Δρ. Γεώργιος Χαραλαμπόπουλος Διδάκτωρ Ακουστικής Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ Γενικός Διευθυντής Acoustic Science Ο.Ε. Θόρυβος: Μια Ανεπιθύμητη Εξωστρέφια Πτυχές του προβλήματος της ηχορρύπανσης Θεσμικό κενό Τεχνικές Λύσεις Κατηγορίες προβλημάτων Παρεμβάσεις Λύσεις
Ήχος - Θόρυβος Βασικές έννοιες - Αρχές
Θόρυβος Ήχος: Ερέθισμα του ακουστικού οργάνου Θόρυβος: Ενοχλητικός ήχος («υποκειμενικός» ορισμός) Στατιστικά κριτήρια «ενοχλητικών» ήχων: Υψηλή ένταση Συχνοτικό περιεχόμενο που δεν απαντάται στη φύση Ακρόαση σε «λάθος» στιγμές (π.χ. εργασία, ανάπαυση κλπ) Φυσική έκφραση: Ταλάντωση ακουστικής πίεσης (Pa) πρακτικά εξετάζεται η «ενεργός τιμή της» σε db. Η μέτρηση θορύβου πραγματοποιείται με ηχόμετρα. Ήχος Θόρυβος
Στάθμη ήχου [db] Το ακουστικό πεδίο του ανθρώπινου αφτιού κατώφλιο πόνου κατώφλιο ακουστότητας Συχνότητα ήχου [Hz] Εξάρτηση ακουστότητας από τη συχνότητα Ήχος Θόρυβος
Επιπτώσεις δυσμενούς ηχητικού περιβάλλοντος Αρνητικές επιπτώσεις ακατάλληλου ηχητικού περιβάλλοντος: i. Επιπτώσεις στο σύστημα ακοής του ανθρώπου (ακουστική κόπωση και/ή κώφωση), ii. Γενικότερες επιπτώσεις στην υγεία, iii. Επιπτώσεις στην εργασία Στις αρνητικές επιπτώσεις συμβάλλουν: i. Η ένταση του ήχου, ii. Η σύσταση του φάσματος συχνοτήτων, iii. Η διάρκεια έκθεσης στον ήχο, iv. Το προβλέψιμο ή μη του ήχου, v. Η κατανομή της ηχητικής ενέργειας στο χρόνο, κατά την εκπομπή ενός ηχητικού γεγονότος. Ήχος Θόρυβος
Περιβαλλοντικός θόρυβος Είδη Νομοθεσία
Πηγές περιβαλλοντικού θορύβου Περιβαλλοντικός θόρυβος: Μετάδοση σε εξωτερικούς χώρους Κυκλοφοριακός θόρυβος Θόρυβος Η/Μ εγκαταστάσεων σε εξωτερικούς χώρους Θόρυβος μέσων σταθερής τροχιάς Αεροπορικός θόρυβος Θόρυβος κέντρων διασκέδασης Περιβαλλοντικός θόρυβος
Νομοθεσία κυκλοφοριακού θορύβου Όρια για σχεδιασμό χρήσης γης οδικά έργα Ανώτατα επιτρεπόμενα κατά ΦΕΚ 204 /09.02.12: Ο ανώτατος δείκτης Lden (24 ωρ.): 70 db(a) Ο ανώτατος δείκτης Lnight (8 ωρ. νυχτερινό): 60dB(A) Χρονικές περίοδοι εφαρμογής των ανωτέρω δεικτών: α. Χρονική περίοδος ημέρας: από 07:00 έως 19:00 β. Χρονική περίοδος απογευματινή: από 19:00 έως 23:00 γ. Χρονική περίοδος νύκτας: από 23:00 έως 07:00 Μετρήσεις σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2002/49/ΕΚ Περιβαλλοντικός θόρυβος
Προβλήματα νομοθεσίας κυκλοφοριακού θορύβου Δυσκολία μέτρησης (ετήσιοι δείκτες - όχι απαραίτητα αντιπροσωπευτική δειγματοληψία ανά ημέρα, 24ωρες μετρήσεις, ύψος μέτρησης 4m) Μέχρι στιγμής δεν λαμβάνονται υπ όψιν χαρακτηριστικά της φύσης των θορυβικών περιστατικών (συχνότητας, διάρκειας κλπ). Χρήση ορίων πρακτικά μόνο για τις μελέτες σχεδιασμού (δεν αντιμετωπίζονται εύκολα τα υφιστάμενα προβλήματα εντός αστικού ιστού) Δεν καθορίζονται ευθύνες ως προς την αντιμετώπιση: α) Πολιτεία (σχεδιασμός); β) Άτομο/οδηγός (πηγή θορύβου); γ) Αυθαιρεσία κτιρίων (δέκτης σε «λάθος» σημείο); Περιβαλλοντικός θόρυβος
Σιδηροδρομικός Αεροπορικός θόρυβος Δεν υπάρχει ειδική νομοθεσία για το σιδηροδρομικό θόρυβο: Στην πράξη χρησιμοποιούνται τα όρια του κυκλοφοριακού. Δεν υπάρχει νομοθεσία για τον αεροπορικό θόρυβο: Στην πράξη χρησιμοποιούνται θεωρήσεις κατά περίπτωση. Αυτά τα είδη θορύβου θεωρητικά αντιμετωπίζονται κατά το σχεδιασμό. Στην Ελλάδα είναι σε εκκρεμότητα πολλές περιπτώσεις ανεπαρκούς/λανθασμένου ή απλά τεχνικά ανέφικτου σχεδιασμού (αεροπορικού σιδηροδρομικού οδικού) που έχουν οδηγήσει σε προσφυγές (Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος, Γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου, γραμμή ΗΣΑΠ κ.α.). Περιβαλλοντικός θόρυβος
Νομοθεσία περιβαλλοντικού θορύβου εγκαταστάσεων Π.Δ. 1180/81: Ανώτατες ηχοστάθμες στο όριο μιας ιδιοκτησίας για την αδειοδότηση της εγκατάστασης. Διάκριση ανάλογα με τη χρήση γης: Χρήση γης Όριο ηχοστάθμης [db(a)] Περιοχές που επικρατεί το αστικό στοιχείο 50 Περιοχές που επικρατεί εξ ίσου το αστικό και το βιομηχανικό στοιχείο 55 Περιοχές που επικρατεί το βιομηχανικό στοιχείο 65 Νομοθετημένες βιομηχανικές περιοχές 70 Όρια για τις εκπομπές της εξεταζόμενης εγκατάστασης μόνο (απαλλαγμένα από background noise) Πρακτικά οι δημόσιοι φορείς χρησιμοποιούν την ανωτέρω νομοθεσία και για τον έλεγχο (κατόπιν καταγγελίας) εγκαταστάσεων όπου δεν απαιτείται αδειοδότηση κατά το ΠΔ 1180/81 (π.χ. Η/Μ εξοπλισμός σε κοινά κτίρια) Περιβαλλοντικός θόρυβος
Προβλήματα νομοθεσίας περιβαλλοντικού θορύβου εγκαταστάσεων Όρια ανεξάρτητα της ύπαρξης γειτόνων (άγνοια ειδικών περιπτώσεων) Άγνοια background noise: Εξυπηρετεί τις ανάγκες αδειοδότησης μίας μεμονωμένης εγκατάστασης, αλλά «αγνοεί» τον τελικό θόρυβο στους οχλούμενους. Συχνή δυσκολία μέτρησης background. Μεγάλη ασάφεια ως προς το δείκτη θορύβου, το ύψος, το χρόνο και τις συνθήκες μέτρησης Κενό αναφορικά με εγκαταστάσεις που δεν παράγουν θόρυβο οι ίδιες οι εγκαταστάσεις τους, αλλά οι «επισκέπτες» τους (π.χ. parking αυτοκινήτων, συνεργεία μετατροπής αυτοκινήτων, πίστες αυτοκινήτων κ.α.) Ανυπαρξία νομοθεσίας σχετικά με το θόρυβο της ανθρώπινης δραστηριότητας (π.χ. Luna parks, water parks κλπ νομοθεσία μόνο για την απόσταση από κατοικίες) Περιβαλλοντικός θόρυβος
Νομοθεσία θορύβου κέντρων διασκέδασης Υ.Α. Α5/3010/85: Ανώτατες ηχοστάθμες στο όριο ιδιοκτησίας του κέντρου όταν σε αυτό παράγονται 100dB(A) [ή 80dB(A)] με πρότυπη πηγή pink noise. Διάκριση ανάλογα με τη χρήση γης: Χρήση γης Όριο ηχοστάθμης [db(a)] Περιοχές καθαρά κατοικιών/ειδικής προστασίας 30 Περιοχές που επικρατεί το αστικό στοιχείο αλλά υπάρχουν και βιομηχανίες 35 Περιοχές που επικρατεί εξίσου το βιομηχανικό και το αστικό στοιχείο 40 Περιοχές που επικρατεί το βιομηχανικό στοιχείο αλλά υπάρχουν και κατοικίες 45 Περιοχές καθαρά, χωρίς κατοικίες Όρια για τις εκπομβιομηχανικές πές του εξεταζόμενου κέντρου μόνο (απαλλαγμένα από background noise) Διάκριση για α) στεγασμένα/υπαίθρια κέντρα, β) κέντρα σε επαφή με κτίριο κατοικιών, γ) για άδεια μουσικής 100dB(A) ή 80dB(A). Περιβαλλοντικός θόρυβος
Προβλήματα νομοθεσίας θορύβου κέντρων διασκέδασης Όρια ανεξάρτητα της ύπαρξης γειτόνων (πιθανή άγνοια ειδικών περιπτώσεων) Άγνοια background noise: Εξυπηρετεί τις ανάγκες αδειοδότησης μίας μεμονωμένης εγκατάστασης, αλλά «αγνοεί» τον τελικό θόρυβο στους οχλούμενους. «Δύσκολη» διαδικασία μέτρησης (ειδική οργάνωση ειδικός εξοπλισμός, αδυναμία ελέγχου κατά την κανονική λειτουργία) Ασάφεια ως προς το δείκτη θορύβου, το ύψος, το χρόνο και τις συνθήκες μέτρησης Πρακτικά πολλά κέντρα διασκέδασης λειτουργούν σε στάθμες θορύβου που δεν συμφωνούν με τις άδειές τους. Περιβαλλοντικός θόρυβος
Κτιριακός θόρυβος Νομοθεσία
Πηγές κτιριακού θορύβου Κτιριακός θόρυβος: Μετάδοση εντός χώρων κτιρίου Θόρυβος εγκαταστάσεων Εξωτερικός θόρυβος Θόρυβος από ανθρώπινες δραστηριότητες Ο κτιριακός θόρυβος συνδέεται απόλυτα με την επάρκεια της ηχομόνωσης του κτιρίου. Μερικές περιπτώσεις θορύβου εγκαταστάσεων εντός κτιρίου μπορεί να διέπονται από το προαναφερθέν ΠΔ 1180/81: Ευθύνη στην «πηγή θορύβου». Οι περισσότερες όμως περιπτώσεις διέπονται από τον κτιριοδομικό κανονισμό: Ευθύνη στον κατασκευαστή του κτιρίου (επάρκεια ηχομόνωσης), όχι στην πηγή. Κτιριακός θόρυβος
Νομοθεσία κτιριακής ηχομόνωσης Άρθρο 12 Κτιριοδομικού Κανονισμού: Κατάταξη σε κατηγορίες ακουστικής άνεσης Κατάταξη χώρου ανάλογα με τη χρήση του (κατοικία, γραφεία, εκπαίδευση, υγεία, συνάθροιση) Κατάταξη ειδών θορύβου ανάλογα με τη προέλευση (εξωτερικός, από γειτονική χρήση, από εγκαταστάσεις κλπ) Άρθρο 12: Θέσπιση ορίων τελικής ηχομόνωσης (ή τελικού ακουστικού περιβάλλοντος) απαίτηση μελέτης σύνθεσης λύσεων/υλικών για το τελικό αποτέλεσμα Προβλήματα: Πρακτική δυσκολία στην επίρριψη ευθύνης στον κατασκευαστή. Δεν υπάρχει επίσημη μέθοδος υπολογισμού/μελέτης (συνήθως χρήση EN 12354 ή DIN 4109 δυσανάλογη πολυπλοκότητα σε σχέση με την πιθανή απλότητα του προβλήματος ηχομόνωσης) Το άρθρο 12 είναι υποχρεωτικής εφαρμογής, αλλά όχι υποχρεωτικής υποβολής. Κτιριακός θόρυβος
Κτιριοδομικός Κανονισμός 1/2 Οι κανονισμοί ηχομόνωσης καθορίζονται από την ΠΑ 3046/304 στο ΦΕΚ 59 /Δ/ 3 ΦΕΒ 89. Παράμετροι: Rw και Rw: φαινόμενος και μη σταθμισμένος δείκτης ηχομείωσης Ln,w : σταθμισμένη κανονικοποιημένη στάθμη ηχητικής πίεσης κτυπογενούς ήχου LAeq: Ωριαία ισοδύναμη Α-ηχοστάθμη LpA: Α-ηχοστάθμη Κατηγορίες ακουστικής άνεσης: Α: υψηλή ακουστική άνεση Β: κανονική ακουστική άνεση Γ: χαμηλή ακουστική άνεσης (όταν δεν πληρούνται τα κριτήρια για τις Α/Β) Κτιριακός θόρυβος
Κτιριοδομικός Κανονισμός 2/2 Είδος κτιρίου (Ο πρώτος αναγραφόμενος αριθμός είναι για ακουστική άνεση Α, ενώ ο δεύτερος για ακουστική άνεση Β) Ηχομόνωση από γειτονικό χώρια κύριας ή βοηθητικής χρήσης. Ηχομόνωση από χώρους κοινής χρήσης Ηχομόνωση κατοικίας (διαμερίσματος) από άλλο χώρο κύριας χρήσης Ηχοπροστασία από: Εξωτ. θορύβους Θορύβους εγκαταστάσεων Ηχομόνωση ανάμεσα στους χώρους της ίδιας κατοικίας Ηχομόνωση κύριου χώρου από χώρους εγκαταστάσεων 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Rw Ln,w Rw Ln,w LAeq LpA Rw Rw Ln,w db db db db db(a) db(a) db db db ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΑΜΟΝΗ 54/50 55/60 - - 30/35 25/30 48/42 60/55 45/50 ΓΡΑΦΕΙΑ ΕΜΠΟΡΙΟ 52/48 60/65 58/52 52/55 35/40 30/35-55/53 55/60 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 57/50 58/65 58/55 52/55 30/35 25/30-60/55 45/50 ΥΓΕΙΑ 57/50 55/60 58/55 52/55 30/35 25/30-60/53 45/50 40/45 62/60 47/48 (25) (25) - (65) (45) ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΗ 65/60 Κτιριακός θόρυβος ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ
Αντιμετώπιση θορύβου Μελέτες Τεχνικές Λύσεις
Βήματα αντιμετώπισης θορύβου Πόση είναι η ηχορρύπανση; Βάσει Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας (2002/49 και εναρμόνιση στην Ελληνική ΦΕΚ 384/28-3-2006) πρέπει να χαραχθούν από την Πολιτεία στρατηγικοί χάρτες θορύβου στις μεγαλουπόλεις (χάρτες που δείχνουν τα ποσοστά έκθεσης του πληθυσμού σε κλιμακούμενες ηχοστάθμες): ΣΕ ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ Προσοχή όμως: Το πρόβλημα της ηχορρύπανσης είναι ΚΑΙ ατομικό. Πρακτικές καθημερινές περιπτώσεις; Χρήση (της όποιας) νομοθεσίας και απόδοση ευθύνης Μελέτη φαινομένων με σκοπό τον ορθό υπολογισμό λύσεων Αντιμετώ πιση θορύβου Κατασκευή μέτρων μείωσης θορύβου
Μελέτες περιβαλλοντικού θορύβου Βήμα 1ο: Μετρήσεις θορύβου (εγκατάστασης, κυκλοφορίας) Μετρήσεις στην ελεγχόμενη τοποθεσία (έλεγχος υπέρβασης) Μετρήσεις πλησίον των εντοπισμένων πηγών θορύβου (διερεύνηση) Πιανές μετρήσεις background noise ώστε να αφαιρεθεί από το συνολικά μετρούμενο θόρυβο (απομόνωση εξεταζόμενων πηγών) Βήμα 2: Υπολογισμός μέτρων ηχομείωσης Σε σύνθετα προβλήματα απαιτείται μοντελοποίηση μέσω λογισμικού ώστε να ελέγχονται εναλλακτικά σενάρια Υπολογισμοί σύμφωνα με διεθνή πρότυπα (π.χ. ISO 9614 ή VDI 2714/2720, NMPB-Routes-96, RMR/SRM II, Ecac Doc. 29) Αντιμετώπιση θορύβου
Παραδείγματα μοντέλων λογισμικού Αντιμετώπιση θορύβου
Παραδείγματα κατασκευών περιβαλλοντικής ηχομόνωσης Αντιμετώπιση θορύβου
Μελέτες κτιριακής ηχομόνωσης Μετρήσεις υφιστάμενης κατάστασης Υπολογισμός απαιτούμενων προσθηκών ηχομόνωσης (επενδύσεις, πλωτά δάπεδα, ψευδοροφές κλπ) ώστε να πληρούνται οι απαιτήσεις Χρήση βιβλιοθηκών υλικών ή πιστοποιητικών ηχομόνωσης Αντιμετώπιση θορύβου
Παραδείγματα βελτίωσης κτιριακής ηχομόνωσης Ενισχυτικά ηχομόνωσης για δάπεδα - τοιχοποιίες Αντιμετώπιση θορύβου
Ευχαριστώ για την προσοχή σας Θόρυβος: Μια Ανεπιθύμητη Εξωστρέφια