Από τη θεωρία στην πράξη: Ο ΥΣΣΕΑΣ 2000-2004 2. Το πρόγραµµα Ο ΥΣΣΕΑΣ: Μεθοδολογία αξιολόγησης Η εκπόνηση µεθοδολογίας αξιολόγησης του προγράµµατος Ο ΥΣΣΕΑΣ αποτελεί µία από τις πιο σηµαντικές συνιστώσες του. Συνέβαλε καθοριστικά στην ανάδειξη ορισµένων αδυναµιών της διδακτικής και παιδαγωγικής µεθοδολογίας της πιλοτικής φάσης, ενώ ταυτόχρονα φώτισε άγνωστες, µέχρι τώρα, διδακτικές και κοινωνικές πτυχές της προσπάθειάς µας. Θα αναλύσουµε τώρα τη µεθοδολογία αξιολόγησης Ο ΥΣΣΕΑΣ. 2.1. Γενικές αρχές Η πιο διαδεδοµένη µέθοδος αξιολόγησης εξ αποστάσεως προγραµµάτων αναφέρεται στην ανώτατη εκπαίδευση και εισάγει ένα σύστηµα αξιολόγησης τεσσάρων σηµείων (Keegan και Rumble, 1982). Η αξιολόγηση επικεντρώνεται στα ποσοτικά δεδοµένα του εκπαιδευτικού ιδρύµατος που παρέχει προγράµµατα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, στην ποιότητα της παρεχόµενης εκπαίδευσης, στο κύρος που διαθέτει το εκπαιδευτικό ίδρυµα και, τέλος, στο σχετικό κόστος της παρεχόµενης εκπαίδευσης. Επίσης, ένας σηµαντικός αριθµός επιστηµονικών εργασιών έχει εστιάσει στο θέµα της αξιολόγησης προγραµµάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (Malone, Bobby κ.ά, 1998; Rowland, F., Rubbert, I., 2001, Henderson, D., 2001, Dasher-Alston κ.ά, 1998). Η µεθοδολογία του προγράµµατος Ο ΥΣΣΕΑΣ υιοθετεί στοιχεία από το µοντέλο της ολιστικής αξιολόγησης (Calder, 1995). Όµως, οι ιδιαιτερότητες ενός προγράµµατος εξ αποστάσεως διδασκαλίας σε δηµοτικό σχολείο επιβάλλουν την ανάπτυξη µιας ολοκληρωµένης µεθοδολογίας, η οποία θα ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες και απαιτήσεις µιας τέτοιας προσπάθειας. 2.2 Σχεδιασµός - Μεθοδολογία αξιολόγησης Ο ΥΣΣΕΑΣ Η µεθοδολογία αξιολόγησης (Anastasiades, 2003) που προτείνεται στα πλαίσια του προγράµµατος Ο ΥΣΣΕΑΣ ακολουθεί µια διαδικασία 11 βηµάτων, τα οποία έχουν ως εξής: 2.2.1. Ο στόχος αξιολόγησης: Ο κύριος στόχος της αξιολόγησης είναι η ανίχνευση στοιχείων και δεδοµένων, τα οποία θα συµβάλουν στη συνεχή βελτίωση της διδακτικής µεθοδολογίας σε πραγµατικό χρόνο. 2.2.2. Το αντικείµενο αξιολόγησης: Το αντικείµενο της αξιολόγησης διακρίνεται σε δύο κύρια επίπεδα: διδακτικό παιδαγωγικό και κοινωνικό. Στο διδακτικό επίπεδο, στόχος της προτεινόµενης µεθοδολογίας είναι η αξιολόγηση από την πλευρά των µαθητών και των δασκάλων της διδακτικής µεθοδολογίας που ακολουθήθηκε. Η επισήµανση των αδυναµιών στο σχεδιασµό και την υλοποίηση των διδακτικών ενοτήτων, ο εντοπισµός καλών πρακτικών που πρέπει να διευρυνθούν ακόµα περισσότερο και τέλος η µέτρηση της φιλικότητας, της αποδοτικότητας και της αποτελεσµατικότητας της διδακτικής µεθόδου, αποτέλεσαν τα σηµεία κλειδιά της αξιολόγησης. Στο κοινωνικό επίπεδο µάς απασχόλησε κατά πόσο η διαδικασία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης µετέβαλε, και προς ποια κατεύθυνση, την αίσθηση και την εικόνα των παιδιών για το δάσκαλο, τους συµµαθητές και το χώρο του σχολείου τους, ως θεσµού κοινωνικοποίησης. 2.2.3. Το υποκείµενο της αξιολόγησης: Στο στόχαστρο της µεθοδολογίας αξιολόγησης τίθενται οι µαθητές, οι εκπαιδευτικοί και τα συστατικά στοιχεία του νέου µαθησιακού περιβάλλοντος (τεχνολογικός εξοπλισµός, εκπαιδευτικές τεχνολογίες, διδακτικές ενότητες, κτλ). 2.2.4. Φορείς αξιολόγησης: Η αξιολόγηση πραγµατοποιείται από τους ίδιους τους µαθητές, τους δασκάλους, την υποστηρικτική οµάδα (φοιτητές και επιστηµονικούς συνεργάτες) και τέλος την ερευνητική oµάδα του προγράµµατος. 27
Το ηµοτικό Σχολείο στην Κοινωνία της Πληροφορίας 2.2.5. Ασφαλιστικές δικλείδες αξιολόγησης: Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών των επικοινωνιών και των πληροφοριών στα δηµοτικά σχολεία απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Η διαδικασία αξιολόγησης ενός προγράµµατος εξ αποστάσεως διδασκαλίας καθίσταται δυσχερής, καθώς οι εκπαιδευόµενοι, λόγω της ηλικίας τους, είναι δύσκολο να κατανοήσουν τη σηµασία της. Προκειµένου να διασφαλιστούν οι στόχοι της αξιολόγησης απαιτείται µια σηµαντική προσπάθεια από τους δασκάλους και τον υπεύθυνο του προγράµµατος, τόσο κατά τη φάση του σχεδιασµού όσο και της υλοποίησης. Προκειµένου, λοιπόν, να διασφαλιστεί η αξιοπιστία των αποτελεσµάτων εισάγονται τέσσερις δικλείδες ασφαλείας. Η πρώτη αναφέρεται στην ιδιαίτερη µνεία που κάνουν οι δάσκαλοι στους µαθητές τους σχετικά µε τη σηµασία των ερωτηµατολογίων. Η δεύτερη σχετίζεται µε την ευχέρεια χρόνου που δίνεται στους µαθητές, προκειµένου να συµπληρώσουν τα ερωτηµατολόγια, µετά από κάθε τηλεδιάσκεψη. Η τρίτη δικλείδα ασφαλείας προνοεί την ύπαρξη ενός πολύ µικρού αριθµού ερωτήσεων πιλότων, οι απαντήσεις των οποίων θεωρούνται δεδοµένες σε φυσιολογικά πάντα πλαίσια. Έτσι, σηµαντική απόκλιση από αυτές υποδεικνύει χαµηλή αξιοπιστία των αποτελεσµάτων. Τέλος, ένας περιορισµένος αριθµός ερωτήσεων, επαναλαµβάνεται µε διαφορετική διατύπωση. Στόχος αυτής της τεχνικής είναι η διασφάλιση ότι τα ερωτηµατολόγια συµπληρώνονται µε τη µέγιστη δυνατή προσοχή. 2.2.6. Κριτήρια αξιολόγησης Η µεθοδολογία που εκπονήθηκε, στα πλαίσια του προγράµµατος Ο ΥΣΣΕΑΣ, εισάγει τα παρακάτω κριτήρια αξιολόγησης, τα οποία έχουν ως στόχο να ικανοποιήσουν τις προτεραιότητες που ορίσαµε ανωτέρω, δηλαδή την αξιολόγηση του προγράµµατος, τόσο στο επίπεδο της διδακτικής µεθοδολογίας όσο και της κοινωνικής επίπτωσης. Αξιολόγηση του τεχνολογικού στάτους των µαθητών: ιερεύνηση και καταγραφή των γνώσεων των µαθητών που λαµβάνουν µέρος στο πρόγραµµα, σχετικά µε τις νέες τεχνολογίες των επικοινωνιών και των πληροφοριών. Περιγραφή: Με µια σειρά ερωτήσεων προσπαθούµε να διαπιστώσουµε τις γνώσεις των µαθητών σχετικά µε τους Η/Υ, τη δυνατότητα και το επίπεδο χρήσης των βασικών εφαρµογών λογισµικού, διαδικτύου και άλλων δυνατοτήτων, όπως χρήση εκπαιδευτικού λογισµικού, συµµετοχή σε τηλεδιασκέψεις κτλ. Στόχος: Η καταγραφή των τεχνολογικών γνώσεων και δυνατοτήτων των µαθητών. Μέθοδος: Αυτοαξιολόγηση µαθητών µέσω ερωτηµατολογίου. Υλοποίηση: Σχεδιασµός εύκολων και κατανοητών ερωτήσεων µε κλίµακες απαντήσεων: Άριστα, Πολύ καλά, Καλά, Μέτρια, Καθόλου. Αξιολόγηση του τεχνολογικού στάτους των δασκάλων: ιερεύνηση και καταγραφή των γνώσεων και των δεξιοτήτων των δασκάλων που λαµβάνουν µέρος στο πρόγραµµα. Περιγραφή: Προπτυχιακές και µεταπτυχιακές σπουδές, ιδιαίτερες γνώσεις εκπαιδευτικών τεχνολογιών κτλ. Στόχος: Η καταγραφή των τεχνολογικών γνώσεων και δεξιοτήτων των δασκάλων. Μέθοδος: Αυτοαξιολόγηση δασκάλων µέσω ερωτηµατολογίου. Υλοποίηση: Σχεδιασµός ερωτήσεων µε κλίµακες απαντήσεων: Άριστα, Πολύ καλά, Καλά, Μέτρια, Καθόλου ή, εναλλακτικά, ανάλυση βιογραφικών σηµειωµάτων. Αξιολόγηση τεχνολογικού εξοπλισµού: Καταγραφή πιθανών τεχνικών προβληµάτων. Περιγραφή: ιερεύνηση ύπαρξης τεχνικών προβληµάτων του συστήµατος αξιολόγησης (ήχος, εικόνα κτλ). Στόχος: Εντοπισµός και επίλυση τεχνικών προβληµάτων. Μέθοδος: ηµιουργία εκθέσεων και αναφορών. Αξιολόγηση της διδακτικής µεθοδολογίας από την πλευρά των µαθητών: ιερεύνηση της φιλικότητας, της ευχρηστίας και της αποτελεσµατικότητας της διδακτικής µεθοδολογίας. Περιγραφή: Με µια σειρά ερωτήσεων προσπαθούµε να διαπιστώσουµε την εικόνα που σχηµάτισαν οι µαθητές σχετικά το αν ήταν εύκολο και ευχάριστο να παρακολουθήσουν το µάθηµα µε τη νέα του µορφή, 28
Από τη θεωρία στην πράξη: Ο ΥΣΣΕΑΣ 2000-2004 το επίπεδο µεταδοτικότητας των δασκάλων, αν διασπάται η προσοχή τους κατά την ώρα της διδασκαλίας κτλ. Στόχος: Ο εντοπισµός πιθανών αδυναµιών και η ανάδειξη πρακτικών κατά τη φάση υλοποίησης της διδακτικής µεθοδολογίας. Πρώτη Μέθοδος: Αυτοαξιολόγηση µαθητών. Υλοποίηση: Σχεδιασµός εύκολων και κατανοητών ερωτήσεων µε κλίµακες απαντήσεων: Συµφωνώ απόλυτα (5), Συµφωνώ (4), εν έχω άποψη (3), ιαφωνώ (2), ιαφωνώ απόλυτα (1). εύτερη Μέθοδος: Αξιολόγηση των µαθητών από τους δασκάλους τους. Υλοποίηση: Προφορικές ερωτήσεις και συζήτηση δασκάλων και µαθητών κατά τη διάρκεια του µαθήµατος. Αξιολόγηση της διδακτικής µεθοδολογίας από την πλευρά των δασκάλων: ιερεύνηση της αποτελεσµατικότητας και της ευχρηστίας της διδακτικής µεθοδολογίας. Περιγραφή: Προσπαθούµε να καταγράψουµε την άποψη των δασκάλων σχετικά για να διαπιστώσουµε αν ήταν φιλικό και ευχάριστο το νέο εκπαιδευτικό περιβάλλον, το επίπεδο προσοχής των µαθητών, την αξιολόγηση της προετοιµασίας των µαθηµάτων κτλ. Στόχος: Ο εντοπισµός πιθανών αδυναµιών και η ανάδειξη χρήσιµων διδακτικών πρακτικών κατά τη φάση υλοποίησης της διδακτικής µεθοδολογίας. Μέθοδος: Αυτοαξιολόγηση δασκάλων. Υλοποίηση: ηµιουργία εκθέσεων και αναφορών. Αξιολόγηση κοινωνικής επίπτωσης από την πλευρά των µαθητών: ιερεύνηση των κοινωνικών επιπτώσεων και των σχέσεων των µαθητών και του σχολικού τους περιβάλλοντος, υπό τη νέα του µορφή. Περιγραφή: Με βάση ένα σύνολο δοµηµένων ερωτήσεων, γίνεται προσπάθεια σκιαγράφησης της εικόνας που σχηµάτισαν οι µαθητές, σχετικά µε τους συµµαθητές της τάξης τους, αλλά και της άλλης τάξης που έρχονταν σε επαφή µέσω τηλεδιάσκεψης, των δασκάλων τους κ.ά. Στόχος: Η σκιαγράφηση της εικόνας που έχουν οι µαθητές για το σχολείο τους ως χώρου κοινωνικής ένταξης πριν, κατά τη διάρκεια και µετά το πέρας των τηλεδιασκέψεων. Πρώτη Μέθοδος: Αυτοαξιολόγηση µαθητών. Υλοποίηση: Σχεδιασµός εύκολων και κατανοητών ερωτήσεων µε κλίµακες απαντήσεων: Συµφωνώ απόλυτα (5), Συµφωνώ (4), εν έχω άποψη (3), ιαφωνώ (2), ιαφωνώ απόλυτα (1). εύτερη Μέθοδος: Αξιολόγηση των µαθητών από τους δασκάλους τους. Υλοποίηση: Προφορικές ερωτήσεις και συζήτηση δασκάλων και µαθητών κατά τη διάρκεια του µαθήµατος. Αξιολόγηση κοινωνικής επίπτωσης από την πλευρά των δασκάλων: ιερεύνηση των κοινωνικών επιπτώσεων και ιδιαίτερα των σχέσεων των µαθητών µε τους δασκάλους τους αλλά και των δασκάλων µεταξύ τους. Περιγραφή: Καταγραφή πιθανών διαφοροποιήσεων στη συµπεριφορά των µαθητών κατά τη διάρκεια των συµβατικών µαθηµάτων αλλά και των τηλεδιασκέψεων, επίπεδο σχέσεων µεταξύ δασκάλων και µαθητών κτλ. Στόχος: Η σκιαγράφηση της εικόνας που έχουν οι δάσκαλοι για τους µαθητές και το σχολείο τους ως χώρου κοινωνικής ένταξης πριν, κατά τη διάρκεια και µετά το πέρας των τηλεδιασκέψεων. Μέθοδος: Αυτοαξιολόγηση δασκάλων. Υλοποίηση: ηµιουργία εκθέσεων και αναφορών. 29
Το ηµοτικό Σχολείο στην Κοινωνία της Πληροφορίας Κριτήρια και χρονισµός αξιολόγησης ιδακτική µεθοδολογία Καταγραφή τελικών εντυπώσεων (EXPOST) Αξιολόγηση διδακτικής µεθοδολογίας από µαθητές και δασκάλους (ON GOING 5) Αξιολόγηση κοινωνικής επίπτωσης από µαθητές και δασκάλους (ON GOING 5) Τηλεσυνεργασία Αξιολόγηση διδακτικής µεθοδολογίας από µαθητές και δασκάλους (ON GOING 3,4) Αξιολόγηση κοινωνικής επίπτωσης από µαθητές και δασκάλους (ON GOING 3,4) Εικονική τάξη Αξιολόγηση διδακτικής µεθοδολογίας από µαθητές και δασκάλους (ON GOING 1,2) Αξιολόγηση κοινωνικής επίπτωσης από µαθητές και δασκάλους (ON GOING 1,2) Τηλεδιδασκαλία Αξιολόγηση του τεχνολογικού status των µαθητών (ΕΧΑΝΤΕ) Αξιολόγηση γνώσεων και δεξιοτήτων των δασκάλων (ΕΧΑΝΤΕ) Καταγραφή προσδοκιών (EXANTE) Περίοδος προετοιµασίας Σχήµα 2.1: Συσχέτιση διδακτικής µεθοδολογίας, χρονισµού και κριτηρίων αξιολόγησης 2.2.7. Χρονισµός αξιολόγησης: Όπως έχει ήδη αναφερθεί στην ενότητα 2, η διδακτική µεθοδολογία στηρίζεται στην υλοποίηση των σταδίων της τηλεδιδασκαλίας, της εικονικής τάξης και της τηλεσυνεργασίας. Η µεθοδολογία αξιολόγησης, προκειµένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του προγράµµατος Ο ΥΣΣΕΑΣ, οφείλει να αξιολογήσει και τα τρία στάδια ως µια ενιαία ολότητα, ως ένα ενιαίο σύστηµα. Έτσι η µεθοδολογία αξιολόγησης που παρουσιάζεται στα πλαίσια αυτής της εργασίας εισάγει το χρονισµό των αξιολογήσεων σε επίπεδο αρχικής, συντρέχουσας και τελικής (EXANTE - ONGOING και EXPOST), δίνοντας τη δυνατότητα µια δυναµικής χρονικής παρακολούθησης των τάσεων που διαµορφώνονται από µάθηµα σε µάθηµα, µε βάση τα κριτήρια αξιολόγησης, έτσι όπως αυτά παρουσιάστηκαν πιο πάνω. Η αρχική αξιολόγηση καταγράφει τις προσδοκίες των µαθητών και των δασκάλων σχετικά µε το πρόγραµµα εξ αποστάσεως διδασκαλίας. Οι µαθητές συµπληρώνουν ένα ερωτηµατολόγιο (Παράρτηµα 12), λίγο πριν την έναρξη του προγράµµατος, ενώ οι δάσκαλοι παραδίδουν µια έκθεση αναφορά. Η συντρέχουσα αξιολόγηση αποτελεί το εργαλείο το οποίο καταγράφει τις τάσεις που διαµορφώνονται σύµφωνα µε τα κριτήρια αξιολόγησης (Παράρτηµα 13).Η πραγµατοποίηση της δράσης αυτής προϋποθέτει τη συµπλήρωση πέντε ερωτηµατολογίων από τους µαθητές: δύο ερωτηµατολογίων στη φάση της τηλεδιδασκαλίας, δύο ερωτηµατολογίων στη φάση της εικονικής τάξης και ενός στη φάση της 30
Από τη θεωρία στην πράξη: Ο ΥΣΣΕΑΣ 2000-2004 τηλεσυνεργασίας. Μετά το τέλος της κάθε φάσης δάσκαλοι και ερευνητική οµάδα καταγράφουν πιθανές παρατηρήσεις, σχόλια κτλ. Η τελική αξιολόγηση καταγράφει τις εντυπώσεις των συµµετεχόντων στο πρόγραµµα (µαθητών και δασκάλων) λίγο µετά τη λήξη του προγράµµατος (Παράρτηµα 14). Οι µαθητές συµπληρώνουν το τελικό ερωτηµατολόγιο, ενώ η αξιολόγηση ολοκληρώνεται από µια ζωντανή συζήτηση µε τους µαθητές που συµµετείχαν στο πρόγραµµα, η οποία και καταγράφεται σε βίντεο. Τα καταγραµµένα περιεχόµενα της συζήτησης αποτελούν υλικό πρόσθετης αξιολόγησης, το οποίο παράγεται υπό µορφή αναφοράς. Οι δάσκαλοι παραδίδουν την τελική τους αναφορά (Παράρτηµα 15). 2.2.8. Μέσα - Εργαλεία αξιολόγησης: Τα εργαλεία αξιολόγησης που χρησιµοποιούνται είναι τα ερωτηµατολόγια, οι εκθέσεις και οι προσωπικές ή οµαδικές συζητήσεις που βιντεοσκοπούνται. Οι µαθητές συµπληρώνουν ερωτηµατολόγια καθ όλη τη διάρκεια του προγράµµατος διδασκαλίας και στο τέλος διενεργούνται οµαδικές συζητήσεις, οι οποίες καταγράφονται στο βίντεο, για περαιτέρω αξιολόγηση κάποιων ιδιαίτερων σηµείων που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης. Οι δάσκαλοι, εκτός από τις πιθανές παρατηρήσεις τους καθ όλη τη φάση υλοποίησης, παραδίδουν µια τελική έκθεση, η οποία ακολουθεί µια συγκεκριµένη δοµή, ενώ παράλληλα τους προτρέπει να θίξουν όποιο σηµείο κατά την κρίση τους θεωρούν σηµαντικό. Αντίστοιχες εκθέσεις γίνονται τόσο από την υποστηρικτική οµάδα, όσο και από την ερευνητική οµάδα του προγράµµατος, η οποία παρακολουθεί το σύνολο των τηλεδιασκέψεων. 2.2.9. Συλλογή δεδοµένων Επεξεργασία - Ανάλυση δεδοµένων: Η συλλογή δεδοµένων πραγµατοποιείται αµέσως µετά τη συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων, ενώ οι εκθέσεις και οι οµαδικές συνεντεύξεις πραγµατοποιούνται µετά το τέλος του προγράµµατος. Η επεξεργασία των στοιχείων του ερωτηµατολογίου γίνεται µε τη χρήση λογιστικών φύλλων, ενώ προγραµµατίζεται και η χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS. Η επεξεργασία των εκθέσεων και των οµαδικών συνεντεύξεων ακολουθεί τη µεθοδολογία της ποιοτικής ανάλυσης. 2.2.10. Παρουσίαση αποτελεσµάτων: Τα αποτελέσµατα παρουσιάζονται µε δοµηµένο τρόπο. Για την παρουσίαση των αποτελεσµάτων των ερωτηµατολογίων δηµιουργούνται πίνακες, στους οποίους παρουσιάζεται το αντικείµενο που αξιολογείται και δίδεται ο µέσος όρος των απαντήσεων από µια κλίµακα µεταξύ 1-5 (Συµφωνώ απόλυτα (5), Συµφωνώ (4), εν έχω άποψη (3), ιαφωνώ(2), ιαφωνώ απόλυτα (1)). Επιπρόσθετα, παρατίθεται συνδυαστική ανάλυση των αποτελεσµάτων και συµπερασµατική διατύπωση των κύριων σηµείων. Ακολούθως, προτείνεται η ανάληψη συγκεκριµένων βελτιωτικών ενεργειών και δράσεων. Τα αποτελέσµατα των εκθέσεων και των οµαδικών συνεντεύξεων παρουσιάζονται υπό µορφή σηµείων και παρατηρήσεων. Στο τέλος τα αποτελέσµατα των ερωτηµατολογίων, των εκθέσεων και των οµαδικών συνεντεύξεων αποτελούν το κύριο υλικό για τη δηµιουργία της τελικής έκθεσης αξιολόγησης, η οποία παραθέτει τα τελικά συµπεράσµατα της έρευνας και προτείνει την ανάληψη συγκεκριµένων βελτιωτικών µέτρων. 2.2.11. Αξιοποίηση αποτελεσµάτων: Η αξιοποίηση των αποτελεσµάτων είναι δυναµική,, µε τη λήψη άµεσων αποφάσεων, αν αυτό κριθεί αναγκαίο, µε την έννοια ότι τα αποτελέσµατα αξιολόγησης µιας φάσης είναι δυνατό να επηρεάσουν την υλοποίηση της επόµενης. Η κύρια χρησιµότητα των αποτελεσµάτων αξιολόγησης είναι η βελτίωση του συστήµατος διδασκαλίας σε µακροπρόθεσµη βάση. 31
Το ηµοτικό Σχολείο στην Κοινωνία της Πληροφορίας Βήµατα αξιολόγησης Περιγραφή 1. Ο στόχος αξιολόγησης Βελτίωση µέσων και µεθόδων και εργαλείων του µαθησιακού συστήµατος 2. Το αντικείµενο της αξιολόγησης Αξιολόγηση διδακτικής και παιδαγωγικής προσέγγισης (οριοθέτηση περιοχής αξιολόγησης) Καταγραφή και αξιολόγηση των ενδεχόµενων κοινωνικών επιπτώσεων 3. Το υποκείµενο της αξιολόγησης Οι µαθητές (ποιον αξιολογούµε) Οι δάσκαλοι Το σχολείο Ο τεχνολογικός εξοπλισµός και τα εκπαιδευτικά εργαλεία 4. Φορείς αξιολόγησης (ποιοι αξιολογούν) Οι µαθητές Οι δάσκαλοι Η υποστηρικτική οµάδα Η ερευνητική οµάδα 5. Ασφαλιστικές δικλείδες αξιολόγησης Ανάπτυξη τεχνικών για τη διασφάλιση της αξιοπιστίας των αποτελεσµάτων 6. Κριτήρια αξιολόγησης Αξιολόγηση γνώσεων και δεξιοτήτων των µαθητών Αξιολόγηση γνώσεων και δεξιοτήτων των δασκάλων Αξιολόγηση τεχνολογικού εξοπλισµού Αξιολόγηση της διδακτικής µεθοδολογίας από την πλευρά των µαθητών Αξιολόγηση της διδακτικής µεθοδολογίας από την πλευρά των δασκάλων Αξιολόγηση κοινωνικής επίπτωσης από την πλευρά των µαθητών Αξιολόγηση κοινωνικής επίπτωσης από την πλευρά των δασκάλων 7. Χρονισµός αξιολόγησης Προϋπολογιστικός (Exante) Συνεχούς παρακολούθησης (On Going) Απολογιστικός (Ex post) 8. Μέσα - Εργαλεία αξιολόγησης Ερωτηµατολόγια Εκθέσεις αναφορές Οµαδικές συνεντεύξεις 9. Συλλογή δεδοµένων - Επεξεργασία ανάλυση δεδοµένων Η συλλογή δεδοµένων είναι άµεση και συνεχής Λογιστικά φύλλα SPSS Ποιοτική Ποσοτική ανάλυση 10. Παρουσίαση αποτελεσµάτων Οµογενοποιηµένοι πίνακες οµηµένες εκθέσεις - αναφορές Προτάσεις για βελτιωτικές ενέργειες 11. Αξιοποίηση αποτελεσµάτων Άµεση Απολογιστική Πίνακας 2.1: Τα 11 βήµατα της µεθοδολογίας αξιολόγησης Ο ΥΣΣΕΑΣ 32