ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ ΟΡΓΑΝΑ Το αισθητήριο της όρασης Η όραση μοιάζει με σύστημα έγχρωμης Τ.Y και έχει: α) σύστημα λήψης (μάτια) β) σύστημα μεταβίβασης ( οπτικές οδοί) γ) σύστημα προβολής( φλοιός της πληκτραίας σχισμής του ινιακού λοβού του εγκεφάλου) Το μάτι βρίσκεται μέσα στον κόγχο που αποτελεί οστέινη, κοίλη, τετράπλευρη πυραμίδα. Εμφανίζει τρία τμήματα: υπερκόγχιο, υποκόγχιο σχίσμα και το οπτικό τμήμα. Μέσα στον κόγχο υπάρχουν και επικουρικά μόρια όπως ο δακρυικός αδένας, οι οφθαλμοκινητικοί μύες, το λίπος του κόγχου, αγγεία και νεύρα. Προστατευτικά μόρια του ματιού :Τα βλέφαρα (δύο δερματομυώδη πέταλα που καλύπτουν τον οφθαλμό εξωτερικά). Νευρώνονται από το τρίδυμο και το προσωπικό νεύρο. Επικουρικά μόρια του ματιού: Επιπεφυκότας: υμένας που περιβάλλει την έσω επιφάνεια των βλεφάρων και τον σκληρό χιτώνα μέχρι το σκληροκερατοειδές όριο. Έχει πλούσια αγγείωση. Δακρυικό σύστημα: Σύστημα εφύγρανσης του οφθαλμού και ιδιαίτερα του κερατοειδούς [αποτελείται από τον δακρυικό αδένα ( κροταφικά και άνω του οφθαλμικού βολβού, τα δακρυικά σημεία, τα δακρυικά σωληνάρια, τον δακρυικό ασκό, τον ρίνο δακρυικό πόρο ( όλα βρίσκονται ρινικά και παροχετεύουν τα δάκρυα στην μύτη)].
Οφθαλμοκινητικοί μύες: 4 ορθοί, 2 λοξοί και ο ανελκτήρας του άνω βλεφάρου νευρώνονται από την 3, 4 και 6 εγκ. συζυγία. Βολβός του ματιού Αποτελεί σφαιρικό μόρφωμα που συνίσταται από τρείς χιτώνες. Ινώδης χιτώνας: σκληρός + κερατοειδής (το διαφανές τμήμα) Αγγειώδης χιτώνας: χοριοειδής + ακτινωτό σώμα (Μείον) + ίριδα (εμπρός) Νεύρινος ή αμφιβληστροειδής : οπτικός αμφιβληστροειδής τυφλός αμφιβληστροειδής Περιεχόμενο του Βολβού: Φακός: Αμφικυρτοδιαφανές μόρφωμα που συγκεντρώνει τις φωτεινές ακτίνες στον αμφιβληστροειδή. Υαλοειδές σώμα: Διαφανής πηκτώδής (ζελατινώδής) ουσία που γεμίζει όλη την πίσω από τον φακό κοιλότητα του βολβού (κολλαγόνες ίνες + υαλουρονικό οξύ). Υδατοειδές υγρό: Εκκρίνεται από το επιθήλιο του ακτινωτού σώματος και γεμίζει τον πρόσθιο θάλαμο (χώρος μεταξύ του κερατοειδούς και της ίριδας). Κόρη: οπή της ίριδος.: Ζίννειος ζώνη: ίνες που συγκρατούν το φακό. Οπίσθιος θάλαμος: χώρος μεταξύ του φακού και της ίριδας. Αιμάτωση του οφθαλμού: βασικός κλάδος η οφθαλμική αρτηρία από την έσω καρωτίδα. Δημιουργία 3 πλεγμάτων: 1) αγγεία του επιπεφυκότος Νεύρα: Αισθητικά: 1 ος κλάδος του τριδύμου 2) αγγεία του ραγοειδούς χιτώνα (πρόσθιες και οπίσθιες ακτινοειδείς αρτηρίες). 3) αγγεία του αμφιβληστροειδούς χιτώνα. Κινητικά: 3, 4, 6 εγκ. συζυγία για τους μυς
7 η εγκ. συζυγία για τον σφιγκτήρα των βλεφάρων Συμπαθητική νεύρωση: Διαστολέας της κόρης Παρασυμπαθητική νεύρωση: Σφιγκτήρας της κόρης. Οπτικό σύστημα: περιλαμβάνει τις οπτικές οδούς πέραν του αμφιβληστροειδούς Φωτοευαίσθητο σύστημα: Το φωτεινό ερέθισμα πέφτει πάνω στα φωτοευαίσθητα κύτταρα των κωνίων και τα ραβδιά του αμφιβληστροειδούς και επιτελείται φωτοχημική αντίδραση η οποία προβάλλεται στον εγκέφαλο. Οπτικές οδοί Το οπτικό νεύρο σε κάθε οφθαλμό αποτελείται από ίνες που προέρχονται από το κροταφικό ημιμόριο και ίνες που προέρχονται από το ρινικό ημιμόριο. Οι ίνες αυτές πορεύονται από κοινού μέχρι το οπτικό χίασμα. ( περιοχή κοντάστην υπόφυση τουρκικό εφίππιο) όπου οι οπτικές ίνες από το ρινικό ημιμόριο του ενός οφθαλμού πορεύονται από κοινού με τις οπτικές ίνες του κροταφικού ημιμορίου του άλλου οφθαλμού δημιουργώντας τις οπτικές ταινίες. Η κοινή πορεία των οπτικών ταινιών καταλήγει στα έσω γονατώδη σώματα όπου οι οπτικές ταινίες μεταπίπτουν στις οπτικές ακτινοβολίες: (νευρικές ίνες πορευόμενες μέσα στη λευκή ουσία του εγκεφάλου οι οποίες καταλήγουν στο κέντρο της όρασης). Το κέντρο της όρασης βρίσκεται στον ινιακό λοβό. Εκεί υπάρχει η πληκτραία σχισμή του εγκεφάλου και τα πεδία 17, 18, 19 κατά Wernicke. Στην περιοχή αυτή γίνεται η επεξεργασία των οπτικών ερεθισμάτων και ολοκληρώνεται η λειτουργία της όρασης. Βλάβη στον ινιακό λοβό του εγκεφάλου οδηγεί σε ημιανοψία, οπτική αγνωσία, ψυχική τύφλωση. Αισθητήριο της όσφρησης Η ρινική κοιλότητα σχηματίζεται από 14 οστά, τα οποία αρθρούνται μεταξύ τους και σχηματίζουν τη μύτη. Με κάθετο διάφραγμα χωρίζεται σε δύο θαλάμες την δεξιά και την αριστερή. Κάθε θαλάμη έχει δύο στόμια: το πρόσθιο (ρωθώνας) και το οπίσθιο (φαρυγγικό στόμιο). Το εσωτερικό της μύτης καλύπτεται από αναπνευστικό κ οσφρητικό βλεννογόνο. Ο οσφρητικός βλεννογόνος βρίσκεται στην έσω επιφάνεια της άνω ρινικής κόγχης και περιέχει τα αισθητήρια κύτταρα της όσφρησης. Είναι υποκίτρινος και εμφανίζει τρία (3) είδη κυττάρων. α) Οσφρητικά (δίπολα κύτταρα που μεταπίπτουν σε οσφρητικά νημάτια που μεταβαίνουν στην έσω επιφάνεια των ημισφαιρίων ρινεγκέφαλος) τα ερειστικά και τα βασικά. Τα οσφρητικά ερεθίσματα
χωρίζονται σε ευχάριστα και δυσάρεστα. Τι αίσθημα της όσφρησης αμβλύνεται γρήγορα και εξαφανίζεται σε ξηρή ατμόσφαιρα και κρυολογήματα. Αισθητήριο της γεύσης Υπάρχουν 4 κύριες γευστικές αισθήσεις: πικρό, γλυκό, ξινό, αλμυρό. Τα ερεθίσματα αυτά παραλαμβάνονται από τους γευστικούς κάλυκες. Η γλώσσα αποτελείται από μυς ετερόχθονες (άνω κάτω επιμήκης, εγκάρσιος κάθετος γλωσσικός). Ο βλεννογόνος παρουσιάζει προσεκβολές που καλούνται θηλές. Κυριότερες απ αυτές είναι οι περικεχαρακωμένες, αποτελούνται από την κύρια θηλή, την τάφρο και το χαράκωμα. Εκεί καταλήγουν ειδικά κύτταρα και ίνες του γλωσσοφαρυγγικού, πνευμονογαστρικού και προσωπικού νεύρου απ όπου τα ερεθίσματα φθάνουν στον ωραμήκη. Από εκεί με την αισθητική οδό καταλήγουν στο κέντρο της γεύσης στον βρεγματικό λοβό των ημισφαιρίων. Το δέρμα Καλύπτει όλη την εξωτερική επιφάνεια του σώματος Ιδιότητες: προασπαστικό, θερμορυθμιστικό, αισθητήριο, απεκκριτικό (ιδρώτας). Κατασκευή: τρεις στιβάδες: επιδερμίδα, χόριο, υποδόριος ιστός Επιδερμίδα: κερατίνη βλαστική στιβάδα, μικρότερες στιβάδες που προκαλούν τη γέννηση του δέρματος - διαφορετικό χρώμα. Αδένες του δέρματος: 1) Ιδρωτοποιοί: εκκριτικό μέρος χόριο εκφορητικός πόρος: επιφάνεια 2) Οσμηγόνοι αδένες: σε μασχάλη και έξω γεννητικά όργανα 3) Μαστοί: δέρμα, μαστικός αδένας, περιμαστικό λίπος Δέρμα: προβολή θηλής που περιβάλλεται από θηλαία άλω με 15 20 πόρους που παράγουν γάλα. Μαστικός αδένας: 15 20 λοβοί μ ένα γαλακτοφόρο πόρο έκαστος περιμαστικό λίπος: περιβάλλει τον μαστικό αδένα 4. Σμηγματογόνοι αδένες: βρίσκονται σε σχέση με τις τρίχες και αποβάλλουν το έκκριμά τους στον θήλακο και στην επιφάνεια του δέρματος. Οι σμηγματογόνοι αδένες παράγουν λιπαρή ουσία το σμήγμα για τη λίπανση δέρματος και τριχών.
Τρίχες: κεράτινα νημάτια πολύ ελαστικά και εύκαμπτα: ελεύθερο μέρος και το στέλεχος που λέγεται ρίζα, η ρίζα καταλήγει στο βολβό όπου καταλήγουν οι ορθωτήρες λείοι μύες που έχουν συμπαθητική νεύρωση. Νύχια: κεράτινα πέταλα. Κάθε νύχι αποτελείται από ρίζα, σώμα, ελεύθερο χείλος, παρωνύχιο. Έχει δύο επιφάνειες κυρτή και κοίλη. Η κοίλη συμφύεται με το χόριο. Η περιοχή καλείται κοίτη του όνυχος. Το δέρμα σαν αισθητήριο όργανο Περιέχονται η τελικές αισθητικές απολήξεις των εγκεφαλονωτιαίων νεύρων και οι τελικές απολήξεις των αγγειοκινητικών νεύρων και της συμπαθητικής νεύρωσης. Οι τελικές απολήξεις όσο και τα υποδεκτικά σωμάτια αποτελούν τα αισθητήρια για τις διάφορες αισθήσεις. Η αίσθηση του πόνου αρχίζει από τις ελεύθερες αισθητικές απολήξεις. Η αίσθηση της πιέσεως αρχίζει από τα οπτικά σωμάτια του Meissner. Η αίσθηση του ψύχους αρχίζει από τις κορύννες του Krausse. Η αίσθηση του θερμού αρχίζει από τα σωμάτια Ruffini. Άλλες αισθήσεις όπως της ηδονής, ισχυρής πίεσης και της θέσης αρχίζουν από άλλα σώματα. Το αισθητήριο της ακοής Χωρίζεται για διδακτικούς λόγους ανατομικά και διδακτικά σε τρία μέρη, το έξω, το μέσω και το έσω ούς. Το έξω ούς αποτελείται από το πτερύγιο και τον έξω ακουστικό πόρο. Το πτερύγιο έχει κάτω από το δέρμα ινοχόνδρινο σκελετό εκτός από το κάτω μέρος αυτού που είναι μαλακό και καλείται λοβίο. Τα μέρη του πτερυγίου είναι η έλικα (πάνω μέρος) η ανθέλικα (κάτω μέρος) το σκέλος της έλικας, ο τράγος, ο αντίτραγος, το στόμιο του έξω ακουστικού πόρου και το Δαρβίνειο φύμα. Ο έξω ακουστικός πόρος έχει μήκος 25-35 mm και τοξοειδή πορεία. Στο τέλος του αποφράσσεται από τον τυμπανικό υμένα που είναι μεμβράνη με 3 (τρία) στρώματα: επιδερμίδα, ινώδη ιστό και βλεννογόνο. Το μέσο ούς αποτελείται από το κοίλο του τυμπάνου, την ευσταχιανή σάλπιγγα και το μαστοειδές άντρο.
Το κοίλο του τυμπάνου είναι αεροφόρος χώρος μέσα στο κροταφικό οστού μεταξύ του τυμπανικού υμένα και της κάψας του λαβυρίνθου. Διασχίζεται από την άλυσο των τριών ακουστικών οσταρίων. Ευσταχιανή σάλπιγγα: σωλήνας 25-35 mm που συνδέει το κοίλο του τυμπάνου με τον ρινοφάρυγγα. Μαστοειδές άντρο: Αεροφόρος κοιλότητα του κροταφικού οστού που επικοινωνεί με το κοίλο του τυμπάνου. Το κατώτερο τμήμα του κροταφικού ιστού είναι η μαστοειδής απόφυση μέσα στην οποία βρίσκονται οι μαστοειδείς κυψέλες. Η άλυσος των 3 ακουστικών οσταρίων είναι μία άλυσος από 3 οστάρια κατά σειράν σφύρα - ακμών αναβολέας τα οποία συνδέονται μεταξύ τους και φθάνουν από την τυμπανική μεμβράνη μέχρι την ωοειδή θυρία. Το έσω ούς Θέση: λιθοειδής μοίρα του κροταφικού οστού. Αποτελείται από τον λαβύρινθο (οστέϊνο + υμενώδη) ο οποίος συνίσταται από 3 μέρη: κοχλίας, αίθουσα, ημικύκλιοι σωλήνες. Ο κοχλίας αποτελείται από 2 μοίρες άνω (αιθουσαία μοίρα) Κάτω (τυμπανική μοίρα) Αίθουσα: ωοειδής κοίλος χώρος το έξω τοίχωμα του οποίου αντιστοιχεί στο κοίλον του τυμπάνου. Ημικύκλιοι σωλήνες: τρείς (ένας οριζόντιος και δύο κάθετοι κατά τις τρείς διαστάσεις του χώρου) που εκβάλουν στην αίθουσα. Στο εσωτερικό τους υπάρχουν οι υμενώδεις ημικύκλιοι σωλήνες. Υμενώδης λαβύρινθος: βρίσκεται μέσα στον οστέινο έχει το ίδιο σχήμα και υφή μεμβράνης. Υμενώδης κοχλίας: είναι τριγωνικός και βρίσκεται στην αιθουσαία κλίμακα του οστέινου κοχλία. Το όργανο του Corti: νευροεπιθηλιακός σχηματισμός που βρίσκεται στον βασικό υμένα του υμενώδους κοχλία (αιθουσαίος κοχλίας). Στα κύτταρά του καταλήγουν ίνες του ελικοειδούς γαγγλίου που είναι το αισθητικό γάγγλιο του κοχλιακού νεύρου. Έξω λέμφος: υγρό που καταλαμβάνει το διάστημα μεταξύ οστείνου και υμενώδους λαβυρίνθου είναι πλούσια σε Νa και ενδεής σε K. Έσω λέμφος: Υγρό που καταλαμβάνει την κοιλότητα του υμενώδους λαβυρίνθου περιέχει πολύ K και λίγο Νa.
Το ακουστικό νεύρο: Αποτελείται από το κοχλιακό και το αιθουσαίο. Το προσωπικό νεύρο: Συμπορεύεται με την 8 η Εγκ. Συζυγία στον έσω ακουστικό πόρο. Δικτυοενδοθηλιακό Σύστημα (Δ.Ε.Σ.) Το κέντρο άμυνας του οργανισμού αποτελεί το Δ.Ε.Σ. Προέρχεται από το μεσέγχυμα με το οποίο συνδέεται αφού τα κύτταρά του παραμένουν σε αμετάπλαστη και πολυδύναμη κατάσταση. Έτσι τα κύτταρά του μπορεί να εξελιχθούν προς διάφορες κατευθύνσεις (ερυθρά, πολυμορφοπύρηνα, λεμφοκύτταρα, πλασματοκύτταρα, ενδοθήλια αγγείων, δικτυοκύτταρα κλπ) Το ΔΕΣ αποτελείται α) από ενδοθήλια που επενδύουν τους κόλπους των λεμφαδένων και του σπληνός β) από τα κύτταρα του Kupffer και των ενδοθηλίων και ενδολοβίων τριχοειδών του ήπατος γ) από τα ενδοθήλια των τριχοειδών αγγείων του μυελού των οστών δ) από το δικτυωτό υπόστρωμα του μυελού των οστών Το σύστημα φαγοκυτταρώνει. Σε συνθήκες μεγαλύτερης επιβάρυνσης υπεισέρχονται στο ΔΕΣ. 1) Τα ενδοθήλια των αιμοφόρων λεμφικών τριχοειδών αγγείων 2) Τα κύτταρα του έξω χιτώνα των αγγείων 3) Τα ινοκύτταρα (ώριμα κύτταρα του συνδ. Ιστού) συνδετικογενή λεμφοκύτταρα 4) Αμετάπλαστα κύτταρα του μεσεντερίου (γαλακτώδεις κηλίδες) Το ΔΕΣ συμμετέχει: 1) Στην άμυνα του οργανισμού 2) Στην ανταλλαγή της ύλης διαφ. Ουσιών 3) Στην αιμοποίηση Η αμυντική λειτουργία του ΔΕΣ περιλαμβάνει: 1) Φαγοκυττάρωση και
2) Παραγωγή αντισωμάτων Μέσα στο ΔΕΣ γίνεται: 1) Η διάσπαση της Ηb Bilirubin 2) Μετατροπή καροτίνης Βιταμίνη Α 3) Παραγωγή ενζύμων 4) Αιμοποίηση (φυσιολ. Μυελός παθολ. Εξωμυελικά)
ΥΛΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Ι ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Α. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 1) Κύτταρα είδη κυττάρων 2) Ιστοί είδη ιστών 3) Όργανα οργανικά συστήματα 4) Οργανικά συστήματα ανθρώπινου οργανισμού Β. ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Β1. ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ 1) Οστά, είδη οστών: Σκελετός της κεφαλής: Εγκεφαλικό κρανίο τμήματα, ραφές, βόθροι, ανατομικά μορφώματα και τρήματα, περιεχόμενο Δομή των οστών Θόλος και βάση του κρανίου Σπλαχνικό κρανίο: οστά, επιφάνειες, ραφές, οθφαλμικοί κόγχοι, κύτος της ρινός, παραρρίνιος κόλπος Σπονδυλική στήλη Μοίρες, σπόνδυλοι, κυρτώματα Χαρακτηριστικά σπονδύλων, ιερού οστού Οδηγά ανατομικά στοιχεία, αρθρικές επιφάνειες
Σκελετός του θώρακα Οστά που τον αποτελούν, χαρακτηριστικά τους, αρθρικές επιφάνειες. Πλευρικές αύλακες και περιεχόμενό τους. Σκελετός άνω άκρων Οστά της ωμικής ζώνης, αρθρικές επιφάνειες χαρακτηριστικά κάθε οστού. Σκελετός βραχίονα αντιβραχίου, άκρας χειρός, οστά που τον αποτελούν, χαρακτηριστικά κάθε οστού, αρθρικές επιφάνειες, πως συντάσσονται μεταξύ τους. Σκελετός πυέλου κάτω άκρων. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά και επιπλέον τρήματα, κοιλότητες, χείλη. Πως συντάσσονται μεταξύ τους. Β2. Συνδεσμολογία Γενικά περί αρθρώσεων Είδη αρθρώσεων στην: Κεφαλή Σπονδυλική στήλη και κορμό Άνω και κάτω άκρα Αναλυτική περιγραφή αρθρώσεων: Ώμου Αγκώνος Ισχίου Γόνατος Ποδοκνημικής
ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Καρδιά: Λεπτομερής περιγραφή: Δομή, κοιλότητες, βαλβίδες, αιμάτωση, σχηματισμοί που υπάρχουν κατά την εμβρυική ζωή και τροποποίησή τους στον ενήλικο, ερεθισματαγωγό σύστημα. Αρτηρίες: Δομή του τοιχώματος Πνευμονική αρτηρία Αορτή και κλάδοι της Ενδοθωρακικές αρτηρίες Ενδοκοιλιακές αρτηρίες Κλάδοι (αρτηριακοί) των άνω και κάτω άκρων Αρτηριακή αιμάτωση του εγκεφάλου Φλέβες: Δομή του τοιχώματος των φλεβών Άνω κοίλη φλέβα (σχηματισμός εκβολή) Κάτω κοίλη φλέβα ( -//- -//-) Πυλαία φλέβα ( -//- -//-) Σύστημα αζύγων ( -//- -//-) Πυλαία φλέβα. Σχηματισμός εκβολή Ενδοηπατική κατανομή ηπατικές φλέβες
Μικρή κ μεγάλη κυκλοφορία Τριχοειδή αιμοφόρα αγγεία Λεμφοφόρο σύστημα Μέρη του λεμφικού συστήματος Σύσταση της λέμφου Λειτουργία λεμφικού συστήματος ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1. Ανώτερο και κατώτερο αναπνευστικό σύστημα ( όργανα που τα αποτελούν) 2. Λάρυγγας: Μέρη που τον αποτελούν Χόνδροι του λάρυγγα σύνδεσμοι του λάρυγγα ομάδες μυών του λάρυγγα αγγεία και νεύρα του λάρυγγα κοιλότητα του λάρυγγα 3. Τραχεία: Δομή-κατασκευή, τμήματα, θέση σχέση με άλλα όργανα 4. Βρόγχοι: τρόπιδα, διχασμός, διαχωρισμός των βρόγχων βροχοπνευμονικά τμήματα, βρογχιόλια δομή των κυψελίδων 5. Πνεύμονες Λοβοί των πνευμόνων-μέγεθος βάρος πύλες των πνευμόνων ( στοιχεία πύλης)
αύλακες- μεσολόβιες σχισμές βρογχοπνευμονικά τμήματα κάθε λοβού αγγεία και νεύρα των πνευμόνων υφή των πνευμόνων πνευμονικά λόβια 6. Υπεζωκότας: πέταλα του υπεζωκότα υπεζωκοτική κοιλότητα-τμήματα των πετάλων του υπεζωκότα