- 3 - ΚΟΙΝΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ ΠΑ ΠΣ 2011

- 2 -

- 3 - ΚΟΙΝΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ ΠΑ ΠΣ 2011 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Κάθε χρόνο η Πολεµική Αεροπορία και το Πυροσβεστικό Σώµα, συνεργάζονται για την επίτευξη του κοινού στόχου επιτυχούς καταπολέµησης των ασικών Πυρκαγιών, της προστασίας του φυσικού πλούτου της χώρας αλλά και της περιουσίας του συµπολίτη µας. Αυτή είναι µια ιδιαίτερα απαιτητική και δύσκολη αποστολή, στην οποία το εµπλεκόµενο προσωπικό ανταποκρίνεται επιδεικνύοντας υψηλό αίσθηµα ευθύνης, επαγγελµατισµό, ακόµη και αυταπάρνηση. Οι συνεχώς αυξανόµενες επιχειρησιακές απαιτήσεις κάνουν επιβεβληµένη την, όσο γίνεται, στενότερη συνεργασία µεταξύ ΠΑ και ΠΣ. Για την αύξηση τόσο της αποτελεσµατικότητας της αεροπυρόσβεσης όσο και της ασφάλειας πτήσεων και εδάφους, είναι ανάγκη, η συνεργασία αυτή να εκτείνεται, εκτός από τον τοµέα των επιχειρήσεων και στον τοµέα της εκπαίδευσης. Στο πνεύµα της συνεργασίας αυτής επιχειρείται για τρίτη φορά συνεκπαίδευση των εµπλεκόµενων στελεχών µε τη διεξαγωγή κοινού σεµιναρίου. Με το τρίτο κοινό σεµινάριο αεροπυρόσβεσης µεταξύ ΠΑ και ΠΣ, γίνεται προσπάθεια να διευρυνθούν ακόµη περισσότερο οι βάσεις για την συνεκπαίδευση του προσωπικού των δυο φορέων. Μέσα από την προσωπική επαφή που θα προκύψει, δηµιουργούνται οι συνθήκες για ανταλλαγή γνώσεων και εµπειριών αλλά και για καλλιέργεια κοινής γλώσσας επικοινωνίας. Το πρόγραµµα και το περιεχόµενο του σεµιναρίου έχει προσαρµοστεί στις εκπαιδευτικές ανάγκες των στελεχών, αφού λήφθηκαν υπόψη οι παρατηρήσεις και εισηγήσεις των συµµετεχόντων των σεµιναρίων που έχουν προηγηθεί. Για λόγους εξοικονόµησης πόρων, δεν διανέµεται έντυπο και ψηφιοποιηµένο υλικό, όπως είχε γίνει στα προηγούµενα σεµινάρια. Παρά ταύτα έγινε προσπάθεια εκµετάλλευσης των σύγχρονων µέσων της τεχνολογίας ώστε οι ενδιαφερόµενοι να έχουν πρόσβαση στο υλικό του σεµιναρίου µέσω των ιστοτόπων της ΠΑ και του ΠΣ στο διαδίκτυο.

- 4 - ΚΟΙΝΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ ΠΑ ΠΣ 2011 Για την οργάνωση και διεξαγωγή του σεµιναρίου συνεργάστηκαν δύο Οµάδες Εργασίας, µία της Πολεµικής Αεροπορίας και µία του Πυροσβεστικού Σώµατος. ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ Σµχος (Ι) Γεωρ. Τσιάνος Σµχος (Ι) ηµ. Παχώµης Επγος (Ι) Αναστ. Τοπάλογλου Επγος (ΧΕΜ) ιον. Σάµπαλος Σγος (Ι) Νικ. Τζιούκαλιας ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ ΣΩΜΑ Πύραρχος Κων. Παπαγεωργίου Πυραγός Βασ. Κατσιγιάννης Πυραγός Καλ. Καλουδόπουλος Υποπυραγός Αντ. Κωσταρόπουλος Υποπυραγός Γεώρ. Κονίδας Σγος (Ι) Νικ. Ζαχαράκης Υπσγός (Ι) Χρηστ. Σταθάς

- 5 - ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΙΝΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ ΠΑ ΠΣ 2011 1 η ΗΜΕΡΑ ΧΡΟΝΟΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΟΜΙΛΗΤΕΣ 08:00 09:00 Μικροδεξίωση 09:00 09:20 Υποδοχή - Προσφωνήσεις 09:20 09:40 Πολιτική Προστασία Αρχιπύραρχος Αργ. Βελέντζας 09:40 10:20 - Τύποι και Χαρακτηριστικά Πυρκαγιών. - Ορολογία Πεδίου Επιχειρήσεων Αερ/σης 10:20 10:30 ιάλειµµα 10:30 11:10 - Επιχειρήσεις επίγειων δυνάµεων πυρόσβεσης 11:10 11:30 ιάλειµµα 11:30 12:00 - Τακτική και διαδικασίες επίγειων δυνάµεων πυρόσβεσης - Χρησιµοποίηση Εναερίων Μέσων. Αντιπύραρχος Χρήστος Λάµπρης Αντιπύραρχος Χρήστος Λάµπρης Αντιπύραρχος Χρήστος Λάµπρης 12:00-12:30 - Τακτική Αεροπυρόσβεσης Σµήναρχος Γεωρ. Τσιάνος 12:30-12:40 ιάλειµµα 12:40 13:10 - Οργάνωση ΠΑ κατά τη διάρκεια της Πυροσβεστικής Περιόδου 13:10 13:50 Ισχύουσες ιαταγές Αεροπυρόσβεσης - Επιχειρήσεις - Ασφάλεια Πτήσεων - ιαδικασίες Αεροσκαφών Υποσµηναγός Χρήστος Σταθάς Επισµηναγός ιονύσιος Σάµπαλος

- 6 - ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΙΝΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ ΠΑ ΠΣ 2011 2 η ΗΜΕΡΑ ΧΡΟΝΟΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΟΜΙΛΗΤΕΣ 08:00 08:30 Προσέλευση Παράθεση Ροφήµατος 08:30 09:30 - Οργάνωση ΠΣ,ΣΚΕ,ΣΕΚΥΠΣ (Μέσα υνατότητες). - Σύστηµα Ενεργοποίησης Εναερίων Μέσων. 09:30-09:40 ιάλειµµα 09:40 10:20 - Επικοινωνία - Ραδιοτηλεφωνία - Φρασεολογία 10:20 10:40 ιάλειµµα 10:40 11:20 - Εξάσκηση στην Επικοινωνία - Φρασεολογία 11:20 11:30 ιάλειµµα 11:30 12:30 - Προβολή Βίντεο - Ακρόαση Ηχητικού Αποσπάσµατος Επικοινωνίας Υποστράτηγος Κων. Πετρόπουλος Σµηναγός Νικόλαος Ζαχαράκης Αντιπύραρχος Χρήστος Λάµπρης Σµηναγός Νικόλαος Ζαχαράκης Αντιπύραρχος Χρήστος Λάµπρης Σµηναγός Νικόλαος Ζαχαράκης 12:30 12:40 ιάλειµµα 12:40 13:20 Συζήτηση Ανταλλαγή Εµπειριών Υποστρατηγός Κων. Πετρόπουλος Σµήναρχος Γεωρ. Τσιάνος 13:20 13:30 Αποφώνηση Υποστρατηγός Κων. Πετρόπουλος Σµήναρχος Γεωρ. Τσιάνος

- 7 - ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΚΑΥΣΗ 8 ΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ 12 ΤΑΚΤΙΚΗ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ 20 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ Ο 28 ΙΣΧΥΟΥΣΕΣ ΙΑΤΑΓΕΣ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ 35 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ 42 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ 46 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 56

- 8 - ΒΛΑΣΤΗΣΗ - ΚΑΥΣΗ Η ΒΛΑΣΤΗΣΗ χωρίζεται σε τρεις µεγάλες κατηγορίες τα δένδρα και τους θάµνους, στους πόες και τα φρύγανα. Τα δένδρα, οι θάµνοι και τα φρύγανα έχουν ξυλώδη κορµό ενώ οι πόες στερούνται. Τα φρύγανα είναι ηµισφαιρικοί, χαµηλού ύψους, ακανθώδεις, γενικά φυλλοβόλοι θάµνοι που είναι προσαρµοσµένοι σε φτωχά εδάφη χαµηλής υγρασίας. Τα φρύγανα είναι πολύ διαδεδοµένα σε παραθαλάσσιες περιοχές ιδιαίτερα εκεί που υπάρχει έλλειψη νερού και ταυτόχρονα ασκείται έντονη βόσκηση (υπερβόσκηση). Οι πόες στερούνται ξυλώδους κορµού και χωρίζονται σε δύο µεγάλες κατηγορίες τα ετήσια που ζουν λιγότερο από ένα χρόνο και είναι τα ξερά χόρτα που συναντούµε κατά την διάρκεια του καλοκαιριού και τα πολυετή τα οποία είναι πράσινα (ζώντα). Τα δένδρα και οι θάµνοι χωρίζονται σε δύο µεγάλες κατηγορίες τα κωνοφόρα (γυµνόσπερµα) και τα πλατύφυλλα (αγγειόσπερµα). Αναλυτικότερα τα κωνοφόρα που συναντώνται στην Ελλάδα ως αυτοφυή είναι τα διάφορα είδη ελάτης (Abies sp.), ερυθρελάτης (Picea sp.), πεύκου (Pinus sp.), κυπαρίσσου (Cupressus sp.), κέδρου (Juniperus sp.) και το είδος Ίταµος (Taxus baccata). Από αυτά θερµόβια κωνοφόρα είναι τα πεύκα χαλέπιος (Pinus halepensis), τραχεία (Pinus brutia) και κουκουναριά (Pinus pinea), το κυπαρίσσι (Cupressus semprervirens), και µερικά είδη κέδρου. Ψυχρόβια κωνοφόρα είναι τα διάφορα είδη ελάτης (Abies alba, Abies cephalonica και Abies borisi regis), η ερυθρελάτη (Picea abies), ο ίταµος, και από τα πεύκα τα είδη δασική (Pinus silvestris), µαύρη (Pinus nigra), ρόµπολο (Pinus heldreichii) και µακεδονίτικο (Pinus peuce). Τα πλατύφυλλα χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες τα αείφυλλα πλατύφυλλα που διατηρούν όλο το χρόνο τα φύλλα τους π.χ. πουρνάρι (Quercus coccifera), αγριελιά (Olea europaea), σχίνος (Pistacia lentiscus), κλπ και τα φυλλοβόλα πλατύφυλλα που ρίχνουν τα φύλλα τους τον χειµώνα π.χ. καστανιά (Castanea sativa), πλατάνι (Platanus orientalis), µερικά είδη δρυός (Qercus sp.) κλπ. Οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν µια µόνιµη πηγή καταστροφής τόσο των δασών της Χώρας µας όσο και γεωργικών καλλιεργειών, κατοικηµένων περιοχών, στρατιωτικών εγκαταστάσεων κτλ. Όπως σε όλες της πυρκαγιές έτσι και στις δασικές πυρκαγιές τα ΑΙΤΙΑ θα µπορούσαν να καταταγούν στις παρακάτω περιπτώσεις: Φυσικά αίτια. Τυχαίες. Εµπρησµούς από αµέλεια. Εµπρησµούς από πρόθεση. ΕΙ Η ΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ. Ανάλογα µε την κατηγορία της καύσιµης ύλης που καίγεται διακρίνουµε τα εξής είδη δασικών πυρκαγιών: ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ Ε ΑΦΟΥΣ. Σ αυτές καίγεται η οργανική ύλη κάτω από την επιφάνεια του φυλλοστρώµµατος του δάσους. Οι πυρκαγιές αυτές έχουν σαν χαρακτηριστικό τη βραδεία καύση και είναι δυνατόν να µην έχουµε παραγωγή καπνού, οπότε γίνονται πολύ δύσκολα αντιληπτές. Οι πυρκαγιές αυτές νεκρώνουν τα φυτά που συναντούν διότι καταστρέφουν το ριζικό τους σύστηµα ή προκαλούν την επόµενη κατηγορία των επιφανειακών πυρκαγιών, γιατί εφόσον υπάρχει εύφλεκτη βλάστηση η φωτιά µεταδίδεται σ αυτήν. Οι πυρκαγιές εδάφους µπορεί να διεισδύουν σε βάθος µέχρι και 2

- 9 - m. Οι πυρκαγιές εδάφους εξαπλώνονται αργά και είναι από τις πιο δύσκολες στην κατάσβεση πυρκαγιές. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ. Οι πυρκαγιές επιφανείας ή έρπουσες πυρκαγιές καίουν τον ξηροτάπητα και τη χαµηλή βλάστηση. Αυτές αποτελούν το συνηθέστερο είδος δασικών πυρκαγιών. Χαρακτηριστικά τους είναι η µεγάλη ταχύτητα διάδοσης (ιδίως όταν πνέει άνεµος) µε φλόγα και θερµότητα. Ο καπνός τους εξαπλώνεται σε µικρό σχετικά ύψος, συνήθως µέχρι το ύψος των δένδρων, και έχει ανοικτό χρώµα. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΚΟΜΗΣ. Οι πυρκαγιές κόµης ή επικόρυφες πυρκαγιές καίουν την εναέρια καύσιµη ύλη και καταστρέφουν την κόµη των δένδρων. Χαρακτηριστικά τους είναι η πολύ µεγάλη ταχύτητα διάδοσης και η εξακόντιση από τον άνεµο και τα ανοδικά ρεύµατα της πυρκαγιάς αναµµένων τεµαχιδίων καύσιµης ύλης. Ο καπνός υψώνεται σε αρκετό ύψος πάνω από το έδαφος και έχει, συνήθως, το σχήµα µανιταριού ιδίως όταν δεν φυσά ισχυρός σχετικά άνεµος και το χρώµα του είναι σκοτεινότερο από τις επιφανειακές πυρκαγιές. ΣΑΡΩΤΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ. Τα τρία παραπάνω είδη των δασικών πυρκαγιών είναι δυνατόν να συνυπάρχουν γιατί το καθένα καίει ένα διαφορετικό είδος καυσίµου. Όταν συνυπάρχει επικόρυφη και έρπουσα πυρκαγιά τότε, πολλές φορές, δηµιουργείται ένα µέτωπο φλογών που επεκτείνεται από το έδαφος έως µερικά µέτρα πάνω από τις κορυφές των δένδρων που κινείται σαρώνοντας την υπάρχουσα βλάστηση. ΣΥΣΤΑΣΗ ΑΣΙΚΗΣ ΥΛΗΣ Κυτταρίνη Ηµικυτταρίνες Λιγνίνη Εκχυλίσµατα Ανόργανες Ενώσεις (κυρίως άλατα) Η σύσταση διαφέρει ανάλογα το δασικό είδος, το στάδιο ανάπτυξης, την εποχή του έτους κ.α ΣΤΑ ΙΑ ΚΑΥΣΗΣ ΑΣΙΚΗΣ ΥΛΗΣ Απώλεια υγρασίας Απώλεια πτητικών Βραδεία έξοδος εύφλεκτων αερίων Ανάφλεξη Ταχεία έξοδος εύφλεκτων αερίων Σχηµατισµός πυρακτωµένων Ανθράκων Στάχτη Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΩΣ ΚΑΙΟΜΕΝΗ ΥΛΗ Τα στάδια που διέρχεται η καύση του ξύλου είναι: 1. Εξάτµιση της υγρασίας έως του 100ο C 2. Εξαέρωση των πτητικών συστατικών από 95ο C έως 150ο C. 3. Επιφανειακή απανθράκωση και βραδεία έξοδος εύφλεκτων αερίων 150ο C έως 200ο C. 4. Ταχύτερη έξοδος εύφλεκτων αερίων που ακολουθείται από ανάφλεξη και πυράκτωση 200ο C έως 370ο C. 5. Ταχεία ανάφλεξη εύφλεκτων αερίων και σχηµατισµός πυρακτωµένων ανθράκων 370ο C έως 500ο C.

- 10-6. Όταν η θερµοκρασία της καύσιµης ύλης είναι από 330ο C έως 470ο C έχουµε αυτανάφλεξη ενώ τα παραγόµενα αέρια µπορούν να αναφλεγούν παρουσία φλόγας από τους 225ο C έως 290ο C και από 260o C έως 290ο C έχουµε σταθερή καύση. ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙ ΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΙ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΩΝ ΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ Οι κυριότεροι µετεωρολογικοί παράγοντες που επιδρούν στην έναρξη και την εξάπλωση των δασικών πυρκαγιών είναι: 1. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ. Η ηλιακή ακτινοβολία είναι ως γνωστό η πηγή ενέργειας για όλες τις φυσικές διεργασίες. 2. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΠΙΕΣΗ. Η ατµοσφαιρική πίεση και ειδικότερα η µεταβολές της κατά τόπο και χρόνο αποτελούν ένα από τα σπουδαιότερα µετεωρολογικά στοιχεία, διότι όλες οι καιρικές καταστάσεις είναι στενότατα συνδεδεµένες µε αυτή. 3. ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΕΡΑ ΚΑΙ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ Ε ΑΦΟΥΣ. Η θερµοκρασία του αέρα ασκεί επίδραση, τόσο στη σχετική υγρασία του αέρα όσο και στην ταχύτητα του ανέµου. Η θερµοκρασία του αέρα συντελεί επίσης στην ξήρανση της καύσιµης ύλης. 4. ΕΞΑΤΜΙΣΗ. Η εξάτµιση είναι ο κυριότερος τρόπος που µειώνεται η περιεχόµενη υγρασία στην καύσιµη ύλη. 5. ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ. Η σταθερότητα της ατµόσφαιρας έχει σχέση µε την κατανοµή της θερµοκρασίας και των υδρατµών συναρτήσει του υψοµέτρου. 6. ΣΧΕΤΙΚΗ ΥΓΡΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΕΡΑ. Όταν η σχετική υγρασία του αέρα είναι µικρή, τότε η ατµόσφαιρα απορροφά την υγρασία από την καύσιµη ύλη ξεραίνοντας την. Κατά γενικό κανόνα όταν έχουµε σχετική υγρασία του αέρα µεγαλύτερη από 50% ελάχιστες πυρκαγιές συµβαίνουν και αυτές που ανάβουν δεν επεκτείνονται, ιδιαίτερα όταν έχουµε µικρή ταχύτητα ανέµου. 7. ΒΡΟΧΗ. Για την επίδραση των βροχών στις δασικές πυρκαγιές µας ενδιαφέρουν τρία κύρια στοιχεία: Το ποσό του νερού που πέφτει στο έδαφος. Η διάρκεια της βροχής ή η ραγδαιότητά της. Η κατανοµή των βροχών κατά τη διάρκεια του έτους. 8. ΑΝΕΜΟΣ. Ο άνεµος ασκεί µεγάλη επίδραση στις δασικές πυρκαγιές, γιατί αφ ενός προσδιορίζει τη διεύθυνση διάδοσης της πυρκαγιάς και αφ ετέρου την ταχύτητα εξάπλωσής της. Κατά ένα πρόχειρο κανόνα όταν η ταχύτητα του ανέµου αυξάνεται η ταχύτητα εξάπλωσης της πυρκαγιάς αυξάνεται στο τετράγωνο. ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙ ΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΙ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΩΝ ΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ Εκτός από τους µετεωρολογικούς παράγοντες στην έναρξη και εξάπλωση των δασικών πυρκαγιών επιδρούν και οι εξής παράγοντες: Υψόµετρο. Προσανατολισµός. Τοπογραφική διαµόρφωση. Υπεδάφια στάθµη του νερού. Συνθήκες βλάστησης. Είδος βλάστησης. Ανοδικά ρεύµατα πυρκαγιάς. Υγρασία της καύσιµης ύλης. ΚΑΤΑΣΒΕΣΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ

- 11 - Για την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών τα συνηθέστερα χρησιµοποιούµενα κατασβεστικά υλικά είναι τα εξής: Το χώµα ριπτόµενο µε φτυάρια ή µε µηχανήµατα επί του µετώπου της πυρκαγιάς την αποπνίγει στερώντας της το οξυγόνο. Αποτελεί καλό κατασβεστικό υλικό για το σβήσιµο µικρών ερπουσών πυρκαγιών καθώς και για το στάδιο της αποκάθαρσης της περιµέτρου της πυρκαγιάς και της επαγρύπνησης (φύλαξης) για το σβήσιµο µικροεστιών. Το νερό αποτελεί, όπως είναι γνωστό, τον αποτελεσµατικότερο παράγοντα ψύξης καθώς επίσης αυξάνει την περιεχόµενη στα καύσιµα υγρασία. Το νερό αν και αποτελεί ένα άριστο κατασβεστικό υλικό, δεν είναι πάντοτε διαθέσιµο στις ποσότητες που χρειάζεται στις δασικές πυρκαγιές. Οι επιβραδυντές. Τα διαβρεκτικά. Τα βελτιωτικά ροής. Τα πηκτικά. Οι πυροσβεστικοί αφροί χαµηλής διόγκωσης. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Νόµος 2612/98 (ΦΕΚ 112 Α ) Ανάθεση δασοπυρόσβεσης στο Π.Σ. ΚΥΑ 12030 Φ109.1/10-5-99 ΦΕΚ 713 Ρύθµιση θεµάτων συνεργασίας του Π.Σ µε ΕΛ.ΛΑΣ,Ο.Τ.Α, ασική Υπηρεσία, Ενοπλες υνάµεις τις Υγειονοµικές Υπηρεσίες και άλλους φορείς που παρέχουν τις υπηρεσίες τους για τη πρόληψη και καταστολή ασικών Πυρκαγιών. Η υπ αρίθµ. 34542 Φ109.1/16-1-96 απόφαση Αρχηγού (κανονισµός Οργάνωσης και Λειτουργίας του Σ.Ε.Κ.Υ.Π.Σ) όπως αυτή συµπληρώθηκε µε την υπ αρίθµ 20367 απόφαση Αρχηγού περί Κανονισµού Εσωτερικής Υπηρεσίας- Μνηµόνιο Ενεργειών του Σ.ΚΕ. Νόµος 998/79 όπου δίνονται οι παρακάτω ορισµοί: άσος θεωρείται κάθε έκταση της επιφάνειας του εδάφους που καλύπτεται ολικά ή µερικά από άγρια ξυλώδη φυτά οποιονδήποτε διαστάσεων και ηλικίας, που αποτελούν από τη µεταξύ τους απόσταση και αλληλεπίδρασή οργανική ενότητα και που µπορεί να συµβάλει στη διατήρηση της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας ή να εξυπηρετήσει τη διαβίωση του ανθρώπου µέσα στο φυσικό περιβάλλον. Στις δασικές εκτάσεις συµπεριλαµβάνεται και κάθε έκταση της επιφανείας του εδάφους που καλύπτεται από αραιή ή φτωχή, υψηλή ή θαµνώδη ξυλώδη βλάστηση οποιασδήποτε διαπλάσεως που µπορεί να εξυπηρετήσει ένα ή περισσότερους από τους παραπάνω σκοπούς. Στα δάση ή τις δασικές εκτάσεις περιλαµβάνονται και οι µέσα σ αυτές υπάρχουσες ασκεπείς εκτάσεις, χορτολιβαδικές ή µη, βραχώδεις εξάρσεις και γενικά ακάλυπτοι χώροι καθώς και οι πάνω από τα δάση ή τις δασικές εκτάσεις ασκεπείς κορυφές ή αλπικές ζώνες καθώς και οι άβατες πλαγιές τους. Στα δάση ή τις δασικές εκτάσεις θα πρέπει να περιληφθούν και οι µέσα στις πόλεις υπάρχουσες περιοχές που καλύπτονται από δασική βλάστηση που δηµιουργήθηκε φυσικά ή τεχνητά καθώς και οι δενδροστοιχίες και οι δασικές φυτείες. ΑΕΡΟΣΚΑΦΗ ΚΑΙ ΕΛΙΚΟΠΤΕΡΑ

- 12 - Τα εναέρια µέσα πυρόσβεσης χρησιµοποιούνται κύρια για τη ρίψη νερού ή επιβραδυντικού στην πυρκαγιά και δευτερευόντως για τη µεταφορά προσωπικού, εργαλείων και µέσων στον τόπο της πυρκαγιάς. Στη χώρα µας τα κύρια χρησιµοποιούµενα εναέρια µέσα είναι: To αεροσκάφος CL 215 της CANADAIR To αεροσκάφος CL 415 της CANADAIR To PZL M18 Dromader Το GRUMMAN GR-164 Το C 130H Τα µισθωµένα ελικόπτερα Τα ελικόπτερα ιδιοκτησίας του Πυροσβεστικού Σώµατος

- 13 - ΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕ Ο ΣΥΜΒΑΝΤΟΣ Α. ΓΕΝΙΚΑ Εξετάζοντας τους παράγοντες που επηρεάζουν την εξέλιξη του φαινοµένου των πυρκαγιών, µπορούµε να καταλήξουµε σε ένα γενικό συµπέρασµα ότι το πρόβληµα των δασικών πυρκαγιών τα επόµενα χρόνια αναµένεται να ενταθεί στο σύνολο της χώρας, και να έχει µια αυξητική τάση κυρίως σε ότι αφορά την ένταση και την καταστροφικότητά τους. Το συµπέρασµα αυτό αφορά όπως προαναφέρθηκε το σύνολο της χώρας και όχι κάποιες συγκεκριµένες περιοχές οι οποίες ήταν µέχρι σήµερα χαρακτηρισµένες επικίνδυνες. Με άλλα λόγια οι χαρακτηρισµένες επικίνδυνες περιοχές έγιναν ακόµη πιο επικίνδυνες, ενώ οι υπόλοιπες αποκτήσαν και αυτές µεγάλο βαθµό επικινδυνότητας. Επίσης σε ότι αφορά τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά των πυρκαγιών πρέπει να αναµένεται µια µετακίνηση του προβλήµατος «προς τα πάνω» τόσο σε σχέση µε το υψόµετρο όσο και σε σχέση µε το γεωγραφικό πλάτος. Οι δασικές πυρκαγιές είναι εποχιακό φαινόµενο και παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες σε σχέση µε τα άλλα συµβάντα αρµοδιότητος του Πυροσβεστικού Σώµατος ως προς την έκταση που καταλαµβάνουν, τον χρόνο που διαρκούν, τον δυναµικό χαρακτήρα εξέλιξης και τέλος το πλήθος των εµπλεκοµένων φορέων και Υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα αντιµετώπισης. Β. ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΥΠΑΙΘΡΙΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ 1. Χαρακτηρισµός πυρκαγιών ως προς το µέγεθος Μικρή πυρκαγιά. Πυρκαγιά που δεν ξεπερνά τα 100 στρέµµατα όταν αναφερόµαστε σε καµένη περιοχή που περιλαµβάνει και υψηλό δάσος και µέχρι 500 στρέµµατα όταν αναφερόµαστε για οποιαδήποτε άλλης µορφής έκταση. Για τον έλεγχο της κατάστασης θα εµπλακούν µέχρι πέντε πυροσβεστικά οχήµατα και όχι περισσότερες της µίας εξόδου εναέριων µέσων οποιουδήποτε τύπου. Μεσαία πυρκαγιά ένα συµβάν το οποίο θα περιοριστεί σε λιγότερο από 3 χιλιάδες στρέµµατα όταν αναφερόµαστε σε περιοχή µε υψηλό δάσος και έως 5 χιλιάδες στρέµµατα για οποιαδήποτε άλλης µορφής έκταση. Για τον έλεγχο της κατάστασης απαιτείται η κινητοποίηση δυνάµεων µέχρι από δύο περιφέρειες ενώ πραγµατοποιείται και επέµβαση εναέριων µέσων που διαχειρίζονται σε κεντρικό επίπεδο, σε περισσότερες της µιας εξόδου, αλλά δεν απαιτείται ιδιαίτερη αναδιάταξη του εναέριου στόλου της χώρας. Μεγάλη πυρκαγιά Πυρκαγιά η οποίο εξελίσσεται σε έκταση µεγαλύτερη από 3.000 σε περιοχή µε υψηλό δάσος και 5.000 στρέµµατα για οποιαδήποτε άλλης µορφής έκταση. Για την αντιµετώπιση της κατάστασης απαιτείται η κινητοποίηση επίγειων δυνάµεων από περισσότερες των δύο περιφερειών και συνήθως υλοποιείται και αναδιάταξη του εναέριου στόλου της χώρας τουλάχιστον για ένα 24ωρο. 2. Χαρακτηρισµός µιας πυρκαγιάς ως προς τη µορφή καύσης Υποβόσκουσα. Η πυρκαγιά καίει χωρίς ορατή φλόγα. Έρπουσα. Η πυρκαγιά καίει κοντά στο έδαφος µε ορατή φλόγα χωρίς όµως καθορισµένη κατεύθυνση εξάπλωσης. Παρεδάφια. Η πυρκαγιά καίει κοντά το έδαφος ή στον υπόροφο µε καθορισµένη όµως κατεύθυνση εξάπλωσης. Επικόρυφη. Η πυρκαγιά έχει σηκωθεί και καίει στις κόµες των δέντρων..

- 14 - Σηµειακή ή πυρκαγιά καύτρας. (Κηλίδωση) 3. Χαρακτηρισµός πυρκαγιάς ως προς της φάση εξέλιξης Πυρκαγιά σε φάση αρχικής εκδήλωσης Η πυρκαγιά από την έναρξη, τον εντοπισµό και την αναγγελία έως την φάση της άµεσης επέµβασης. Πυρκαγιά εκτός ελέγχου ή ανεξέλεγκτη. Έχουµε ενεργό ή ενεργά µέτωπα, τα οποία είναι µεγάλης έντασης και µεγάλης ταχύτητας εξάπλωσης ενώ είναι προφανές ότι η πυρκαγιά δεν µπορεί να ελεγχθεί από τις υπάρχουσες δυνάµεις και το πιο πιθανό είναι να θα εξελιχθεί σε πολύ µεγαλύτερη έκταση. Πυρκαγιά σε ύφεση. Έχουµε απουσία µετώπων µεγάλης έντασης, αλλά ήπια καύση σε µεγάλο µέρος της περιµέτρου Η κατάσταση αυτή οφείλεται κυρίως στην αλλαγή των καιρικών συνθηκών και η εκτίµηση είναι ότι αν αλλάξουν οι συνθήκες προς το χειρότερο θα έχουµε πάλι ενεργό µέτωπο µεγάλης έντασης. Πυρκαγιά υπό µερικό έλεγχο. Η πυρκαγιά στο µεγαλύτερο µέρος της περιµέτρου έχει κατασβεστεί. Ενεργά µέτωπα ή ήπια καύση υπάρχει,αλλά σε περιοχές που κυρίως λόγω του τύπου και της ασυνέχειας των καυσίµων δεν µπορούν να γίνουν έντονα και να απειλήσουν µεγάλες αξίες. Πυρκαγιά υπό πλήρη έλεγχο ή απλά έλεγχο. Η πυρκαγιά στην οποία καταρχήν δεν υπάρχει ενεργό µέτωπο και ο µηχανισµός ι έχει αναγνωρίσει και έχει επέµβει στο σύνολο της περιµέτρου. Επιπλέον σε κάθε περίπτωση, θα καταστεί δυνατός ο έλεγχος της κατάστασης σε σύντοµο χρόνο µε τις υπάρχουσες δυνάµεις στην περίµετρο ή σε προκαθορισµένη γραµµή άµυνας κοντά σε αυτή. Κατάσβεση πυρκαγιάς. Χαρακτηρίζεται η κατάσταση κατά την οποία σε όλη την έκταση της πυρκαγιάς δεν υπάρχει φλόγα και η φωτιά έχει σβήσει στο σύνολο της περιµέτρου. Στη φάση αυτή αποχωρούν από τον τόπο του συµβάντος όλες οι πυροσβεστικές δυνάµεις. Γ. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ 1. Άµεση µέθοδος προσβολής. Κατά την εφαρµογή της άµεσης µεθόδου προσβολής εργαζόµαστε πάνω στη φλόγα µε σκοπό την κατευθείαν και άµεση κατάσβεση της φωτιάς. 2. Έµµεση µέθοδος. Κατά την εφαρµογή αυτής της µεθόδου εντοπίζουµε ή κατασκευάζουµε από την αρχή γραµµή άµυνας ικανού πλάτους και κάνοντας προπαρασκευαστικές ενέργειες, βελτιώνουµε τις πιθανότητες αντιµετώπισης του µετώπου της πυρκαγιάς το οποίο και περιµένουµε. Στόχος δεν είναι να σβήσουµε την φωτιά πριν τη ζώνη αλλά να µην περάσει στην απέναντι από την πλευρά από εκεί που προσεγγίζει τη ζώνη.. 3. Παράλληλη προσβολή Παράλληλη ονοµάζουµε την µέθοδο κατά την οποία ενεργούµε κοντά στην γραµµή του ενεργού µετώπου ή της περιµέτρου. Η απόσταση που εργαζόµαστε από το µέτωπο εξαρτάται από την τοπογραφία, τον τύπο του καυσίµου, τις συνθήκες του καπνού αλλά και από το είδος του κατασβεστικού υλικού που θα χρησιµοποιήσουµε. Η εφαρµογή της παράλληλης µεθόδου εφαρµόζεται κυρίως από τα Αεροσκάφη κυρίως όταν αυτά χρησιµοποιούν αφρό. 4. Μικτή µέθοδος. Είναι βέβαια αυτονόητο ότι οι τρεις αυτές µέθοδοι µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε διαφορετικά τµήµατα της περιµέτρου ή ενός µετώπου µιας πυρκαγιάς, ανάλογα µε τις κατά τόπο συνθήκες.

- 15 -. ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΜΒΑΝΤΟΣ ΑΣΙΚΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ ΣΕ ΤΑΚΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο. 1. ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ Ο σχεδιασµός αντιµετώπισης µιας πυρκαγιάς, είναι όπως και το ίδιο το φαινόµενο, µια δυναµική διαδικασία που περιλαµβάνει τέσσερις φάσεις. 1.1. Συγκέντρωση και ανάλυση δεδοµένων Είναι η διαδικασία κατά την οποία, συλλέγουµε και παράλληλα αξιολογούµε όλες τις πληροφορίες, που θα µας βοηθήσουν να πάρουµε τις σωστές αποφάσεις και την χωρίζουµε σε τρεις επιµέρους φάσεις. (1) Η φάση πριν ο συντονιστής αποκτήσει πραγµατική εικόνα. (2) Η φάση της αναγνώρισης της πυρκαγιάς. (3) Η φάση κατά την εξέλιξη της πυρκαγιάς 1.2. Εκτίµηση της κατάστασης Eίναι η συστηµατική διαδικασία κατά την οποία αφού λάβουµε υπόψη όλες τις πληροφορίες και τα δεδοµένα που έχουµε συγκεντρώσει και επιπλέον βασιζόµενοι στην γνώση, αναφορικά µε τους µηχανισµούς που διέπουν την συµπεριφορά µιας πυρκαγιάς στην ύπαιθρο, προχωρούµε σε πρόβλεψη για την εξέλιξη του συγκεκριµένου συµβάντος. 1.3. Ανάπτυξη σχεδίου επέµβασης. Η ανάπτυξη του σχεδίου βασίζεται στις παρακάτω προτεραιότητες: (1) Η προστασία της ζωής (2) Η προστασία περιουσιών και υποδοµών και ο περιορισµός των ζηµιών σε αυτές στο ελάχιστο δυνατό. (3) Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος µε επιµέρους καθορισµό των προτεραιοτήτων ανάλογα µε την σηµασία των απειλούµενων οικοσυστηµάτων. 1.4. Καθορισµός απαιτουµένων δυνάµεων Ο καθορισµός του είδους και του όγκου των πόρων που απαιτούνται για την αντιµετώπιση µιας κατάστασης και για τις δασικές πυρκαγιές αφορά κυρίως.

- 16 - α. Πυροσβεστικά οχήµατα. β. Οχήµατα µεταφοράς νερού. γ. Χωµατουργικά. δ. Πεζοπόρα τµήµατα. ε. Εναέρια µέσα στ. Ειδικός εξοπλισµός ζ. Στρατιωτικά τµήµατα η. Εθελοντές 2. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 2.1. Η υλοποίηση του σχεδιασµού και η οργάνωση της επιχείρησης γίνεται µέσα από την εφαρµογή διάφορων τακτικών, που στόχο έχουν την εξασφάλιση της περιµέτρου και στην συνέχεια την κατάσβεση της φωτιάς. Οι τακτικές αυτές διαφοροποιούνται από τον τρόπο επέµβασης, από το µέσο που χρησιµοποιείται για την πραγµατοποίηση της ενέργειας, από το περιβάλλον που εξελίσσεται η πυρκαγιά και από τη φάση εξέλιξης της πυρκαγιάς. 2. 2 Ειδικότερα σε σχέση µε τα εναέρια µέσα ισχύουν τα εξής: Τα εναέρια µέσα χρησιµοποιούνται στη δασοπυρόσβεση µε τέσσερις βασικά τρόπους. (1) Για την από αέρος επιτήρηση δασικών εκτάσεων. (2) Για την άµεση επέµβαση και καταστολή των πυρκαγιών. (3) Για τον περιορισµό εκτεταµένων συµβάντων. (4) Για τον συντονισµό των επίγειων και εναέριων πυροσβεστικών δυνάµεων. Τα εναέρια µέσα που χρησιµοποιούνται στην δασοπυρόσβεση κατατάσσονται καταρχήν σε δύο µεγάλες κατηγορίες: τα Αεροσκάφη σταθερών πτερύγων και τα Ελικόπτερα και χρησιµοποιούν σαν κατασβεστικό υλικό το νερό, αφρό και επιβραδυντικά. 2.3. Βασικές αρχές χρήσης εναέριων µέσων σε επίπεδο συµβάντος (1) Τα εναέρια µέσα δεν σβήνουν από µόνα τους την πυρκαγιά αλλά σε κάθε περίπτωση συνδράµουν τις επίγειες δυνάµεις σε αυτό το σκοπό. Οι βασικές επιχειρησιακές δυνατότητές τους όσον αφορά το κατασβεστικό έργο τους εντοπίζονται στα εξής: Μειώνουν την ένταση της πυρκαγιάς. Μειώνουν την ταχύτητα εξάπλωσης. Ενισχύουν τις γραµµές άµυνας. Αυξάνουν την αποτελεσµατικότητα του µηχανισµού στην φάση της φύλαξης των πυρκαγιών. (2) Η διάθεση των µέσων γίνεται µε γνώµονα όχι µόνο της ανάγκες της συγκεκριµένης πυρκαγιάς αλλά και τη συνολική διαθεσιµότητα και απαιτήσεις που υπάρχουν. (3) Ο αριθµός και η ποικιλία των εναέριων µέσων που µπορεί να υπάρχει σήµερα πάνω από ένα συµβάν επιβάλλει η επικοινωνία ανάµεσα στις δυνάµεις εδάφους και στα εναέρια µέσα γίνεται από ένα εξουσιοδοτηµένο για το σκοπό αυτό πρόσωπο και να είναι συνεχής και χωρίς διακοπές σύµφωνα µε τις οδηγίες του γενικού συντονιστή. (4) Εάν υπάρχει εναέριο µέσο συντονισµού αυτό αναλαµβάνει τον συντονισµό των µέσων. (5) Η επικοινωνία είναι σύντοµη, συνεχής και χωρίς διακοπές. Η επικοινωνία γίνεται µε τον αρχηγό σχηµατισµού και κάθε σχηµατισµός ή εναέριο µέσο

- 17 - οφείλει να αναφέρει όταν προσεγγίζει για ρίψη και όταν αποµακρύνεται για υδροληψία. (6) Γίνεται επαφή µε κάθε εναέριο µέσο που φτάνει στον χώρο της πυρκαγιάς και του αναφέρονται τα εξής στοιχεία. (7) Ο αριθµός και ο τύπος των εναέριων µέσων που ήδη επιχειρούν (8) Η γενική εικόνα και εκτίµηση για την εξέλιξη της πυρκαγιάς καθώς επίσης και οι βασικές προτεραιότητες του επιχειρησιακού έργου (9) Οι πιθανοί κίνδυνοι που µπορεί να υπάρχουν στον χώρο. (Καλώδια, βλήµατα κλπ) (10) Οι κωδικοί κλήσης που χρησιµοποιούνται στην πυρκαγιά. (11) Η επικοινωνία και η κατάδειξη στόχου για να είναι αποτελεσµατική πρέπει να βασίζεται σε κοινή ορολογία και σταθερά σηµεία ορατά από τα εναέρια µέσα. Ο καθορισµός του στόχου και των προτεραιοτήτων είναι ευθύνη του συντονιστή ενώ ο τρόπος προσέγγισης και τρόπος ρίψης είναι στην ευχέρεια του χειριστή. (12) Ο τρόπος ενέργειας και το σχέδιο επέµβασης µε τα εναέρια µέσα πρέπει να λαµβάνει υπόψη τον παράγοντα του καπνού και τις δυνατότητες και περιορισµούς των επιµέρους µέσων που λαµβάνουν µέρος στην κατάσβεση. (13) Ο στόχος πρέπει να γίνεται έγκαιρα γνωστός στον χειριστή και να αποφεύγεται η συχνή αλλαγή των περιοχών ρίψης. Επιπλέον πρέπει να είναι σαφές ότι δεν αλλάζει ο στόχος όταν το µέσο βρίσκεται σε τελική διαδικασία για τη ρίψη και αποφεύγονται οι επικοινωνίες σε αυτή την φάση. (14) Η επικοινωνία αφορά µόνο το συνολικό επιχειρησιακό έργο και δεν γίνονται κρίσεις αναφορικά µε την ικανότητα ενός εκάστου των πληρωµάτων από ασυρµάτου. (15) Γίνεται προσπάθεια ώστε τα µέσα να χρησιµοποιούνται ανάλογα µε τις δυνατότητές τους. (16) Γίνεται προσπάθεια να διαχωρισµός τοµέων ανάµεσα σε µέσα τα οποία δεν µπορούν να λειτουργήσουν µεταξύ τους σε ένα σχηµατισµό. (17) Η ασφάλεια είναι ο κυρίαρχος στόχος και προτεραιότητα. Για το λόγο αυτό τηρούνται οι διαδικασίες και οι κανόνες ασφαλείας και σε καµία περίπτωση δεν ασκείται έστω και έµµεση πίεση για την πραγµατοποίηση ενεργειών που µπορεί να ενέχουν µη αποδεκτό βαθµό επικινδυνότητας. (18) Εκτιµάται από κοινού η χρησιµότητα της χρήσης αφρού και οι βολές γίνονται µε τον ανάλογο τρόπο. 2.4. Εξασφάλιση και φύλαξη πυρκαγιών Η φάση µετά τον έλεγχο µίας πυρκαγιάς αποτελεί φάση ιδιαίτερης σηµασίας που έχει σκοπό την µείωση στο ελάχιστο της πιθανότητας αναζωπύρωσης και ταυτόχρονα τη σταδιακή αποδέσµευση δυνάµεων. 3. ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Η υποστήριξη µιας επιχείρησης δασοπυρόσβεσης αποτελεί δύσκολο και πολύπλοκο έργο που το µέγεθος και η πολυπλοκότητα του µηχανισµού της υποστήριξης εξαρτάται από το µέγεθος της επιχείρησης. εν πρέπει να ξεχνούµε τα χαρακτηριστικά της µεγάλης έκτασης και των µεγάλων χρόνων που µπορεί να εξελιχθεί µια πυρκαγιά υπαίθρου και που ανάλογα αυξάνει και τις δυσκολίες του έργου της υποστήριξης της επιχείρησης κατάσβεσης. Ε. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΕΣΩΝ.

- 18 - Ο βασικότερος στόχος και επιδίωξη σε κάθε επιχείρηση δασοπυρόσβεσης είναι η ασφάλεια του προσωπικού και των µέσων στο βαθµό που αυτό είναι εφικτό σε ένα περιβάλλον όπως αυτό µιας πυρκαγιάς σε εξέλιξη. Για το λόγο αυτό πρέπει να τηρούνται οι προβλεπόµενες διαδικασίες και να λαµβάνονται όλα τα απαραίτητα µέτρα σε κάθε περίπτωση. 1. Κίνδυνοι από το περιβάλλον εξέλιξης µιας πυρκαγιάς. Το πεδίο είναι κατά κανόνα ορεινό µε έντονες κλίσεις. Οι καιρικές συνθήκες είναι δύσκολες για υπαίθρια εργασία µε συνήθως υψηλές θερµοκρασίες λόγω του θέρους. Υπάρχει αυξηµένος ο κίνδυνος για τσιµπήµατα από φίδια ή έντοµα. Το κάψιµο των δέντρων επηρεάζει την ευστάθεια τους µε αποτέλεσµα να είναι πολύ πιθανή η αναπάντεχη πτώση τους. Η ορατότητα περιορίζεται σε µικρή απόσταση λόγω του καπνού. Για την µείωση των παραπάνω κινδύνων απαιτείται η συστηµατική εκπαίδευση του προσωπικού για αναγνώριση των κινδύνων αλλά και εξοικείωση µε το περιβάλλον πυρκαγιάς ενώ απαιτείται και προσαρµογή της διατροφής σε αυτές τις εργασιακές συνθήκες. 2. Κίνδυνοι από την ίδια τη φωτιά. Ο βασικός κίνδυνος από την φωτιά είναι ο εγκλωβισµός. Ο εγκλωβισµός είναι αποτέλεσµα του ότι κάποιος βρίσκεται σε θέση τέτοια από την οποία δεν µπορεί να αποφύγει την επαφή µε τη φωτιά. Στις περιπτώσεις εγκλωβισµού ισχύουν ένα ή συνήθως περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά. Υπάρχει φωτιά που καίει χαµηλότερα. Υπάρχει έντονο spotting. Όταν η πυρκαγιά εξελίσσεται σε περιοχή µε έντονη κλίση και βαριά καύσιµα. Όταν η πυρκαγιά εξελίσσεται σε περιοχή µε έντονο τοπογραφικό ανάγλυφο που έχει πολλά φαράγγια και ρέµατα. Όταν η πυρκαγιά εξελίσσεται σε ελαφριά καύσιµα που υπάρχουν σε µεγάλη ποσότητα. Έχουµε αλλαγή των καιρικών συνθηκών. Το ίδιο το πεδίο δεν εξασφαλίζει ορατότητα. Το προσωπικό δεν είναι εξοικειωµένο µε την περιοχή. Για να αποφύγουµε ατυχήµατα ή δυστυχήµατα αυτού του τύπου πρέπει. Να λαµβάνεται ως πιθανότερο το χειρότερο σενάριο. Να επιδιώκεται πάντα η άµεση πρόσβαση σε καµένη περιοχή. Να αποφεύγεται η προσέγγιση από ψηλότερο σε χαµηλότερο σηµείο, όταν µεσολαβεί άκαυτη περιοχή. Να υπάρχουν τουλάχιστον δύο εναλλακτικές έξοδοι διαφυγής. Να παρακολουθείται συνεχώς η εξέλιξη της πυρκαγιάς. Να δίνονται σαφής οδηγίες. Το σχέδιο επέµβασης να είναι προσαρµοσµένο σε κάθε αναµενόµενη καιρική αλλαγή. Στην περίπτωση όµως που παρόλα τα παραπάνω υπάρξει εγκλωβισµός οι προτεινόµενες ενέργειες είναι οι εξής. ιαφυγή στο καµένο µέσα από τη φλόγα µε προστασία ευαίσθητων σηµείων και αποφυγή αναπνοής. Παραµονή σε όσο το δυνατό ασφαλέστερο µέρος το οποίο θα προετοιµαστεί.

- 19 - Όταν ενεργούµε µε όχηµα Η τοποθέτηση των οχηµάτων πρέπει να γίνεται σε ασφαλές σηµείο καθαρό από βλάστηση. Η διασπορά και των οχηµάτων προϋποθέτει πολύ καλή γνώση του χώρου και ειδικότερα του οδικού δικτύου. Η εγκατάσταση του οχήµατος µε τέτοιο τρόπο ώστε να µπορεί να διασταυρωθεί µε άλλο όχηµα Θα πρέπει πάντα να κρατιέται ελάχιστη ποσότητα νερού. 3. Κίνδυνοι από τη φύση της εργασίας και από τα χρησιµοποιούµενα µέσα. Κούραση. Η χρήση εργαλείων κοπής Η χρήση βαρέων µηχανηµάτων Η απαίτηση για οµαδική εργασία Η ανάγκη τροφοδοσίας µε νερό και τροφή σε συνθήκες υψηλών θερµοκρασιών και µακριά από τον χώρο παραγωγής του Για την αντιµετώπιση των παραπάνω κινδύνων πρέπει να οργανώνεται κατάλληλα οι αλλαγές του προσωπικού, να επιλέγονται κατάλληλου τύπου τρόφιµα και να ελέγχεται η διαδικασία διάθεσης ενώ επίσης πρέπει να υπάρχει ανάλογη εκπαίδευση του προσωπικού. 4. Ασφάλεια από την παράλληλη εργασία εναέριων µέσων. Για να µειώσουµε τον κίνδυνο ατυχήµατος από την παράλληλη εργασία του προσωπικού των επίγειων δυνάµεων µε τα αεροσκάφη καταρχήν πρέπει να επιδιώκεται το προσωπικό να µην βρίσκεται εντός της ζώνης των ρίψεων. Αυτό επιτυγχάνεται µε καλές επικοινωνίες µεταξύ των εµπλεκοµένων και µε ενηµέρωση του συνόλου του προσωπικού έτσι ώστε ο καθένας να γνωρίζει που βρίσκεται σε σχέση µε την περιοχή των ρίψεων. Εάν όµως παρόλα αυτά κάποιος βρεθεί εντός της ζώνης των ρίψεων πρέπει πρώτα από όλα να καλύψει το κεφάλι του και άλλα ευαίσθητα σηµεία του σώµατος και να µειώσει την επιφάνεια επαφής του µε το νερό. Για να το πετύχουµε αυτό,πέφτουµε αντίθετα προς τη ρίψη (αντίθετα µε την κατεύθυνση του αεροπλάνου) και προσπαθούµε να καλυφθούµε πίσω από σταθερό σηµείο. Επιπλέον τα εργαλεία µας τα τοποθετούµε πίσω µας ή παράλληλα µε το σώµα µας. Τέλος όσον αφορά τα ελικόπτερα ο βασικός κίνδυνος προέρχεται από τα στροφεία κατά την επιβίβαση και αποβίβαση προσωπικού σε µη διαµορφωµένα πεδία.. 5. Μέσα ατοµικής προστασίας. Εκτός όµως από όλα τα παραπάνω ο βασικότερος κανόνας για την ασφάλεια του προσωπικού δασοπυρόσβεσης είναι να φέρουν όλοι τον προβλεπόµενα µέσα ατοµικής προστασίας τα οποία παρέχουν προφύλαξη σε όλες της περιπτώσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω.

- 20 - ΤΑΚΤΙΚΗ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ Η Χρήση των αεροσκαφών για αντιπυρική προστασία των δασών χρονολογείται από το 1919. Στην αρχή τα αεροσκάφη χρησιµοποιήθηκαν στον Καναδά για την ανίχνευση πυρκαγιών. Από το 1930 τα αεροσκάφη άρχισαν να χρησιµοποιούνται στις ΗΠΑ, Ρωσία, Καναδά και Αυστραλία για την καταστολή-κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών. Αρχικά χρησιµοποιήθηκε η ρίψη χάρτινων σάκων των 14 λίτρων, που έφεραν επικάλυψη από <<λάτεξ>> και ήσαν γεµάτοι νερό. Οι σύγχρονες µέθοδοι αεροπυρόσβεσης βασίζονται στην ιδέα της ρίψης µεγάλων ποσοτήτων νερού και χηµικών. Στην Ελλάδα η Αεροπυρόσβεση εφαρµόζεται από το 1976. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΦΡΟΥ ΤΥΠΟΥ «Α» Να επιτρέψει στο νερό να παραµείνει επάνω στην καιόµενη ύλη, ενώ το σκέτο νερό σχηµατίζει µεγάλες «σταγόνες» (µπίλιες) και κυλάει. Να χαµηλώσει τη θερµοκρασία της καιόµενης ύλης κάτω από τη θερµοκρασία ανάφλεξής της. Να δηµιουργήσει κάλυµµα νερού/αφρού το οποίο δεν επιτρέπει στον αέρα (Οξυγόνο) να συντηρήσει την καύση. Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΑΦΡΟΥ ΤΥΠΟΥ «Α» Αύξηση της υγραντικής ικανότητας του νερού. Η καιόµενη ύλη υγραίνεται 20 φορές πιο γρήγορα. Το νερό, µε την «αφρώδη» πλέον υφή του, προσκολλάται στης κατακόρυφες και τρισδιάστατες επιφάνειες για περισσότερο χρόνο πριν κυλήσει. Οι ποµφόλυγες του αφρού δηµιουργούν µεγαλύτερη επιφάνεια απορρόφησης θερµότητας. Έτσι αυξάνεται η αποτελεσµατικότητα του νερού κατά 3 έως 5 φορές. ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΙΑΛΥΜΑΤΟΣ ΑΦΡΟΥ ΤΥΠΟΥ «Α» ΑΜΕΣΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ: 0,3 % 0,6 % ΕΜΜΕΣΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ: 0,5 % - 1,0 % ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ: 0,5 % - 1,0 % ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ: 0,2 % - 0,4 %

- 21 - Ο πιο σίγουρος τρόπος για να περιοριστεί το µέγεθος µιας πυρκαγιάς είναι να µην της δοθεί ο χρόνος για εξάπλωση και να υποστεί προσβολή µε όλες τις διαθέσιµες δυνάµεις. Με άλλα λόγια, να <<χτυπηθεί>> γρήγορα, σκληρά και µε µεγάλη συχνότητα. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Μορφή Βλάστησης Χαµηλή Η χαµηλή βλάστηση αναφλέγεται εύκολα αλλά δεν παράγει µεγάλα ποσά θερµικής ενέργειας. ύσκολα µεταδίδει τη φωτιά σε υπερκείµενη Υψηλή βλάστηση αν δεν συνδυάζεται µε Μεσαία.. Μεσαία Η βλάστηση αυτού του είδους αποτελεί ένα πολύ επικίνδυνο καύσιµο υλικό όταν συνδυάζεται και συνυπάρχει µε Υψηλή. Τούτο συµβαίνει λόγω του ότι µεταδίδει άµεσα τη φωτιά, την συντηρεί µε µεγάλες θερµοκρασίες και συντελεί έτσι στην γρήγορη και πλήρη αποτέφρωση του δάσους. Υψηλή Η Υψηλή βλάστηση απαρτίζεται από δένδρα τα οποία λόγω της µεγάλης πυκνότητας µάζας που διαθέτουν, παράγουν µεγάλες ποσότητες θερµικής ενέργειας και συντηρούν την καύση επί µακρό χρόνο και έτσι µεταδίδουν τη φωτιά στα παρακείµενα δένδρα. Άνεµος Ταχύτητα <5Knts ηµιουργεί µέτωπο το οποίο αντιµετωπίζεται σχετικά έυκολα 5-15 Knots ηµιουργεί µέτωπα µεγάλου µήκους τα οποία αντιµετωπίζονται πολύ δύσκολα >15 Knots ηµιουργεί µέτωπο µε πολύ δραστική κεφαλή η οποία πρέπει να προσβληθει πρώτη ιεύθυνση Αντίθετος Πλάγιος Ούριος Ο αντίθετος άνεµος διευκολύνει κατά κανόνα τις ρίψεις και προκαλεί συγκέντρωση του νερού Ο πλάγιος άνεµος διευκολύνει ιδιαίτερα σε απότοµες προσήνεµες πλαγιές, επηρεάζει όµως την ακρίβεια της ρίψης. Προκαλεί µεγάλη δυσκολία σε υπήνεµες πλαγιές. Ο ούριος άνεµος προκαλεί µεγάλη διασπορά και δυσκολεύει την πτήση του αεροσκάφους, ιδιαίτερα σε περιβάλλον µε υψηλά εµπόδια µετά το στόχο Ρεύµατα Ανοδικά Καθοδικά Τα ανοδικά και καθοδικά ρεύµατα µόνο δυσκολία προκαλούν κατά την ρίψη και πρέπει να αντιµετωπίζονται µε µεγάλη προσοχή. Μορφολογία Εδάφους Κλίση Η κλίση του εδάφους σε συνδυασµό µε τον άνεµο µπορεί να επιταχύνει ή να επιβραδύνει τη δράση της πυρκαγιάς. Οµοίως µπορεί να διευκολύνει ή να δυσχεραίνει τις ρίψεις νερού. Εµπόδια

- 22 - Προσοχή στα εµπόδια. Υπάρχουν φυσικά εµπόδια που ανακόπτουν µια πυρκαγιά αλλά υπάρχουν και εµπόδια που εµποδίζουν την πτήση του αεροσκάφους. Χαράδρες Οι χαράδρες δεν είναι ο καταλληλότερος χώρος πτήσης για τα αεροσκάφη. Περιορίζουν τη δυνατότητα ελιγµού και δηµιουργούν δικές τους συνθήκες ανέµου και αναταράξεων. Ύψος Ρίψης Το ύψος ρίψης επηρεάζει τόσο την ασφάλεια του αεροσκάφους όσο και την αποτελεσµατικότητα της ρίψης καθεαυτής και του πυροσβεστικού υλικού Ελάχιστο 100 Με Αφρό έως και 170 200 Σε περιοχή Υψηλών Εµποδίων µε Βύθιση όχι χαµηλότερα από 200 πάνω από το ύψος του εµποδίου. Χαµηλό = Συγκέντρωση Ακρίβεια Υψηλό = ιασπορά Ελάττωση ακρίβειας Αεροσκάφος Τα χαρακτηριστικά ταχύτητας, όγκου φορτίου και ευελιξίας που διαθέτει το αεροσκάφος το καθιστούν ιδανικό µέσο καταστολής των πυρκαγιών. Σε ορεινές ή αποµακρυσµένες περιοχές, µε περιορισµένη πρόσβαση, το αεροσκάφος είναι το µόνο µέσο άµεσης αντίδρασης σε µια πυρκαγιά. Οµοίως σε περιπτώσεις ταυτόχρονης ή µέσα σε µικρά χρονικά διαστήµατα, ανάφλεξης µεγάλου αριθµού πυρκαγιών, το αεροσκάφος διαθέτει ικανοποιητική κινητικότητα για να αντιµετωπίσει τον κίνδυνο. Το πυροσβεστικό αεροσκάφος είναι ένα εργαλείο αρχικής προσβολής. Η πραγµατική του αξία έγκειται στην ικανότητά του να: 1. Επεµβαίνει γρήγορα, πριν η φωτιά αποκτήσει ορµή. 2. Επεµβαίνει σε περιοχές προσωρινά απροσπέλαστες από τις επίγειες δυνάµεις. 3. Ρίχνει µεγάλες ποσότητες νερού ή χηµικών στη φωτιά µέσα σε µικρά χρονικά διαστήµατα και, 4. Μετακινείται από θέση σε θέση γρήγορα για την προσβολή θερµών περιοχών, την κατάσβεση τοπικών πυρκαγιών και την προστασία προσωπικού και µέσων. Αν και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες έχουν κατασβησθεί πυρκαγιές από αεροσκάφη µόνο, ο κύριος αντικειµενικός σκοπός των αεροσκαφών είναι να επιµηκύνουν τον διαθέσιµο χρόνο των επιγείων δυνάµεων, επιβραδύνοντας ή και σταµατώντας την εξάπλωση µιας πυρκαγιάς, ώστε να προετοιµαστούν, οργανωθούν, ελέγξουν την πυρκαγιά και τελικά, επιτύχουν την κατάσβεση. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ είναι µια Πνευµατική διαδικασία για τον καθορισµό των αντικειµενικών σκοπών και προτεραιοτήτων του περιστατικού. Με άλλα λόγια, Τι επιθυµείς να σώσεις.µε ποια σειρά και σε ποιο βαθµό; Ο στρατηγικός σχεδιασµός γίνεται από τον υπεύθυνο συντονιστή. Εντούτοις, ένα πυροσβεστικό αεροσκάφος ή σχηµατισµός αεροσκαφών, πιθανόν να βρεθεί πρώτος στην περιοχή της πυρκαγιάς και να επιχειρεί µόνος για κάποιο χρονικό διάστηµα. Σε

- 23 - αυτήν την περίπτωση ο κυβερνήτης ή ο αρχηγός σχηµατισµού πρέπει να σχεδιάσει τη στρατηγική και τις άµεσες τακτικές µεθόδους έως ότου φθάσουν άλλες δυνάµεις. Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην προστασία των προσώπων και της ιδιοκτησίας, ενώ συγχρόνως µε την κατά το δυνατόν αποτελεσµατικότερη χρήση των διαθέσιµων µέσων πρέπει να γίνει προσπάθεια άµεσης κατάσβεσης της πυρκαγιάς. εν είναι αποδοτικό να προσπαθεί κάποιος να σώσει ένα σπίτι ενώ η πυρκαγιά αποκτά ορµή και µετατρέπεται σε µεγαλύτερη απειλή για πολλά σπίτια. ΤΑΚΤΙΚΗ είναι µια σειρά αποστολών και επιχειρήσεων που εκτελούνται για την επίτευξη ενός αντικειµενικού σκοπού. ηλαδή: Πώς προτίθεσαι να εκτελέσεις το έργο στην πράξη; Η κατάλληλη χρήση του πυροσβεστικού υλικού είναι ουσιαστική για τη µέγιστη αποτελεσµατικότητα. Η σωστή χρήση του νερού και του αφρού θα οδηγήσει στην επίτευξη των στόχων του σχεδίου. Συχνά, ένας στόχος θα εµφανιστεί να απαιτεί άµεση προσοχή. Πρέπει να γίνει προσεκτική ανάλυση αυτού του νέου στόχου για να καθοριστεί εάν είναι αληθινά κρίσιµος για το γενικό σχέδιο. Μια εστία που καίει βαθειά µέσα στη καµένη περιοχή είναι συνήθως µικρή απειλή. Η κύρια προσπάθεια πρέπει να κατευθύνεται προς την περίµετρο της πυρκαγιάς. Μεγάλες φλόγες µέσα στην καµένη περιοχή µπορούν να αφεθούν να σβήσουν µόνες τους εκτός εάν λόγω ανέµου είναι επικίνδυνες να δηµιουργήσουν νέες εστίες στην άκαυτη περιοχή. ΤΕΧΝΙΚΗ είναι µια σειρά ενεργειών που εφαρµόζονται κατά την εκτέλεση µιας αποστολής ή επιχείρησης. Κατ ουσία, πώς προτίθεσαι να χρησιµοποιήσεις το µέσον. Στην περίπτωσή µας το πυροσβεστικό αεροσκάφος. Πριν προχωρήσουµε πιο κάτω θα κάνουµε µια θεµελιώδη διευκρίνιση. Κατά την εµπλοκή µας σε οποιαδήποτε αποστολή αεροπυρόσβεσης απαιτείται να εφαρµόζουµε τον κανόνα των τριών Άλφα. ΑΑΑ = Ασφάλεια (ΑΣΦΑΛΕΙΑ Προ Πάντων) Αποτελεσµατικότητα (Αποτελεσµατικότητα. Σκοπός η κατάσβεση αλλά προ πάντων η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ) Αποδοτικότητα (.µόνο µε ΑΣΦΑΛΕΙΑ και αποτελεσµατικότητα) ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ ΡΙΨΗ ΑΠΟ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Εάν η πυρκαγιά είναι µικρή τότε µπορεί να γίνει διαβροχή της περιοχής µε σειρά ρίψεων νερού κατευθείαν πάνω στη φωτιά αλλά από δύο ή περισσότερες κατευθύνσεις.

- 24 - ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΡΙΨΕΙΣ Σε περίπτωση που τοπογραφικές ή άλλες συνθήκες περιορίζουν την προσβολή σε µία µόνο κατεύθυνση, τότε µπορούν να πραγµατοποιηθούν παράλληλες ρίψεις νερού. ΑΠΟΚΟΠΗ ΜΕΤΩΠΟΥ ΡΙΨΕΙΣ ΣΕ ΣΕΙΡΑ Σε µεγάλης έκτασης πυρκαγιές εφαρµόζεται η τεχνική ΑΠΟΚΟΠΗΣ ΜΕΤΩΠΟΥ. Επιλέγεται, ως στόχος για τις πρώτες ρίψεις, ένα σηµείο σε κάθε «άκρο» του µετώπου, όπου η κίνηση της φωτιάς είναι αµελητέα. Οι ρίψεις πραγµατοποιούνται κατά µήκος του «µετώπου» είτε κατευθείαν πάνω στη φωτιά ή, συχνότερα, κατά το ήµισυ πάνω στο µέτωπο και κατά το ήµισυ εµπρός από αυτό. Οι επόµενες ρίψεις πραγµατοποιούνται µε κατεύθυνση συγκλίνουσα προς το µέτωπο ώστε βαθµιαία να περιορίζεται το µήκος του µετώπου και τελικά να αποκόπτεται. Αυτή η τεχνική είναι ιδιαιτέρως αποτελεσµατική σε µικρής έκτασης πυρκαγιές ή πυρκαγιές µε αργή κίνηση και σε συνθήκες µέτριας θερµοκρασίας και υγρασίας. Σε συνθήκες υψηλής θερµοκρασίας, χαµηλής υγρασίας και µεγάλης ταχύτητας κίνησης της πυρκαγιάς, για να είναι αποτελεσµατική αυτή η τεχνική, πρέπει να γίνονται ρίψεις µεγάλων ποσοτήτων νερού, και µε τέτοια συχνότητα ώστε κάθε ρίψη να πραγµατοποιείται πριν εξανεµιστεί το αποτέλεσµα της προηγούµενης ρίψης και αναζωπυρωθεί η φωτιά. ΤΑΚΤΙΚΗ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ Η πρώτη και θεµελιώδης επιδίωξη είναι η αστραπιαία προσβολή. Κάθε ρίψη νερού εκτός στόχου είναι σπατάλη προσπάθειας και χρηµάτων, επιπροσθέτως σε µια κρίσιµη κατάσταση πιθανόν να έχει ως αποτέλεσµα την απώλεια του ελέγχου της πυρκαγιάς. Εποµένως ένας κρίσιµος παράγοντας στην αεροπυρόσβεση είναι η ακρίβεια των ρίψεων. Ακρίβεια σηµαίνει, τοποθέτηση του αεροσκάφους στη σωστή θέση στο χώρο, µε τη σωστή ταχύτητα, στο σωστό ύψος, µε τη σωστή στάση και έχοντας κάνει τις σωστές διορθώσεις για τον άνεµο, ώστε µετά την άφεση το νερό να πέσει στο στόχο. Σε µεγάλες πυρκαγιές τα αεροσκάφη χρησιµοποιούνται γενικώς για τον έλεγχο τοπικών αναφλέξεων, προσβολή θερµών περιοχών µέσα από τα όρια της πυρκαγιάς, ευθυγράµµιση ακανόνιστων πλευρών, ψύξη του µετώπου για επέµβαση των επίγειων δυνάµεων και προστασία προσωπικού, υλικών και εγκαταστάσεων.

- 25 - Τα πυροσβεστικά αεροσκάφη καταστέλλουν τις πυρκαγιές µε τη ρίψη µεγάλων ποσοτήτων νερού ή χηµικών επιβραδυντικών επάνω ή µπροστά από την πυρκαγιά. Η προσβολή µπορεί να είναι άµεση πάνω στο µέτωπο της πυρκαγιάς ή έµµεση µπροστά από το µέτωπο. Κατά την έµµεση προσβολή πραγµατοποιούνται διαδοχικές ρίψεις επιβραδυντικών χηµικών, νερού ή και συνδυασµού νερού-χηµικών µε σκοπό τη δηµιουργία ζώνης επιβράδυνσης επάνω στο ίχνος της πυρκαγιάς. ΑΜΕΣΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ αποτελεσµατικότητα. Άµεση προσβολή χρησιµοποιείται σε µικρές πυρκαγιές τόσο σε ένταση όσο και σε έκταση, καθώς και σε θερµές περιοχές µιας µεγάλης πυρκαγιάς. Θερµές περιοχές µιας πυρκαγιάς είναι οι περιοχές στις οποίες παρατηρείται µεγάλη ένταση. Άµεση προσβολή χρησιµοποιείται επίσης για την <<ψύξη>> του µετώπου της πυρκαγιάς ώστε να καταστεί δυνατή η προσέγγιση των επιγείων δυνάµεων για µέγιστη ΕΜΜΕΣΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ Η έµµεση προσβολή χρησιµοποιείται για την ενίσχυση του έργου καταστολής των επίγειων δυνάµεων, κατά την εφαρµογή της µεθόδου δηµιουργίας ζώνης επιβράδυνσης, µετά από µια γραµµή ελέγχου, µπροστά από το µέτωπο της πυρκαγιάς. ΡΙΨΕΙΣ ΝΕΡΟΥ Ως γενικός κανόνας, οι προσβολές µε νερό είναι άµεσες προσβολές, καθώς η διάρκεια της επιβραδυντικής επίδρασης του νερού, σε συνθήκες υψηλής θερµοκρασίας και χαµηλής υγρασίας; είναι πολύ µικρή για την δηµιουργία αποτελεσµατικής αντιπυρικής ζώνης. ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ Η παράλληλη προσβολή πραγµατοποιείται µε ρίψεις νερού-αφρού σε µικρή απόσταση από το µέτωπο ενώ ταυτοχρόνως γίνεται εκµετάλλευση της ελαφριάς καύσιµης ύλης και των φυσικών εµποδίων. Είναι η πιο επικίνδυνη µέθοδος για τους πυροσβέστες. Προσπαθήστε να ευθυγραµµίσετε τις ακανόνιστες πλευρές εφαρµόζοντας εντωµεταξύ και ΑΝΤΙ-ΠΥΡ.

- 26 - ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Η προσέγγιση προς το στόχο µπορεί να είναι οριζόντια ή καθοδική. Η καθοδική προσέγγιση έχει το πλεονέκτηµα της καλύτερης ορατότητας, ενώ η οριζόντια προσέγγιση παρουσιάζει µικρότερη δυσκολία στο χειρισµό του αεροσκάφους. Η καθοδική προσέγγιση απαιτεί έµπειρα και καλά εκπαιδευµένα πληρώµατα. Σε κάθε περίπτωση η προσέγγιση πρέπει να σχεδιάζεται έχοντας κατά νου ότι το φορτίο νερού µπορεί να µην απορριφθεί είτε λόγω µη έγκαιρου εντοπισµού του στόχου, ένεκα κακής ορατότητας είτε λόγω βλάβης του συστήµατος απόρριψης. Η τοπική τοπογραφία είναι πιθανό να περιορίζει την ορατότητα προς το στόχο και να εµποδίζει τις επίγειες δυνάµεις να δουν τα αεροσκάφη. Συνεπώς τα αεροσκάφη πρέπει κατά το δυνατό, σε ορεινές περιοχές, να σχεδιάζουν την προσέγγισή τους κατά µήκος της πλαγιάς και όχι πάνω από τις κορυφές. Μία άλλη τακτική προσέγγισης είναι.µε βύθιση προς το στόχο. Μερικές φορές η τακτική αυτή είναι η µόνη που εξασφαλίζει ικανοποιητική ακρίβεια βολής σε ανώµαλο έδαφος. Κατά την τακτική αυτή το αεροσκάφος βυθίζει κατευθείαν προς το στόχο και η άφεση το νερού γίνεται αµέσως πριν την απαγκίστρωση. Η τακτική αυτή µπορεί να εφαρµόζεται από πολύ καλά εκπαιδευµένα και ικανά πληρώµατα, καθώς είναι επικίνδυνη και απαιτεί πολύ υψηλού επιπέδου κρίση, τόσο για την τοποθέτηση του αεροσκάφους στο χώρο, όσο και τη µη παραβίαση των ορίων δοµικής αντοχής του. ΑΡΧΕΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ 1. ΤΑΚΤΙΚΗ = ΑΜΕΣΗ - ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ -ΕΜΜΕΣΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΙΑΘΕΣΙΜΕΣ ΥΝΑΜΕΙΣ 2. ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΗΜΕΙΟΥ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΤΕΙΤΕ ΑΠΟ ΑΥΤΟ 3. ΣΩΣΤΟ ΥΨΟΣ ΑΦΕΣΗΣ - ΑΝΤΙΘΕΤΑ Ή ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΝΕΜΟ; - ΜΙΚΡΗ Ή ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ; - ΧΡΗΣΗ ΑΦΡΟΥ; 4. ΧΡΗΣΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ή ΣΠΑΤΑΛΗ 5. ΡΙΨΕΙΣ ΣΕ ΚΑΘΟ Ο ΚΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΗΛΙΟ ΠΙΣΩ ΟΤΑΝ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟ.ΑΛΛΑ:

- 27 - - ΜΕ ΑΣΦΑΛΗ ΙΑΦΥΓΗ = ΣΕ ΕΟΠ ΓΙΑ ΑΠΟΦΥΓΗ ΕΜΠΟ ΙΩΝ ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΣΤΟΝ ΑΝΕΜΟ ΠΙΘΑΝΟΝ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΕΣΤΕΡΗ 6. ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΣΤΟΝ ΑΝΕΜΟ ΓΙΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ.ΑΛΛΑ: - ΑΑΑ = ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ (Ή ΤΗΝ ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ) 7. ΚΑΝΕΤΕ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΩΝ ΤΩΝ ΕΝΑΕΡΙΩΝ ΜΕΣΩΝ ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΕΠΙΓΕΙΕΣ ΥΝΑΜΕΙΣ 8. ΑΜΕΣΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΠΙΓΕΙΕΣ ΥΝΑΜΕΙΣ - Ή ΟΤΑΝ Η ΚΑΤΑΣΒΕΣΗ ΕΙΝΑΙ ΠΙΘΑΝΗ 9. ΣΧΕ ΙΑΣΤΕ ΤΙΣ ΑΦΕΣΕΙΣ ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΠΙΜΗΚΥΝΟΝΤΑΙ Ή ΝΑ ΙΑΣΤΑΥΡΩΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ 10. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΕ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΝΕΤΕ ΑΝΑΛΟΓΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ.Ή - ΕΓΚΑΤΑΛΗΨΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ; - ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ ΟΠΩΣ ΗΠΟΤΕ;

- 28 - ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟ ΟΥ Η οργάνωση της ΠΑ για τις ανάγκες της Πυροσβεστικής Περιόδου (ΠΠ) διαµορφώνεται βάση του Νοµικού Πλαισίου που ορίζεται από το Νόµο 2612/98 και την Κοινή Υπουργική Απόφαση 12030. 1. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Σύµφωνα µε το Ν.2612/98 και την Κοινή Υπουργική Απόφαση(ΚΥΑ) 12030 την ευθύνη για την οργάνωση του κατασταλτικού µηχανισµού δασοπυρόσβεσης την έχει το Υπουργείο Εσωτερικών (ΥΠΕΣ), µε αρµόδιο φορέα για την αντιµετώπιση των δασικών πυρκαγιών το Αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώµατος (ΠΣ), συνεπικουρούµενο µε µέσα και προσωπικό απ όλες τις Κρατικές Αρχές συµπεριλαµβανοµένης και της Πολεµικής Αεροπορίας. Ο επιχειρησιακός έλεγχος / σχεδιασµός των εθνικών εναέριων µέσων δασοπυρόσβεσης ασκείται από το Αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώµατος (ΑΠΣ),199 Συντονιστικό Επιχειρησιακό Κέντρο Υπηρεσιών Πυροσβεστικού Σώµατος / Συντονιστικού Κέντρου ασοπυρόσβεσης(199 ΣΕΚΥΠΣ/ΣΚΕ ). Η Πυροσβεστική Περίοδος (ΠΠ) σύµφωνα µε την ΚΥΑ 12030 έχει ηµεροµηνία έναρξης την 1 Μαΐου και πέρας την 31 Οκτωβρίου έκτος κι αν άλλως εκτιµηθεί από τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες, κατά τη διάρκεια της οποίας τηρούνται αυξηµένες ετοιµότητες µέσων και προσωπικού. 2. ΑΠΟΣΤΟΛΗ Η Αποστολή της ΠΑ είναι η συνδροµή στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και στην αποτελεσµατική αντιµετώπιση τους µε τη διάθεση προσωπικού, πτητικών µέσων αεροπυρόσβεσης και λοιπών µέσων. Στα πλαίσια αυτής της αποστολής της, η ΠΑ αναλαµβάνει τα παρακάτω α. ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΤΟΥ 199ΣΕΚΥΠΣ/ΣΚΕ β. ΚΛΙΜΑΚΙΑ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ γ. ΜΕΤΑΣΤΑΘΜΕΥΣΗ Α/Φ δ. ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ε. ΕΝΑΕΡΙΕΣ ΕΠΙΤΗΡΗΣΕΙΣ στ. ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ ζ. ΕΠΙΓΕΙΑ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΑΣΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ α. ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΤΟΥ 199ΣΕΚΥΠΣ/ΣΚΕ Το 199 ΣΕΚΥΠΣ/ΣΚΕ κατά την διάρκεια της ΠΠ επανδρώνεται µε (3) τρεις ανώτερους αξιωµατικούς. Είναι οι σύνδεσµοι µεταξύ της ΠΑ 199 ΣΕΚΥΠΣ. Έναν (1) ανώτερο αξιωµατικό ως σύνδεσµο µεταξύ ΓΕΕΑΘΑ/ΕΘΚΕΠΙΧ 199 ΣΕΚΥΠΣ/ΣΚΕ. Οι Ανώτεροι Αξκοι (Ι) σύνδεσµοι ενηµερώνονται για τη διαθεσιµότητα των µέσων, µεταβιβάζουν την εντολή τυχόν εκτροπής των εναερίων µέσων σε άλλη πυρκαγιά, αιτούνται την απαίτηση χρησιµοποίησης άλλων µεταφορικών αφών για την υποστήριξη των επιχειρήσεων και ενηµερώνουν σχετικά τον Αξκο συντονιστή του ΣΚΕ και το ΚΕΠΙΧ/ΓΕΑ.Επιπλέον παρακολουθούν µε τους ΕΕΕΚ τις εναέριες περιπολίες.

- 29 - Σε περίπτωση που παραστεί η ανάγκη, συµµετέχουν σε οµάδα ανάλυσης πληροφοριών ή την Οµάδα ιαχείρισης Κρίσεων του 199ΣΕΚΥΠΣ/ΣΚΕ καθώς και στη διακίνηση της αλληλογραφίας. Οι αξκοί ή υπαξκοί Ελεγκτές Εναέριας Κυκλοφορίας (ΕΕΕΚ) εκτός της παρακολούθησης της εναέριας κυκλοφορίας, ενηµερώνουν τα απογειούµενα αφη για την ύπαρξη άλλων αφων στην περιοχή της πυρκαγιάς που κατευθύνονται ενηµερώνοντας παράλληλα για την ώρα των απογειώσεων το ΚΕΠΙΧ/ΓΕΑ. Επίσης τηρούν το ηµερολόγιο των συµβάντων της ηµέρας. β. ΚΛΙΜΑΚΙΑ ΑΕΡΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ Οργανώνονται κλιµάκια αεροπυρόσβεσης σε Α/ διασποράς ώστε να εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή επιχειρησιακή εκµετάλλευση των εναερίων µέσων. Στα Α/Μ διασποράς εξασφαλίζεται η απαραίτητη υποδοµή για την εξυπηρέτηση προσωπικού και µέσων. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΛΙΜΑΚΙΩΝ ΥΝΑΜΗ ΙΑΣΠΟΡΑ ΑΦΩΝ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΕΣ Α/Φ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΠ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΕΣ Α/Φ ΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΠΠ ΡΟΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΛΙΜΑΚΙΩΝ ΥΝΑΜΗ ΙΑΣΠΟΡΑ Α/Φ Οι αεροπορικές δυνάµεις της Π.Α. που συµµετέχουν στις επιχειρήσεις αεροπυρόσβεσης είναι οι εξής: Η 359 ΜΑΕ Υ µε αεροσκάφη PZL και GRUMMAN Η ανάπτυξη γίνεται την 30 Μαΐου και η αναδίπλωση την 31 Οκτωβρίου. Την 1 Μαΐου τηρείται η ετοιµότητα ανάπτυξης ανάλογα των απαιτήσεων του ΑΠΣ και των διαµορφούµενων συνθηκών. Η 112ΠΜ µε αεροσκάφη CL-215CL 215 και η 113ΠΜ µε CL-415. Η ανάπτυξη των Αφων αρχίζει από την 30 Μαΐου και ολοκληρώνεται σταδιακά εντός του πρώτου δεκαηµέρου του Ιουνίου ανάλογα των διαθεσίµων Ε/Ν Α/Φ.