ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ 8 0 ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΥΚΕΩΝ ΤΑΞΗ : Ε1-Ε2-ΣΤ - ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ : 69 ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ : ΙΩΑΝΝΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ : ΟΡΦΑΝΙ ΟΥ ΒΑΡΒΑΡΑ : ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΘΕΜΑ: «ΤΑ ΠΑΙΧΝΙ ΙΑ ΜΑΣ» Σχολικό έτος : 2010-2011
ΑΣ ΓΝΩΡΙΣΤΟΥΜΕ Ε2 2
ΣΤ 3
Ε1 4
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ: Ο περιορισµός του ζωτικού χώρου της αυλής του σχολείου µας έχει σαν αποτέλεσµα πολλά παιδιά να κάθονται σε µια γωνιά χωρίς να µπορούν να παίξουν. Επιπλέον, η διατήρηση του ανεξάντλητου θησαυρού των λαϊκών µας παιχνιδιών, όπως µας τον έχει κληροδοτήσει η εθνική µας παράδοση από τα αρχαιότατα χρόνια και που εξακολουθεί ακόµη και στις µέρες µας να σοφίζεται ο λαός µας καθιστά αναγκαία κάθε προσπάθεια παρουσίασης των παιχνιδιών από τα παιδιά. ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΗ ΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Το πρόγραµµα θα διαρκέσει 9 µήνες, από το Σεπτέµβριο του 2010 έως και τον Ιούνιο του 2011. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Στόχοι του προγράµµατος είναι, µεταξύ άλλων, να προβληµατιστούν οι µαθητές και να βρουν τρόπους δηµιουργικής ενασχόλησης και παιχνίδια (πέρα απ τα γνωστά) για το χρόνο των διαλειµµάτων, στον περιορισµένο χώρο της αυλής του σχολείου. Κατ επέκταση, φιλοδοξία µας είναι ν αναπτύξουν οι µαθητές τις αναγκαίες δραστηριότητες καθώς και τις απαραίτητες ικανότητες και δεξιότητες, οι οποίες είναι κρίσιµες για την πνευµατική και σωµατική ανάπτυξη του παιδιού. 5
ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΦΑΣΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: (Μέθοδος PROJECT). Καθώς η επιλογή του θέµατος έγινε από τα ίδια τα παιδιά, τα οποία ένιωθαν ασφυκτικά τον περιορισµό του ζωτικού χώρου της αυλής τους και έψαχναν µε αγωνία λύσεις, δε χρειάστηκε από µέρους µας ιδιαίτερη προσπάθεια ευαισθητοποίησής τους, αλλά προχωρήσαµε απευθείας σε δράσεις. Αφού το πρόβληµα της αυλής µεταφέρθηκε στην τάξη και συζητήθηκε, τα παιδιά ανέλαβαν την έρευνα και συγκέντρωση υλικού σχετικού µε το θέµα. Τους δόθηκε ένα φύλλο εργασίας, µε ενδεικτικές ερωτήσεις, και βάσει αυτού άρχισαν σε πρώτη φάση να καταγράφουν παιχνίδια που γνώριζαν τα ίδια. Σε δεύτερη φάση κατέγραψαν παιχνίδια που γνώριζαν οι γονείς του, ενώ σε µία τρίτη φάση συγκέντρωσαν παιχνίδια που γνώριζαν ο παππούς και η γιαγιά. Για τη συγκέντρωση του υλικού της δεύτερης και τρίτης φάσης οι µικροί µαθητές έγιναν δηµοσιογράφοι, παίρνοντας τις πρώτες πληροφορίες από τους γονείς τους και κατά τη διάρκεια των διακοπών των Χριστουγέννων και του Πάσχα από τον παππού και τη γιαγιά τους. Στο τέλος, οµαδοποιήσαµε το υλικό όλων των φάσεων, βγάλαµε συµπεράσµατα για τη διαφοροποίηση και εξέλιξη των παιχνιδιών από γενιά σε γενιά και καταλήξαµε σε προτάσεις για την επίτευξη του αρχικού µας στόχου, ο οποίος και συνίσταται στην αξιοποίηση της αυλής του σχολείου. 6
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, καθώς τα παιδιά σύγκριναν τα παιχνίδια που γνωρίζουν τα ίδια µε τα παιχνίδια που έπαιζαν οι γονείς τους, ο παππούς και η γιαγιά, κατέληξαν σε ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις. Βάση αυτών των διαπιστώσεων αλλά και των προτιµήσεών τους, προχώρησαν σε µια επιλογή παιχνιδιών, µε τα οποία άρχισαν να ασχολούνται στην αυλή. Με αυτό τον τρόπο λύθηκε το πρόβληµα για τα ίδια αλλά και για τους συµµαθητές τους που στην αρχή τους παρακολουθούσαν αµήχανα, αλλά σύντοµα µπήκαν και αυτοί στο παιχνίδι. Η κάθε µέρα αφιερώθηκε και σε ένα παιχνίδι. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Τα παιδιά διαπίστωσαν την διαχρονικότητα ορισµένων παιχνιδιών, αποσαφήνισαν κανόνες γνωστών τους παιχνιδιών, συνεργάστηκαν µεταξύ τους για να µάθουν τα νέα παιχνίδια. Όλα αυτά συνηγορούν στο ότι επιτεύχθηκαν οι στόχοι και οι σκοποί του προγράµµατος. 7
ΦΥΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ Α. Παιχνίδια που γνωρίζω ο ίδιος, -ια: ( ατοµικά, οµαδικά, για αγόρια, για κορίτσια, µικτά, καθιστικά, κινητικά και οτιδήποτε άλλο.) ΤΡΙΤΟ ΠΑΙΧΝΙ Ι α) Πώς λέγεται το παιχνίδι; β) Πώς παίζεται;..... 8
ΦΥΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ Β. Παιχνίδια που έπαιζαν οι γονείς µου: ΤΡΙΤΟ ΠΑΙΧΝΙ Ι α) Πώς λέγεται το παιχνίδι;... β) Ποιος σου το είπε γ) Σε ποια περιοχή της Ελλάδας το παίζανε αυτό το παιχνίδι; δ) Υπάρχει κάποια σχετική φωτογραφία να σου δανείσει; ε) Πώς παίζεται το παιχνίδι;... 9
ΦΥΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ Γ. Παιχνίδια της εποχής του παππού και της γιαγιάς µου: ΤΡΙΤΟ ΠΑΙΧΝΙ Ι α) Πώς λέγεται το παιχνίδι;. β) Ποιος σου το είπε; γ) Σε ποια περιοχή της Ελλάδας το παίζανε αυτό το παιχνίδι; δ) Θα µπορούσε να ρθει στο σχολείο µας να µας δείξει ο ίδιος πώς παίζεται αυτό το παιχνίδι ε) Πώς παίζεται το παιχνίδι;. 10
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Τα παιχνίδια 1. Καλάµι 2. Σπασµένο τηλέφωνο. 3. Τζαµί. 4. Τσιλίκι. 5. Τσίµπι-Τσίµπι. 6. Κρυφτό. 7. Σαλίγκαρος. 8. Σχοινάκι. 9. Αγιούτο. 10. Τυφλόµυγα. 11. Μπίνγκο. 12. 12. Περνά περνά η µέλισσα. 13. Μπλίτσα. 14. Τσιλίκα. 15. 15.Ψείρες. 16. 16.Γουρούνα. 17. 17.Ο Λύκος και το Αρνί. 18. 18.Σβούρα. 19. 19.Το µαντηλάκι. 20. 20.Ψηλοκούµητο. 21. 21.Ελληνόπουλα και Γερµανόπουλα. 22. 22.Κλεφτάντιο. 23. 23.Ένα-δύο-τρία κόκκινο φως. 24. 24.Τσουβαλοδροµίες. 25. Ντουβαριστό. 26. Κότσια. 27. 27.Πινακωτή. 28. 28.Τσούκος. 29. Μακριά γαϊδούρα. 30. Μισοφέγγαρο. 31. Βασιλιά-Βασιλιά 32. Μπίλιες ή βόλοι. 33. Μπούκος. 34. Κλωτσοντενεκές. 35. Κουτσό. 36. Ρίκια 11
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ότι χρειάζεται η ψυχή ενός παιδιού είναι το φως του ήλιου, τα παιχνίδια, το καλό παράδειγµα και λίγη αγάπη Φ. Ντοστογιέφσκι Η προέλευση της λέξης παιχνίδι απ τις λέξεις παις, παίζω, παιδεία υπογραµµίζει το πόσο αυτή η λέξη έχει σχέση µε το παιδί, τη διασκέδαση, την πνευµατική καλλιέργεια και την εκπαίδευσή του. Το παιχνίδι είναι η παγκόσµια γλώσσα των παιδιών. Μέσα απ αυτό µπορούν να εκφράζονται πιο ευέλικτα, σωστά και πολύπλευρα απ ότι µε τον προφορικό λόγο. Με το παιχνίδι το παιδί δείχνει την σωµατική, συναισθηµατική και κοινωνική του εξέλιξη καθώς και τον τρόπο µε τον οποίο προσπαθεί να χειρισθεί την πραγµατικότητα και να εκτονώσει την έντασή του. Το παιχνίδι ενώνει, δεν επιτρέπει παραβιάσεις, ατοµικές επαναστάσεις κι αναρχίες κι αποτελεί για τα παιδιά το περιεχόµενο της ύπαρξής τους και το σηµαντικότερο µέσο για τη σωµατική, πνευµατική και συναισθηµατική τους ανάπτυξη µε κυριότερο στοιχείο την ευχαρίστηση, γιατί χωρίς αυτήν δεν µπορούµε να µιλάµε για παιχνίδι. 12
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙ ΙΩΝ 1. ΤΟ ΚΑΛΑΜΙ Κόβουµε ένα καλάµι και το ισιώνουµε όσο µπορούµε. Από τα χόρτα δίπλα στο ποτάµι πλέκουµε σε πλεξούδα και το χρησιµοποιούµε σαν καµτσίκι. Καβαλάµε το καλάµι και µε την πλεξούδα (καµτσίκι) χτυπάµε το << άλογο>>. Κερδίζει αυτός που φτάνει πρώτος στο τέρµα. Συνήθως παιζόταν στα πανηγύρια και ο νικητής έπαιρνε ένα λουκούµι. 2.ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ Παίζεται µε 6 και µε περισσότερα παιδιά. Όλα τα παιδιά κάθονται στη σειρά ή σχηµατίζουν κύκλο. Ο πρώτος λέει κρυφά µια λέξη ή µια φράση στο αυτί του διπλανού του και αυτός στον επόµενο και ο τελευταίος πρέπει να την πει δυνατά για να δουν αν έφτασε η λέξη σωστά µέχρι το τελευταίο παιδί. 13
3.ΤΖΑΜΙ Παίζεται µε µπάλα, εφτά ή και εννιά κεραµιδάκια (ή πλατειές πέτρες) και πολλά παιδιά. Χωρίζονται σε δυο οµάδες και αποφασίζουν ποια οµάδα θα παίξει πρώτη. Στη µέση ενός κύκλου, που έχουν χαράξει στο έδαφος, τοποθετούν τα κεραµιδάκια το ένα πάνω στο άλλο. Σε µια απόσταση 5 10 µέτρων από τον κύκλο χαράζουν µια γραµµή και από αυτήν η οµάδα που παίζει πρώτη ρίχνει τη µπάλα για να ρίξει κάτω τα κεραµιδάκια. Πρέπει να ρίξει τουλάχιστον τα µισά ( 4 5 ). Τα παιδιά της άλλης οµάδας είναι γύρω από τον κύκλο µε τα κεραµιδάκια ( σε απόσταση ασφαλείας! ). Αν λοιπόν η πρώτη οµάδα ρίξει περισσότερα από 4 κεραµιδάκια τότε η δεύτερη οµάδα µετράει πρώτα µέχρι το 10 και ύστερα παίρνει την µπάλα και κυνηγάει τα παιδιά Αν το καταφέρουν φωνάζουν «τζαµί!» και έχουν µια νίκη. Αν η δεύτερη οµάδα, που έχει την µπάλα, «κάψει» όλα τα παιδιά της πρώτης οµάδας τότε παίζουν αυτοί και προσπαθούν να ρίξουν τις πέτρες. Κερδίζει η οµάδα που θα κάνει πρώτη τρεις νίκες. της πρώτης οµάδας, που έριξαν τα κεραµιδάκια, για να τα «κάψουν» µε την µπάλα. 14
4.ΤΣΙΛΙΚΙ Παιζόταν από λίγο µεγαλύτερα από µας παιδιά ( 10 15 χρόνων ) και ήταν λίγο επικίνδυνο. Τα παιδιά χωρίζονταν σε δυο οµάδες και χάραζαν στο χώµα ένα µεγάλο κύκλο. Είχαν ένα στρόγγυλο, λεπτό και µακρύ ( 60 70 πόντους ) ξύλο που λεγόταν τσελίκα και ένα άλλο µικρότερο ξυλάκι ( 10 15 πόντους ) που ήταν µυτερό και από τις δυο άκρες (σαν ξυµένο µολύβι) και λεγόταν τσιλίκι. Το παιχνίδι άρχιζε όταν ο πρώτος παίχτης της µιας οµάδας έµπαινε µέσα στον κύκλο, άφηνε κάτω το τσιλίκι του και προσπαθούσε να το σηκώσει ψηλά χτυπώντας το σε µία από τις δυο µύτες του. Αν το κατάφερνε (µέχρι και τρεις προσπάθειες) έπρεπε όπως κατέβαινε το τσιλίκι να το χτυπήσει µε όλη του τη δύναµη, µε την τσελίκα, και να το πάει όσο πιο µακριά γινόταν. Τότε µετρούσε την απόσταση σε βήµατα. Κάθε βήµα ήταν και ένας βαθµός. Αν δεν τα κατάφερνε και µε την τρίτη προσπάθεια, έδινε την θέση του σε παίχτη της άλλης οµάδας. Νικήτρια οµάδα ήταν εκείνη που συγκέντρωνε τη µεγαλύτερη βαθµολογία. 15
5.ΤΣΙΜΠΙ-ΤΣΙΜΠΙ Τα παιδιά καθισµένα σε κύκλο, ακουµπούσαν τις παλάµες τους επάνω στα πόδια τους. Ένα παιδί, παίζοντας µε µια παλάµη, άρχιζε µε το άλλο του χέρι να τσιµπάει τα χέρια των άλλων και να λέει << Τσίµπι- τσίµπι τον αετό, τον αετό τον σταυραετό, πήρ η µύγα το κοντάρι και χτυπάει το σαλιγκάρι. Βρε κουτέ, Παρασκευέ, το παιδί που βάφτισες έκανε να πιεί το γάλα και κατάπιε την κουτάλα. ως του, δως του κόπανα να ξεράσει κόκαλο. Κόκαλο Βενέτικο στην κυρά την Παναγιά που χει ξύλα και σπαθιά και σκοτώνει τον Πασά. 16
6.ΚΡΥΦΤΟ Αυτό το παιχνίδι παίζεται από 3 παιδιά και πάνω, είναι πολύ εύκολο αλλά και πολύ αγαπητό. Κάνουµε ψηφοφορία και όποιος µείνει τελευταίος τα «φυλάει». Μετράει πέντε πέντε µέχρι το 100, έχοντας τα µάτια του κλειστά ή είναι συνήθως γυρισµένος προς έναν τοίχο για να µη βλέπει τους άλλους που προσπαθούν να κρυφτούν κάπου πριν τελειώσει το µέτρηµα. Όταν τελειώσει το µέτρηµα φωνάζει «φτου, φτου και βγαίνω!» και αρχίζει να ψάχνει να τους βρει. Όποιον βρει πρώτο τρέχει στο σηµείο που µετρούσε για να προλάβει να τον «φτύσει» και αυτός τότε θα τα «φυλάει» την επόµενη φορά. Με τον ίδιο τρόπο προσπαθεί να τους βρει όλους. Το τελευταίο κρυµµένο παιδί µπορεί να τους γλιτώσει όλους όσους βρήκε αυτός που «φύλαγε», αρκεί να πάει και να τα «φτύσει» πρώτο λέγοντας «φτου, φτου για όλους!» στο σηµείο που µετρούσε το πρώτο παιδί. 7.ΣΑΛΙΓΚΑΡΟΣ Χαράζουµε έναν σαλίγκαρο στο χώµα µε εσοχές. Ρίχνουµε τις µπίλιες µέσα στις εσοχές του σαλίγκαρου, όποιος βγει εξω από τις εσοχές χάνει και πρέπει να ξεκινήσει από την αρχή. Νικητής είναι όποιος φτάσει πρώτος στο κέντρο του σαλίγκαρου. 17
8.ΣΧΟΙΝΑΚΙ Παίζεται από τρία παιδιά και πάνω και ένα σχοινάκι. ύο παιδιά κρατάνε το σχοινάκι από τις άκρες του και ακολουθώντας πάντα την ίδια κατεύθυνση γυρίζουν το σχοινάκι γύρω-γύρω. Η κίνηση πρέπει να είναι συνεχόµενη και όχι πολύ γρήγορη για να προλάβουν τα άλλα παιδιά να µπουν κάτω από το σχοινάκι και να το πηδήσουν όταν φτάσει κάτω από τα πόδια τους. Αν τα παιδιά είναι δύο µπορούνε να παίξουνε, δένοντας τη µία άκρη του σχοινιού σ ένα δέντρο. Ακόµη και µόνοι µας µπορούµε να παίξουµε σχοινάκι. Κρατώντας µε τα δυο µας χέρια τις άκρες του σχοινιού το γυρίζουµε κάνοντάς το στεφάνι πάνω από το κεφάλι µας και πηδάµε όταν το σχοινί περνάει κάτω από τα πόδια µας. 9.ΑΓΙΟΥΤΟ ύο άτοµα φυλάνε και κυνηγάνε τους υπόλοιπους. Όταν πιάνουν ένα παιδί, ένας από αυτούς που φυλάνε βάζουν τα παιδιά που πιάνουν σε ένα συγκεκριµένο µέρος που το λένε φυλακή. Για να ελευθερώσεις ένα παιδί λες αγιούτο. 18
10.ΤΥΦΛΟΜΥΓΑ Παίζεται µε πολλά παιδιά. Κάνουν έναν κύκλο και δένουν τα µάτια ενός παιδιού µε ένα µαντήλι για να µη βλέπει και αρχίζουν τα υπόλοιπα παιδιά να το πειράζουν και να το προκαλούν να τα πιάσει. Αν καταφέρει και πιάσει κάποιο, προσπαθεί να µαντέψει ποιο είναι, εξετάζοντας τα ρούχα του, ψηλαφώντας το ή κάνοντάς το να µιλήσει ή να γελάσει. Αν το βρει, τότε βάζουν σ εκείνο το µαντήλι και αρχίζουν από την αρχή, διαφορετικά συνεχίζει το ίδιο το παιδί. Πολλές φορές για να µην κινούνται τα παιδιά όπου θέλουν και για να προστατεύεται και το παιδί µε το µαντήλι, δένουν ένα σχοινί µεγάλο ή ένα λάστιχο µεγάλο και έτσι όλοι παίζουν µέσα στον κύκλο που ορίζει το σχοινί ή το λάστιχο. 11.ΜΠΙΝΓΚΟ Παίρνουµε ένα σιδερένιο κουτί. Το τοποθετούµε σε ένα κύκλο µέσα αφού σκάψουµε λίγο στο χώµα και κάνουµε µια λακουβίτσα. Όλα τα παιδιά παίρνουν ένα µακρύ ξύλο και τα βάζουν όλα µέσα στην τρύπα. Αυτός που είναι αρχηγός µετράει µέχρι το τρία και όποιος από τα παιδιά χτυπήσει το κουτί και πάει µακριά ο ίδιος γίνεται αρχηγός και ξαναρχίζει από την αρχή. 19
12.ΠΕΡΝΑ ΠΕΡΝΑ Η ΜΕΛΙΣΣΑ ύο παιδιά στεκότανε το ένα απέναντι από το άλλο. Σηκώνανε τα χέρια και τα ενώνανε ο ένας µε τα χέρια του άλλου. Τα υπόλοιπα παιδιά περνούσαν κάτω από τα ενωµένα χέρια και τραγουδούσαν. Όταν τέλειωνε το τραγούδι το τελευταίο παιδί τα φυλούσε. 13.ΜΠΛΙΤΣΑ Τα αγόρια χωρίζονταν σε δύο οµάδες των δέκα παικτών. Η κάθε οµάδα Α/ Β ύστερα από κλήρωση η οµάδα που έχανε υποχρεώνονταν οι παίκτες της να δηµιουργήσουν ένα κύκλο αγκαλιασµένοι µεταξύ τους. Ένας από τους δέκα παίκτες ( ο ταχύτερος ) ήταν ο κυνηγός της οµάδας. Το παιχνίδι γινόταν ως εξής : Με το ξεκίνηµα οι παίκτες της Β οµάδας προσπαθούσαν να ανεβούνε στη πλάτη των παικτών της Α οµάδας, χωρίς να τους πιάσει ο κυνηγός της Α οµάδας και παρέµειναν καβάλα στην πλάτη των παικτών, τόση ώρα έως ότου χάσει η οµάδα Β. ηλαδή αν ο κυνηγός κατόρθωνε να πιάσει κάποιον παίκτη προτού στρογγυλοκάτσει στην πλάτη των παικτών. Αν γινόταν αυτό τότε άλλαζε το σκηνικό και οι παίκτες της Β οµάδας αναλάµβαναν τον ρόλο του υποζυγίου. Το παιχνίδι παιζόταν µόνο µε αγόρια και ονοµαζόταν µπλίτσα. 20
14.ΤΣΙΛΙΚΑ Ο κάθε ένας παίρνει από ένα ξύλο και το πετάει όσο πιο µακριά µπορεί. Έπειτα µετράει µε βέργες ποιος το πέταξε πιο µακριά. Νικητής ήταν αυτός που το πέταξε πιο µακριά. 15.ΨΕΙΡΕΣ Παίζεται µε τρία και περισσότερα παιδιά και µια µπάλα. Το κάθε παιδί διαλέγει ποια χώρα θα είναι και µετά σχηµατίζουν κύκλο. Αυτός που έχει την µπάλα την πετάει ψηλά και λέει το όνοµα µιας χώρας. Το παιδί που διάλεξε να είναι αυτή η χώρα πρέπει να πιάσει την µπάλα. Αν την πιάσει τότε πετάει αυτό την µπάλα ψηλά και λέει το όνοµα µιας άλλης χώρας. Αν δεν τη πιάσει τα άλλα παιδιά αρχίζουν να τρέχουν και αυτό παίρνει την µπάλα από κάτω και λέει : «1, 2, 3 στοπ» και τα παιδιά πρέπει να σταµατήσουν όπου έφτασε το καθένα. Μετά διαλέγει το παιδί που είναι πιο κοντά του, κάνει τρία βήµατα, και προσπαθεί να το «κάψει». Αν τα καταφέρει εκείνο το παιδί θα έχει µία ψείρα, αν δεν τα καταφέρει παίρνει το ίδιο µία ψείρα. Όποιο παιδί µαζέψει 5 ψείρες του βγάζουν παρατσούκλι ενώ όποιο φτάσει τις 10 ψείρες του κρύβουν το παπούτσι του. 21
16.ΓΟΥΡΟΥΝΑ Παιχνίδι για τέσσερα / πέντε παιδιά άτοµα. Ο καθένας κρατούσε από µία ξύλινη βέργα και την είχε σε µια µικρή λακκούβα που φτιάχνανε στο έδαφος. Το κορόιδο χτυπούσε µε το δικό του ξύλο και προσπαθούσε να φέρει την γουρούνα (ένα χλωρινοµπούκαλο) και να την βάλει σε µία λακκούβα που βρισκόταν στο κέντρο της παρέας. Μάταια όµως αφού οι υπόλοιποι ξόριζαν µε τα βεργιά τους. Εάν προλάβαινε τότε να χωρίσει την βέργα του στη λακκούβα κάποιου άλλου, τότε είχε βρεθεί το νέο κορόιδο. 17.Ο ΛΥΚΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΝΙ Τα παιδιά σχηµάτιζαν έναν κύκλο πιασµένα από το χέρι µε το µέτωπο προς το κέντρο του. Ένα παιδί, που έβγαινε από τη κλήρωση παρίστανε, τον λύκο και έµενε έξω από τον κύκλο και ένα παιδί παρίστανε το < αρνί> στο εσωτερικό του κύκλου. Ο λύκος προσπαθούσε να µπει στον κύκλο και να πιάσει το αρνί.τα άλλα παιδιά εµπόδιζαν το λύκο να µπει στο εσωτερικό του κύκλου. Αν κατόρθωνε να µπει στον κύκλο.τότε άφηναν το αρνί να βγει έξω από το µαντρί και εµπόδιζαν το λύκο να το ακολουθήσει. Αν ο λύκος πετύχαινε το σκοπό του, το παιχνίδι σταµατούσε και δύο άλλοι θα έπαιζαν τους ρόλους κυνηγού-κυνηγηµένου µέχρι που θα έπαιρναν µέρος από τα παιδιά του κύκλου. 18.ΣΒΟΥΡΑ Αγοράζαµε µία σβούρα ή τη φτιάχναµε πελεκώντας ένα ξύλο µε το µαχαίρι. Τυλίγουµε ολόγυρά της ένα σπάγκο,τον οποίο κρατάµε από την µία άκρη µε το χέρι µας. Πετάµε τη σβούρα µε δύναµη στο χώµα ή στο τσιµέντο κι αυτή αρχίζει να γυρίζει, στηριζόµενη στη µύτη της. Την ώρα τούτη όλοι το διασκεδάζουµε και επαινούµε την καλύτερη σβούρα. 22
19.ΤΟ ΜΑΝΤΗΛΑΚΙ Τα παιδιά που παίζουν κάνουν έναν κύκλο και κάθονται καταγής. Ένα παιδί βρίσκεται έξω από τον κύκλο, γυρίζει γύρω από τον κύκλο βαστώντας στο χέρι ένα µαντηλάκι και τραγουδά χοροπηδώντας: Το µαντηλάκι πέρασε κι η κόρη το γυρεύει πούντο ; Πούντο ; Νάτο νάτο, αχ παναθεµά το. Το παιδί καθώς τραγουδά αφήνει κρυφά το µαντηλάκι πίσω από κάποιο παιδί. Όταν το παιδί αντιληφθεί ότι πίσω του βρίσκεται το µαντήλι σηκώνεται και τρέχει να κυνηγήσει το παιδί που του άφησε το µαντήλι το οποίο ψάχνει να βρει µια θέση να καθίσει µέσα στον κύκλο. Αν βρει θέση να καθίσει τότε το άλλο παιδί που βρήκε το µαντηλάκι τα φυλάει. Αν το πιάσει το παιδί που το κυνηγάει τότε τα ξαναφιλά το ίδιο παιδί. 20.ΨΗΛΟΚΟΥΜΗΤΟ Σ αυτό το παιχνίδι τα παιδιά λένε ένα λάχνισµα για να δούνε ποιος θα τα φυλάει, Τότε αυτό το παιδί αρχίζει να κυνηγάει τα άλλα. Τα παιδιά προσπαθούν να ανέβουν σε ψηλά µέρη ώστε να µην τους πιάνει αυτός που τα φυλάει. Όταν κάποιο παιδί δεν προλάβει ν ανέβει τόσο ψηλά ώστε να µην τον φτάνει το παιδί που τα φυλάει και τον πιάσει τότε τα φυλάει αυτός και το παιχνίδι ξαναρχίζει. 21.ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ ΚΑΙ ΓΕΡΜΑΝΟΠΟΥΛΑ Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο οµάδες. Η µία οµάδα είναι τα ελληνόπουλα και οι άλλη οµάδα είναι τα γερµανόπουλα. Η µία οµάδα τα φυλάει και η άλλη οµάδα κρύβεται. Όταν η µία οµάδα βρει την άλλη τότε εκείνη τα φυλάει. 23
22.ΚΛΕΦΤΑΝΤΙΟ Χωρίζονται σε δύο οµάδες. Η µία οµάδα κρυβόταν και η άλλη έψαχνε την πρώτη. Αυτό το παιχνίδι παιζόταν το βράδυ. 23.ΕΝΑ- ΥΟ-ΤΡΙΑ ΚΟΚΚΙΝΟ ΦΩΣ Τα παιδιά παίζουν α-µπε-µπα-µπλοµ και όποιος χάσει τα φυλάει σε κάποιο σηµείο που έχουν καθορίσει, σε έναν τοίχο ή δέντρο. Οι υπόλοιποι παίχτες βρίσκονται σε µια γραµµή που έχουν χαράξει, σε απόσταση περίπου τέσσερα µέτρα από το καθορισµένο σηµείο. Όταν ο παίχτης που τα φυλάει γυρίζει προς τον τοίχο φωνάζει: ΕΝΑ- ΥΟ- ΤΡΙΑ ΚΟΚΚΙΝΟ ΦΩΣ οι άλλοι παίχτες προσπαθούν να πλησιάσουν όσο περισσότερο προλαβαίνουν, προσπαθώντας να τον ακουµπήσουν για να κερδίσουν. Όταν όµως ο παίχτης που τα φυλάει γυρίσει προς το µέρος τους αυτοί πρέπει να είναι εντελώς ακίνητοι, αλλιώς όποιος κινείται χάνει και τα φυλάει αυτός. Αν κάποιος από τους παίχτες καταφέρει να τον ακουµπήσει τότε τρέχει να ξαναγυρίσει στην γραµµή για να µην τον πιάσει αυτός που τα φυλάει. Αν τα καταφέρει ξαναφυλάει ο ίδιος παίχτης. Αν όµως τον πιάσει ο παίχτης που τα φυλούσε τότε τα φυλάει αυτός. 24.ΤΣΟΥΒΑΛΟ ΡΟΜΙΕΣ Παίζεται από πολλά παιδιά. Το κάθε παιδί µπαίνει µε τα πόδια µέσα σε ένα τσουβάλι και το κρατάει µε το χέρι του στη µέση του. Στέκονται στη σειρά όλα τα παιδιά και µόλις δώσει κάποιος το σύνθηµα ξεκινούν όλα χοροπηδώντας µέχρι να φτάσουν σε κάποιο σηµείο που έχουν ορίσει. Όποιος φτάσει πρώτος είναι ο νικητής. 24
25.ΝΤΟΥΒΑΡΙΣΤΟ Παίζουν δύο ως πέντε αγόρια σε ένα παλιό τοίχο και χρησιµοποιούσαν αρκετά κέρµατα. Χτυπούσαν το κέρµα στο τοίχο µε στόχο κατά την πτώση του να χτυπήσει κάποιο νόµισµα που ήταν στο έδαφος. Επιτυχία µπορούσε να θεωρηθεί και το πλησίασµα σε απόσταση πιθαµής του νοµίσµατός του σε κάποιο άλλο κέρµα. Για να µην υπάρχουν αδικίες λόγω µεγαλύτερης παλάµης κάποιου παιδιού µετρούσαν την απόσταση µεταξύ των κερµάτων µε ένα ξυλάκι. 26. ΚΟΤΣΙΑ Το παιχνίδι παίζετε µε τους αστραγάλους των σκοτωµένων ζώων γιατί τότε δεν είχαν πολλά λεφτά για µπίλιες. Έτσι τα δύο παιδιά πήγαιναν σε µια άκρη το καθένα και ξεκινούσαν το παιχνίδι. Ο στόχος του παιχνιδιού ήταν να κερδίσουν τον αντίπαλό τους µε το κότσι. Αυτό το παιχνίδι θα µπορούσαµε να το παροµοιάσουµε µε τις σηµερινές µπίλιες. Σίγουρα ήταν ένα από τα αγαπηµένα παιχνίδια των παιδιών και νοµίζω ότι όλοι θα ήθελαν να δοκιµάσουν αυτό το σπάνιο παιχνίδι. 25
27.ΠΙΝΑΚΩΤΗ Ένα παιδί έκανε τη µάνα και είχε δίπλα της τα παιδιά της. Ένα άλλο παιδί θα ερχόταν ως απεσταλµένος του βασιλιά και ζητούσε ένα παιδί από την πινακωτή (µάνα). Της µιλούσε στο αφτί και αυτή δήθεν δεν άκουγε. - Πινακωτή, πινακωτή - Από το άλλο µου το αφτί - Πινακωτή, πινακωτή - Τι θέλεις ; - Μου είπε ο βασιλιάς να µου δώσεις ένα αρνί. - Μπες µέσα και διάλεξε. Τα παιδιά άρχισαν να κάνουν γκριµάτσες για να µην τα διαλέξει. Ο απεσταλµένος τα µύριζε στο κεφάλι και έπαιρνε το πιο ευωδιαστό και το πήγαινε στη δική του πλευρά. Το παιχνίδι συνεχιζόταν µέχρι να τελειώσουν τα παιδιά. 28.ΤΣΟΥΚΟΣ Ο Τσούκος παίζονταν µόνο µε δύο παίκτες και ο καθένας προσπαθούσε να στοχεύσει την πέτρα του άλλου. Νικητής ήταν αυτός που θα πετύχαινε τη πέτρα του άλλου. 26
29.ΜΑΚΡΙΑ ΓΑΙ ΟΥΡΑ Τα παιδιά σκυφτά το ένα µετά το άλλο, κάνουν µία γραµµή. Άλλα παιδιά που δεν είναι στη γραµµή πηδούν από πάνω τους, όποιος θα φτάσει πρώτος στην πλάτη του πρώτου. Όσοι δεν τα καταφέρουν και πέφτουν χάνουν. 30.ΜΙΣΟΦΕΓΓΑΡΟ Παίζεται στο χώµα. Τα παιδιά σχεδιάζουν στο χώµα µε πέτρες ένα µισοφέγγαρο. Ύστερα αφού τελειώσουν την σχεδίαση του µισοφέγγαρου ψηφίζουν ποιοι από όλους θα είναι οι τρεις που θα παίξουν. Ο καθένας από τους τρεις παίρνει µία δραχµή και προσπαθούσαν να πετύχουν τη δραχµή όσο πιο κοντά στο κέντρο. Αυτός που πετύχαινε τη δραχµή ήταν νικητής. 31.ΒΑΣΙΛΙΑ ΒΑΣΙΛΙΑ Ένα παιδί παρίστανε τον βασιλιά. Τα υπόλοιπα παιδιά του φωνάζουν όλα µαζί : - Βασιλιά, βασιλιά µε τα δώδεκα σπαθιά! - Τι δουλειά ; ( λένε τα παιδιά ) - Τεµπελιά!( απαντάει ο βασιλιάς ) - Ας αρχίσουµε δουλειά! ( λένε τα παιδιά ) Τα παιδιά προσπαθούν να δείξουν µε νοήµατα και κινήσεις στο βασιλιά, µία δουλειά που αποφάσισαν από πριν να κάνουν. Ο βασιλιάς πρέπει να µαντέψει τη δουλειά που παριστάνουν τα παιδιά. 27
32.ΜΠΙΛΙΕΣ Η ΒΟΛΟΙ Οι µπίλιες είναι φτιαγµένες από γυαλί, παλιότερα φτιάχνονταν από πηλό από τα ίδια τα παιδιά. Μπορούν να παίξουν από δύο µέχρι όσα παιδιά θέλουν. Είναι παιχνίδι που το προτιµούν τα αγόρια. Κάθε παίχτης παίζει για τον εαυτό του. Οι παίχτες σχεδιάζουν ένα τετράγωνο στο χώµα µε λακκούβες. Απλώνουν τις µπίλιες στο τετράγωνο και κάθε παίχτης παίρνει από µια µπίλια. Η απόσταση απ την οποία χτυπάµε τη µπίλια είναι 2 µε 3 µέτρα. Βάζουµε την µπίλια πάνω στον δείχτη του χεριού µας και µε δύναµη χτυπάµε την µπίλια µε το νύχι του αντίχειρα. Ο νικητής είναι αυτός που θα χτυπήσει τις πιο πολλές µπίλιες. 33.ΜΠΟΥΚΟΣ Όλα τα παιδιά έβαζαν ένα τενεκεδάκι στο κέντρο και έπειτα σχηµάτιζαν µία οριζόντια ευθεία. Με µια πέτρα το καθένα προσπαθούσε να στοχεύσει το τενεκεδάκι. Νικητής ήταν αυτός που θα στόχευε το τενεκεδάκι τις περισσότερες φορές µε λιγότερες προσπάθειες. 28
34.ΚΛΩΤΣΟΝΤΕΝΕΚΕΣ Πρέπει πρώτα να επιλέξουµε αυτόν που θα φυλάει. Παίρνουµε ένα τενεκεδάκι από (κονσέρβα, γάλα κ.α.). Βάζουµε το τενεκεδάκι στη µέση του χώρου που παίζουµε και κάποιο άλλο παιδί παίρνοντας φόρα τον κλωτσάει µε όλη του τη δύναµη, προσέχοντας µην είναι κανένας απέναντί του. Εκείνος που φυλάει τρέχει να πιάσει τον τενεκέ ενώ οι άλλοι τρέχουν να κρυφτούν (αν ο χώρος είναι κατηφορικός ακόµα καλύτερα ). Μόλις ο παίκτης πιάσει τον τενεκέ στη συνέχεια τον στήνει. Έπειτα ψάχνει τα άλλα παιδιά. Ο παίκτης που θα κατορθώσει να πατήσει τον τενεκέ χωρίς να τον δει αυτός που τα φυλάει, τότε ο παίκτης φωνάζει <<Βγήκα>>. Στην περίπτωση που ο τελευταίος παίκτης καταφέρει να φτάσει στον τενεκέ φωνάζει <<Βγήκα φτου ξελευθερία >>. Έτσι φυλάει πάλι το ίδιο παιδί και κυνηγάει τον τενεκέ. 29
35.ΚΟΥΤΣΟ Παίζεται µε ένα ή περισσότερα άτοµα. Ζωγραφίζουµε στη γη ένα ορθογώνιο και το χωρίζουµε σε µικρότερα ορθογώνια ή τετράγωνα και τα αριθµούµε. Παίρνουµε κι ένα πλακάκι ( τη γνωστή «σηµάδα» που µπορεί να είναι και µια πλατειά πέτρα, κοµµάτι µάρµαρο ή κεραµίδι ή ακόµη και ένα κοχύλι ). Το παιχνίδι αρχίζει ρίχνοντας τη «σηµάδα» στο ορθογώνιο µε το νούµερο ένα. Τώρα, πηδώντας µε το ένα πόδι και κρατώντας το άλλο πάντα στον αέρα, πρέπει να κλωτσήσουµε τη «σηµύδα» και να πάει στο ορθογώνιο µε το νούµερο 2. Ύστερα πηδάµε κι εµείς εκεί. Συνεχίζοντας έτσι πρέπει να φτάσουµε µέχρι το τελευταίο αριθµηµένο ορθογώνιο. Μετά παίρνουµε το δρόµο της επιστροφής µε τον ίδιο τρόπο. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού η «σηµάδα» µας ή το πόδι µας δεν πρέπει να καθίσει (=ακουµπήσει) στις γραµµές του σχήµατος. Αν συµβεί αυτό βγαίνουµε από το παιχνίδι και περιµένουµε να έρθει πάλι η σειρά µας. Κερδίζει αυτός που θα τελειώσει χωρίς λάθη. Το παιχνίδι αυτό έχει πολλές παραλλαγές. Τα παρακάτω σχήµατα δείχνουν διάφορους τρόπους που θα µπορούσε να παιχτεί το κουτσό. 30
36.ΡΙΚΙΑ Σχηµατίζουµε µε πέτρες µία πυραµίδα και τραβάµε µία γραµµή µπροστά από την πυραµίδα. Ύστερα προσπαθούµε από µεγάλη απόσταση να πετύχουµε τα ρίκια µε µία µπάλα. Αυτός που ρίχνει όλα τα ρίκια κερδίζει. Μετά ξαναστήνουµε τα ρίκια στη µέση και το παιχνίδι επαναλαµβάνεται ξανά. 31