθλητικές εγκαταστάσεις δεν αποτελούν την κορυφαία προτεραιότητα για το μεγαλύτερο μέρος των Τοπικών Αρχών και κυρίως μέτρα χαμηλού ή μέτριου κόστους μπορεί να υλοποιηθεί μέσα σε ένα έτος προϋπολογισμού. Σχέδια χορηγιών που παρέχονται από την κυβέρνηση Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης από Εταιρία παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών (ESCO) Τραπεζικά δάνεια - από τις τράπεζες που προσφέρουν χαμηλότερα επιτόκια για πράσινα έργα Page 11
7. Ανάλυση μέτρων Nearly Zero-Energy Sports Facilities Μέτρα Ποσοστό εξοικονόμησης θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας (%heat, %el.) Εξοικονόμηση LPG (MWh pr ) Εξοικονόμηση Ηλεκτρικής Ενέργειας (MWh pr ) Απαιτούμενες Επενδύσεις ( ) Χρόνος Αποπληρωμής (years) Μείωση εκπομπών CO 2 ( kgco 2 ) a) Ηλιακό θερμικό σύστημα 16%th 121.12-53,000 6 27,417 b) Ντουζιέρες εξοικονόμη σης νερού 2%th 15.02-130 2.6 3,400 c) Φωτισμός LED 1.2%el - 6.1 1,045 1.6 1,794 d) Μείωση θερμοκρασί ας νερού κολυμβητικ ών δεξαμενών 8.5%th 64-0 0 e) Σύστημα φωτοβολταϊ κών 5 kw 4% el 20.25 8,000 5 5,955 TOTAL 26.5%th 5.2%el- 200.14 6.1 62,000-26,648 8. Προτεινόμενο σύστημα παρακολούθησης ενέργειας Τα συστήματα παρακολούθησης της ενέργειας σε Αθλητικές Εγκαταστάσεις γενικά δεν χρησιμοποιούνται στις αθλητικές εγκαταστάσεις της Κύπρου. Μέρος του προβλήματος είναι η έλλειψη προσωπικού που είναι εξειδικευμένο στην παρακολούθηση και τη διαχείριση της χρήσης της ενέργειας της εγκατάστασης όπως είναι ένας EUREM δηλαδή ένας ειδικός Διαχειριστής Ενέργειας. Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν ΒΕΜs και την πιστοποίηση με το πρότυπο ISO 50001. Page 12
8.1 Ενεργειακοί Διαχειριστές Η χρήση Διαχειριστή Ενέργειας στις αθλητικές εγκαταστάσεις αναμένεται να παράσχει τη δυνατότητα περαιτέρω εξοικονόμηση ενέργειας. Ως κύριο καθήκον του, θα είναι να παρακολουθεί την καταγραφή και την παροχή περαιτέρω λύσεων που θα οδηγήσουν στην ενεργειακή αναβάθμιση των εγκαταστάσεων. Σε γενικές γραμμές, οι εγκαταστάσεις με μεγάλους λογαριασμούς δικαιολογούν την πρόσληψη ενός Διαχειριστή Ενέργειας, καθώς τα οφέλη θα αντισταθμίσουν το κόστος των μισθών του. 8.2 ISO 50001 Το ISO 50001 υποστηρίζει τους οργανισμούς σε όλους τους τομείς για να χρησιμοποιούν την ενέργεια πιο αποτελεσματικά μέσα από την ανάπτυξη ενός συστήματος διαχείρισης ενέργειας. Το πρότυπο αυτό βασίζεται στο μοντέλο του συστήματος διαχείρισης της συνεχούς βελτίωσης που χρησιμοποιείται επίσης σε άλλα γνωστά πρότυπα, όπως το ISO 9001 και ISO 14001. Το πρότυπο ISO 50001, θα καταστήσει για τους οργανισμούς που διαχειρίζονται αθλητικές εγκαταστάσεις, ευκολότερη την ενσωμάτωση της διαχείρισης ενέργειας στη συνολική προσπάθειά τους για βελτίωση της ποιότητας και της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Τα οφέλη των οργανισμών που χρησιμοποιούν το πρότυπο ISO 50001 περιλαμβάνουν: Ανάπτυξη πολιτικών για μια πιο αποτελεσματική χρήση της ενέργειας Καθορισμένοι στόχοι για την εκπλήρωση των πολιτικών Χρησιμοποίηση των στοιχείων για την καλύτερη κατανόηση και λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χρήση ενέργειας Μετρήσιμα αποτελέσματα Επανεξέταση του πόσο καλά λειτουργούν οι πολιτικές Συνεχής βελτίωση της διαχείρισης της ενέργειας 8.3 Σύστημα Διαχείρισης Κτιρίου Η εισαγωγή ενός συστήματος διαχείρισης του κτιρίου θα βελτιώσει την ενεργειακή διαχείριση των εγκαταστάσεων αφού όλα μπορούν να ελέγχονται από ένα κεντρικό σύστημα. Δυστυχώς, το υψηλό κόστος των συστημάτων αυτών, μαζί με το κόστος του προσωπικού για την παρακολούθηση τους συνήθως είναι μη ελκυστική για τους οργανισμούς που κατέχουν τις αθλητικές εγκαταστάσεις, οι οποίοι ψάχνουν πιο χειροπιαστές επενδύσεις λόγω και των σφιχτών προϋπολογισμών. 9. Σχέδιο υλοποίησης Η εγκατάσταση δεν είχε τους αναγκαίους πόρους για την υλοποίηση των μέτρων κατά την διάρκεια του έργου. Τα αποτελέσματα των ενεργειακών ελέγχων έχουν ληφθεί υπόψη και το σύστημα φωτοβολταϊκών έχει μπει στη λίστα των μέτρων που θα υλοποιηθούν κατά το 2017 και έχει υπολογιστεί στον προϋπολογισμό του Δήμου. Τα μέτρα χαμηλού κόστους θα μπούνε επίσης στον προϋπολογισμό του οικονομικού έτους όπως η εγκατάσταση των ντουζιέρων εξοικονόμησης νερού και η αντικατάσταση του φωτισμού με LED, ωστόσο τα υπόλοιπα μέτρα αναμένεται να υλοποιηθούν μέχρι το 2020. Page 13
Page 14
Nearly Zero-Energy Sports Facilities Πιλοτική Εγκατάσταση 2 Ποδοσφαιρικό Στάδιο Χαλκάνορα Ιδαλίου 1. Περιγραφή της Εγκατάστασης Το Γήπεδο Ποδοσφαίρου του Χαλκάνορα Ιδαλίου στην οδό Αρχιεπισκόπου Μακαρίου 21 στο Δάλι, είναι μια αθλητική εγκατάσταση που ανήκει στην ομάδα του Χαλκάνορα Ιδαλίου FC η οποία παίζει στη δεύτερη κατηγορία της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου. Η εγκατάσταση που χρησιμοποιείται από την ακαδημία ποδοσφαίρου του Χαλκάνορα και η χρήση της είναι κυρίως για ποδοσφαιρικούς αγώνες, προπονήσεις και μερικές εκδηλώσεις κατά την διάρκεια του έτους. Οι εγκαταστάσεις χρησιμοποιούνται κυρίως τις απογευματινές ώρες 11:00-21:00 για 10 ώρες κάθε μέρα και τα Σαββατοκύριακα. Οι χρήστες της εγκατάστασης περιλαμβάνουν ένα επιστάτη του γηπέδου και των εγκαταστάσεων, τους προπονητές των ομάδων και τους παίκτες που κυμαίνονται από τις ηλικίες 11-35 ετών. Εικόνα 2 Ποδοσφαιρικό Στάδιο Χαλκάνορα Ιδαλίου Η εγκατάσταση αποτελείται από ένα γήπεδο ποδοσφαίρου με μια σειρά από περίπτερα και ένα κτίριο 152.88 m2. Το κτίριο περιλαμβάνει ένα γραφείο, μια καφετέρια, τα αποδυτήρια για τις ομάδες, αποδυτήρια για τους διαιτητές, τα ντους, ένα πλυσταριό, μια κουζίνα και μια σάουνα. Το κτίριο αυτό δεν είναι μονωμένο και έχει απλά, μόνο τζάμια στα παράθυρα. Αυτή η δυνατότητα χρησιμοποιεί ένα λέβητα πετρελαίου για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης και για την θέρμανση του χώρου (με 6 καλοριφέρ), 17 λάμπες φθορισμού για όλους τους χώρους, 6 λάμπες πυρακτώσεως, 5 λαμπτήρες HID για το γυμναστήριο και 18 προβολείς μεταλλικών αλογονιδίων για το φωτισμό του γηπέδου. Πέραν από αυτούς, χρησιμοποιεί 3 πλυντήρια ρούχων και 1 σάουνα και περιλαμβάνει επίσης 1 ψυγείο, 2 ψυγεία νερού, 1 ηλεκτρικό φούρνο, 3 άλλα ψυγεία και 2 a/c split units. Page 15
1.1. Προηγούμενα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας Η εγκατάσταση δεν έχει προβεί σε ενεργειακές αναβαθμίσεις και τα αποτελέσματα μελετών που είχαν γίνει τα προηγούμενα έτη δεν αξιοποιήθηκαν. Η προσέγγιση που έχει η εγκατάσταση είναι η αντικατάσταση χαλασμένου ή παλαιωμένου εξοπλισμού με εξοπλισμό που έχει σε αποθήκες, ξαναγοράζοντας τον ίσιο τύπο εξοπλισμού καθώς είναι φθηνότερος από εξοπλισμό με υψηλή ενεργειακή απόδοση. 1.2. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Η εγκατάσταση δεν κάνει χρήση ΑΠΕ 1.3. Λόγος επιλογής Η εγκατάσταση αντικατοπτρίζει ένα μεγάλο αριθμό πανομοιότυπων ιδιωτικών ποδοσφαιρικών εγκαταστάσεων σε όλη την Κύπρο. Τα αποτελέσματα των ενεργειακών ελέγχων μπορούν να υιοθετηθούν από άλλες εγκαταστάσεις. Αυτό θα έχει και θετικό αντίκτυπο στις Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης μεγαλώνοντας την αγορά των ESCO και των εταιρειών που προφέρουν ενεργειακά αποδοτικό εξοπλισμό, ιδιαιτέρως εταιριών που προσφέρουν προβολείς LED. 2. Σύστημα παρακολούθησης ενέργειας Το Σύστημα παρακολούθησης στην εγκατάσταση βρίσκεται στο χαμηλότερο πιθανό επίπεδο καθώς γίνεται χρήση μόνο των λογαριασμών πετρελαίου και ηλεκτρισμού για να εξακριβωθεί η χρήση ενέργειας στην εγκατάσταση. Η μόνη συσκευή καταγραφής είναι ο μετρητής ηλεκτρικής ενέργειας της ΑΗΚ ο οποίος μετρά κατανάλωση για όλο το ηλεκτρικό φορτίο. Πιο κάτω παρουσιάζονται οι καταναλώσεις όπως προκύπτουν από τους λογαριασμούς για την εγκατάσταση: 2. Month Diesel [L] Electricity [kwh] 2015 2012 2013 2014 2015 Jan 330 1070 764 1198 1002 Feb 320 1070 764 1198 1002 Mar 260 975 963 912 957 Apr 160 975 963 912 957 May 80 920 1202 1052 1031 Jun 0 920 1202 1052 1031 Jul 0 1871 1384 1568 781 Aug 40 1871 1384 1568 781 Sep 40 2427 1452 1221 2616 Oct 170 2427 1452 1221 2616 Nov 280 1848 1089 1099 1700 Dec 320 1848 1089 1099 1700 Annual Total 2000 18222 13708 14100 16174 Page 16
Average electricity cost from 2011 to 2015 (Euros) Average electricity consumption from 2011 to 2015 (kwh *1000) Nearly Zero-Energy Sports Facilities Για την καλύτερη κατανόηση και ανάλυση των τιμών που καταναλώνονται, παρουσιάζονται τα παρακάτω διαγράμματα σχετικά με την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και κόστους. 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Jan-Feb Mar-Apr May-June July-Aug Sep-Oct Nov-Dec Διάγραμμα σχετικά με την μέση κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (2011-2015) 1200 1000 800 600 400 200 0 Jan-Feb Mar-Apr May-June July-Aug Sep-Oct Nov-Dec Διάγραμμα σχετικά με το μέσο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας (2011-2015) 3. Ενεργειακός Έλεγχος Η Ενεργειακή Επιθεώρηση που διεξήχθη από το Ενεργειακό Γραφείο έδειξε πολλές δυνατότητες για εξοικονόμηση ενέργειας στην εγκατάσταση. Όπως υπολογίστηκε κάποια μέτρα μπορεί να χρειαστούν περισσότερο χρόνο από ό,τι κάποια άλλα, προκειμένου να αποπληρωθούν, αλλά ο συνδυασμός τους μπορεί να ωφελήσει πάρα πολύ την εγκατάσταση. Οι λύσεις που δεν περιλαμβάνουν μέτρα για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κυρίως λόγω του περιορισμού της χρήσης της ενέργειας. Page 17
Επίσης, μπορούν να εφαρμοστούν κάποιες λύσεις σχετικά με την ενεργειακή συμπεριφορά των χρηστών, οι οποίες έχουν μηδενικό αρχικό κόστος και παρέχουν σημαντική εξοικονόμηση ειδικά σε σχέση με τη ζήτηση ζεστού νερού για το ντους, αλλά και για την ηλεκτρική ενέργεια. Μπορούμε να πούμε ότι με ένα σχετικά χαμηλό κόστος η εγκατάσταση θα είναι σε θέση να μειώσει την ενεργειακή ζήτηση, αλλά και να βελτιώσει το συνολικό επίπεδο άνεσης. Η εφαρμογή των καθορισμένων μέτρων, που παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί, θα οδηγήσει σε ετήσια μείωση των ρύπων, της κατανάλωσης ενέργειας και των συναφών χρεώσεων ωστόσο, απαιτείται κάποια επένδυση. Επίσης η εφαρμογή αυτών των μέτρων θα οδηγήσει σε αισθητή μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα CO2 στην ατμόσφαιρα. (φαινομένου του θερμοκηπίου) 4. Προτεινόμενα Μέτρα Κατόπιν του ενεργειακού ελέγχου έγινε συνάντηση με τους ιδιοκτήτες της εγκατάστασης, για να αποφασιστούν από κοινού τα μέτρα που θα υλοποιηθούν στην εγκατάσταση βάση και της πολιτικής την οποία ακολουθεί η εγκατάσταση σε θέματα ΑΠΕ. Τα μέτρα που επιλέχτηκαν είναι μικρού και μεσαίου κόστους, αποφεύγοντας την επανασχεδίαση των ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων. Τα μέτρα που προτάθηκαν είναι τα εξής: Φωτισμός LED lighting Συνολικά 30 λαμπτήρες είναι τοποθετημένοι στην εγκατάσταση (με εξαίρεση τους προβολείς του γηπέδου) που αντιπροσωπεύουν 2.2 kw της εγκατεστημένης ισχύος. Από όλους αυτούς τους λαμπτήρες κανένας δεν είναι ενεργειακής κλάσης Α ή παραπάνω. Το μέτρο αυτό υποδηλώνει την αντικατάσταση των 23 (58W) λαμπτήρες φθορισμού με Τ8 LED (24W), των 2 λαμπτήρων πυρακτώσεως (75W) με λαμπτήρες CFL (18W) και των 5 HID (70W) λαμπτήρων με διπλό Τ8 LED (2x24W). Αυτό θα μειώσει την εγκατεστημένη ισχύ από 1,282 kw σε 918 W. Προβολείς LED Η κύρια ανησυχία των ιδιοκτητών της εγκατάστασης είναι η κατανάλωση ενέργειας των 18 προβολέων για τον φωτισμό του γηπέδου η οποία αντιπροσωπεύει 27kW της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας. Αυτός είναι μακράν ο πιο ενεργειακά δαπανηρός εξοπλισμός στην εγκατάσταση. Μετά την Προκαταρκτική Ενεργειακής Επιθεώρησης διαπιστώθηκε επίσης ότι οι υφιστάμενοι προβολείς δεν είναι αρκετοί για την παραγωγή ποιοτικού φωτισμού στον αγωνιστικό χώρο. Οι ιδιοκτήτες τόνισαν ότι θα ήθελαν μια λύση που θα βελτιώνει την απόδοση και θα παρέχει καλή ποιότητα φωτισμού στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών προτύπων και των κανονισμών της FIFA. Η λύση με την χρήση φωτιστικών LED αυτή τη στιγμή είναι σε πρώιμο στάδιο και για αυτό το λόγο θα πρέπει να σχεδιαστεί προσεκτικά πριν να γίνει οποιαδήποτε αντικατάσταση του εξοπλισμού των προβολέων. Η ετήσια ενέργεια που καταναλώνεται από τους σημερινούς προβολείς υπολογίζεται σε 15.000 kwh. Λαμβάνοντας υπόψη την ίδια καθημερινή χρήση των προβολέων η αναμενόμενη ετήσια κατανάλωση των νέων LED προβολέων με ονομαστική ισχύ 750W ο καθένας είναι πιθανό να φτάσει τις 7.560 kwh. Επιπρόσθετα, οι συγκεκριμένοι προβολείς είναι πιθανό να βελτιώσουν την ποιότητα του φωτισμού στο γήπεδο, αλλά πρέπει να γίνει περαιτέρω μελέτη προκειμένου να καθοριστεί αν η εγκατάσταση θα χρειαστεί περισσότερα Page 18
φωτιστικά για να φτάσει τις απαιτήσεις του προτύπου EN 12193 για το φωτισμό στις αθλητικές εγκαταστάσεις. Ηλιακό θερμικό σύστημα Το μέγεθος του λέβητα παραπάνω θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την εγκατάσταση του ηλιακού συστήματος θέρμανσης. Με την Κύπρο να έχει περισσότερες από 300 ημέρες ηλιοφάνειας η θέρμανση του νερού για τα ντους θα είναι πολύ πιο αποτελεσματική με τη χρήση ηλιακών συλλεκτών. Ένα σύστημα όπου υπάρχει συνδυασμός τόσο του λέβητα όσο και της θερμότητας του ήλιου θα ωφελήσει την εγκατάσταση, δεδομένου ότι οι απαιτήσεις ζεστού νερού είναι περισσότερες από τις απαιτήσεις για θέρμανση χώρου, καλύπτοντας το 60% των αναγκών θέρμανσης του νερού της εγκατάστασης. Water saving shower heads Με τον μεγάλο αριθμό των χρηστών της εγκατάστασης είναι δύσκολο να ελεγχθεί ο τρόπος που διαχειρίζονται το νερό. Οι καταιονιστήρες νερού (ντους) με κεφαλές χαμηλής κατανάλωσης νερού μπορεί να εξοικονομήσουν έως και 60% του νερού χρήσης ανά λεπτό. Αυτό το μέτρο μπορεί να έχει ακόμα μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα αν γίνει σε συνδυασμό με μια ενημερωτική συνάντηση για τους χρήστες σχετικά με την σωστή χρήση του νερού περιορίζοντας παράλληλα και τη ζήτηση για ζεστό νερό χρήσης. Φωτοβολταϊκό σύστημα 3 kw Συνιστάται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος στην εναπομένουσα στέγη για μερική κάλυψη των αναγκών σε ηλεκτρισμό Συντήρηση λέβητα και ρύθμιση καυστήρων Η μετρούμενη απόδοση του λέβητα επί του παρόντος ανέρχεται στο 76,5% (μετρούμενη χρησιμοποιώντας έναν αναλυτή αερίων). Αυτή η απόδοση είναι πολύ χαμηλή και ως εκ τούτου πρέπει να συντηρηθεί ο λέβητας. Ως αποτέλεσμα της συντήρησης είναι η αύξηση της αποδοτικότητάς του λέβητα περισσότερο από 8%. Μόνωση των σωλήνων των καλοριφέρ Οι σωλήνες των καλοριφέρ της εγκατάστασης είναι εκτεθειμένες (εκτός της τοιχοποιίας) και καμιά από αυτές έχουν μονωθεί. Ως εκ τούτου, η μόνωση του συστήματος σωληνώσεων για τα θερμαντικά σώματα (καλοριφέρ) είναι ένα άλλο μέτρο που πρέπει να εφαρμοστεί. 5. Ενδιαφερόμενα Μέρη Οι δημόσιοι φορείς (Τοπικές αρχές και Κυπριακός Οργανισμός Αθλητισμού) που κατέχουν τις αθλητικές εγκαταστάσεις είναι οι κύριοι ενδιαφερόμενοι για τα αποτελέσματα των ενεργειακών ελέγχων αλλά και τα περαιτέρω αποτελέσματα του έργου. Οι άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς περιλαμβάνουν τα Πανεπιστήμια και το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, και πιο συγκεκριμένα την Υπηρεσία Ενέργειας του Υπουργείου που καθορίζει τις νομοθεσίες για τα κτίρια σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Επιπλέον, οι εταιρείες που παρέχουν εξοπλισμό ο οποίος σχετίζεται με την ενεργειακή απόδοση (δηλαδή λέβητες, θερμομονώσεις, φωτισμό LED, κλπ.) περιλαμβάνονται επίσης στα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και ιδιωτικές εταιρείες που κατέχουν αθλητικές εγκαταστάσεις. Η πληθώρα των εν λόγω φορέων εμπλέκονται στην Εθνική Συντονιστική Επιτροπή. 6. Μέθοδοι Χρηματοδότησης Οι εγκαταστάσεις έχουν τέσσερις επιλογές όταν πρόκειται για μεθόδους χρηματοδότησης για την εφαρμογή των μέτρων ενεργειακής αναβάθμισης: Page 19
Nearly Zero-Energy Sports Facilities δια κεφάλαια της εγκατάστασης - Οι Τοπικές Αρχές πρέπει να περιλαμβάνουν τα μέτρα ενεργειακής αναβάθμισης στην ετήσια κατάρτιση του προϋπολογισμού τους. Αυτό μπορεί να φαίνεται λίγο δύσκολο, δεδομένου ότι οι αθλητικές εγκαταστάσεις δεν αποτελούν την κορυφαία προτεραιότητα για το μεγαλύτερο μέρος των Τοπικών Αρχών και κυρίως μέτρα χαμηλού ή μέτριου κόστους μπορεί να υλοποιηθεί μέσα σε ένα έτος προϋπολογισμού. Σχέδια χορηγιών που παρέχονται από την κυβέρνηση Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης από Εταιρία παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών (ESCO) Τραπεζικά δάνεια - από τις τράπεζες που προσφέρουν χαμηλότερα επιτόκια για πράσινα έργα 7. Οικονομική Ανάλυση των Μέτρων Μέτρα a) Συντήρηση λέβητα και ρύθμιση καυστίρα b) Ηλιακό θερμικό σύστημα c) Ντουζιέρες εξοικονόμησης νερού d) Θερμομόνωση του συστήματος μεταφοράς νερού στις θερμάστρες e) Φωτισμός LED Ποσοστό εξοικονόμησης θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας (%heat, %el.) Εξοικονόμηση LPG (MWh pr ) Εξοικονόμηση Ηλεκτρικής Ενέργειας (MWh pr ) Απαιτούμενες Επενδύσεις ( ) Χρόνος Αποπληρωμής (years) Μείωση εκπομπών CO 2 ( kgco 2 ) 8%th 2,065-200 1.5 467 37%th 9,554-7,000 11 2,163 10%th 2,841-120 0.4 707.3 2%th 258-200 3.8 63.8 8%el - 3,369 1,200 0.8 2,675 f) ΠροβολείςLED 17%el - 7,440 25,000 11 5,907 Page 20
g) Φωτοβολταϊκό 3 kw 28%el - 12,150 5,000 7 TOTALS 57%th 53%el 14,718 22,959 44,000 15,818 8. Προτεινόμενο σύστημα παρακολούθησης Τα συστήματα παρακολούθησης της ενέργειας σε Αθλητικές Εγκαταστάσεις γενικά δεν χρησιμοποιούνται στις αθλητικές εγκαταστάσεις της Κύπρου. Μέρος του προβλήματος είναι η έλλειψη προσωπικού που είναι εξειδικευμένο στην παρακολούθηση και τη διαχείριση της χρήσης της ενέργειας της εγκατάστασης όπως είναι ένας EUREM δηλαδή ένας ειδικός Διαχειριστής Ενέργειας. 8.1. Σύστημα Διαχείρισης Κτιρίου Η εισαγωγή ενός συστήματος διαχείρισης του κτιρίου θα βελτιώσει την ενεργειακή διαχείριση των εγκαταστάσεων αφού όλα μπορούν να ελέγχονται από ένα κεντρικό σύστημα. Δυστυχώς, το υψηλό κόστος των συστημάτων αυτών, μαζί με το κόστος του προσωπικού για την παρακολούθηση τους συνήθως είναι μη ελκυστική για τους οργανισμούς που κατέχουν τις αθλητικές εγκαταστάσεις, οι οποίοι ψάχνουν πιο χειροπιαστές επενδύσεις λόγω και των σφιχτών προϋπολογισμών. 9. Σχέδιο υλοποίησης Η εγκατάσταση δεν είχε τους αναγκαίους πόρους για την υλοποίηση των μέτρων κατά την διάρκεια του έργου.. Τα μέτρα χαμηλού κόστους θα μπούνε στον προϋπολογισμό του οικονομικού έτους όπως η εγκατάσταση των ντουζιέρων εξοικονόμησης νερού και η αντικατάσταση του φωτισμού με LED, ωστόσο τα υπόλοιπα μέτρα αναμένεται να υλοποιηθούν μέχρι το 2020. Page 21
Πιλοτική Εγκατάσταση 3 Κολυμβητήριο Κυπριακού Οργανισμού Αθλητισμού (ΚΟΑ) και Στάδιο Καλαθόσφαιρας ΑΕΚ 1. Περιγραφή της εγκατάστασης Το κολυμβητήριο του Κυπριακού Οργανισμού Αθλητισμού (ΚΟΑ) και το Κίτιον Στάδιο Καλαθόσφαιρας είναι δύο αθλητικές εγκαταστάσεις οι οποίες είναι τοποθετημένες σε χωριστά κτίρια που συνδέονται μεταξύ τους (μοιράζονται τον ίδιο λογαριασμό ηλεκτρικής ενέργειας) και διευθύνονται από τον ΚΟΑ. Οι εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν εσωτερικό γήπεδο καλαθόσφαιρας, που μετατρέπεται σε γήπεδο πετοσφαίρισης (βόλεϊ) και εσωτερική γήπεδο ποδοσφαίρου 5x5. Το κτίριο περιλαμβάνει επίσης χώρους προπόνησης για άλλα αθλήματα όπως πολεμικές τέχνες, ένα γυμναστήριο και μια αίθουσα γυμναστικής. Το γήπεδο καλαθόσφαιρας χρησιμοποιείται από την ομάδα καλαθόσφαιρας της ΑΕΚ. Ο χώρος της κολυμβητικής δεξαμενής αποτελείται από μια μεγάλη δεξαμενή ολυμπιακών διαστάσεων και μία μικρότερη δεξαμενή. Η κολυμβητική δεξαμενή χρησιμοποιείτε κυρίως για προπονήσεις για όλες τις ηλικίες, καθώς και για κάποιους αγώνες. Οι εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνται για 12-13 ώρες κάθε μέρα συμπεριλαμβανομένων 6 ωρών χρήσης μόνο το Σάββατο. Ο προκαταρκτικός Ενεργειακός Έλεγχος στις εγκαταστάσεις πραγματοποιήθηκε από τον Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών, στα πλαίσια του έργου «Nearly Zero Energy Sport Facilities Αθλητικές Εγκαταστάσεις Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας». Ο σκοπός του προκαταρκτικού Ενεργειακός Ελέγχου είναι να προτείνει μέτρα που θα αυξήσουν την ενεργειακή απόδοση των εγκαταστάσεων και, όπου είναι δυνατόν να βελτιώσει την ποιότητα της εγκατάστασης 3.1.1 Κολυμβητήριο ΚΟΑ Η εγκατάσταση του κολυμβητηρίου του ΚΟΑ περιέχει μια 8-lane κολυμβητική δεξαμενή ολυμπιακών διαστάσεων 22x50 m 2 με όγκο 2165 m 3, μια μικρή δεξαμενη 20x12 m 2 με όγκο 1500 m 3, χώρους φιλοξενίας 2.000 επισκεπτών, ντους και τουαλέτες, τα θεορία και το λεβητοστάσιο. Εικόνα 3 Κολυμβητήριο ΚΟΑ Ο εγκατεστημένος εξοπλισμός της εγκατάσταση αναγράφεται παρακάτω: Page 22
Εξοπλισμός Ισχύς Ποσότητα Θέση Λέβητας 950kW 1 Λεβητοστάσιο Καυστήρας 1100kW 1 Λεβητοστάσιο Λέβητας 172kW 1 Λεβητοστάσιο Καυστήρας 180kW 1 Λεβητοστάσιο Πηνίο για τη δεξαμενή νερού 60kW 2 Λεβητοστάσιο Αντλία εναλλάκτη θερμότητας 1.1kW 2 Λεβητοστάσιο Αντλία εναλλάκτη θερμότητας για την Ολυμπιακή Δξαμενή 5.5kW 2 Λεβητοστάσιο Αντλία ζεστού νερού χρήσης 250W 2 Λεβητοστάσιο Depth pump 750W 2 Λεβητοστάσιο Πιεστικό σύστημα νερού 4kW 2 Λεβητοστάσιο Ηλεκτρική θέρμανση νερού 3kW 4 Λεβητοστάσιο Split unit 12.000BTU/3.52kWh 7 Γραφεία & θεορία Split unit 16.000BTU/4.69kWh 2 Γραφεία & θεορία Split unit 18.000BTU/5.28kWh 2 Γραφεία & θεορία Split unit 24.000BTU/7.03kWh 2 Γραφεία & θεορία Αντλία επιστροφής 11kW 8 Λεβητοστάσιο Εναλλάκτης Θερμότητας 800W 1 Λεβητοστάσιο Ο φωτισμός των κολυμβητικών δεξαμενών γίνεται με τη χρήση προβολέων μεταλλικών αλογονιδίων (400 και 1000 W), Compact Florescence Lights (16 W), μονά και διπλά φωτιστικά σώματα φθορισμού (69.6 W), φώτα εξόδων κινδύνου (3 και 25W). Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς του συστήματος φωτισμού του κτιρίου είναι περισσότερη από 8 MW. Οι ώρες χρήσης και ο μέσος αριθμός των επισκεπτών του κολυμβητηρίου του ΚΟΑ, κατά τη θερινή περίοδο, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα: Μέρα Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή Ώρες Χρήσης 13 13 13 13 13 6 - Page 23
Αριθμός Επισκεπτών Nearly Zero-Energy Sports Facilities 1000 1000 1000 1000 1000 600 - Οι ώρες χρήσης και ο μέσος αριθμός των επισκεπτών του κολυμβητηρίου του ΚΟΑ, κατά τη χειμερινή περίοδο, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα: Μέρα Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή Ώρες Χρήσης 14 14 14 14 14 6 - Αριθμός Επισκεπτών 300 300 300 300 300 200-3.1.2 Κίτιον Στάδιο Καλαθόσφαιρας Το Κίτιον Στάδιο Καλαθόσφαιρας αποτελείται από ένα γήπεδο μπάσκετ, αίθουσες προπονήσεων, αποθήκες, αποδυτήρια, τουαλέτες, θεορία, περίπτερα και γραφεία. Εικόνα 4 Κίτιον Στάδιο Καλαθόσφαιρας Ο εγκατεστημένος εξοπλισμός της εγκατάσταση αναγράφεται παρακάτω: Εξοπλισμός Ισχύς Ποσότητα Θέση Λέβητας 488.46kWh 1 Λεβητοστάσιο Καυστήρας 488.46kWh 1 Λεβητοστάσιο Split units Μη καταχωρημένο - Γραφεία & θεορία Chiller με δοχείο αδράνειας 261kW, 2 compressors 45kW 2 Οροφή Page 24
and 8 1.1kW fans Fan coils Μη καταχωρημένο 20 Λεβητοστάσιο Αντλίες ζεστού νερό (λέβητα) Αντλίες ζεστού νερό (λέβητα) 860W 2 2.2kW 2 Λεβητοστάσιο Λεβητοστάσιο Αντλία ζεστού νερού (δεξαμενές) Αντλία κρύου νερού (Chiller) Πιεστικό σύστημα ζεστού και κρύου νερού Πιεστικό σύστημα ζεστού και κρύου νερού χρήσης 250W 2 Λεβητοστάσιο 1,1kW 2 Οροφή 5.5kW 2 Λεβητοστάσιο 770W 2 Λεβητοστάσιο Πυροσβεστικές αντλίες 1.1kW 1 Λεβητοστάσιο Πυροσβεστικές αντλίες 5.5kW 1 Λεβητοστάσιο Πετρελαιοκίνητη πυροσβεστική αντλία Μη καταχωρημένο 1 Λεβητοστάσιο Αντλία πετρελαίου Μη καταχωρημένο 1 Λεβητοστάσιο Το σύστημα φωτισμού του Κιτίου Στάδιο Καλαθόσφαιρας αποτελείται από προβολείς μεταλλικών αλογονιδίων (400 W και 2000 W), φώτα υδραργύρου υψηλής πίεσης (80W), Compact Florescence Lights (16 W), μονά και διπλά φωτιστικά σώματα φθορισμού (69.6 W), φώτα εξόδων κινδύνου (3 W και 25 W ). Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς του συστήματος φωτισμού του κτιρίου είναι πάνω από 76 kw. Οι τυπικές ώρες χρήσης και ο μέσος αριθμός των επισκεπτών Κιτίου Στάδιο Καλαθόσφαιρας, κατά τη θερινή περίοδο, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα: Μέρα Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή Ώρες Χρήσης 12 12 12 12 12 - - Αριθμός Επισκεπτών 95 95 95 95 95 - - Page 25
Οι τυπικές ώρες χρήσης και ο μέσος αριθμός των επισκεπτών Κιτίου Στάδιο Καλαθόσφαιρας, κατά τη χειμερινή περίοδο, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα: Μέρα Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή Ώρες Χρήσης 13 13 13 13 13 10 5 Αριθμός Επισκεπτών 200 200 200 200 200 160 100 1.1. Προηγούμενα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας Η εγκατάσταση δεν έχει προβεί σε ενεργειακές αναβαθμίσεις και τα αποτελέσματα μελετών που είχαν γίνει τα προηγούμενα έτη δεν αξιοποιήθηκαν. Η προσέγγιση που έχει η εγκατάσταση είναι η αντικατάσταση χαλασμένου ή παλαιωμένου εξοπλισμού με εξοπλισμό που έχει σε αποθήκες, ξαναγοράζοντας τον ίσιο τύπο εξοπλισμού καθώς είναι φθηνότερος από εξοπλισμό με υψηλή ενεργειακή απόδοση. 1.2. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Η εγκατάσταση δεν κάνει χρήση ΑΠΕ 1.3. Λόγος επιλογής Ο ΚΟΑ είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης αθλητικών εγκαταστάσεων στην Κύπρο και οι περισσότερες έχουν χτιστεί μεταξύ του 1980 και 1990. Η εγκατάσταση αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο αριθμό αθλητικών εγκαταστάσεων στην Κύπρο. Ο ΚΟΑ δεν έχει την τεχνογνωσία για να προχωρήσει σε ενεργειακές αναβαθμίσεις, ως εκ τούτου τα αποτελέσματα του ενεργειακού ελέγχου που έγινε από το έργο n0e-sport facilities θα χρησιμοποιηθούν σαν κατευθυντήριες γραμμές για υλοποίηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας. Υπάρχει μεγάλο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας στην εγκατάσταση και ο ΚΟΑ μπορεί να επαναλάβει πολλά από τα προτεινόμενα μέτρα και σε άλλες πανομοιότυπες εγκαταστάσεις. 2. Σύστημα Παρακολούθησης Ενέργειας Το Σύστημα παρακολούθησης στην εγκατάσταση βρίσκεται στο χαμηλότερο πιθανό επίπεδο καθώς γίνεται χρήση μόνο των λογαριασμών πετρελαίου και ηλεκτρισμού για να εξακριβωθεί η χρήση ενέργειας στην εγκατάσταση. Η μόνη συσκευή καταγραφής είναι ο μετρητής ηλεκτρικής ενέργειας της ΑΗΚ ο οποίος μετρά κατανάλωση για όλο το ηλεκτρικό φορτίο. Πιο κάτω παρουσιάζονται οι καταναλώσεις όπως προκύπτουν από τους λογαριασμούς για την εγκατάσταση: Diesel Consumption [L] KITIO 2011 2012 2013 2014 Sum 3.750 4.270 7.347 3.300 Month Diesel Consumption [L] Swimming pool Page 26
Jan 2011 2012 2013 Feb 48.640 51.100 54.500 Mar 36.620 47.370 33.700 Apr 41.870 51.030 37.500 May 26.710 25.000 24.000 Jun 16.790 8.600 2.000 Jul 1.950 4.000 0 Aug 0 0 0 Sep 0 0 0 Oct 0 0 4.000 Nov 14.950 9.100 29.080 Dec 40.400 26.700 24.000 Sum 45.500 42.000 46.000 273.430 264.900 254.780 Month Electricity Consumption [kwh] Swimming pool and Kition 2011 2012 2013 2014 Jan 7.463 7.056 7.528 5.009 Feb 7.082 6.637 6.628 2.332 Mar 7.805 7.045 6.847 2.366 Apr 6.385 6.038 6.680 2.194 May 6.575 6.139 6.608 1.931 Jun 6.464 5.387 6.141 1.832 Jul 6.468 5.695 6.277 1.753 Aug 5.705 3.472 5.949 1.982 Sep 6.148 4.768 6.283 2.244 Oct 6.483 5.800 6.771 2.583 Nov 6.619 6.413 7.256 2.660 Dec 6.480 6.926 7.691 2.450 Sum 79.677 71.376 80.659 29.336 Για την καλύτερη κατανόηση και ανάλυση των τιμών που καταναλώνονται, παρουσιάζονται τα παρακάτω διαγράμματα σχετικά με την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και πετρελαίου θέρμανσης Page 27
Diesel Consumption [L *1000] Swimming Pool Electriity consumption for the swimming pool and Kition Basketball stadium (kwh * 1000) Nearly Zero-Energy Sports Facilities 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2012 2013 2014 Διάγραμμα που απεικονίζει την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για την κολυμβητική δεξαμενή και για το Κίτιον στάδιο καλαθόσφαιρας για τα έτη 2012 έως 2014. 275 270 265 260 255 250 245 2011 2012 2013 2014 Διάγραμμα που απεικονίζει την κατανάλωση πετρελαίου για την κολυμβητική δεξαμενής για τα έτη 2011 έως 2014. Page 28
Diesel Consumption [L *1000] for Kition Baseball Stadium Nearly Zero-Energy Sports Facilities 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Diesel Consumption [L] KITIO 2011 2012 2013 Διάγραμμα που απεικονίζει την κατανάλωση πετρελαίου για το Κίτιον στάδιο καλαθόσφαιρας για τα έτη 2011 έως 2013. Primary Energy (kwh) 36% 64% Diesel Electricity Η εγκατάσταση χρησιμοποιεί δύο τύπους ενέργειας, την ηλεκτρική ενέργεια μέσα από το δίκτυο και το πετρέλαιο θέρμανσης. Η ετήσια κατανάλωση του πετρελαίου θέρμανσης ανέρχεται στα 260,527 λίτρα κατά μέσο όρο το οποίο μεταφράζεται σε,579.43 MWh pr. Η μέση ετήσια κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας ήταν 1,451.27 MWh pr. 3. Ενεργειακός Έλεγχος Μετά τον ενεργειακό έλεγχο που διενεργήθηκε από το Ενεργειακό Γραφείο κατέστη εμφανές ότι υπάρχουν πολλές δυνατότητες για εξοικονόμηση ενέργειας στην εγκατάσταση ειδικά για τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, αντικαθιστώντας κυρίως τον υπάρχοντα εξοπλισμό με νέο ενεργειακά αποδοτικότερο εξοπλισμό. Εκμεταλλευόμενοι τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η θερμική Page 29
ενέργεια από τον ήλιο, μπορεί να είναι πολύ ευεργετικό σε μακροπρόθεσμη βάση, επομένως, αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ανεξάρτητα από το υψηλό αρχικό κόστος. Ορισμένες αλλαγές μπορεί να μην χρειαστούν καμία αρχική επένδυση, για παράδειγμα, η μείωση της θερμοκρασίας του νερού στην πισίνα στους 26 ο C, που είναι μια βέλτιστη θερμοκρασία. Επιπρόσθετα, στην κατηγορία των μέτρων που δεν χρειάζονται καμία αρχική επένδυση συμπεριλαμβάνεται και η αλλαγή της συμπεριφοράς των χρηστών που μπορούν επίσης να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εξοικονόμηση νερού και ενέργειας. Η παρούσα έκθεση δεν εξετάζει τη χρήση των συστημάτων παραγωγής ενέργειας, όπως τα φωτοβολταϊκά ή οι ανεμογεννήτριες. Τα συστήματα αυτά μπορεί να έχουν περαιτέρω θετική επίδραση στην παραγωγή ενέργειας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις αντλίες κυκλοφορίας του νερού. Η εφαρμογή των καθορισμένων μέτρων, που παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί, θα οδηγήσει σε ετήσια μείωση των ρύπων, της κατανάλωσης ενέργειας και των συναφών χρεώσεων ωστόσο, απαιτείται μια επένδυση. Επίσης η εφαρμογή αυτών των μέτρων θα οδηγήσει σε αισθητή μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα CO 2 στην ατμόσφαιρα. (φαινομένου του θερμοκηπίου 4. Προτεινόμενα Μέτρα Κατόπιν του ενεργειακού ελέγχου έγινε συνάντηση με τους ιδιοκτήτες της εγκατάστασης και τους μηχανικούς, για να αποφασιστούν από κοινού τα μέτρα που θα υλοποιηθούν στην εγκατάσταση βάση και της πολιτικής την οποία ακολουθεί ο ΚΟΑ σε θέματα ΑΠΕ. Τα μέτρα που επιλέχτηκαν είναι μικρού και μεσαίου κόστους, αποφεύγοντας την επανασχεδίαση των ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων. Τα μέτρα που προτείνονται είναι τα εξής: Φωτισμός LED Πολλές ενέργειες μπορούν να γίνουν για την εξοικονόμηση ενέργειας από το φωτισμό στην εγκατάσταση. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς του φωτισμού συνοψίζετε σε 84.265 kw. Λόγω των διαφόρων τύπων του φωτισμού στην εγκατάσταση μπορεί να εφαρμοστεί μια σειρά μέτρων για την εξοικονόμηση ενέργειας. Ηλιακό θερμικό σύστημα Με την Κύπρο να έχει περισσότερες από 300 ημέρες ηλιοφάνειας, η θέρμανση του νερού για τα ντους θα γίνει πολύ πιο αποτελεσματική με τη χρήση ηλιακών συλλεκτών. Ένα σύστημα με συνδυασμό του λέβητα και της θερμότητας του ήλιου θα ωφελήσει την εγκατάσταση, δεδομένου ότι οι απαιτήσεις ζεστού νερού είναι περισσότερες από όλες τις άλλες ενεργειακές απαιτήσεις της εγκατάστασης (95% της συνολικής πρωτογενούς ενέργειας). Το θερμό νερό που παράγεται θα πρέπει να χρησιμοποιείται με έναν εναλλάκτη θερμότητας για τη θέρμανση του νερού της κολυμβητικής δεξαμενής και ένα ξεχωριστό δοχείο θα χρησιμοποιείται για την αποθήκευση του ζεστού νερού που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί στα αποδυτήρια για το ντους Το ηλιακό θερμικό σύστημα θα αποτελείται από 400 m 2 επιφάνειας θερμικών ηλιακών συλλεκτών και αναμένεται να μειώσει τη θερμική ζήτηση σε 140 MWh. Ντουζιέρες εξοικονόμησης νερού Με τον μεγάλο αριθμό των χρηστών της εγκατάστασης είναι δύσκολο να ελεγχθεί ο τρόπος που διαχειρίζονται το νερό. Οι καταιονιστήρες νερού Page 30
(ντους) με κεφαλές χαμηλής κατανάλωσης νερού μπορεί να εξοικονομήσουν έως και 60% του νερού χρήσης ανά λεπτό. Αυτό το μέτρο μπορεί να έχει ακόμα μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα αν γίνει σε συνδυασμό με μια ενημερωτική συνάντηση για τους χρήστες σχετικά με την σωστή χρήση του νερού περιορίζοντας παράλληλα και τη ζήτηση για ζεστό νερό χρήσης. Αλλαγή συμπεριφοράς χρηστών Οι χρήστες τις εγκατάστασης είναι τυπικά τα ίδια άτομα για ένα έτος, έτσι με την πληροφόρηση τους για τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας αναμένονται εξοικονομήσεις κοντά στο 5%. Μείωση της θερμοκρασίας νερού κολυμβητικών δεξαμενών Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τη θερμική άνεση στην κολυμβητική δεξαμενή και επίσης, λαμβάνοντας υπόψη τις δραστηριότητες που διεξάγονται στην κολυμβητική δεξαμενή, είναι εφικτό να μειωθεί η θερμοκρασία της πισίνας στους 26 ο C και κατά συνέπεια να μειωθεί σημαντικά η ζήτηση για ζεστό νερό. Χρήση θερμομονωτικού καλύμματος στις κολυμβητικές δεξαμενές Το μέτρο αυτό εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια του 2014, τόσο για την μικρή κολυμβητική δεξαμενή όσο και για την κολυμβητική δεξαμενή ολυμπιακών διαστάσεων. Παρ 'όλα αυτά, η εγκατάσταση θα χρησιμοποιήσει αυτό το κάλυμμα για πρώτη φορά κατά τη χειμερινή περίοδο του 2015-2016. Αναμένεται, ότι το μέτρο αυτό θα μειώσει τις απαιτήσεις θέρμανσης της εγκατάστασης κατά 5%, αν χρησιμοποιηθεί σωστά. 5. Ενδιαφερόμενα Μέρη Οι δημόσιοι φορείς (Τοπικές αρχές και Κυπριακός Οργανισμός Αθλητισμού) που κατέχουν τις αθλητικές εγκαταστάσεις είναι οι κύριοι ενδιαφερόμενοι για τα αποτελέσματα των ενεργειακών ελέγχων αλλά και τα περαιτέρω αποτελέσματα του έργου. Οι άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς περιλαμβάνουν τα Πανεπιστήμια και το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, και πιο συγκεκριμένα την Υπηρεσία Ενέργειας του Υπουργείου που καθορίζει τις νομοθεσίες για τα κτίρια σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Επιπλέον, οι εταιρείες που παρέχουν εξοπλισμό ο οποίος σχετίζεται με την ενεργειακή απόδοση (δηλαδή λέβητες, θερμομονώσεις, φωτισμό LED, κλπ.) περιλαμβάνονται επίσης στα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και ιδιωτικές εταιρείες που κατέχουν αθλητικές εγκαταστάσεις. Η πληθώρα των εν λόγω φορέων εμπλέκονται στην Εθνική Συντονιστική Επιτροπή. 6. Μέθοδοι Χρηματοδότησης Οι εγκαταστάσεις έχουν τέσσερις επιλογές όταν πρόκειται για μεθόδους χρηματοδότησης για την εφαρμογή των μέτρων ενεργειακής αναβάθμισης: Ίδια κεφάλαια της εγκατάστασης - Οι Τοπικές Αρχές πρέπει να περιλαμβάνουν τα μέτρα ενεργειακής αναβάθμισης στην ετήσια κατάρτιση του προϋπολογισμού τους. Αυτό μπορεί να φαίνεται λίγο δύσκολο, δεδομένου ότι οι αθλητικές εγκαταστάσεις δεν αποτελούν την κορυφαία προτεραιότητα για το μεγαλύτερο μέρος των Τοπικών Αρχών και κυρίως μέτρα χαμηλού ή μέτριου κόστους μπορεί να υλοποιηθεί μέσα σε ένα έτος προϋπολογισμού. Σχέδια χορηγιών που παρέχονται από την κυβέρνηση Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης από Εταιρία παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών (ESCO) Page 31
Nearly Zero-Energy Sports Facilities Τραπεζικά δάνεια - από τις τράπεζες που προσφέρουν χαμηλότερα επιτόκια για πράσινα έργα 7. Οικονομική Ανάλυση των Μέτρων Μέτρα a) Ηλιακό θερμικό Ποσοστό εξοικονόμησης θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας (%heat, %el.) Εξοικονόμηση LPG (MWh pr ) Εξοικονόμηση Ηλεκτρικής Ενέργειας (MWh pr ) Απαιτούμενες Επενδύσεις ( ) Χρόνος Αποπληρωμής (years) Μείωση εκπομπών CO 2 ( kgco 2 ) 5.4%th 140-40,000 4 33,854 b) Ντουζιέρες εξοικονόμησης νερού 1%th 25.78-420 2 6,234 c) Φωτισμός LED 5.7%el - 30.43 3,208 0.78 8,949 d) Μείωση της θερμοκρασίας του νερού κολυμβητικών δεξαμενών 4%th 103.2-0 0 24,955 e) Θερμομονωτικό κάλυμμα για τις κολυμβητικές δεξαμενές 5%th 128.97 57,390 5.3 31,187 f) Αλλαγή συμπεριφοράς χρηστών 5%th 5%el 128.97 72.55 52,522 TOTAL 20.4%th 10.7%el 526.92 102.98 101,000-157,701 8. Προτεινόμενο Σύστημα Παρακολούθησης Τα συστήματα παρακολούθησης της ενέργειας σε Αθλητικές Εγκαταστάσεις γενικά δεν χρησιμοποιούνται στις αθλητικές εγκαταστάσεις της Κύπρου. Μέρος του προβλήματος είναι η έλλειψη προσωπικού που είναι εξειδικευμένο στην παρακολούθηση και τη διαχείριση της χρήσης Page 32
της ενέργειας της εγκατάστασης όπως είναι ένας EUREM δηλαδή ένας ειδικός Διαχειριστής Ενέργειας. Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν ΒΕΜs και την πιστοποίηση με το πρότυπο ISO 50001. 8.1 Ενεργειακοί Διαχειριστές Η χρήση Διαχειριστή Ενέργειας στις αθλητικές εγκαταστάσεις αναμένεται να παράσχει τη δυνατότητα περαιτέρω εξοικονόμηση ενέργειας. Ως κύριο καθήκον του, θα είναι να παρακολουθεί την καταγραφή και την παροχή περαιτέρω λύσεων που θα οδηγήσουν στην ενεργειακή αναβάθμιση των εγκαταστάσεων. Σε γενικές γραμμές, οι εγκαταστάσεις με μεγάλους λογαριασμούς δικαιολογούν την πρόσληψη ενός Διαχειριστή Ενέργειας, καθώς τα οφέλη θα αντισταθμίσουν το κόστος των μισθών του. 8.2 ISO 50001 Το ISO 50001 υποστηρίζει τους οργανισμούς σε όλους τους τομείς για να χρησιμοποιούν την ενέργεια πιο αποτελεσματικά μέσα από την ανάπτυξη ενός συστήματος διαχείρισης ενέργειας. Το πρότυπο αυτό βασίζεται στο μοντέλο του συστήματος διαχείρισης της συνεχούς βελτίωσης που χρησιμοποιείται επίσης σε άλλα γνωστά πρότυπα, όπως το ISO 9001 και ISO 14001. Το πρότυπο ISO 50001, θα καταστήσει για τους οργανισμούς που διαχειρίζονται αθλητικές εγκαταστάσεις, ευκολότερη την ενσωμάτωση της διαχείρισης ενέργειας στη συνολική προσπάθειά τους για βελτίωση της ποιότητας και της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Τα οφέλη των οργανισμών που χρησιμοποιούν το πρότυπο ISO 50001 περιλαμβάνουν: Ανάπτυξη πολιτικών για μια πιο αποτελεσματική χρήση της ενέργειας Καθορισμένοι στόχοι για την εκπλήρωση των πολιτικών Χρησιμοποίηση των στοιχείων για την καλύτερη κατανόηση και λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χρήση ενέργειας Μετρήσιμα αποτελέσματα Επανεξέταση του πόσο καλά λειτουργούν οι πολιτικές Συνεχής βελτίωση της διαχείρισης της ενέργειας 8.3 Σύστημα Διαχείρισης Κτιρίου Η εισαγωγή ενός συστήματος διαχείρισης του κτιρίου θα βελτιώσει την ενεργειακή διαχείριση των εγκαταστάσεων αφού όλα μπορούν να ελέγχονται από ένα κεντρικό σύστημα. Δυστυχώς, το υψηλό κόστος των συστημάτων αυτών, μαζί με το κόστος του προσωπικού για την παρακολούθηση τους συνήθως είναι μη ελκυστική για τους οργανισμούς που κατέχουν τις αθλητικές εγκαταστάσεις, οι οποίοι ψάχνουν πιο χειροπιαστές επενδύσεις λόγω και των σφιχτών προϋπολογισμών. Το Δημοτικό Κολυμβητήριο της Λάρνακας και το Κίτιον Στάδιο Καλαθόσφαιρας διαθέτουν ένα σύστημα παρακολούθησης που είναι εγκατεστημένο για την καταμέτρηση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά είναι δύσκολο να διαχειριστούν τα δεδομένα που συγκεντρώνονται Page 33
κυρίως λόγω της έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού, αλλά και λόγω του χαμηλού επιπέδου ανάλυση του συστήματος αυτού, καθώς καταγράφει μόνο μεγάλα φορτία σε κεντρικό επίπεδο και δεν απομονώνει κάθε μεμονωμένο σύστημα 9. Σχέδιο Υλοποίησης Η εγκατάσταση δεν είχε τους αναγκαίους πόρους για την υλοποίηση των μέτρων κατά την διάρκεια του έργου. Τα μέτρα χαμηλού κόστους θα μπούνε στον προϋπολογισμό του οικονομικού έτους όπως η εγκατάσταση των ντουζιέρων εξοικονόμησης νερού και η αντικατάσταση του φωτισμού με LED, ωστόσο τα υπόλοιπα μέτρα αναμένεται να υλοποιηθούν μέχρι το 2020. Η εγκατάσταση των θερμομονωτικών καλυμμάτων για τις κολυμβητικές δεξαμενές έχει ήδη υλοποιηθεί. Πιλοτική Εγκατάσταση 4 Δημοτικό Κολυμβητήριο Λευκωσίας 1. Περιγραφή της εγκατάστασης Το Κολυμβητήριο Λευκωσίας είναι μια Δημοτική κολυμβητική δεξαμενή που χρησιμοποιείτε κατά την καλοκαιρινή περίοδο, από τις αρχές Μαΐου μέχρι το τέλος του Σεπτεμβρίου (4,5 μήνες) 10:00-19:00, για την ψυχαγωγική χρήση του κοινού. Η εγκατάσταση λειτουργεί από κοινού με τις δύο κολυμβητικές δεξαμενές του ΚΟΑ (Κύπρος Οργανισμός Αθλητισμού) που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια ολόκληρου του έτους για προπονήσεις, εκπαιδεύσεις και διάφορες εκδηλώσεις. Η μία από κολυμβητικές δεξαμενές είναι ολυμπιακών διαστάσεων και η άλλη είναι δεξαμενή για κατάδυσης. Ο Ενεργειακός Έλεγχος στις εγκαταστάσεις πραγματοποιήθηκε από τον Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών, στα πλαίσια του έργου «Nearly Zero Energy Sport Facilities Αθλητικές Εγκαταστάσεις Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας». Ο σκοπός του Ενεργειακός Ελέγχου είναι να προτείνει μέτρα που θα αυξήσουν την ενεργειακή απόδοση των εγκαταστάσεων και, όπου είναι δυνατόν να βελτιώσει την ποιότητα της εγκατάστασης. Η εγκατάσταση ξεκίνησε να λειτουργεί το 1989. Περιέχει μια θερμαινόμενη 8-lane Ολυμπιακών διαστάσεων κολυμβητική δεξαμενή 21x50 m με όγκο 2100 m 3, μια θερμαινόμενη δεξαμενή καταδύσεων 22x15 m με όγκο 1650 m 3, τη δημόσια κολυμβητική δεξαμενή με όγκο 1700 m 3, μια αίθουσα VIP, αποδυτήρια, τουαλέτες, ντους, γυμναστήριο, χώρους πρώτων βοηθειών, λεβητοστάσιο, μηχανοστάσιο, αίθουσα τύπου, ένα καφέ-εστιατόριο και θέσεις (κερκίδα) για 2.000 θεατές. Το κτίριο που φιλοξενεί τις εγκαταστάσεις έχει έκταση 1100 m 2, δεν είναι θερμικά μονωμένο και έχει μόνα τζάμια στα παράθυρα. Ο δημόσιος χώρος διαχωρίζεται από την περιοχή του ΚΟΑ. Page 34
Nearly Zero-Energy Sports Facilities Εικόνα 5 - Δημοτικό Κολυμβητήριο Λευκωσίας και Κολυμβητήριο (ΚΟΑ) Η εγκατάσταση χρησιμοποιεί δύο λέβητες πετρελαίου 550 kw για τη θέρμανση των κολυμβητικών δεξαμενών του ΚΟΑ και ένα λέβητα υγραερίου για την παραγωγή ζεστού νερού για το ντους και για άλλους σκοπούς. Η θέρμανση και η ψύξη των δωματίων γίνεται με τη χρήση A/C split units. Ο φωτισμός της εγκατάστασης γίνεται με διάφορους τρόπους, με τους εσωτερικούς χώρους να φωτίζονται από 107 διπλές σωλήνες φθορισμού 60 mm, μαζί με 7 διπλούς σωλήνες φθορισμού 120 mm και 53 CFL φωτιστικά. Ο εξωτερικός χώρος της δημόσια κολυμβητικής δεξαμενής φωτίζεται με 3 προβολείς 400 W, 7 πυλώνες φωτισμού που έχουν μια λάμπα 150W HID και 4 προβολείς 1 kw. Η περιοχή του ΚΟΑ φωτίζεται χρησιμοποιώντας 2 προβολείς 400W και 28 προβολείς 1 kw. Επιπλέον, υπάρχουν 8 αντλίες νερού για την κυκλοφορία του νερού στις κολυμβητικές δεξαμενές, 2 από τις οποίες χρησιμοποιούνται για την δεξαμενή καταδύσεων, 3 για την ολυμπιακή δεξαμενή και 3 για το Δημοτικό κολυμβητήριο με καθένα μια από αυτές να έχει ονομαστική ισχύ 11 kw. Δύο επιπρόσθετες αντλίες 11 kw χρησιμοποιούνται για την κυκλοφορία του ζεστού νερού που παράγεται εντός των εναλλαχτών θερμότητας. κορυφή της Δεξαμενής η οποία μειώνει τις απώλειες θερμότητας, καθώς και την εξάτμιση του νερού. 1.1. Προηγούμενα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας Η εγκατάσταση δεν έχει προβεί σε ενεργειακές αναβαθμίσεις και τα αποτελέσματα μελετών που είχαν γίνει τα προηγούμενα έτη δεν αξιοποιήθηκαν. Η προσέγγιση που έχει η εγκατάσταση είναι η Page 35
αντικατάσταση χαλασμένου ή παλαιωμένου εξοπλισμού με εξοπλισμό που έχει σε αποθήκες, ξαναγοράζοντας τον ίσιο τύπο εξοπλισμού καθώς είναι φθηνότερος από εξοπλισμό με υψηλή ενεργειακή απόδοση. 1.2. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Η εγκατάσταση δεν κάνει χρήση ΑΠΕ 1.3. Λόγος επιλογής Ο Δήμος Λευκωσίας έχει υπογράψει το Σύμφωνο των Δημάρχων και καθώς έχουν βάλει στόχους για την μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα με την εξοικονόμηση ενέργειας, ως εκ τούτου δίνουν σημασία στα κτίρια με την μεγαλύτερη κατανάλωση, όπως είναι και το Δημοτικό Κολυμβητήριο. Ο Δήμος δεν έχει την τεχνογνωσία για να προχωρήσει σε ενεργειακές αναβαθμίσεις, ως εκ τούτου τα αποτελέσματα του ενεργειακού ελέγχου που έγινε από το έργο n0e-sport facilities θα χρησιμοποιηθούν σαν κατευθυντήριες γραμμές για υλοποίηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας. Υπάρχει μεγάλο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας στο κολυμβητήριο και καθώς είναι μια τυπική εγκατάσταση που χειρίζεται Δήμος, τα αποτελέσματα των αναβαθμίσεων θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε πανομοιότυπες εγκαταστάσεις. Επιπρόσθετα η εμπλοκή του ΚΟΑ στην εγκατάσταση ο οποίος είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης αθλητικών εγκαταστάσεων θα μπορεί να αξιοποιηθεί θετικά καθώς μπορεί να επαναλάβει κάποια από τα μέτρα και σε άλλες πανομοιότυπες εγκαταστάσεις. 2. Σύστημα Παρακολούθησης Ενέργειας Το Σύστημα παρακολούθησης στην εγκατάσταση βρίσκεται στο χαμηλότερο πιθανό επίπεδο καθώς γίνεται χρήση μόνο των λογαριασμών πετρελαίου, υγραερίου και ηλεκτρισμού για να εξακριβωθεί η χρήση ενέργειας στην εγκατάσταση. Η μόνη συσκευή καταγραφής είναι ο μετρητής ηλεκτρικής ενέργειας της ΑΗΚ ο οποίος μετρά κατανάλωση για όλο το ηλεκτρικό φορτίο. Πιο κάτω παρουσιάζονται οι καταναλώσεις όπως προκύπτουν από τους λογαριασμούς για την εγκατάσταση: Month Diesel Consumption [L] 2012 2013 2014 Jan 38.000 39.000 34.000 Feb 42.000 35.500 41.000 Mar 33.000 29.500 34.000 Apr 20.000 21.000 19.000 May 10.000 7.500 9.000 Jun 0 0 0 Jul 0 0 0 Aug 0 0 0 Sep 4.000 3.000 4.000 Oct 12.500 24.000 21.500 Nov 23.500 32.000 33.000 Page 36
Dec 27.000 37.000 34.000 Sum 210.000 228.500 229.500 Month LPG [kg] 2012 2013 2014 2015 Jan 677 930 1.212 1.113 Feb 1.019 1.027 1.180 1.160 Mar 1.339 1.038 1.125 1.612 Apr 1.179 843 882 1.124 May 568 504 953 1.047 Jun 564 421 1.042 1.060 Jul 473 1.166 570 225 Aug 297 456 301 0 Sep 437 584 594 431 Oct 760 692 785 774 Nov 895 879 1.407 0 Dec 517 850 888 0 Sum 8.725 9.390 10.939 8.546 Month Electricity [kwh] 2012 2013 2014 Jan 41.808 43.909 27.961 Feb 39.727 38.702 33.020 Mar 38.479 38.916 39.961 Apr 32.674 35.942 34.976 May 38.130 39.843 43.558 Jun 46.262 49.927 52.423 Jul 51.103 51.145 56.538 Aug 52.629 51.636 55.135 Sep 50.300 53.797 54.257 Oct 39.889 46.416 45.279 Nov 41.476 34.716 41.100 Dec 28.562 30.714 41.985 Sum 501.039 515.663 526.193 Page 37
Electricity Consumption (kwh * 1000) LPG Consumption (kg * 1000) Diesel Consumption (L * 1000) Nearly Zero-Energy Sports Facilities 235 230 225 220 215 210 205 200 2012 2013 2014 Graph illustrating diesel consumption from 2012 to 2014. 12 10 8 6 4 2 0 2012 2013 2014 2015 Graph illustrating LPG consumption from 2012 to 2015. 530 525 520 515 510 505 500 495 490 485 2012 2013 2014 Graph illustrating electricity consumption from 2012 to 2014 Page 38
Η εγκατάσταση χρησιμοποιεί δύο τύπους ενέργειας, την ηλεκτρική ενέργεια μέσα Primary Energy consumption από το δίκτυο και το πετρέλαιο θέρμανσης. Η 3% ετήσια κατανάλωση του πετρελαίου θέρμανσης τα τελευταία τρία χρόνια LPG ανέρχεται στα 222,666.7 λίτρα κατά μέσο 30% Heating Diesel όρο το οποίο μεταφράζεται σε 3,162.66 Electricity MWh pr. Η μέση ετήσια κατανάλωση της 67% ηλεκτρικής ενέργειας τα τελευταία τρία χρόνια ήταν 1,388.61 MWh pr. Η ετήσια κατανάλωση του υγραερίου για θέρμανση νερού τα τελευταία τρία χρόνια είναι κατά μέσο όρο 10,939 kg, το οποίο μεταφράζεται σε 157.63 MWh pr. 3. Ενεργειακός Έλεγχος Μετά τον ενεργειακό έλεγχο που διενεργήθηκε από το Ενεργειακό Γραφείο κατέστη εμφανές ότι υπάρχουν πολλές δυνατότητες για εξοικονόμηση ενέργειας στην εγκατάσταση ειδικά για τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, αντικαθιστώντας κυρίως τον υπάρχοντα εξοπλισμό με νέο ενεργειακά αποδοτικότερο εξοπλισμό. Εκμεταλλευόμενοι τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η θερμική ενέργεια από τον ήλιο, μπορεί να είναι πολύ ευεργετικό σε μακροπρόθεσμη βάση, επομένως, αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ανεξάρτητα από το υψηλό αρχικό κόστος δεδομένου ότι οι εγκαταστάσεις αυτές είναι ήδη σε ισχύ. Ορισμένες αλλαγές μπορεί να μην χρειαστούν καμία αρχική επένδυση, για παράδειγμα, η μείωση της θερμοκρασίας του νερού στην πισίνα στους 26 ο C, που είναι μια βέλτιστη θερμοκρασία. Επιπρόσθετα, στην κατηγορία των μέτρων που δεν χρειάζονται καμία αρχική επένδυση συμπεριλαμβάνεται και η αλλαγή της συμπεριφοράς των χρηστών που μπορούν επίσης να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εξοικονόμηση νερού και ενέργειας. Η παρούσα έκθεση δεν εξετάζει τη χρήση των συστημάτων παραγωγής ενέργειας, όπως τα φωτοβολταϊκά ή οι ανεμογεννήτριες. Τα συστήματα αυτά μπορεί να έχουν περαιτέρω θετική επίδραση στην παραγωγή ενέργειας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις αντλίες κυκλοφορίας του νερού. Η εφαρμογή των καθορισμένων μέτρων, που παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί, θα οδηγήσει σε ετήσια μείωση των ρύπων, της κατανάλωσης ενέργειας και των συναφών χρεώσεων ωστόσο, απαιτείται μια επένδυση. Επίσης η εφαρμογή αυτών των μέτρων θα οδηγήσει σε αισθητή μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα CO2 στην ατμόσφαιρα. (φαινομένου του θερμοκηπίου). 4. Προτεινόμενα Μέτρα Κατόπιν του ενεργειακού ελέγχου έγινε συνάντηση με τους ιδιοκτήτες της εγκατάστασης και τους μηχανικούς, για να αποφασιστούν από κοινού τα μέτρα που θα υλοποιηθούν στην εγκατάσταση βάση και της πολιτικής την οποία ακολουθεί ο ΚΟΑ σε θέματα ΑΠΕ. Τα μέτρα που επιλέχτηκαν είναι Page 39
μικρού και μεσαίου κόστους, αποφεύγοντας την επανασχεδίαση των ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων. Τα μέτρα που προτείνονται είναι τα εξής: Φωτισμός LED Πολλές ενέργειες μπορούν να γίνουν για την εξοικονόμηση ενέργειας από το φωτισμό στην εγκατάσταση. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς του φωτισμού συνοψίζετε σε 40.732 kw. Λόγω των διαφόρων τύπων του φωτισμού στην εγκατάσταση μπορεί να εφαρμοστεί μια σειρά μέτρων για την εξοικονόμηση ενέργειας. Ηλιακό θερμικό σύστημα Με την Κύπρο να έχει περισσότερες από 300 ημέρες ηλιοφάνειας, η θέρμανση του νερού για τα ντους θα γίνει πολύ πιο αποτελεσματική με τη χρήση ηλιακών συλλεκτών. Ένα σύστημα με συνδυασμό του λέβητα και της θερμότητας του ήλιου θα ωφελήσει την εγκατάσταση, δεδομένου ότι οι απαιτήσεις ζεστού νερού είναι περισσότερες από όλες τις άλλες ενεργειακές απαιτήσεις της εγκατάστασης. Το θερμό νερό που παράγεται θα πρέπει να χρησιμοποιείται με έναν εναλλάκτη θερμότητας για τη θέρμανση του νερού της κολυμβητικής δεξαμενής και ένα ξεχωριστό δοχείο θα χρησιμοποιείται για την αποθήκευση του ζεστού νερού που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί στα αποδυτήρια για το ντους. Υπάρχουν ήδη είκοσι (20) πάνελ ηλιακών συλλεκτών εγκατεστημένα στην οροφή, αλλά έχουν αποσυνδεθεί από οποιαδήποτε παροχή νερού. Τα πάνελ έχουν ελεγχθεί και βρέθηκαν να είναι σε μη-λειτουργική κατάσταση, για αυτό το λόγο, θα πρέπει να αφαιρεθούν και να αντικατασταθούν. Ο χώρος που υπάρχει στην οροφή του κτιρίου είναι περιορισμένος, λόγω του άνισου σχήματος της και ως εκ τούτου μια μέγιστη επιφάνεια 60 m 2 θερμικών ηλιακών πάνελ μπορούν να τοποθετηθούν οι οποίες θα συμβάλουν στην 43.47MWh th ετησίως. Ντουζιέρες εξοικονόμησης νερού Με τον μεγάλο αριθμό των χρηστών της εγκατάστασης είναι δύσκολο να ελεγχθεί ο τρόπος που διαχειρίζονται το νερό. Οι καταιονιστήρες νερού (ντους) με κεφαλές χαμηλής κατανάλωσης νερού μπορεί να εξοικονομήσουν έως και 60% του νερού χρήσης ανά λεπτό. Αυτό το μέτρο μπορεί να έχει ακόμα μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα αν γίνει σε συνδυασμό με μια ενημερωτική συνάντηση για τους χρήστες σχετικά με την σωστή χρήση του νερού περιορίζοντας παράλληλα και τη ζήτηση για ζεστό νερό χρήσης. Μείωση της θερμοκρασίας νερού κολυμβητικών δεξαμενών Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τη θερμική άνεση στην κολυμβητική δεξαμενή και επίσης, λαμβάνοντας υπόψη τις δραστηριότητες που διεξάγονται στην κολυμβητική δεξαμενή, είναι εφικτό να μειωθεί η θερμοκρασία της πισίνας στους 26 ο C και κατά συνέπεια να μειωθεί σημαντικά η ζήτηση για ζεστό νερό. Αντικατάσταση αντλιών νερού Καθώς οι νέες τεχνολογίες για τις αντλίες κυκλοφορίας του νερού είναι ξεπερασμένες και οι ιδιοκτήτες της εγκατάστασης είναι πολύ έντονοι στην αντικατάστασή τους με νέα πιο ενεργειακά αποδοτικές, η λύση με την τεχνολογία inverter είναι αυτή που ταιριάζει σε αυτή την περίπτωση. Η εγκατάσταση χρησιμοποιεί σήμερα 8 αντλίες νερού, 3 για την δημοτική κολυμβητική δεξαμενή, 2 για την δεξαμενή καταδύσεων και 3 για την δεξαμενή Ολυμπιακών διαστάσεων. Οι συγκεκριμένες αντλίες λειτουργούν σε πλήρες φορτίο για 20 ώρες κάθε ημέρα οδηγώντας σε μια συνολική κατανάλωση 474.54 MWh που ισοδυναμεί με το 93% της χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας. Με την εγκατάσταση των νέων αντλιών inverter η εξοικονόμηση που θα επιτευχθεί είναι κοντά στο 30%. Page 40
5. Ενδιαφερόμενα Μέρη Οι δημόσιοι φορείς (Τοπικές αρχές και Κυπριακός Οργανισμός Αθλητισμού) που κατέχουν τις αθλητικές εγκαταστάσεις είναι οι κύριοι ενδιαφερόμενοι για τα αποτελέσματα των ενεργειακών ελέγχων αλλά και τα περαιτέρω αποτελέσματα του έργου. Οι άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς περιλαμβάνουν τα Πανεπιστήμια και το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, και πιο συγκεκριμένα την Υπηρεσία Ενέργειας του Υπουργείου που καθορίζει τις νομοθεσίες για τα κτίρια σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Επιπλέον, οι εταιρείες που παρέχουν εξοπλισμό ο οποίος σχετίζεται με την ενεργειακή απόδοση (δηλαδή λέβητες, θερμομονώσεις, φωτισμό LED, κλπ.) περιλαμβάνονται επίσης στα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και ιδιωτικές εταιρείες που κατέχουν αθλητικές εγκαταστάσεις. Η πληθώρα των εν λόγω φορέων εμπλέκονται στην Εθνική Συντονιστική Επιτροπή. 6. Μέθοδοι Χρηματοδότησης Οι εγκαταστάσεις έχουν τέσσερις επιλογές όταν πρόκειται για μεθόδους χρηματοδότησης για την εφαρμογή των μέτρων ενεργειακής αναβάθμισης: Ίδια κεφάλαια της εγκατάστασης - Οι Τοπικές Αρχές πρέπει να περιλαμβάνουν τα μέτρα ενεργειακής αναβάθμισης στην ετήσια κατάρτιση του προϋπολογισμού τους. Αυτό μπορεί να φαίνεται λίγο δύσκολο, δεδομένου ότι οι αθλητικές εγκαταστάσεις δεν αποτελούν την κορυφαία προτεραιότητα για το μεγαλύτερο μέρος των Τοπικών Αρχών και κυρίως μέτρα χαμηλού ή μέτριου κόστους μπορεί να υλοποιηθεί μέσα σε ένα έτος προϋπολογισμού. Σχέδια χορηγιών που παρέχονται από την κυβέρνηση Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης από Εταιρία παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών (ESCO) Τραπεζικά δάνεια - από τις τράπεζες που προσφέρουν χαμηλότερα επιτόκια για πράσινα έργα 7. Οικονομική Ανάλυση Μέτρων Μέτρα Ποσοστό εξοικονόμησης θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας (%heat, %el.) Εξοικονόμηση LPG (MWh pr ) Εξοικονόμηση Ηλεκτρικής Ενέργειας (MWh pr ) Απαιτούμεν ες Επενδύσεις ( ) Χρόνος Αποπλη ρωμής (years) Μείωση εκπομπών CO 2 ( kgco 2 ) a) Ηλιακό θερμικό σύστημα 30%th - - 47 30,940 9.5 b) Ντουζιέρ ες εξοικονόμησης 2%th - 4.1 420 1.5 Page 41
νερού Nearly Zero-Energy Sports Facilities c) Φωτισμό ς LED 2%el - 30.02-10,716 3.9 d) Προβολε ίς LED 0.5%el - 7.4-4,800 7 e) Μείωση θερμοκρασίας νερού Κολυμβητικής δεξαμενής f) Αλλαγή αντλιών νερού 8.5%th 268.83 - - 0 0 20%el 277.72-29,000 1.2 TOTAL 40.5%th 22.5%el 268.83 315.14 51.1 75,876 8. Προτεινόμενο σύστημα παρακολούθησης ενέργειας Τα συστήματα παρακολούθησης της ενέργειας σε Αθλητικές Εγκαταστάσεις γενικά δεν χρησιμοποιούνται στις αθλητικές εγκαταστάσεις της Κύπρου. Μέρος του προβλήματος είναι η έλλειψη προσωπικού που είναι εξειδικευμένο στην παρακολούθηση και τη διαχείριση της χρήσης της ενέργειας της εγκατάστασης όπως είναι ένας EUREM δηλαδή ένας ειδικός Διαχειριστής Ενέργειας. Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν ΒΕΜs και την πιστοποίηση με το πρότυπο ISO 50001. 8.1 Ενεργειακοί Διαχειριστές Η χρήση Διαχειριστή Ενέργειας στις αθλητικές εγκαταστάσεις αναμένεται να παράσχει τη δυνατότητα περαιτέρω εξοικονόμηση ενέργειας. Ως κύριο καθήκον του, θα είναι να παρακολουθεί την καταγραφή και την παροχή περαιτέρω λύσεων που θα οδηγήσουν στην ενεργειακή αναβάθμιση των εγκαταστάσεων. Σε γενικές γραμμές, οι εγκαταστάσεις με μεγάλους λογαριασμούς δικαιολογούν την πρόσληψη ενός Διαχειριστή Ενέργειας, καθώς τα οφέλη θα αντισταθμίσουν το κόστος των μισθών του. 8.2 ISO 50001 Το ISO 50001 υποστηρίζει τους οργανισμούς σε όλους τους τομείς για να χρησιμοποιούν την ενέργεια πιο αποτελεσματικά μέσα από την ανάπτυξη ενός συστήματος διαχείρισης ενέργειας. Το πρότυπο αυτό βασίζεται στο μοντέλο του συστήματος διαχείρισης της συνεχούς βελτίωσης που χρησιμοποιείται επίσης σε άλλα γνωστά πρότυπα, όπως το ISO 9001 και ISO 14001. Το πρότυπο ISO 50001, θα καταστήσει για τους οργανισμούς που διαχειρίζονται αθλητικές εγκαταστάσεις, Page 42
ευκολότερη την ενσωμάτωση της διαχείρισης ενέργειας στη συνολική προσπάθειά τους για βελτίωση της ποιότητας και της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Τα οφέλη των οργανισμών που χρησιμοποιούν το πρότυπο ISO 50001 περιλαμβάνουν: Ανάπτυξη πολιτικών για μια πιο αποτελεσματική χρήση της ενέργειας Καθορισμένοι στόχοι για την εκπλήρωση των πολιτικών Χρησιμοποίηση των στοιχείων για την καλύτερη κατανόηση και λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χρήση ενέργειας Μετρήσιμα αποτελέσματα Επανεξέταση του πόσο καλά λειτουργούν οι πολιτικές Συνεχής βελτίωση της διαχείρισης της ενέργειας 8.3 Σύστημα Διαχείρισης Κτιρίου Η εισαγωγή ενός συστήματος διαχείρισης του κτιρίου θα βελτιώσει την ενεργειακή διαχείριση των εγκαταστάσεων αφού όλα μπορούν να ελέγχονται από ένα κεντρικό σύστημα. Δυστυχώς, το υψηλό κόστος των συστημάτων αυτών, μαζί με το κόστος του προσωπικού για την παρακολούθηση τους συνήθως είναι μη ελκυστική για τους οργανισμούς που κατέχουν τις αθλητικές εγκαταστάσεις, οι οποίοι ψάχνουν πιο χειροπιαστές επενδύσεις λόγω και των σφιχτών προϋπολογισμών. 9. Σχέδιο υλοποίησης Η εγκατάσταση δεν είχε τους αναγκαίους πόρους για την υλοποίηση των μέτρων κατά την διάρκεια του έργου. Τα αποτελέσματα των ενεργειακών ελέγχων έχουν ληφθεί υπόψη και το σύστημα φωτοβολταϊκών έχει μπει στη λίστα των μέτρων που θα υλοποιηθούν κατά το 2017 και έχει υπολογιστεί στον προϋπολογισμό του Δήμου. Τα μέτρα χαμηλού κόστους θα μπούνε επίσης στον προϋπολογισμό του οικονομικού έτους όπως η εγκατάσταση των ντουζιέρων εξοικονόμησης νερού και η αντικατάσταση του φωτισμού με LED, ωστόσο τα υπόλοιπα μέτρα αναμένεται να υλοποιηθούν μέχρι το 2020. Page 43
Nearly Zero-Energy Sports Facilities Συμπεράσματα Οι τέσσερις πιλοτικές εγκαταστάσεις που συμπεριλήφθηκαν στο έργο n0e-sport facilities αντιπροσωπεύουν κατά μεγάλο βαθμό τον τύπο των αθλητικών εγκαταστάσεων στην Κύπρο. Οι ιδιοκτήτες των τεσσάρων αθλητικών εγκαταστάσεων είναι επίσης οι τυπικοί ιδιοκτήτες αθλητικών εγκαταστάσεων όπως είναι o ΚΟΑ ο οποίος είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης αθλητικών εγκαταστάσεων, οι Τοπικές Αρχές οι οποίες κατέχουν δημόσιες κολυμβητικές δεξαμενές και ιδιώτες όπως είναι η ομάδα του Χαλκάνωρ Ιδαλίου, τυπικοί ιδιοκτήτες ποδοσφαιρικών σταδίων, ιδιαίτερα στις πιο χαμηλές κατηγορίες (δεύτερη κατηγορία και κάτω). Το πλείστο των αθλητικών εγκαταστάσεων στην Κύπρο, έχουν κτιστεί κατά την ίδια δεκαετία μεταξύ 1980 και 1990 και σε γενικές γραμμές δεν έχουν ασχοληθεί με εξοικονόμηση ενέργειας, ούτε έχουν εκδώσει ποτέ Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης και ως εκ τούτου δεν έχουν επίγνωση σε μεθόδους εξοικονόμησης ενέργειας. Οι ενεργειακοί έλεγχοι οι οποίοι έχουν γίνει από το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών στα πλαίσια του έργου n0e-sport facilities έχουν δώσει σημαντικές ωθήσεις για την ενεργειακή απόδοση των αθλητικών εγκαταστάσεων. Οι συναντήσεις μεταξύ του Ενεργειακού Γραφείου και τους ιδιοκτήτες των εγκαταστάσεων καθώς και οι παρουσιάσεις των μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας που έγιναν είχαν πολύ θετικό αντίκτυπο, ειδικότερα στους συνιδιοκτήτες του δημοτικού Κολυμβητηρίου Λευκωσίας οι οποίοι δεν είχαν ποτέ κοινή πολιτική για την εγκατάσταση κατά τα προηγούμενα έτη. Τα μέτρα που παρουσιαστήκαν στις εγκαταστάσεις έχουν γίνει βάση των αναγκών των εγκαταστάσεων, των πολιτικών που έχουν οι εγκαταστάσεις σε θέματα ΑΠΕ καθώς και του ποσού που θα ήθελαν να επενδύσουν, καθώς και του χρόνου απόσβεσης. Προτεινώμενα Μέτρα Τα προτεινόμενα μέτρα για όλες τις εγκαταστάσεις παρουσιάζονται πιο κάτω: Εγκατάσταση ηλιοθερμικού συστήματος για παραγωγή ΖΝΧ Με την Κύπρο να έχει περισσότερες από 300 ημέρες ηλιοφάνειας, η θέρμανση του νερού για τα ντους θα γίνει πολύ πιο αποτελεσματική με τη χρήση ηλιακών συλλεκτών. Ένα σύστημα όπου ένας συνδυασμός του λέβητα και της θερμότητας του ήλιου θα ωφελήσει τις αθλητικές εγκαταστάσεις, δεδομένου ότι οι απαιτήσεις ζεστού νερού είναι κοινές σε όλες τις αθλητικές εγκαταστάσεις. Το θερμό νερό που παράγεται θα πρέπει να φυλάγεται σε θερμομονωμένο δοχείο αποθήκευσης το οποίο θα πρέπει να διαστοσιολογηθεί βάση των ανάγων της εγκατάστασης σε ΖΝΧ. Page 44
Κεφαλές ντούζ εξοικονόμησης νερού Με τον μεγάλο αριθμό λουόμενων που βρίσκονται στις αθλητικές εγκαταστάσεις είναι δύσκολο να ελεγχθεί ο τρόπος που διαχειρίζονται το νερό. Οι καταιονιστήρες νερού (ντους) με κεφαλές χαμηλής κατανάλωσης νερού μπορεί να εξοικονομήσουν έως και 60% του νερού χρήσης ανά λεπτό. Αυτό το μέτρο μπορεί να έχει ακόμα μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα αν γίνει σε συνδυασμό με μια ενημερωτική συνάντηση για τους χρήστες σχετικά με την σωστή χρήση του νερού περιορίζοντας παράλληλα και τη ζήτηση για ζεστό νερό χρήσης. Φωτισμός LED Η χρήση φωτιστικών LED στις εγκαταστάσεις θα μειώσει σημαντικά την κατανάλωση του συστήματος φωτισμού, θα μειώσει το κόστος συντήρησης αλλά επίσης θα βελτιώσει την ποιότητα φωτισμού. 1. Αντικατάσταση φωτιστικών φθορισμού με LED Όλες οι αθλητικές εγκαταστάσεις έχουν ένα ποσοστό φωτιστικών φθορισμού είτε δύο είτε τεσσάρων ποδών με ένα ή δύο λαμπτήρες σε κάθε φωτιστικό. Η αντικατάσταση αυτών των λαμπτήρων με LED ή όπου επιτρέπετε η χρήση πλακοειδούς φωτιστικού LED θα αποφέρει εξοικονομήσεις της τάξεως του 45%. 2. Αντικατάσταση προβολέων Μετάλλων-αλογονιδίων με προβολείς LED Όλες οι αθλητικές εγκαταστάσεις κάνουν χρήση προβολέων για το φωτισμό εξωτερικών χορών. Η συνήθης χρήση τους είναι για θέματα ασφαλείας, για φωτισμό χώρων στάθμευσης ή για ανάδειξη των αρχιτεκτονικών στοιχείων ενός κτιρίου. Με την αντικατάσταση αυτών των προβολέων με LED η εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται είναι της τάξεως του 75%, αυξάνοντας σημαντικά τις ώρες λειτουργείας μειώνοντας και τις ανάγκες συντήρησης. 3. Αντικατάσταση φωτισμού σε ιστούς με LED Ο φωτισμός σε ιστούς φωτισμού και ο γενικός φωτισμός με λαμπτήρες HID γίνεται συνήθως σε ανοιχτούς χώρους κυρίως σε περιοχές που υπάρχουν πεζοί και χώρους στάθμευσης. Η αντικατάσταση αυτών των φωτιστικών με LED επιφέρει εξοικονομήσεις πέραν των 60%. 4. Αντικατάσταση των προβολέων αρένας Σε αθλητικές εγκαταστάσεις όπου διεξάγονται επίσιμοι αγώνες γίνεται χρήση προβολέων αρένας καθώς οι εγκαταστάσεις αυτές πρέπει να ικονοποιούν τα Ευρωπαικά πρότυπα φωτισμού. Οι προβολείς που χρησιμοποιούνται, ώς επι το πλήστο έιναι προβολείς μετάλλων-αλογονιδίων με ισχύ στα 2 kw. Με τη χρήση προβολέων αρένας LED αναμένεται εξοικονόμηση 45% και πολύ Page 45
βελτιωμένη ποιότητα φωτισμού και συγχνότητα συντήρησης. Επίσης κατά την διάρκεια προπονήσεων οι προβολείς LED μπρορούν να χρησιμοποιηθούν σε χαμηλότερη ένταση, αυξάνοντας το ποσοστό εξοικονόμησης. 5. Αντικατάσταση φωτιστικών εξόδου με LED Βάση των κανονισμών, όλες οι αθλητικές εγκαταστάσεις κάνουν χρήση φωτιστικών εξόδου, τα οποία είναι πάντα σε λειτουργεία. Τα παλαιότερα μοντέλα φωτιστικών εξόδου κάνουν χρήση συμβατικού εξοπλισμού με συχνή ισχύ στα 25 W. η αντικατάσταση αυτών των φωτιστικών με φωτιστικά LED τα οποία έχουν ισχύ 3W θα μειώσει την κατανάλωση κατά 88%. Swimming pool temperature reduction to 26 0 C According to the European standards for thermal comfort in the swimming pool and taking into consideration the activities carried out in the swimming pool, it is possible to reduce the pool temperature to 26 0 C and therefore reduce the demand for water heating. This is not always easy to realise since swimming pools that are used by children and elderly are often demanded to be on a higher temperature compared with the ones used by athletes. Αντικατάσταση των αντλιών νερού Καθώς οι νέες τεχνολογίες για άντληση νερού γίνονται πιο ελκυστικές σε θέμα τιμής, οι παλιές αντλίες κυκλοφορίας του νερού είναι ξεπερασμένες και οι ιδιοκτήτες κολυμβητικών εγκαταστάσεων θεωρούν τις παλιές αντλίες πολύ χαμηλής απόδοσης, θέλοντας να προχωρήσουν στην αντικατάστασή τους με νέα πιο ενεργειακά αποδοτικές. Η λύση με την τεχνολογία inverter είναι αυτή που ταιριάζει σε αυτή την περίπτωση. Με την εγκατάσταση των νέων αντλιών inverter η εξοικονόμηση που θα επιτευχθεί είναι κοντά στο 30%. Εγκατάσταση θερμομονωτικού καλύμματος Οι θερμαινόμενες κολυμβητικές δεξαμενές χάνουν την περισσότερη θερμότητα από την επιφάνεια τους λόγω της μεγάλης διαφοράς θερμοκρασίας του νερού με τον αέρα, καθώς και λόγω γρηγορότερης εξάτμισης του νερού όταν είναι εκτεθειμένο σε ανέμους. Το θερμομονωτικό κάλυμμα ενδέχεται να μειώσει την χρήση πετρελαίου για την θέρμανση του νερού κατά 5%. Ρύθμιση καυστήρα λέβητα Οι εγκαταστάσεις φαίνονται να δίνουν πολύ λίγη σημασία στη ρύθμιση τν καυστήρων του λέβητα. Με τη σωστή και συχνή ρύθμιση η απόδοση του λέβητα αναμένεται να βελτιωθεί κατά 8%. Page 46
Εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος Όλες οι αθλητικές εγκαταστάσεις έχουν πολύ αυξημένη χρήση ηλεκτρισμού λόγω των αντλιών φιλτραρίσματος του νερού στην περίπτωση των κολυμβητικών δεξαμενών και λόγω της αντλίας άρδευσης και προβολέων γηπέδου στην περίπτωση των ποδοσφαιρικών εγκαταστάσεων. Στην Κύπρο, κάθε εγκατεστημένο kw φωτοβολταϊκών αναμένεται να αποφέρει 1,500kWh ηλεκτρισμού ετησίως Συστημάτων Παρακολούθησης της Ενέργειας Τα συστήματα παρακολούθησης της ενέργειας σε Αθλητικές Εγκαταστάσεις γενικά δεν χρησιμοποιούνται στις αθλητικές εγκαταστάσεις της Κύπρου. Μέρος του προβλήματος είναι η έλλειψη προσωπικού που είναι εξειδικευμένο στην παρακολούθηση και τη διαχείριση της χρήσης της ενέργειας της εγκατάστασης όπως είναι ένας EUREM δηλαδή ένας ειδικός Διαχειριστής Ενέργειας. Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν ΒΕΜs και την πιστοποίηση με το πρότυπο ISO 50001. Ενεργειακοί Διαχειριστές Η χρήση Διαχειριστή Ενέργειας στις αθλητικές εγκαταστάσεις αναμένεται να παράσχει τη δυνατότητα περαιτέρω εξοικονόμηση ενέργειας. Ως κύριο καθήκον του, θα είναι να παρακολουθεί την καταγραφή και την παροχή περαιτέρω λύσεων που θα οδηγήσουν στην ενεργειακή αναβάθμιση των εγκαταστάσεων. Σε γενικές γραμμές, οι εγκαταστάσεις με μεγάλους λογαριασμούς δικαιολογούν την πρόσληψη ενός Διαχειριστή Ενέργειας, καθώς τα οφέλη θα αντισταθμίσουν το κόστος των μισθών του. ISO 50001 Το ISO 50001 υποστηρίζει τους οργανισμούς σε όλους τους τομείς για να χρησιμοποιούν την ενέργεια πιο αποτελεσματικά μέσα από την ανάπτυξη ενός συστήματος διαχείρισης ενέργειας. Το πρότυπο αυτό βασίζεται στο μοντέλο του συστήματος διαχείρισης της συνεχούς βελτίωσης που χρησιμοποιείται επίσης σε άλλα γνωστά πρότυπα, όπως το ISO 9001 και ISO 14001. Το πρότυπο ISO 50001, θα καταστήσει για τους οργανισμούς που διαχειρίζονται αθλητικές εγκαταστάσεις, ευκολότερη την ενσωμάτωση της διαχείρισης ενέργειας στη συνολική προσπάθειά τους για βελτίωση της ποιότητας και της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Τα οφέλη των οργανισμών που χρησιμοποιούν το πρότυπο ISO 50001 περιλαμβάνουν: Ανάπτυξη πολιτικών για μια πιο αποτελεσματική χρήση της ενέργειας Καθορισμένοι στόχοι για την εκπλήρωση των πολιτικών Χρησιμοποίηση των στοιχείων για την καλύτερη κατανόηση και λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χρήση ενέργειας Μετρήσιμα αποτελέσματα Επανεξέταση του πόσο καλά λειτουργούν οι πολιτικές Συνεχής βελτίωση της διαχείρισης της ενέργειας Page 47