Π. Καρανικόλας
Κοινή Οργάνωση Αγοράς (ΚΟΑ): Από την ίδρυση της ΚΑΠ, θεμελιώδες-συστατικό στοιχείο της, με ρυθμίσεις τιμών, μηχανισμούς στήριξης, ενισχύσεις για την παραγωγή και το εμπόριο, μηχανισμούς σταθεροποίησης εισαγωγών και εξαγωγών. Το 2007, οι 21 ΚΟΑ συγχωνεύθηκαν σε μία ενιαία ΚΟΑ για τα γεωργικά προϊόντα. Η ενιαία ΚΟΑ αφορά 24 προϊόντα και ομάδες προϊόντων. Οι αναθεωρήσεις της ΚΟΑ έστρεψαν σταδιακά την ΚΑΠ προς τις αγορές και μείωσαν το πεδίο των μέσων παρέμβασης τα μέτρα αυτά θεωρούνται πλέον ως «δίκτυα ασφαλείας». 2
Τα μέσα παρέμβασης, μετατράπηκαν πλέον σε «δίκτυα ασφαλείας», δηλαδή δεν ενεργοποιούνται παρά μόνο σε περίπτωση κρίσης των τιμών και διατάραξης των αγορών. Στήριξη μέσω των τιμών: διατηρήθηκαν μόνο οι τιμές παρέμβασης, δηλ. μια εγγυημένη τιμή κάτω από την οποία κάποιος οργανισμός παρέμβασης που έχει ορισθεί από τα κράτη μέλη αγοράζει τις παραχθείσες ποσότητες και τις αποθηκεύει. Η παρέμβαση μειώθηκε σε μεγάλο βαθμό. 3
Η ΚΟΑ περιλαμβάνει μία εσωτερική πτυχή (τιμές, μέτρα διοχέτευσης των προϊόντων, μέτρα στήριξης της αγοράς, κ.λπ.) και μία εξωτερική πτυχή που αφορά τις συναλλαγές με τις τρίτες χώρες (πιστοποιήσεις εισαγωγής και εξαγωγής, διαχείριση των δασμολογικών ποσοστώσεων, επιστροφές κατά την εξαγωγή, κ.λπ.). Η ΚΟΑ καθορίζει ποια γεωργικά προϊόντα καλύπτει και ορίζει λεπτομερώς τα μέτρα παρέμβασης στις αγορές (περιόδους, τιμές, αρχές, κ.λπ.), τα καθεστώτα ενισχύσεων, τους κανόνες σχετικά με τη διάθεση στο εμπόριο (πρότυπα), τους κανόνες σχετικά με τις οργανώσεις παραγωγών, τις συναλλαγές με τις τρίτες χώρες, τους κανόνες ανταγωνισμού που εφαρμόζονται στη γεωργία, καθώς και γενικές διατάξεις. 4
Συγκροτείται αποθεματικό, για τη στήριξη του γεωργικού τομέα σε περίπτωση κρίσεων, που πλήττουν την παραγωγή ή τη διανομή, εφαρμόζοντας κάθε έτος μείωση των άμεσων πληρωμών στο πλαίσιο της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Η δημοσιονομική πειθαρχία εφαρμόζεται μόνο στις άμεσες πληρωμές που υπερβαίνουν τα 2000. Κάθε έτος, εάν το αποθεματικό δεν χρησιμοποιείται, καταβάλλεται στους γεωργούς. Για την περίοδο 2014-2000, το αποθεματικό κατανεμήθηκε σε επτά ίσες ετήσιες δόσεις 400 εκατ. (δηλαδή συνολικό ποσό 2800 εκατ. για την ΕΕ). 5
Το αποθεματικό μπορεί να χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση έκτακτων μέτρων έναντι των διαταραχών της αγοράς (πρόληψη των διαταραχών της αγοράς που προκαλούνται από τις διακυμάνσεις των τιμών ή από άλλα γεγονότα, μέτρα στήριξης της αγοράς σε σχέση με επιζωοτίες και με την απώλεια της εμπιστοσύνης των καταναλωτών λόγω ύπαρξης κινδύνων για τη δημόσια υγεία, των ζώων ή των φυτών, ή ακόμα άλλα ειδικά μέτρα). ΕΠΙΣΗΣ: καταργούνται οι ποσοστώσεις γάλακτος το 2015 και ζάχαρης το 2017 6
Τα συστήματα δημόσιας παρέμβασης και ενίσχυσης στην ιδιωτική αποθεματοποίηση αναθεωρούνται, «για να βελτιωθεί η δυνατότητα αντίδρασης και η αποτελεσματικότητά τους». Διατάξεις σχετικές με τις οργανώσεις παραγωγών, τις ενώσεις οργανώσεων παραγωγών και τις διεπαγγελματικές οργανώσεις επεκτείνονται σε όλους τους τομείς, προκειμένου να ενισχυθεί η διαπραγματευτική δύναμη των γεωργών. Η χρηματοδότησή τους εντάσσεται στην ανάπτυξη της υπαίθρου (δηλ. στον 2 ο Πυλώνα). 7
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών, οι ενώσεις τους και οι αναγνωρισμένες διεπαγγελματικές οργανώσεις μπορούν να εξουσιοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λαμβάνουν προσωρινά μέτρα για τη σταθεροποίηση των αγορών, π.χ. απόσυρση από την αγορά ή αποθεματοποίηση από ιδιωτικούς φορείς. Διατηρούνται οι επιστροφές κατά την εξαγωγή προς τρίτες χώρες, μόνο όμως για ορισμένα προϊόντα και όταν οι όροι της εσωτερικής αγοράς αντιστοιχούν σε εκείνους που περιγράφονται για τα έκτακτα μέτρα. Οι επιδοτούμενες εξαγωγές υπόκεινται σε όρια. 8
Επιτρέπονται εθνικές ενισχύσεις για ειδικές περιπτώσεις στη μελισσοκομία, καθώς και για ορισμένες κατηγορίες καρπών με κέλυφος (καρύδια, αμύγδαλα, κ.λπ.) και χαρουπιών 9