1 And Yahowah remembered Sarah as He had said, and Yahowah did unto Sarah as He had spoken.

GENESIS 21 1 And Yahowah remembered Sarah as He had said, and Yahowah did unto Sarah as He had spoken. 1 ויהוה פקד את שרה כאשר אמר ויעש יהוה לשרה כאשר דבר vyhvh pa kad et-sa rah ka 'a sher a mar vai ya 'as yhvh le sa rah ka 'a sher dib ber. 1 ו יהו ה פּ ק ד א ת שׂ ר ה כּ א שׁ ר א מ ר ו יּ ע שׂ י הו ה ל שׂ ר ה כּ א שׁ ר דּ בּ ר wyhwh(wa dönäy) Päqad et-särâ Ka ášer ämär wayyaº`as yhwh( ädönäy) lüsärâ Ka ášer DiBBër 1 και (יהוה) κυριος επεσκεψατο την σαρραν καθα ειπεν και εποιησεν (יהוה) κυριος τη σαρρα καθα ελαλησεν kai kurios(yhvh) epeskepsato tēn sarran katha eipen kai epoiēsen kurios(yhvh) tē sarra katha elalēsen 2 And Sarah conceived, and bore Abraham a son in his old age, at the set time of which Elohim had spoken to him. 2 ותהר ותלד שרה לאברהם בן לזקניו למועד אשר דבר אתו אלהים vat ta har vat te led sa rah le 'av ra ham ben liz ku nav lam mo v 'ed a sher-dib ber o tov e lo him. 2 ª- '! Y Lx =: C G : f 4L] w +#'r 19 $+0xC-!} : +! : g + k{ # :! k # wattahar wattëºled Särâ lü abrähäm Bën lizqùnäyw lammô`ëd ášer-dibber ötô élöhîm 2 (אלהים) κυριος και συλλαβουσα ετεκεν σαρρα τω αβρααμ υιον εις το γηρας εις τον καιρον καθα ελαλησεν αυτω kai sungabousa eteken sarra tō abraam uion eis to gēras eis ton kairon katha elalēsen autō kurios(e lo him) 3 And Abraham called the name of his son that was born unto him, whom Sarah bore to him, Isaac. 3 ויקרא אברהם את שם בנו הנולד לו אשר ילדה לו שרה יצחק vai yik ra av ra ham et-shem-be nov han no v lad-lov a sher-ya le dah-lov sa rah yitz chak. 3 1

ו יּ ק ר א א ב ר ה ם א ת שׁ ם בּ נ וֹ ה נּ וֹל ד ל וֹ א שׁ ר י ל ד ה לּ וֹ שׂ ר ה י צ ח ק wayyiqrä abrähäm e t-šem-bünô hannô lad-lô ášer-yäldâ-llô Särâ yichäq 3 και εκαλεσεν αβρααμ το ονομα του υιου αυτου του γενομενου αυτω ον ετεκεν αυτω σαρρα ισαακ kai ekalesen abraam to onoma tou uiou autou tou genomenou autō on eteken autō sarra isaak 4 And Abraham circumcised his son Isaac when he was eight days old, as Elohim had commanded him. 4 וימל אברהם את יצחק בנו בן שמנת ימים כאשר צוה אתו אלהים vai ya mal av ra ham et-yitz chak be nov ben-she mo nat ya mim ka 'a sher tziv vah o tov e lo him. 4 ª- '! Y Lx =! K8: f} V- '/ r '=x1/ f 0CLv1C9 %8 ' = { -! : + / Q# wayyäºmol abrähäm et-yichäq Bünô Ben-šümönat yämîm Ka ášer ciwwâ ötô élöhîm 4 περιετεμεν δε αβρααμ τον ισαακ τη ογδοη ημερα καθα ενετειλατο αυτω ο θεος perietemen de abraam ton isaak tē ogdoē ēmera katha eneteilato autō o theos 5 And Abraham was a hundred years old, when his son Isaac was born unto him. 5 ואברהם בן מאת שנה בהולד לו את יצחק בנו ve 'av ra ham ben-me 'at sha nah be hiv va led lov et yitz chak be nov. 5 ו א ב ר ה ם בּ ן מ א ת שׁ נ ה בּ ה וּ ל ד ל וֹ א ת י צ ח ק בּ נ וֹ wü abrähäm Ben-mü at šänâ Bühiwwäºled lô ët yichäq Bünô 5 βρααμ δε ην εκατον ετων ηνικα εγενετο αυτω ισαακ ο υιος αυτου abraam de ēn ekaton etōn ēnika egeneto autō isaak o uios autou 2

6 And Sarah said: 'Elohim hath made laughter for me; every one that heareth will laugh on account of me.' 6 ותאמר שרה צחק עשה לי אלהים כל השמע יצחק לי vat to mer sa rah tze chok a sah li e lo him kol-ha sho me a' yitz chak-li. 6 ª' + 9 %8 ' µx / i! +V- '! r Y' +! x g 49 %8! w : v g : / k # wattöº mer Särâ cühöq `äºsâ lî élöhîm Kol-haššömëª` yi chaq-lî 6 ειπεν δε σαρρα γελωτα μοι εποιησεν (אלהים) κυριος ος γαρ αν ακουση συγχαρειται μοι eipen de sarra gelōta moi epoiēsen kurios(e lo him) os gar an akousē sugchareitai moi 7 And she said: 'Who would have said unto Abraham, that Sarah should give children suck? for I have borne him a son in his old age.' 7 ותאמר מי מלל לאברהם היניקה בנים שרה כי ילדתי בן לזקניו vat to mer mi mil lel le 'av ra ham hei ni kah va nim sa rah ki-ya lad ti ven liz ku nav. 7 ו תּ אמ ר מ י מ לּ ל ל א ב ר ה ם ה ינ יק ה ב נ ים שׂ ר ה כּ י י ל ד תּ י ב ן ל ז ק נ יו wattöº mer mî millël lü abrähäm hênîºqâ bänîm Särâ Kî -yälaºdtî bën lizqùnäyw 7 και ειπεν τις αναγγελει τω αβρααμ οτι θηλαζει παιδιον σαρρα οτι ετεκον υιον εν τω γηρει μου kai eipen tis anaggelei tō abraam oti thēlazei paidion sarra oti etekon uion en tō gērei mou 8 And the child grew, and was weaned. And Abraham made a great feast on the day that Isaac was weaned. 8 ויגדל הילד ויגמל ויעש אברהם משתה גדול ביום הגמל את יצחק vai yig dal hai ye led vai yig ga mal vai ya 'as av ra ham mish teh ga do vl be yo vm hig ga mel et-yitz chak. 8 3

ו יּ ג דּ ל ה יּ ל ד ו יּ גּ מ ל ו יּ ע שׂ א ב ר ה ם מ שׁ תּ ה ג ד וֹל בּ י וֹם ה גּ מ ל א ת י צ ח ק wayyigdal hayyeºled wayyiggämal wayyaº`as abrähäm mištè gädôl Büyôm higgämël et-yichäq 8 και ηυξηθη το παιδιον και απεγαλακτισθη και εποιησεν αβρααμ δοχην μεγαλην η ημερα απεγαλακτισθη ισαακ ο υιος αυτου kai ēuξēthē to paidion kai apegalaktisthē kai epoiēsen abraam dochēn megalēn ē ēmera apegalaktisthē isaak o uios autou 9 And Sarah saw the son of Hagar the Egyptian, whom she had borne unto Abraham, making sport. 9 ותרא שרה את בן הגר המצרית אשר ילדה לאברהם מצחק vat te re sa rah et-ben-ha gar ham mitz rit a sher-ya le dah le 'av ra ham me tza chek. 9 ו תּ ר א שׂ ר ה א ת בּ ן ה ג ר ה מּ צ ר ית א שׁ ר י ל ד ה ל א ב ר ה ם מ צ ח ק wattëºre Särâ e t-ben-hägär hammicrît ášer-yäldâ lü abrähäm mücahëq 9 ιδουσα δε σαρρα τον υιον αγαρ της αιγυπτιας ος εγενετο τω αβρααμ παιζοντα μετα ισαακ του υιου αυτης idousa de sarra ton uion agar tēs aiguptias os egeneto tō abraam paizonta meta isaak tou uiou autēs 10 Wherefore she said unto Abraham: 'Cast out this bondwoman and her son; for the son of this bondwoman shall not be heir with my son, even with Isaac.' 10 ותאמר לאברהם גרש האמה הזאת ואת בנה כי לא יירש בן האמה הזאת עם בני עם יצחק vat to mer le 'av ra ham ga resh ha 'a mah haz zot ve 'et-be nah ki lo yi rash ben-ha 'a mah haz zot im-be ni im-yitz chak. 10 ו תּ אמ ר ל א ב ר ה ם גּ ר שׁ ה א מ ה ה זּ את ו א ת בּ נ הּ כּ י ל א י יר שׁ בּ ן ה א מ ה ה זּ את ע ם בּ נ י ע ם י צ ח ק wattöº mer lü abrähäm Gärëš hä ämâ hazzö t wü et-bünäh Kî lö yîraš Ben-hä ämâ hazzö t `im-bünî `im-yichäq 10 4

και ειπεν τω αβρααμ εκβαλε την παιδισκην ταυτην και τον υιον αυτης ου γαρ κληρονομησει ο υιος της παιδισκης ταυτης μετα του υιου μου ισαακ kai eipen tō abraam ekbale tēn paidiskēn tautēn kai ton uion autēs ou gar klēronomēsei o uios tēs paidiskēs tautēs meta tou uiou mou isaak 11 And the thing was very grievous in Abraham's sight on account of his son. 11 וירע הדבר מאד בעיני אברהם על אודת בנו vai ye ra had da var me 'od be 'ei nei av ra ham al o v dot be nov. 11 ו יּ ר ע ה דּ ב ר מ א ד בּ ע ינ י א ב ר ה ם ע ל אוֹד ת בּ נ וֹ wayyëºra` haddäbär mü öd Bü`ênê abrähäm `al ôdöt Bünô 11 σκληρον δε εφανη το ρημα σφοδρα εναντιον αβρααμ περι του υιου αυτου sklēron de ephanē to rēma sphodra enantion abraam peri tou uiou autou 12 And Elohim said unto Abraham: 'Let it not be grievous in thy sight because of the lad, and because of thy bondwoman; in all that Sarah saith unto thee, hearken unto her voice; for in Isaac shall seed be called to thee. 12 ויאמר אלהים אל אברהם אל ירע בעיניך על הנער ועל אמתך כל אשר תאמר אליך שרה שמע בקלה כי ביצחק יקרא לך זרע vai yo mer e lo him el-av ra ham al-ye ra be 'ei nei cha al-han na 'ar ve 'al-a ma te cha kol a sher to mar e lei cha sa rah she ma be ko lah ki ve yitz chak yik ka re le cha za ra. 12 I +9 r C3 / f! : x g U'} + : / k: f{ +VUv = / +4 #: 4 ^! +4{U' {1' 4 C3 : ' + -! y : + - '! ~ Y : / Q# { ª3: Û$xU+ : d '9 v%8 ' ' V wayyöº mer élöhîm el- abrähäm al-yëra` Bü`ênʺkä `al-hannaº`ar wü`al- ámäteºkä Köl ášer Tö mar ëlêºkä Särâ šüma` Büqöläh Kî büyichäq yiqqärë lükä zäºra` 12 ειπεν δε ο θεος τω αβρααμ μη σκληρον εστω το ρημα εναντιον σου περι του παιδιου και περι της παιδισκης παντα οσα εαν ειπη σοι σαρρα ακουε της φωνης αυτης οτι εν ισαακ κληθησεται σοι σπερμα 5

eipen de o theos tō abraam mē sklēron estō to rēma enantion sou peri tou paidiou kai peri tēs paidiskēs panta osa ean eipē soi sarra akoue tēs phōnēs autēs oti en isaak klēthēsetai soi sperma 13 And also of the son of the bondwoman will I make a nation, because he is thy seed.' 13 וגם את בן האמה לגוי אשימנו כי זרעך הוא ve gam et-ben-ha 'a mah le go vy a si men nu ki zar 'a cha hu. 13 ªK! xu 4: $' VK^r / ' g 'L+! / x! 0C = - # wügam et-ben-hä ämâ lügôy ásîmeºnnû Kî zar`ákä hû 13 και τον υιον δε της παιδισκης ταυτης εις εθνος μεγα ποιησω αυτον οτι σπερμα σον εστιν kai ton uion de tēs paidiskēs tautēs eis ethnos mega poiēsō auton oti sperma son estin 14 And Abraham arose up early in the morning, and took bread and a bottle of water, and gave it unto Hagar, putting it on her shoulder, and the child, and sent her away; and she departed, and strayed in the wilderness of Beer-sheba. 14 וישכם אברהם בבקר ויקח לחם וחמת מים ויתן אל הגר שם על שכמה ואת הילד וישלחה ותלך ותתע במדבר באר שבע vai yash kem av ra ham bab bo ker vai yik kach-le chem ve che mat ma yim vai yit ten el-ha gar sam al-shich mah ve 'et-hai ye led vay shal le che ha vat te lech vat te ta be mid bar be 'er sha va. 14 ו יּ שׁ כּ ם א ב ר ה ם בּ בּ ק ר ו יּ קּ ח ל ח ם ו ח מ ת מ י ם ו יּ תּ ן א ל ה ג ר שׂ ם ע ל שׁ כ מ הּ ו א ת ה יּ ל ד ו י שׁ לּ ח ה 3 f : C: xc / C3 = k v #T+ k # wayyaškëm abrähäm BaBBöºqer wayyi qqa H-leHem wühëºmat maºyim wayyittën el-hägär Säm `al-šikmäh wü et-hayyeºled wa yüšallüheºhä wattëºlek wattëºta` BümidBar Bü ër šäºba` 14 ανεστη δε αβρααμ το πρωι και ελαβεν αρτους και ασκον υδατος και εδωκεν αγαρ και επεθηκεν επι τον ωμον και το παιδιον και απεστειλεν αυτην απελθουσα δε επλανατο την ερημον κατα το φρεαρ του ορκου anestē de abraam to prōi kai elaben artous kai askon udatos kai edōken agar kai epethēken epi ton ōmon 6

kai to paidion kai apesteilen autēn apelthousa de eplanato tēn erēmon kata to phrear tou orkou 15 And the water in the bottle was spent, and she cast the child under one of the shrubs. 15 ויכלו המים מן החמת ותשלך את הילד תחת אחד השיחם vai yich lu ham ma yim min-ha che met vat tash lech et-hai ye led ta chat a chad has si chim. 15 fk +vq! = T + תּ ח ת א ח ד ה שּׂ יח ם #= / r%! 0 / - ' ] x! K+ ) Q# wayyiklû hammaºyim min-hahëºmet wattašlëk et-hayyeºled TaºHat ahad hassîhìm 15 εξελιπεν δε το υδωρ εκ του ασκου και ερριψεν το παιδιον υποκατω μιας ελατης eξelipen de to udōr ek tou askou kai erripsen to paidion upokatō mias elatēs 16 And she went, and sat her down over against him a good way off, as it were a bow-shot; for she said: 'Let me not look upon the death of the child.' And she sat over against him, and lifted up her voice, and wept. 16 ותלך ותשב לה מנגד הרחק כמטחוי קשת כי אמרה אל אראה במות הילד ותשב מנגד ותשא את קלה ותבך vat te lech vat te shev lah min ne ged har chek kim ta cha vei ke shet ki a me rah al-er 'eh be mo vt hai ya led vat te shev min ne ged vat tis sa et-ko lah vat te ve ke. 16 k +T ו תּ שׁ ב ל הּ מ נּ ג ד ה ר ח ק כּ מ ט ח ו י ק שׁ ת כּ י א מ ר ה א ל א ר א ה בּ מ וֹת ה יּ ל ד ו תּ שׁ ב מ נּ ג ד ו תּ שּׂ א # א ת ק ל הּ ו תּ ב ךּ wattëlek watt뺚eb läh minneºged harhëq Kim aháwê qeºšet Kî ä mrâ al- er è Bümôt hayyäºled watt뺚eb minneºged wattissä et-qöläh wattëbk 16 απελθουσα δε εκαθητο απεναντι αυτου μακροθεν ωσει τοξου βολην ειπεν γαρ ου μη ιδω τον θανατον του παιδιου μου και εκαθισεν απεναντι αυτου αναβοησαν δε το παιδιον εκλαυσεν apelthousa de ekathēto apenanti autou makrothen ōsei toξou bolēn eipen gar ou mē idō ton thanaton tou paidiou mou kai ekathisen apenanti autou anaboēsan de to paidion eklausen 7

17 And Elohim heard the voice of the lad; and the angel of Elohim called to Hagar out of heaven, and said unto her: 'What aileth thee, Hagar? fear not; for Elohim hath heard the voice of the lad where he is. 17 וישמע אלהים את קול הנער ויקרא מלאך אלהים אל הגר מן השמים ויאמר לה מה לך הגר אל תיראי כי שמע אלהים אל קול הנער באשר הוא שם vai yish ma e lo him et-ko vl han na 'ar vai yik ra mal 'ach e lo him el-ha gar min-ha sha ma yim vai yo mer lah mah-lach ha gar al-ti re 'i ki-sha ma e lo him el-ko vl han na 'ar ba 'a sher hu-sham. 17 TX! / I +: x / Q#- ' / v i! 0 / { :! + - '! YT{ + / fq# t: 4 ^! +L 9 = z- '! Y 3 / ו יּ : 9 ª- f K! : f C: 4x^! +L 9 + - '!} Y3 / f ' V' v : ' k + : r! wayyišma` élöhîm et-qôl hanna`ar wayyiqrä mal ak élöhîm el-hägär min-haššämaºyim wayyöº mer läh mà-lläk hägär al-tîºr î Kî -šäma` élöhîm el-qôl hannaº`ar Ba ášer hû -šäm 17 εισηκουσεν δε ο θεος της φωνης του παιδιου εκ του τοπου ου ην και εκαλεσεν αγγελος του θεου την αγαρ εκ του ουρανου και ειπεν αυτη τι εστιν αγαρ μη φοβου επακηκοεν γαρ ο θεος της φωνης του παιδιου σου εκ του τοπου ου εστιν eisēkousen de o theos tēs phōnēs tou paidiou ek tou topou ou ēn kai ekalesen aggelos tou theou tēn agar ek tou ouranou kai eipen autē ti estin agar mē phobou epakēkoen gar o theos tēs phōnēs tou paidiou sou ek tou topou ou estin 18 Arise, lift up the lad, and hold him fast by thy hand; for I will make him a great nation.' 18 קומי שאי את הנער והחזיקי את ידך בו כי לגוי גדול אשימנו ku mi se 'i et-han na 'ar ve ha cha zi ki et-ya dech bov ki-le go vy ga do vl a si men nu. 18 ªK^ / ' g +Lx E'L + ' VLrCTx ' = ' 9' $%! #: 4 v^! = ' g ' / K 9 qûºmî Sü î et-hannaº`ar wühaházîºqî et-yädëk Bô Kî -lügôy Gädôl ásîmeºnnû 18 αναστηθι λαβε το παιδιον και κρατησον τη χειρι σου αυτο εις γαρ εθνος μεγα ποιησω αυτον anastēthi labe to paidion kai kratēson tē cheiri sou auto eis gar ethnos mega poiēsō auton 8

19 And Elohim opened her eyes, and she saw a well of water; and she went, and filled the bottle with water, and gave the lad drink. 19 ויפקח אלהים את עיניה ותרא באר מים ותלך ותמלא את החמת מים ותשק את הנער vai yif kach e lo him et-ei nei ha vat te re be 'er ma yim vat te lech vat te mal le et-ha che met ma yim vat tash ke et-han na 'ar. 19 9fkx =! ^ ע ר #- ' / v = {/ {%! = X / k #T+ k~ #- ' / r : C : k x #! ' v1' 4 = { - '! Y % 9Ü6 Q# wayyipqah élöhîm et-`ênêºhä wattëºre Bü ër mäºyim wattëºlek wattümallë et-hahëºmet maºyim wattašq et-hannäº`ar 19 και ανεωξεν ο θεος τους οφθαλμους αυτης και ειδεν φρεαρ υδατος ζωντος και επορευθη και επλησεν τον ασκον υδατος και εποτισεν το παιδιον kai aneōξen o theos tous ophthalmous autēs kai eiden phrear udatos zōntos kai eporeuthē kai eplēsen ton askon udatos kai epotisen to paidion 20 And Elohim was with the lad, and he grew; and he dwelt in the wilderness, and became an archer. 20 ויהי אלהים את הנער ויגדל וישב במדבר ויהי רבה קשת vay hi e lo him et-han na 'ar vai yig dal vai ye shev bam mid bar vay hi ro veh ka shat. 20 ª= i9! : '! x ' #: vc ] C{ f {Q#+rGQ#: 4x ^! = - '!} Y'! ' # wayühî élöhîm et-hannaº`ar wayyigdäl wayy뺚eb BammidBär wayühî röbè qaššät 20 και ην ο θεος μετα του παιδιου και ηυξηθη και κατωκησεν εν τη ερημω εγενετο δε τοξοτης kai ēn o theos meta tou paidiou kai ēuξēthē kai katōkēsen en tē erēmō egeneto de toξotēs 21 And he dwelt in the wilderness of Paran; and his mother took him a wife out of the land of Egypt. 21 וישב במדבר פארן ותקח לו אמו אשה מארץ מצרים ף vai ye shev be mid bar pa ran vat tik kach-lov im mov i shah me 'e retz mitz ra yim. f 9

21 ו יּ שׁ ב בּ מ ד בּ ר פּ אר ן ו תּ קּ ח ל וֹ א מּ וֹ א שּׁ ה מ א ר ץ מ צ ר י ם פ wayy뺚eb BümidBar Pä rän watti qqa H-lô immô iššâ më eºrec micräºyim P 21 αναστηθι λαβε το παιδιον και κρατησον τη χειρι σου αυτο εις γαρ εθνος μεγα ποιησω αυτον kai katōkēsen en tē erēmō tē pharan kai elaben autō ē mētēr gunaika ek gēs aiguptou 22 And it came to pass at that time, that Abimelech and Phicol the captain of his host spoke unto Abraham, saying: 'Elohim is with thee in all that thou doest. 22 ויהי בעת ההוא ויאמר אבימלך ופיכל שר צבאו אל אברהם לאמר אלהים עמך בכל אשר אתה עשה vay hi ba 'et ha hi v vai yo mer a vi me lech u fi chol sar-tze va 'ov el-av ra ham le mor e lo him im me cha be chol a sher-at tah o seh. 22 + ) CvU ] 4- '! Y: / r +-! x : + Lv 8 : g {+)' 6K T+ / y ' : / Q##v!! = 4 C{ '! 'Û# א שׁ ר א תּ ה ע שׂ ה wa yühî Bä`ët hahiw wayyöº mer ábîmeºlek ûpîköl Sar-cübä ô el- abrähäm lë mör élöhîm `immükä Büköl ášer- attâ `ösè 22 εγενετο δε εν τω καιρω εκεινω και ειπεν αβιμελεχ και οχοζαθ ο νυμφαγωγος αυτου και φικολ ο αρχιστρατηγος της δυναμεως αυτου προς αβρααμ λεγων ο θεος μετα σου εν πασιν οις εαν ποιης egeneto de en tō kairō ekeinō kai eipen abimelech kai ochozath o numphagōgos autou kai phikol o archistratēgos tēs dunameōs autou pros abraam legōn o theos meta sou en pasin ois ean poiēs 23 Now therefore swear unto me here by Elohim that thou wilt not deal falsely with me, nor with my son, nor with my son's son; but according to the kindness that I have done unto thee, thou shalt do unto me, and to the land wherein thou hast sojourned.' 23 ועתה השבעה לי באלהים הנה אם תשקר לי ולניני ולנכדי כחסד אשר עשיתי עמך תעשה עמדי ועם הארץ אשר גרתה בה ve 'at tah hi sha ve 'ah li ve lo him hen nah im-tish kor li u le ni ni u le nech di ka che sed a sher-a si ti 10

im me cha ta 'a seh im ma di ve 'im-ha 'a retz a sher-gar tah bah. 23! g 4 k{u ] 4' =' g 4 : f 2 ~%V' rg ) 1+K'x 1' 1 +K' v+: 9 f k -! ^v! { - '! Y ' X! 4 i {!! ky 4 # ע מּ ד י ו ע ם ה א ר ץ א שׁ ר גּ ר תּ ה בּ הּ wü`attâ hiššäºb`â llî bë löhîm hëºnnâ im-tišqör lî ûlünînî ûlünekdî KaHeºsed ášer-`äsîºtî `immükä Ta`áSè `immädî wü`im-hä äºrec ášer-gaºrtâ Bäh 23 νυν ουν ομοσον μοι τον θεον μη αδικησειν με μηδε το σπερμα μου μηδε το ονομα μου αλλα κατα την δικαιοσυνην ην εποιησα μετα σου ποιησεις μετ' εμου και τη γη η συ παρωκησας εν αυτη nun oun omoson moi ton theon mē adikēsein me mēde to sperma mou mēde to onoma mou anga kata tēn dikaiosunēn ēn epoiēsa meta sou poiēseis met' emou kai tē gē ē su parōkēsas en autē 24 And Abraham said: 'I will swear.' 24 ויאמר אברהם אנכי אשבע vai yo mer av ra ham a no chi i sha ve a'. 24 ª µ i ' ) x 1 -! v : ו יּ אמ ר wayyöº mer abrähäm änökî iššäbëª` 24 και ειπεν αβρααμ εγω ομουμαι kai eipen abraam egō omoumai 25 And Abraham reproved Abimelech because of the well of water, which Abimelech's servants had violently taken away. 25 והוכח אברהם את אבימלך על אדות באר המים אשר גזלו עבדי אבימלך ve ho v chi ach av ra ham et-a vi me lech al-o do vt be 'er ham ma yim a sher ga ze lu av dei a vi me lech. 25 ªT+ / ' ' 4Kx+$E : f - ' ] v! : C =L + { 4T+r / ' = -! x : )L! # 11

wühôkìªh abrähäm et- ábîmeºlek `al- ödôt Bü ër hammaºyim ášer Gäzlû `abdê ábîmeºlek 25 και ηλεγξεν αβρααμ τον αβιμελεχ περι των φρεατων του υδατος ων αφειλαντο οι παιδες του αβιμελεχ kai ēlegξen abraam ton abimelech peri tōn phreatōn tou udatos ōn apheilanto oi paides tou abimelech 26 And Abimelech said: 'I know not who hath done this thing; neither didst thou tell me, neither yet heard I of it, but to-day.' 26 ויאמר אבימלך לא ידעתי מי עשה את הדבר הזה וגם אתה לא הגדת לי וגם אנכי לא שמעתי בלתי היום vai yo mer a vi me lech lo ya da' ti mi a sah et-had da var haz zeh ve gam-at tah lo-hig gad ta li ve gam a no chi lo sha ma' ti bil ti hai yo vm. ה ל א ה גּ ד תּ לּ י ו ג ם א נ כ י ל א שׁ מ ע תּ י 26 ה זּ ה ו ג ם א תּ בּ ל תּ י ה יּ וֹם : G! =! gx 4' / ' k 4 v ' +T+ / v ' : / Q# wayyöº mer ábîmeºlek lö yädaº`tî mî `äsâ et-haddäbär hazzè wügam- attâ lö -higgaºdtä llî wügam änökî lö šämaº`tî BilTî hayyôm 26 και ειπεν αυτω αβιμελεχ ουκ εγνων τις εποιησεν το πραγμα τουτο ουδε συ μοι απηγγειλας ουδε εγω ηκουσα αλλ' η σημερον kai eipen autō abimelech ouk egnōn tis epoiēsen to pragma touto oude su moi apēggeilas oude egō ēkousa ang' ē sēmeron 27 And Abraham took sheep and oxen, and gave them unto Abimelech; and they two made a covenant. 27 ויקח אברהם צאן ובקר ויתן לאבימלך ויכרתו שניהם ברית vai yik kach av ra ham tzon u va kar vai yit ten la 'a vi me lech vai yich re tu she nei hem be rit. 27 ª=' : C-! x ' 1 fk = : ) Q#T+r / ' +0x k Q#: 9v ו יּ קּ ח א ב ר ה ם צ אן K wayyiqqah abrähäm cö n ûbäqär wayyittën la ábîmeºlek wayyikrütû šünêhem Bürît 12

27 και ελαβεν αβρααμ προβατα και μοσχους και εδωκεν τω αβιμελεχ και διεθεντο αμφοτεροι διαθηκην kai elaben abraam probata kai moschous kai edōken tō abimelech kai diethento amphoteroi diathēkēn 28 And Abraham set seven ewe-lambs of the flock by themselves. 28 ויצב אברהם את שבע כבשת הצאן לבדהן vai ya tzev av ra ham et-she va kiv sot ha tzon le vad de hen. 28 ו יּ צּ ב א ב ר ה ם א ת שׁ ב ע כּ ב שׂ ת ה צּ אן ל ב דּ ה ן wayyaccëb abrähäm et-šeºba` KibSöt haccö n lübaddühen 28 και εστησεν αβρααμ επτα αμναδας προβατων μονας kai estēsen abraam epta amnadas probatōn monas 29 And Abimelech said unto Abraham: 'What mean these seven ewe-lambs which thou hast set by themselves?' 29 ויאמר אבימלך אל אברהם מה הנה שבע כבשת האלה אשר הצבת לבדנה vai yo mer a vi me lech el-av ra ham mah hen nah she va ke va sot ha 'el leh a sher hi tzav ta le vad da nah. 29 ª! 1 G + k cx! : f! Xv! =g { V3 f! ^y!! / -! r : + T+x / ' : / Q# wayyöº mer ábîmeºlek el- abrähäm mâ hëºnnâ šeºba` KübäSöt hä ëºllè ášer hiccaºbtä lübaddäºnâ 29 και ειπεν αβιμελεχ τω αβρααμ τι εισιν αι επτα αμναδες των προβατων τουτων ας εστησας μονας kai eipen abimelech tō abraam ti eisin ai epta amnades tōn probatōn toutōn as estēsas monas 30 And he said: 'Verily, these seven ewe-lambs shalt thou take of my hand, that it may be a witness unto me, that I have digged this well.' 30 13

ויאמר כי את שבע כבשת תקח מידי בעבור תהיה לי לעדה כי חפרתי את הבאר הזאת vai yo mer ki et-she va ke va sot tik kach mi ya di ba 'a vur tih yeh-li le 'e dah ki cha far ti et-hab be 'er haz zot. 30 ו יּ אמ ר כּ י א ת שׁ ב ע כּ ב שׂ ת תּ קּ ח מ יּ ד י בּ ע בוּר תּ ה י ה לּ י ל ע ד ה כּ י ח פ ר תּ י א ת ה בּ א ר ה זּ את wayyöº mer Kî et-šeºba` KübäSöt TiqqaH miyyädî Ba`ábûr Ti hyè-llî lü`ëdâ Kî HäpaºrTî et-habbü ër hazzö t 30 και ειπεν αβρααμ οτι τας επτα αμναδας ταυτας λημψη παρ' εμου ινα ωσιν μοι εις μαρτυριον οτι εγω ωρυξα το φρεαρ τουτο kai eipen abraam oti tas epta amnadas tautas lēmpsē par' emou ina ōsin moi eis marturion oti egō ōruξa to phrear touto 31 Wherefore that place was called Beer-sheba; because there they swore both of them. 31 על כן קרא למקום ההוא באר שבע כי שם נשבעו שניהם al-ken ka ra lam ma ko vm ha hu be 'er sha va ki sham nish be 'u she nei hem. 31 ע ל כּ ן ק ר א ל מּ ק וֹם ה ה וּא בּ א ר שׁ ב ע כּ י שׁ ם נ שׁ בּ ע וּ שׁ נ יה ם `al-kën qärä lammäqôm hahû Bü ër šäºba` Kî šäm nišbü`û šünêhem 31 δια τουτο επωνομασεν το ονομα του τοπου εκεινου φρεαρ ορκισμου οτι εκει ωμοσαν αμφοτεροι dia touto epōnomasen to onoma tou topou ekeinou phrear orkismou oti ekei ōmosan amphoteroi 32 So they made a covenant at Beer-sheba; and Abimelech rose up, and Phicol the captain of his host, and they returned into the land of the Philistines. 32 ויכרתו ברית בבאר שבע ויקם אבימלך ופיכל שר צבאו וישבו אל ארץ פלשתים vai yich re tu ve rit biv 'er sha va vai ya kam a vi me lech u fi chol sar-tze va 'ov vai ya shu vu el-e retz pe lish tim. 32 14

+ : 7 פּ ל שׁ תּ ים K fx Q#Lv 8 : g {+)' 6KT+ / y ' - 9ÛQ#3 fr : C=' : x K = : ) Q# wayyikrütû bürît Bib ër šäºba` wayyäºqom ábîmeºlek ûpîköl Sar-cübä ô wayyäšuºbû el- eºrec PülišTîm 32 και διεθεντο διαθηκην εν τω φρεατι του ορκου ανεστη δε αβιμελεχ και οχοζαθ ο νυμφαγωγος αυτου και φικολ ο αρχιστρατηγος της δυναμεως αυτου και επεστρεψαν εις την γην των φυλιστιιμ kai diethento diathēkēn en tō phreati tou orkou anestē de abimelech kai ochozath o numphagōgos autou kai phikol o archistratēgos tēs dunameōs autou kai epestrepsan eis tēn gēn tōn phulistiim 33 And Abraham planted a tamarisk-tree in Beer-sheba, and called there on the name of Yahowah El Everlasting. 33 ויטע אשל בבאר שבע ויקרא שם בשם יהוה אל עולם vai yit ta e shel biv 'er sha va vai yik ra-sham be shem yhvh el o v lam. 33 ו יּ טּ ע א שׁ ל בּ ב א ר שׁ ב ע ו יּ ק ר א שׁ ם בּ שׁ ם י הו ה א ל עוֹל ם wayyi a` eºšel Bib ër šäºba` wayyìºqrä -šäm Büšëm yhwh( ädönäy) ël `ôläm 33 (יהוה) κυριου και εφυτευσεν αβρααμ αρουραν επι τω φρεατι του ορκου και επεκαλεσατο εκει το ονομα θεος αιωνιος kai ephuteusen abraam arouran epi tō phreati tou orkou kai epekalesato ekei to onoma kuriou(yhvh) theos aiōnios 34 And Abraham sojourned in the land of the Philistines many days. 34 ויגר אברהם בארץ פלשתים ימים רבים ף vai ya gar av ra ham be 'e retz pe lish tim ya mim rab bim. f 34 ו יּ ג ר א ב ר ה ם בּ א ר ץ פּ ל שׁ תּ ים י מ ים ר בּ ים פ wayyäºgor abrähäm Bü eºrec PülišTîm yämîm rabbîm P 15

34 παρωκησεν δε αβρααμ εν τη γη των φυλιστιιμ ημερας πολλας parōkēsen de abraam en tē gē tōn phulistiim ēmeras pongas 16