ΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ

ΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014-2020 ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ΣΤΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ 2014-2020 ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013 1

Α. Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ενώ η ελληνική οικονομία έχει ξεπεράσει τον κίνδυνο εξόδου από την ευρωζώνη και σίγουρα έχει ανακτηθεί η εμπιστοσύνη σε δημοσιονομικά θέματα σε επίπεδο χώραςη μεγάλη πρόκληση που βρίσκεται μπροστά μας είναι η ανάπτυξη και οι επενδύσεις. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό ότι στη σημερινή συγκυρία ο τουρισμός εξακολουθεί να διατηρεί τη δυναμική του ως ένας από τους βασικότερους πυλώνες της ελληνικής οικονομίας λειτουργώντας ως ο μοναδικός τομέας που: στηρίζει σταθερά την απασχόληση σχεδόν 800.000 εργαζομένων, (περισσότερο δηλαδή από το 20% του ιδιωτικού τομέα), συγκρατώντας την περαιτέρω αύξηση της ανεργίας η άμεση και έμμεση συνεισφορά του στο ΑΕΠ (σχεδόν 30 δις. ευρώ) προσεγγίζει το 20% με δυνατότητα να ξεπεράσει τα 50 δις. ευρώ μέχρι το 2020 καλύπτει σχεδόν το 40% του εξωτερικού ελλείμματος της χώρας η διεθνής ανταγωνιστικότητά του προϊόντος του είναι τουλάχιστον τριπλάσια από τον μέσο όρο της χώρας έχει τη δυνατότητα να αυξήσει την συμβολή του στο ΑΕΠ και την απασχόληση κατά 50% μέχρι το 2020. Τα δεδομένα αυτά τα οποία τεκμηριώνονται από όλες τις αναπτυξιακές μελέτες που έχουν εκπονηθεί την τελευταία περίοδο (ΙΟΒΕ, McKinsey, ΣΕΤΕ κλπ) αναδεικνύουν τη συμβολή της τουριστικής οικονομίας όχι μόνο στην προσπάθεια της χώρας για την δημοσιονομική της προσαρμογή και την αντιμετώπιση του εξωτερικού της χρέους αλλά και για την ταχύτερη ανάκαμψη της οικονομίας της, που αποτελεί την αναγκαία προϋπόθεση για την μείωση της ανεργίας αλλά και την σταθεροποίηση της κοινωνικής συνοχής. Β. Η ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΩΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014-2020 Στο πλαίσιο του σχεδιασμού της περιόδου 2014-20, ήδη στις Θέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Position Paper) σχετικά με την οριοθέτηση των προτεραιοτήτων χρηματοδότησης στην Ελλάδα 1 επισημαίνεται η ανάγκη στόχευσης των νέων χρηματοδοτικών πόρων σε τομείς (όπως ο Τουρισμός) με υψηλά συγκριτικά πλεονεκτήματα για την οικονομική κοινωνική ανάπτυξη της χώρας. Παρόμοιες αναφορές στη σημασία του Τουρισμού έγιναν τόσο από τον Πρωθυπουργό και τους δύο συναρμόδιους Υπουργούς, όσο και από τον Επίτροπο Hahn στο 1 ο Αναπτυξιακό Συνέδριο στην Αθήνα. Η δημιουργία αυτόνομου Υπουργείου Τουρισμού αναδεικνύει με έμφαση την πολιτική βούληση για την ανάπτυξη μίας ολοκληρωμένης Εθνικής Στρατηγικής Ανάπτυξης εντός της οποίας ο Τουρισμός έχει τον κεντρικό ρόλο με άξονες την επιχειρηματικότητα, τους 1 Βλ. Θέση των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την ανάπτυξη συμφωνίας εταιρικής σχέσης και προγραμμάτων στην Ελλάδα για την περίοδο 2014-2020, Βρυξέλλες, 13.11.2012. 2

ανθρώπινους πόρους, την καινοτομία και την εξειδίκευση. Άποψή μας είναι ότι το νέο ΣΕΣ 2014-20 θα πρέπει να σχεδιαστεί στη βάση μιας Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής με τον Τουρισμό στη θέση που του αρμόζει και όχι το αντίστροφο. Διότι οι θεματικοί στόχοι που τίθενται στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Ευρώπη 2020, ανταγωνιστικότητα, περιβάλλον, έρευνα-καινοτομία, ΤΠΕ, υποδομές, απασχόληση, εκπαίδευση-κατάρτιση, θεσμική επάρκεια, είναι αυτονόητες αρχές και εμπεριέχουν ήδη σε σημαντικό βαθμό τον σχεδιασμό μας, θα πρέπει όμως στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης για το νέο ΕΣΠΑ να προτείνουμε με αποφασιστικότητα τις όποιες απαραίτητες προσαρμογές που θα απεικονίζουν τις αναπτυξιακές προτεραιότητες. Ο στρατηγικός προγραμματισμός του Υπουργείου μας για την επόμενη περίοδο επικεντρώνεται στα ακόλουθα: o Αλλαγή του παραδοσιακού μοντέλου «ήλιος-θάλασσα» με παράλληλη χρονική διεύρυνση της τουριστικής περιόδου και αύξηση του ποσοστού τουριστών υψηλού εισοδήματος. Το παραδοσιακό μοντέλο ανταποκρίθηκε με ταχύτητα στη ζήτηση την εποχή που αυτή αυξανόταν με υψηλούς ρυθμούς ενώ παράλληλα διευκόλυνε την διάχυση των ωφελειών της ανάπτυξης σε ευρύτατα κοινωνικά στρώματα. Εχει όμως ολοκληρώσει τον κύκλο του και τις δυνατότητές του. Τα θετικά του παραδοσιακού μοντέλου έχουν συνοδευτεί και από σοβαρά προβλήματα και αδιέξοδα: μαζικό και φθηνό τουρισμό περιορισμένο χρονικά, χαμηλής ποιότητας υπηρεσίες, διάχυτες υποδομές στο χώρο που έχουν καταστρέψει τους τουριστικούς μας πόρους, το περιβάλλον και το τοπίο.. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα το πλαίσιο δράσης μας έχει καταστεί πολύ πιο δυναμικό αλλά και απαιτητικό. Η θέση του τουρισμού γίνεται ισχυρότερη σε σύγκριση με άλλους τομείς, οι συσχετισμοί μεταξύ νέων και παραδοσιακών αγορών συνεχώς μεταβάλλονται. o Εμπλουτισμό του παρεχόμενου τουριστικού προϊόντος και ανάδειξη νέων και ειδικών μορφών τουρισμού (πχ τουρισμός κρουαζιέρας και θαλάσσιος, Συνεδριακός, Τουρισμός υγείας ευεξίας, city breaks, γαστρονομικός, θρησκευτικός). Η παγκοσμιοποίηση δεν έχει οδηγήσει μόνο σε ισοπέδωση αλλά αποτελεί ταυτόχρονα και μεγάλη ευκαιρία ανάπτυξης και αξιοποίησης των ποιοτικών κατά τόπους ιδιαιτεροτήτων που αποκτούν μεγάλη αναγνώριση και επομένως εμπορική αξία. Από τις παραδοσιακές αλλά και τις νέες αγορές αναδεικνύονται νέοι πελάτες με γνώσεις που αναζητούν την ποιότητα και την μοναδικότητα αλλά και με απαιτήσεις Τα προϊόντα και οι πόροι που έχει να προσφέρει ο τόπος μας είναι μοναδικά. Με την κατάλληλη αναγνώριση αλλά και την ευαισθησία που τους αρμόζει και στην τιμή που πραγματικά τους αξίζει πρέπει να τα διαθέτουμε στην αγορά. o Ανάδειξη της στρατηγικής σχέσης με τους τομείς του Πολιτισμού και του Περιβάλλοντος και αναβάθμιση και τουριστική αξιοποίηση χώρων αρχαιολογικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος καθώς και των περιβαλλοντικών πόρων. o Διαμόρφωση φιλικού επενδυτικού περιβάλλοντος. Σε αντίθεση με τις μέχρι σήμερα κυρίαρχες παραδοσιακές τουριστικές επενδύσεις, αποσπασματικές, κατά κανόνα 3

χαμηλής ποιότητας και συνεισφοράς στην ανταγωνιστικότητα αλλά και με ελλιπείς θεσμοθετημένες διαδικασίες ελέγχου, επιδιώκουμε την ανάδειξη και υποστήριξη σύνθετων και οργανωμένων τουριστικών επενδύσεων, μέσω: νέων τουριστικών προϊόντων (σύνθετα τουριστικά καταλύματα, οργανωμένοι τουριστικοί υποδοχείς), με αυστηρούς όρους, περιβαλλοντικούς και τεχνικούς οι οποίοι υπόκεινται στον έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας. χωροταξικής πολιτικής. Σε αντίθεση με την κοινή αντίληψη ότι πάσχουμε από έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού, η χώρα μας είναι ανα μονάδα επιφάνειας ίσως η πιο «σχεδιασμένη» χώρα στον κόσμο. Ωστόσο ο υφιστάμενος σχεδιασμός αποτελεί ένα ασφυκτικό και δύσκαμπτο πλαίσιο με ισχυρή προκατάληψη και αρνητική προδιάθεση προς μεγάλες και ποιοτικές επενδύσεις. Είναι χαρακτηριστικό για παράδειγμα ότι πρόσφατος νόμος για την βιοποικιλότητα στοχοποιεί τις επενδύσεις τύπου ΠΟΤΑ που αποτελούν ποιοτικές και ήπιες μορφές ανάπτυξης, εξαιρώντας τις από τη δυνατότητα χωροθέτησης σε περιοχές προστασίας ενώ δεν εξαιρεί a priori πχ διαλυτήρια πλοίων ή άλλες βαριές βιομηχανίες. Είμαστε κοντά στην ολοκλήρωση του νέου πλαισίου χωρικής οργάνωσης του τουρισμού, σε συνεργασία με το ΥΠΕΚΑ και το θεσμικό περιβάλλον διαμορφώνεται φιλικό προς τις επενδύσεις. απλοποίησης διαδικασιών και πλαισίου λειτουργίας (νομοθεσία, φορολόγηση), στρατηγικής marketing. o Υλοποίηση στρατηγικής σημασίας έργων υποδομής με έμφαση στις υποδομές και την πολυτροπικότητα αεροπορικών και θαλάσσιων μεταφορών, κυρίως στους τομείς του θαλάσσιου τουρισμού (κρουαζιέρα και sailing/yachting) καθώς και μικρότερων στοχευμένων έργων υποδομής για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας σε περιφερειακή και τοπική κλίμακα. o Εκπαίδευση και κατάρτιση των απασχολούμενων στον τουρισμό μέσω στοχευμένων προγραμμάτων με τομεακή και χωρική εξειδίκευση. o Βελτίωση του υφιστάμενου τουριστικού δυναμικού μέσω παρεμβάσεων για απόσυρση παλαιών και εκσυγχρονισμό υφιστάμενων τουριστικών καταλυμάτων. o Εκμετάλλευση συνεργειών ομοειδών τουριστικών επιχειρήσεων (clusters) και δημιουργία τουριστικών δικτύων (networks). o Θεσμικές μεταρρυθμίσεις και αξιοποίηση των ΤΠΕ οι οποίες αποτελούν βασικό εργαλείο της διοίκησης των επιχειρήσεων και της παροχής υπηρεσιών, ιδιαίτερα θα επιδιωχθεί η ανάπτυξη της ευρείας χρήσης ευρυζωνικών συστημάτων και ανάπτυξης εφαρμογών στην προβολή των τουριστικών προϊόντων και την πληροφόρηση των επισκεπτών. 4

Γ. Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΣΕΣ 2014-20: ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ o Χαρακτηριστικό του στρατηγικού σχεδίου και των δράσεων για τον τουρισμό είναι αφενός η οριζόντια εξάρτησή τους και η απαιτούμενη διατομεακή συνεργασία με φορείς τομεακών πολιτικών, εκ των οποίων εγγύτεροι είναι οι υποδομές και η πρασβασιμότητα, ο πολιτισμός, το περιβάλλον και η νησιωτικότητα/θαλάσσιος τουρισμός. Αφετέρου, και κυρίως, το προνομιακό πεδίο συνεργασίας είναι οι Περιφέρειες για τον από κοινού σχεδιασμό και διαχείριση ολοκληρωμένων δράσεων για την ανάδειξη των κατά περίπτωση ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων, των θεματικών και γεωγραφικών προορισμών, των εμπειριών αλλά και των τυχόν συνεργειών. Σημειώνεται ότι ο σχεδιασμός του ΣΕΣ 2014-20 ενσωματώνει ισχυρή χωρική διάσταση σε αντίθεση με προηγούμενες περιόδους. o Η χώρα μας είναι ιδιαίτερα προικισμένη και πλούσια σε πολιτιστικά αγαθά και περιβαλλοντικούς πόρους. Οσον αφορά στις συνέργειες με τον πολιτισμό η εμπειρία συνεργασίας είναι δεδομένη και οι δράσεις θα πρέπει να επιλεγούν με στόχο την συμπληρωματικότητα και έγκαιρη ολοκλήρωση τους. Ειδικά όσον αφορά τον τομέα του περιβάλλοντος η συνεργασία θα στοχεύσει αφενός στην υψηλή προτεραιότητα ολοκλήρωσης υποδομών σε τουριστικές περιοχές αλλά και κυρίως στην διαμόρφωση ολοκληρωμένων δράσεων προστασίας, ανάδειξης και κατάλληλης αξιοποίησης προορισμών με ιδιαίτερη οικολογική αξία. Εκτός από την επιβολή των όρων και περιορισμών που μπορεί να αναπτυχθεί η επιχειρηματική δραστηριότητα, θα αναζητηθούν οι συνέργειες ώστε ο φυσικός πλούτος της χώρας να αποτελέσει βασικη διάσταση και να στηρίξει την ανάπτυξη με εναλλακτικές μορφές τουρισμού και δραστηριότητες σχετικές με το περιβάλλον. o Σε ό,τι αφορά τη συνεργασία μας με τις Περιφέρειες, αυτές αφορούν στον σχεδιασμό ολοκληρωμένων πολυταμειακών δράσεων, τόσο τομεακών για την ενίσχυση εναλλακτικών μορφών τουρισμού όσο και χωρικών με τη συμμετοχή τοπικών φορέων, ΟΤΑ, επιχειρήσεων, κοινωνικών εταίρων, τόσο ενδο- όσο και δια-περιφερειακά. Οι δράσεις μπορεί να περιλαμβάνουν κρατικές ενισχύσεις, δράσεις ΤΠΕ, έργα υποδομής, δράσεις προώθησης κτλ, ενώ θα συνδέονται και με τις κατευθύνσεις του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό. Οι πρωτοβουλίες της ΕΕ για τις Community led Local Developments και τις Ιntegrated Territorial Investments κινούνται στην κατεύθυνση αυτή. o Στόχος μας είναι στο επόμενο διάστημα να προσδιορίσουμε και να επιλέξουμε σε κάθε περιφέρεια τις δράσεις αυτές διαμορφώνοντας προγράμματα που θα αναδείξουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των περιοχών σε συνεργασία με τοπικούς και κεντρικούς εταίρους που θα συμμετάσχουν και στην υλοποίησή τους όπως ΟΤΑ, επαγγελματικοί φορείς, επιχειρήσεις, πανεπιστήμια κοκ και σε δράσεις που θα ενσωματώνουν προσδιορισμένα απαιτούμενα τεχνικά έργα πχ την αναβάθμιση ή την ανάδειξη ενός μνημείων, τόπων ή διαδρομών φυσικού κάλλους, στοχευμένα προγράμματα ενίσχυσης τοπικών επιχειρήσεων, προγράμματα κατάρτισης, στήριξης της επιχειρηματικότητας, συνεργασίας ομοειδών επιχειρήσεων, εφαρμογών ΤΠΕ αλλά και πρακτικές παρεμβάσεις που μπορεί να αφορούν πχ την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, την λειτουργία τουριστικών καταλυμάτων και εστιατορίων, ωράριο καταστημάτων, διεξαγωγή γεγονότων προσέλκυσης κοινού εκτός περιόδων αιχμής κτλ. Ο στόχος θα είναι η κατά περίπτωση εξειδίκευση και ενίσχυση της τουριστικής «εμπειρίας» που ενσωματώνει ο κάθε προορισμός και εν τέλει της ανταγωνιστικότητας και εμπορικής αξίας των προϊόντων και υπηρεσιών. 5

Άλλες δράσεις του Υπουργείου μπορούν να συνοψιστούν κυρίως στα ακόλουθα: o Συνέχιση των θεσμικών μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνουν τόσο διοικητικές ενέργειες όσο και αξιοποίηση των ΤΠΕ και ιδιαίτερα με την ανανέωση του Μητρώου Τουριστικών Επιχειρήσεων και την ψηφιοποίηση των διαδικασιών εξυπηρέτησης τουριστικών επιχειρήσεων και επενδυτών o Εκσυγχρονισμός των διαδικασιών και των προδιαγραφών πιστοποίησης πάσης φύσεως τουριστικών υπηρεσιών. o Ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας στον τουρισμό με διασύνδεση Επιχειρήσεων με κέντρα Έρευνας και Καινοτομίας και την τριτοβάθμια εκπαίδευση (Πανεπιστήμια και ΤΕΙ), ανάπτυξη της δικτύωσης (clusters) και της ευφυούς εξειδίκευσης (smart specialization) o Καινοτόμα προγράμματα κατάρτισης και ενίσχυσης της απασχόλησης που να ενσωματώνουν νέες μεθόδους εκμάθησης και απαιτούμενες δεξιότητες για τις όλο και υψηλότερες απαιτήσεις υπηρεσιών φιλοξενίας, ιδιαίτερα στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού. o Σημαντικά έργα υποδομής στρατηγικής σημασίας για τον τουρισμό, όπως υποδομές τερματικού λιμένα κρουαζιέρας, το δίκτυο τουριστικών λιμένων, η ανάπλαση του παραλιακού μετώπου, Συνεδριακές υποδομές, αναβάθμιση των πυλών εισόδου (αεροδρομίων και λιμένων) της χώρας, οι παρεμβάσεις για τη βελτίωση της εικόνας μεγάλων αστικών κέντρων κ.α. o Στοχευμένα έργα υποδομής που να ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα τουριστικών προορισμών αναδεικνύοντας τα σημαντικά τους στοιχεία πχ επιλεγμένες τουριστικές διαδρομές, τουριστικά περίπτερα σε επιλεγμένους προορισμούς, ανάδειξη τοπικού τουριστικού αποθέματος (παλιές βιοτεχνίες, μνημεία, δίκτυα πολιτιστικών διαδρομών), υποδομές οικοτουριστικής ανάπτυξης κτλ o Δράσεις στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος όπως δράσεις ενεργειακής διαχείρισης τουριστικών εγκαταστάσεων και καταλυμάτων, έργα διαχείρισης αποβλήτων και υδάτινων πόρων σε τουριστικούς προορισμούς, δράσεις περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και κατάρτισης εμπλεκομένων στελεχών κ.α. o Ενίσχυση της εξωστρέφειας και της διασυνοριακής συνεργασίας o Δράσεις ανάπλασης υποβαθμισμένων περιοχών τουριστικού ενδιαφέροντος με απόσυρση εγκαταλειμμένων τουριστικών μονάδων (αρχικά με πιλοτικά προγράμματα και στη συνέχεια με επέκτασή τους) Δ. Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΣΕΣ 2014-20: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Άποψή μας είναι ότι η θέση του Τουρισμού ως τομέα ήταν αναντίστοιχη των πόρων και της προγραμματικής ανάδειξής του στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-13, κυρίως λόγω της έλλειψης στρατηγικού σχεδιασμού πίσω από τις σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις. Το αποτέλεσμα ήταν όχι τόσο η ανεπαρκής ενίσχυση στη μικρή κλίμακα όσο η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού και προγραμματισμού που να οδηγεί σε μετρήσιμα και ελεγχόμενα αποτελέσματα στη μεγάλη κλίμακα. Αναφέρεται συχνά το επιχείρημα ότι η χρηματοδότηση του Τουρισμού ήταν πολύ υψηλή σε ποσοτικούς όρους. Οι πόροι αυτοί όμως δεν αξιοποιήθηκαν πλήρως ακριβώς επειδή δεν κατευθύνθηκαν με οργανωμένο, στοχευμένο και ενιαίο τρόπο από αρμόδιο φορέα πολιτικής. 6

Πρωτεύουσα σημασία για εμάς έχει ο συνεκτικός και στο πλαίσιο σχεδίου προγραμματισμός ενώ αυτή καθαυτή η υλοποίηση των δράσεων μπορεί να γίνεται από τις κατά περίπτωση δομές με την απαιτούμενη τεχνογνωσία και εμπειρία. Στο πλαίσιο λοιπόν του σχεδιασμού της επόμενης Προγραμματικής Περιόδου ο Τουρισμός διεκδικεί διακριτό ρόλο στον προγραμματισμό και σχεδιασμό ιδιαίτερα δράσεων επιχειρηματικότητας, εκπαίδευσης/κατάρτισης και υποδομών που να προσαρμόζονται στις δυναμικές ανάγκες της τουριστικής αγοράς και αφετέρου λοιπών άυλων δράσεων και έργων υποδομής. Συγκεκριμένα θα επιδιώξουμε: o τη δημιουργία διακριτού άξονα για τον τουρισμό στο πλαίσιο του προγράμματος επιχειρηματικότητας/ανταγωνιστικότητας για τον οποίο το Υπουργείο Τουρισμού θα έχει πρωτεύοντα ρόλο στον προγραμματισμό των επιμέρους δράσεων. Με τον τρόπο αυτόν ενισχύεται η ταχύτητα και ευελιξία απόκρισης του Υπουργείου στις ανάγκες της αγοράς του τουρισμού αλλά και η ευχέρεια για προγραμματισμό στοχευμένων δράσεων ενισχύσεων. o Αντίστοιχα, τον διακριτό προγραμματισμό και υλοποίηση δράσεων με πρωτεύονται λόγο του Υπουργείου στους τομείς της εκπαίδευσης και κατάρτισης μέσω διακριτού άξονα στο πλαίσιο του Προγράμματος Ανθρώπινων Πόρων. o Τον από κοινού με τα συναρμόδια Υπουργεία προγραμματισμό μεγάλων στρατηγικών έργων υποδομής κρίσιμων για τον τουρισμό, όπως ο τερματικός λιμένας κρουαζιερόπλοιων, οι υποδομές προσβασιμότητας, το δίκτυο τουριστικών λιμένων, η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, η αναβάθμιση των πυλών εισόδου (αεροδρομίων και λιμένων) της χώρας κ.α. o Την αναβάθμιση της τουριστικής εικόνας των αστικών κέντρων με παρεμβάσεις για την αποκατάσταση της ελκυστικότητας και ασφάλειας των πόλεων και την καθιέρωσή τους ως τουριστικών προορισμών city break. Πιθανά στην περίπτωση Αθήνας και της Αθήνας και Θεσσαλονίκης αυτό θα σήμαινε δημιουργία αυτόνομου υποπρογράμματος. o Τον καθορισμό διακριτών κωδικών θεματικής προτεραιότητας με δράσεις τουρισμού ανά τομεακό και περιφερειακό επιχειρησιακό πρόγραμμα. Το επόμενο διάστημα θα εντατικοποιήσουμε τις επαφές μας με την Περιφέρεια στο πλαίσιο των ανωτέρω και θα επιδιώξουμε από την πλευρά μας τη στενή συνεργασία για την εκπόνηση των αναπτυξιακών προτάσεών μας για τον τουρισμό της περιοχής. Ελπίζουμε σε μια παραγωγική και γόνιμη, αν και πιεστική, περίοδο. 7