ΑΦΙΕΡΩΣΗ Η παρούσα πτυχιακή εργασία είναι αφιερωμένη στους γονείς μας

ΑΦΙΕΡΩΣΗ Η παρούσα πτυχιακή εργασία είναι αφιερωμένη στους γονείς μας 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σ Ε Λ. ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 6 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 7 2. ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ... 10 2.1 Ο σκοπός και τα κύρια χαρακτηριστικά των φόρων... 10 2.2 Οι κύριες λειτουργίες των φόρων... 12 2.3 Η διάκριση των φόρων... 12 2.3.1 Διάκριση με βάση το αντικείμενο του φόρου... 13 2.3.2 Διάκριση με βάση τη φορολογική μονάδα... 13 2.3.3 Διάκριση με βάση το φορολογικό συντελεστή... 13 2.3.4 Διάκριση με βάση το Δημόσιο φορέα στον οποίο επιβάλλοντα. 14 2.3.5 Διάκριση των φόρων σε Προσωπικούς, και Αντικειμενικούς ή Πραγματικούς... 14 2.3.6 Διάκριση των φόρων κατ είδος και αξία... 15 2.3.7 Διάκριση των φόρων σε φόρο εισοδήματος, περιουσίας και ^ δαπάνης... 15 2.3.8 Άμεσοι και Έμμεσοι φόροι... 16 2.4 Η έννοια του φορολογικού συστήματος... 19 2.4.1 Ο σκοπός της φορολογίας... 19 2.4.2 Οι γενικές αρχές της φορολογίας... 20 3. ΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΦΟΡΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ (Ε.Φ.Κ.) ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ... 23 3

3.1 Τα χαρακτηριστικά του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης... 23 3.2 Οι κατηγορίες των προϊόντων που υπόκεινται στον Εδικό Φόρο... Κατανάλωσης... 24 3.3 Αντικείμενο του φόρου... 25 3.4 Η απαίτηση καταβολής του φόρου... 26 3.5 Οι περιπτώσεις απαλλαγής από τον Ε.Φ.Κ... 27 3.6 Ορισμένοι χρήσιμοι ορισμοί... 28 3.7 Η διακίνηση των προϊόντων που υπόκεινται σε Ε.Φ.Κ... 29 4.ΑΝΑΛ ΥΣΗ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΦΟΡΟΥ ΚΑΤΑΝ^ΩΣΗ Σ (Ε. Φ.Κ.) 4.1 Ανάλυση Ε.Φ.Κ. βιομηχανοποιημένων καπνών... 31 4.1.1 Υπόχρεος καταβολής του Ε.Φ.Κ... 31 4.1.2 Συντελεστές Ε.Φ.Κ. των βιομηχανοποιημένων καπνών... 31 4.1.3 Απαραίτητες ενδείξεις στη συσκευασία των βιομηχανοποιημένων καπνών... 34 4.1.4 Πότε απαλλάσσονται από τον Ε.Φ.Κ. τα βιομηχανοποιημένα... 4.1.5 Απόδοση του Ε.Φ.Κ. που εμπίπτει στα βιομηχανοποιημένα... Προϊόντα... 35 4.1.6 Διαδικασία βεβαίωσης και είσπραξης του Ε.Φ.Κ... 35 4.1.7 Συμπλήρωση εντύπων Περιοδικών Δηλώσεων (Φ2) και Εκκαθαριστικών Δηλώσεων (Φ1) Φ.Π.Α... 36 4.2 Ανάλυση Ε.Φ.Κ. αλκοόλης και αλκοολούχων ποτών... 37 4.2.1 Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης αιθυλικής και ισοπροπυλικής... αλκοόλης... 37 4

4.2.2 Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης τσίπουρου και τσικουδιάς μικρών αποσταγματοποιών (διημερών)... 39 4.2.3 Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.) μπύρας... 39 4.2.4 Ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης για τα ενδιάμεσα προϊόντα-απλά κρασιά-αφρώδη κρασιά-ποτά για ζύμωση (εκτός από κρασί και μπύρα) 4.2.5 Περιπτώσεις απαλλαγής του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης... 4 0 αιθυλικής και ισοπροπυλικής αλκοόλης... 42 4.2.6 Βεβαίωση και είσπραξη του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.) αιθυλικής αλκοόλης και αλκοολούχων ποτών... 45 4.3 Ανάλυση Ε.Φ.Κ. για τα ενεργειακά προϊόντα & την ηλεκτρική ενέργεια. 4.3.1 Πετρελαιοειδή προϊόντα... 47 4.3.2 Ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.) για τα ενεργειακά... Προϊόντα & την ηλεκτρική ενέργεια... 47 4.3.3 Απαλλαγές και μειωμένοι συντελεστές Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.) ενεργειακών προϊόντων και ηλεκτρικής ενέργειας... 49 5. ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΕΜΜΕΣΩΝ ΦΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ... 51 5.1 Έμμεσοι φόροι και έσοδα... 51 5.2 Αποτελέσματα έρευνας της Τράπεζας της Ελλάδος... 54 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 57 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 59 5

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι να προσδιοριστεί τι είναι ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.) και ποιός είναι ο λόγος επιβολής του, ποιές είναι οι κατηγορίες προϊόντων στις οποίες επιβάλλεται, ποιες είναι οι περιπτώσεις εκείνες στις οποίες μπορεί να υπάρξει απαλλαγή ή και μείωση των συντελεστών του Ε.Φ.Κ., όπως επίσης και ο ρόλος γενικότερα των έμμεσων φόρων, κατηγορία στην οποία ανήκει και ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.) στην ελληνική οικονομία, μέσα από τα αποτελέσματα έρευνας η οποία έχει διεξαχθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος (2013), αλλά και από τα στοιχεία τα οποία περιλαμβάνονται στην Εισηγητική Έκθεση για τον Ετήσιο Προϋπολογισμό του 2013, ο οποίος κατατέθηκε στην Βουλή των Ελλήνων, από τον τότε αρμόδιο Υπουργό κ. Στουρνάρα. Στο πρώτο κεφάλαιο το οποίο αποτελεί και την εισαγωγή αυτής της εργασίας, γίνεται μια αναφορά στην παγκόσμια οικονομική κρίση και πως αυτή επηρέασε την ελληνική οικονομία και την φορολογική πολιτική η οποία αποφασίστηκε να εφαρμοστεί για την εξεύρεση δημόσιων εσόδων. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται ποιος είναι ο σκοπός και τα κύρια χαρακτηριστικά των φόρων, ποιες είναι οι κύριες λειτουργίες των φόρων, γίνεται διάκριση των φόρων με βάση διάφορα κριτήρια, επίσης ορίζεται τι είναι φορολογικό σύστημα και ποιός είναι ο σκοπός της φορολογία, όπως επίσης και ποιές είναι οι γενικές αρχές της φορολογίας. Στο τρίτο κεφάλαιο αναφέρονται κάποια γενικά στοιχεία για τον Ε.Φ.Κ., όπως ποια είναι τα γενικά χαρακτηριστικά του, ποια είναι τα προϊόντα τα οποία υπόκεινται σε Ε.Φ.Κ., ποιο είναι το αντικείμενο του φόρου, τι ισχύει με την διακίνηση των προϊόντων, δίνονται ορισμένοι χρήσιμοι ορισμοί για περαιτέρω κατανόηση, ορίζεται πότε είναι απαιτητή η καταβολή του φόρου και τέλος ποιες είναι γενικά οι περιπτώσεις απαλλαγής του Ε.Φ.Κ. Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται αναλυτικότερη παρουσίαση των τριών κατηγοριών των προϊόντων που υπόκεινται σε Ε.Φ.Κ., ενώ στο πέμπτο κεφάλαιο παραθέτονται τα αποτελέσματα έρευνας της Τράπεζας της Ελλάδος (2013) και στοιχεία από την Προϋπολογισμό του 2013 αναφορικά με την πορεία των έμμεσων φόρων. Τέλος στο έκτο κεφάλαιο συνοψίζονται τα συμπεράσματα της παρούσας πτυχιακής. Λέξεις κλειδιά: έσοδα, φόρος, άμεσος & έμμεσος φόρος, Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.), ενεργειακά προϊόντα, & ηλεκτρική ενέργεια αλκοόλη & αλκοολούχα ποτά, βιομηχανοποιημένα είδη καπνού. 6

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η οικονομική κρίση η οποία πλήττει την παγκόσμια οικονομία, αν και αρχικά εκδηλώθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, λόγω των επισφαλειών που δημιουργήθηκαν στον τραπεζικό τομέα, κυρίως από την αδυναμία των πολιτών να ανταποκριθούν στην αποπληρωμή των στεγαστικών τους δανείων, επεκτάθηκε σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες με την μορφή επιδημίας. Με βάση το νομισματικό ταμείο η κρίση μεταφέρεται με γρήγορους ρυθμούς στην πραγματική οικονομία, δημιουργώντας ύφεση και πτώση στην απασχόληση (ΒΪΓάδαΙΙ, 2009). Όπως ήταν αναμενόμενο, η αντίδραση των χωρών οι οποίες επλήγησαν από την οικονομική κρίση ήταν άμεση στη λήψη αποφάσεων και μέτρων, διαφορετικών βέβαια από χώρα σε χώρα, αλλά με κύριο στόχο την βελτίωση της ρευστότητας και την ανάπτυξη των επενδύσεων, έτσι ώστε να αναθερμανθεί η οικονομία και να διατηρηθεί η απασχόληση. Στην Ευρώπη η ανάπτυξη κοινών στρατηγικών για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, την στήριξη και την ανάκαμψη των οικονομιών, σε συνδυασμό με την προώθηση των κοινών μακροπρόθεσμών στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ξεκίνησε το Δεκέμβριο του 2008. Οι βασικοί άξονες πάνω στους οποίους είναι βασισμένο το σχέδιο αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης είναι η προσπάθεια αύξησης της ρευστότητας των οικονομιών των χωρών/μελών, έτσι ώστε να αυξηθεί η ζήτηση και κατεπέκτασιν οι επενδύσεις, στοχεύοντας σε μια μακροπρόθεσμη αύξηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής αγοράς. Λαμβάνοντας, ωστόσο, πάντα υπόψη τη δημοσιονομική πειθαρχία και τη νομισματική σταθερότητα με βάση το Σύμφωνο Σταθερότητας ( Ευιορεαπ ΌθΜΜΪ88Ϊοη, 2009). Η Ελλάδα μέσα σ αυτή τη δίνη των εξελίξεων, με τη διεθνή κοινότητα να βρίσκεται αντιμέτωπη με την μεγαλύτερη οικονομική κρίση της μεταπολεμικής περιόδου, δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη. Η οικονομική αστάθεια και η ανασφάλεια η οποία δημιουργήθηκε, οδήγησε στον υπερδιπλασιασμό του πληθωρισμού της Ευρωπαϊκής ζώνης, στην αύξηση της ανεργίας η οποία απειλεί πολλές κοινωνίες, οι ρυθμοί ανάπτυξης της ευρωζώνης μειώθηκαν στο μισό και η χρηματοοικονομική κρίση έπληξε και συνεχίζει να πλήττει σχεδόν όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες (Κουφάρης, 2010). 7

Τα πραγματικά όμως προβλήματα τα οποία αντιμετώπισαν και συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν όλοι οι έλληνες πολίτες στους οποίους μεταφέρονται με άμεσο τρόπο όλες οι δυσάρεστες επιπτώσεις της κατάρρευσης τόσο του παγκόσμιου όσο και του εγχώριου οικονομικού συστήματος είναι η άνοδος των επιτοκίων, η άνοδος των τιμών των υπηρεσιών, των εμπορευμάτων και των καυσίμων όπως επίσης και η έλλειψη δανειοδότησης από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Όλα αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση της ακρίβειας, η οποία οδήγησε στην μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών. Συνεπώς, δημιουργήθηκε πτώση των καταναλωτικών δαπανών, άρα και πτώση του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων (Κουφάρης, 2010). Με βάση τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, το πρώτο τρίμηνο του 2009 χάθηκαν 70.000 χιλιάδες θέσεις απασχόλησης, ενώ παρά τα 28 δισεκατομμύρια τα οποία δόθηκαν σε όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα προκειμένου να ενισχυθεί η ρευστότητα των επιχειρήσεων και με αυτό τον τρόπο να τονωθεί η αγορά, αυτό δεν έγινε ποτέ. Αποτέλεσμα της οικονομικής δυσπραγίας που αντιμετωπίζουν όλες οι επιχειρήσεις, αποτελούν οι σφραγισμένες επιταγές οι οποίες το 2009 ξεπέρασαν τα 1,7 δισεκατομμύρια ευρώ (Μπακατσιάκος, 2010). Προκείμενου λοιπόν, να μπορέσει να ανακάμψει η εγχώρια οικονομική ύφεση, από την οποία κινδύνευε με βάση τους επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και τους Ευρωπαίους εταίρους μας η οικονομική σταθερότητα της ευρωζώνης, και ταυτόχρονα να μπορεί η ελληνική πολιτεία να εξοφλεί όλες τις δανειακές της υποχρεώσεις (αποφεύγοντας την επίσημη χρεοκοπία), οι οποίες έχουν με τα χρόνια δημιουργηθεί, η ελληνική πολιτική ηγεσία προέβηκε σε δραστική μείωση των δαπανών και σε σημαντική αύξηση της φορολογίας. Εξάλλου η φορολογία, ανέκαθεν αποτελούσε σημαντική πηγή εσόδων για όλες τις χώρες. Η επιβολή λοιπόν της οποιαδήποτε φορολογικής πολιτικής και αν επιλεχθεί να εφαρμοστεί, έχει σαν ένα και μοναδικό στόχο την σημαντική αύξηση των εσόδων, η οποία προέρχεται κυρίως από την αύξηση των άμεσων και έμμεσων φόρων (π.χ. Φ.Π.Α., ειδικός φόρος κατανάλωσης κ.τ.λ.). Σημαντικό ρόλο επίσης κατέχει το υπάρχον φορολογικό σύστημα και στην προσέλκυση επενδύσεων τόσο από τους εγχώριους ενδιαφερόμενους όσο και ξένους. 8

Με βάση τα ευρήματα διαφόρων ερευνών οι οποίες έχουν διεξαχθεί τα τελευταία χρόνια σχετικά με την σχέση που υπάρχει ανάμεσα στη φορολογία και στην ανάπτυξη για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποστηρίζεται ότι ένα φορολογικό σύστημα το οποίο προωθεί την οικονομική ανάπτυξη δύναται να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη διανομή του εισοδήματος και την κοινωνική δικαιοσύνη (Ιπδΐίΐυΐε Γογ Ρΐδοαΐ δΐυάίεδ, 2010). Σύμφωνα με σειρά ερευνητών (Λιποΐά, 2011; ΙοΡαπδδοπ, 2008; Μγίεδ, 2009), αλλά και τα πρόσφατα ευρήματα μιας σειράς εργασιών του ΟΟΣΑ, σχετικά με την επίδραση των φόρων στην ανάπτυξη, και πιο συγκεκριμένα για τους φόρους κατανάλωσης, που είναι και το αντικείμενο έρευνας της παρούσας πτυχιακής εργασίας, προκύπτει ότι: Οι φόροι κατανάλωσης ευνοούν την οικονομική ανάπτυξη, μιας και δεν επηρεάζουν αρνητικά την αποταμίευση και τις επενδύσεις. Συγκεκριμένα οι φόροι αυτοί, όπως για παράδειγμα ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ), δεν επιβαρύνει τις εξαγωγές και συνεπώς δεν επηρεάζει αρνητικά την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Ωστόσο δεν ισχύει το ίδιο και για τους άλλους έμμεσους φόρους, όπως είναι ο ειδικός φόρος κατανάλωσης σε καύσιμα κ.τ.λ., οι οποίοι προκαλούν προβλήματα στην ανταγωνιστικότητα αφού δεν είναι εκπιπτόμενοι φόροι, όπως ο Φ.Π.Α. Στη συνέχεια της πτυχιακής εργασίας θα γίνει εκτενέστερη αναφορά για τον ορισμό, την έννοια και τη χρησιμότητα του ειδικού φόρου κατανάλωσης με τον οποίο επιβαρύνονται μια σειρά προϊόντων, και τις οικονομικές επιπτώσεις που έχουν αυτές τόσο στους έλληνες πολίτες όσο και στην ελληνική οικονομία γενικότερα. 9

2. ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ Στο κεφάλαιο αυτό θα γίνει αναφορά στο σκοπό και τα κύρια χαρακτηριστικά των φόρων, θα οριστούν οι κύριες λειτουργίες του φόρου θα γίνει διάκριση των φόρων, θα αναφερθούν οι κατηγορίες φόρων που υπάρχουν και τι περιλαμβάνει η κάθε μια κατηγόρια. Επίσης θα προσδιοριστεί η έννοια του φορολογικού συστήματος, ποιοι είναι οι σκοποί και ποιες οι γενικές αρχές της φορολογίας. 2.1 Ο σκοπός και τα κύρια γαρακτηριστικά των φόρων Με βάση τον ορισμό του Ιεζε (Βελέντζας, 2004), ο φόρος αποτελεί αναγκαστική εισφορά η οποία καταβάλλεται από κάθε επιχείρηση και από κάθε πολίτη χωρίς ειδική αντικαταβολή, και η οποία εισπράττεται από το κράτος προκειμένου να αντιμετωπίσει τις δημόσιες δαπάνες. Αν και η αντικαταβολή, έχει γενικότερο χαρακτήρα, ωστόσο με την είσπραξη των φόρων το κράτος δύναται να διαμορφώνει την οικονομική και κοινωνική πολιτική που θα ασκήσει. Σύμφωνα με τον Γεωργακόπουλο & Πατσουράτη, (1993), ο φόρος είναι ένα μονομερές αναγκαστικό μέσο μετάθεσης πόρων από τον ιδιωτικό στο δημόσιο τομέα, ώστε το κράτος να είναι σε θέση να μπορεί να καλύψει τα δημόσια βάρη. Άρα, μέσω της επιβολής φορολογίας, αυξάνονται τα κρατικά έσοδα, και κατεπέκτασιν καλύπτονται οι δημόσιες δαπάνες. Με βάση τα παραπάνω είναι σαφές ότι οι είσπραξη των φόρων είναι αναγκαστική προκειμένου το κράτος να έχει έσοδα, ικανά για την κάλυψη των αναγκών του. Για το λόγο αυτό οι πολίτες υποχρεούνται σε υλική καταβολή προκειμένου για την ομαλή λειτουργία του κρατικού μηχανισμού και την δυνατότητα του κράτους παροχής δαπανών όπως είναι οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων, οι δαπάνες για την υγεία, την παιδεία, την εθνική ασφάλεια, κ.τ.λ. Συνεπώς, η πληρωμή των φόρων δεν αντιστοιχεί σε ειδικό αντάλλαγμα αλλά σε γενικό, το οποίο όμως είναι απαραίτητο για την ύπαρξη ενός οργανωμένου κοινωνικού συστήματος στο οποίο είναι ενταγμένος ο κάθε πολίτης. Στο σημείο αυτό θεωρείται σκόπιμο να γίνει διάκριση ανάμεσα στην έννοια του φόρου και του τέλους. Στην περίπτωση των τελών, η χρηματική καταβολή αποτελεί αντιπαροχή για τον καταβάλλοντα, έχει δηλαδή χαρακτήρα ανταποδοτικό. 10

Παραδείγματα αποτελούν, τα τέλη χαρτοσήμου άσκησης επαγγέλματος, το τέλος έκδοσης αδείας ανέγερσης οικοδομής, τα ταχυδρομικά τέλη, κ.τ.λ. Τέλος, ενώ για τους φόρους η αντικαταβολή των χρημάτων είναι γενική, για τα τέλη υποδηλώνουν ειδική αντιπαροχή για τον καταβάλλοντα. Σύμφωνα με τον 8ΐΐ 1ΐΐζ, (1992α), ένα φορολογικό σύστημα προκείμενου να είναι καλό για τους πολίτες, οι οποίοι θα υποστούν τις συνέπειες της εφαρμογής του, θα πρέπει να συγκεντρώνει τα παρακάτω χαρακτηριστικά: Να είναι οικονομικά αποτελεσματικό, Να έχει ευκαμψία Να διακατέχεται από δικαιοσύνη, Να έχει πολιτική σταθερότητα, και Να έχει διαχειριστική απλότητα Συνοπτικά, με βάση τα παραπάνω προκύπτουν τα εξής εννοιολογικά συστατικά στοιχεία του φόρου τα οποία του προσδίδουν φορολογικό χαρακτήρα (Φλώρος, 2010): ^ Η καταβολή του φόρου γίνεται χωρίς κάποιο ειδικό αντάλλαγμα, Η επιβολή των φόρων γίνεται για την κάλυψη των δημόσιων δαπανών, χωρίς την ύπαρξη όμως άμεσης σχέσης μεταξύ παροχής του φόρου και των υπηρεσιών που προέρχονται από το κράτος. Η διαφορά του φόρου με οποιαδήποτε άλλη μορφή επιβάρυνσης είναι η έλλειψη του στοιχείου της αποδοτικότητας. ^ Αποτελεί υποχρεωτική παροχή, Ο καθορισμός του επιπέδου του φόρου ορίζεται από την δημόσια εξουσία και μπορεί να εξασφαλιστεί με μέσα εξαναγκασμού στους πολίτες. ^ Ενισχύει την πραγματοποίηση των κρατικών σκοπών, και Ο φόρος αποτελεί το μέσο πραγματοποίησης των κρατικών σκοπών, μιας και η επιβολή του δεν στοχεύει σε ταμιευτικούς σκοπούς, αλλά στην δημιουργία των 11

προϋποθέσεων εκείνων ώστε να αντιμετωπιστούν συνολικά οι κρατικές δαπάνες, έχοντας ως αποτέλεσμα τη μετατροπή του φόρου σε δημόσια περιουσία. ^ Συνιστά χρηματική εισφορά των ιδιωτών και των οικονομικών μονάδων προς το δημόσιο. Η συγκεκριμένη παροχή έχει χαρακτήρα χρηματικό και οριστικό, και υποκείμενοι για την καταβολή του φόρου είναι όλοι οι ιδιώτες Έλληνες πολίτες, φυσικά και νομικά πρόσωπα. 2.2 Οι κύριες λειτουργίες των φόρων Οι κύριες λειτουργίες του φόρου είναι τρείς: > η ταμιευτική, > η οικονομική, και > η κοινωνική λειτουργία Η ταμιευτική λειτουργία αποτελεί την σημαντικότερη από τις υπόλοιπες δυο λειτουργίες των φόρων, μιας και πρόκειται για το βασικό μέσο χρηματοδότησης των δημοσίων δαπανών. Εκτός όμως από την ταμιευτική λειτουργία, η επιβολή των φόρων χρησιμοποιείται επίσης και ως μέσο άσκησης οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία. Αναφορικά με την οικονομική λειτουργία των φόρων, πρέπει να αναφερθεί ότι πολλές φορές έχουν χρησιμοποιηθεί ως μέσο σταθεροποίησης της οικονομίας στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης, όπως επίσης και ως μέσο καταπολέμησης της ανεργίας και του πληθωρισμού μιας χώρας. Σημαντική είναι επίσης και η κοινωνική λειτουργία των φόρων, μέσω των οποίων ασκεί κοινωνική πολιτική ένα κράτος, βελτιώνοντας για παράδειγμα την διανομή του εισοδήματος και του πλούτου μεταξύ των μελών μια κοινωνίας. Από τα παραπάνω, παρατηρείται ότι η λειτουργία των φόρων είναι πολυδιάστατη και μπορεί να εφαρμοστεί για διαφορετικό σκοπό κάθε φόρα, ο οποίος όμως θα είναι σαφώς ορισμένος (Γεωργακόπουλος, 2005). 12

2.3 Η διάκριση των φόρω-ν Προκειμένου να διευκολυνθεί η ανάλυση και η επίδραση των φόρων στην κοινωνία από την εφαρμογή τους, είναι σκόπιμο να γίνει μια αρχική κατηγοριοποίηση με βάση διάφορα κριτήρια. Τα βασικότερα κριτήρια είναι η φορολογική βάση, η φύση του φορολογικού συντελεστή, ο δημόσιο φορέας για τον οποίο επιβάλλονται, η διάκριση τους σε προσωπικούς και πραγματικούς, άμεσους και έμμεσους. Στη συνέχεια γίνεται ανάλυση όλων των παραπάνω κατηγοριών. 2.3.1 Διάκριση με βάση το αντικείμενο του φόρου Ως αντικείμενο του φόρου (φορολογική βάση), ορίζεται το μέγεθος με βάση το οποίο υπολογίζεται το πόσο του φόρου που υποχρεούται να καταβάλλει ο φορολογούμενος. Σαν φορολογική βάση θεωρείται το εισόδημα, η περιουσία και η δαπάνη των φορολογουμένων (Φινοκαλιώτης, 2001). 2.3.2 Διάκριση με βάση τη φορολογική μονάδα Ως φορολογική μονάδα (υποκείμενο του φόρου) λογίζεται το πρόσωπο, του οποίου τα οικονομικά στοιχεία ορίζονται ως βάση και χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των φόρων. Το υποκείμενο του φόρου υποχρεούται στην καταβολή του φόρου, ωστόσο υπάρχει πιθανότητα τα πρόσωπα να είναι περισσότερα από ένα και αν μην συμπίπτουν μεταξύ τους. Τα πρόσωπα αυτά, μπορεί να είναι τόσο φυσικά όσο και νομικά πρόσωπα (Φινοκαλιώτης, 2001). 2.3.3 Διάκριση με βάση το φορολογικό συντελεστή Ως φορολογικός συντελεστής, θεωρείται το πόσο του φόρου το οποίο αντιστοιχεί σε κάθε μία μονάδα φορολογικής βάσης και εκφράζεται ως ποσοστό (Φινοκαλιώτης). Ο φορολογικός συντελεστής διακρίνεται σε μέσος και οριακός. Μέσος φορολογικός συντελεστής με βάση τον Γεωργακόπουλο, (2005) είναι ο λόγος του ποσού του φόρου που καταβάλλεται συνολικά από μια φορολογική μονάδα διαιρεμένο με τη συνολική αξία της φορολογικής βάσης. Ο οριακός φορολογικός συντελεστής, 13

σύμφωνα με τον Γεωργακόπουλο, (2005), είναι ο πρόσθετος φόρος που πρέπει να καταβληθεί για καθεμία νέα μονάδα αύξησης της φορολογικής βάσης. Συνεπώς με βάση τη φύση του φορολογικού συντελεστή, οι φόροι διακρίνονται σε: > αναλογικούς, Αναλογικός είναι ο φόρο εκείνος σύμφωνα με τον οποίο, ο μέσος φορολογικός συντελεστής δεν μεταβάλλεται όταν μεταβάλλεται η φορολογική βάση και είναι ανεξάρτητος. Παράδειγμα αποτελεί ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων. > προοδευτικούς, Προοδευτικός θεωρείται ένας φόρος όταν, ο μέσος φορολογικός συντελεστής, μεταβάλλεται όταν μεταβάλλεται η φορολογική βάση, δηλαδή όταν υπάρχει αύξηση αυξάνεται, και όταν υπάρχει μείωση μειώνεται. Παράδειγμα αποτελεί ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων. > αντίστροφα προοδευτικούς, Αντίστροφα προοδευτικός είναι ο φόρος εκείνος, όταν ο μέσος φορολογικός συντελεστής, μεταβάλλεται αντίστροφα με τη φορολογική βάση, δηλαδή μειώνεται όταν αυξάνεται η φορολογική βάση και αντίστροφα. 2.3.4 Διάκριση με βάση τον Δημόσιο Φορέα στον οποίο επιβάλλονται Οι φόροι με βάση το Δημόσιο Φορέα στον οποίο επιβάλλονται διακρίνονται στις παρακάτω τρείς κατηγορίες: 1) στους κρατικούς φόρους, 2) στις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, και 3) στους δημοτικούς και κοινοτικούς φόρους 2.3.5 Διάκριση των φόρων σε Προσωπικούς και Αντικειμενικούς ή Πραγματικούς 14

Άλλη μια σημαντική διάκριση των φόρων είναι σε προσωπικούς και πραγματικούς (Γεωργακόπουλος, 2005). Ένας φόρος θεωρείται προσωπικός όταν η φορολογική υποχρέωση διαμορφώνεται όχι μόνο από τη φορολογική βάση αλλά και από τα προσωπικά στοιχεία του φορολογούμενου, π.χ. από την οικογενειακή του κατάσταση, από την κατάσταση της υγείας τους κ.τ.λ. Αντίστοιχα, ένας φόρος θεωρείται αντικειμενικός ή πραγματικός με βάση τον Θεοχαρόπουλο, (1981), όταν για τον υπολογισμό της συγκεκριμένης φορολογικής υποχρέωσης δεν λαμβάνονται υπόψη οι προσωπικές συνθήκες που ισχύουν κάθε φορά για τον εκάστοτε φορολογούμενο αλλά επιβάλλονται σε πράγμα, αντικείμενο ή πράξη. 2.3.6 Διάκριση των φόρων κατ είδος και αξίας Η συγκεκριμένη διάκριση των φόρων, έγκειται στον διαφορετικό προσδιορισμό της φορολογητέας ύλης και όχι στο διαφορετικό υπολογισμό του οφειλόμενου φόρου. Σύμφωνα με τους Τιοΐαύα» και Οοΐΐειεΐ (1980), ειδικοί φόροι είναι οι φόροι, των οποίων η βάση τους προσδιορίζεται ποσοτικά, κατά μονάδα βάρους, όγκου, κατ αριθμών μονάδων, επιφάνειας ή έκτασης. Για παράδειγμα κατά τόνου μεταφερόμενου πράγματος ή κατά διανυθέν χιλιόμετρο. Φόροι κατ αξία, είναι οι φόροι των οποίων η αξία αποτιμάται πραγματικά ή τεκμαρτά σε χρήμα. Για παράδειγμα, η τιμή πώλησης ή η αξία του ακίνητου, η αξία του εμπορεύματος, κ.τ.λ. 2.3.7Διάκριση των φόρων σε φόρο εισοδήματος, περιούσιας και δαπάνης Μια άλλη διάκριση των φόρων είναι σε φόρο εισοδήματος, περιουσίας και δαπάνης (Αναστασόπουλος & Φορτσάκης, 2003). Φόροι εισοδήματος είναι οι φόροι οι οποίοι υπολογίζονται στο ποσό που αντιστοιχεί στη δημιουργία ή στην απόκτησης εισοδήματος, όπως είναι για 15

παράδειγμα, η αμοιβή της εργασίας ή το κέρδος από την επιχείρηση ή το προϊόν του κεφαλαίου. Φόροι περιουσίας είναι οι φόροι που επιβάλλονται επί των στοιχείων της περιουσίας ή του κεφαλαίου, τα οποία αποκτούνται είτε λόγω χαριστικής αιτίας (περιστασιακή φορολόγηση), είτε λόγω της κατοχής τους (συστηματική φορολόγηση του κεφαλαίου ή της περιουσίας). Φόροι δαπάνης ή φόροι κατανάλωσης είναι οι φόροι οι οποίοι δημιουργούνται από την χρησιμοποίηση εισοδήματος ή περιουσίας για την απόκτηση αγαθών ή υπηρεσιών για καταναλωτικούς ή επενδυτικούς σκοπούς. Η βάση προσδιορισμού του φόρου είναι η αξία της συναλλαγής ή αλλιώς το τίμημα της αγοράς (γενικοί φόροι κατανάλωσης) ή άλλα στοιχεία όπως είναι το βάρος, ο όγκος κ.τ.λ. (ειδικοί φόροι κατανάλωσης). 2.3.8 Άμεσοι και Έμμεσοι φόροι Η σημαντικότερη και πιο παραδοσιακή διάκριση των φόρων είναι σε άμεσους και έμμεσους φόρους (Καραγιώργος, Γεωργίου, 2003). Η διάκριση αυτή των φόρων σε άμεσους και έμμεσους γίνεται με βάση είτε του τρόπου με τον οποίο εισπράττονται (διοικητική άποψη), είτε με τη φύση του φορολογικού αντικειμένου (δημοσιονομική άποψη). Άμεσοι Φόροι: Οι άμεσοι φόροι με βάση την πρώτη διάκριση, δηλαδή του τρόπου με τον οποίο εισπράττονται, είναι ονομαστικοί Αυτό σημαίνει ότι αναφέρονται σε ορισμένα πρόσωπα και επιβάλλονται στο παραγόμενο εισόδημα ή την περιουσία του φορολογουμένου. Παραδείγματα τέτοιων φόρων αποτελούν ο φόρος εισοδήματος, ο φόρος κληρονομιών, ο φόρος δωρεών και γονικών παροχών, ο φόρος ακίνητης περιουσίας, κ.τ.λ. Σύμφωνα με τη δημοσιονομική άποψη, η διάκριση των φόρων γίνεται με βάση τη δυνατότητα που έχει ο φορολογούμενος να μετακυλήσει το φόρο, τον οποίο 16

σύμφωνα με το νόμο είναι υποχρεωμένος να πληρώσει. Με την άποψη αυτή, άμεσος θεωρείται ένας φόρος όταν το άτομο στο οποίο επιβάλλεται είναι υποχρεωμένο να τον πληρώσει. Παραδείγματα άμεσων φόρων αποτελούν, ο φόρος εισοδήματος, ο φόρος ακίνητης περιουσίας κ.τ.λ. Με βάση νεότερη άποψη, άμεσοι φόροι, είναι οι φόροι οι οποίοι επιβάλλονται στο εισόδημα ή στην περιουσία του φορολογούμενου. Οι άμεσοι και οι έμμεσοι φόροι παρουσιάζουν κάποια πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα κατά την επιβολή και την είσπραξή τους. Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των άμεσων φόρων είναι τα παρακάτω (Φλώρος, 2004): Πλεονεκτήματα άμεσων φόρων: ^ Θεωρούνται δικαιότεροι σε σχέση με την φορολογική επιβάρυνση των πολιτών, γιατί επιβάλλονται βάσει των εισοδήματος τους, και ^ Η απόδοση τους είναι πιο σταθεροί και οι πολίτες γνωρίζουν εκ των προτέρων τι έχουν να πληρώσουν, σε σχέση με τους έμμεσους φόρους. Μειονεκτήματα άμεσων φόρων: ^ Για την είσπραξη των άμεσων φόρων από το κράτος χρειάζεται να γίνει μεγαλύτερη δαπάνη, ^ Η εκδήλωση της δυσαρέσκειας των πολιτών για την φορολογία, μπορεί να εκδηλωθεί ευκολότερα και αυτό να έχει ως συνέπεια την αύξηση της φοροδιαφυγής, και ^ Δύναται να επηρεάσουν αρνητικά την επιχειρηματική δραστηριότητα. Έμμεσοι Φόροι: Εμμεσοι φόροι με βάση τη διοικητική άποψη είναι οι φόροι οι οποίοι επιβάλλονται στο δαπανώμενο εισόδημα και εισπράττονται όχι ονομαστικά, αλλά κατόπιν πραγματοποίησης ορισμένων γεγονότων ή συναλλαγών. Τέτοιοι φόροι είναι, οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης, ο φόρος χαρτοσήμου κ.τ.λ. 17

Ανάλογα σύμφωνα με τη δημοσιονομική άποψη, έμμεσοι φόροι είναι αυτοί που επιβάλλονται πάλι σε κάποιο άτομο, το οποίο όμως θα μετακυλήσει το φόρο σε κάποιο τρίτο πρόσωπο. Παραδείγματα τέτοιων φόρων είναι, ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.), ο ειδικός φόρος κατανάλωσης, οι διάφοροι δασμοί, κ.τ.λ. Τέλος, σύμφωνα με νεότερη άποψη, έμμεσοι θεωρούνται οι φόροι οι οποίοι επιβάλλονται στο εισόδημα που δαπάνησε ο φορολογούμενος, δηλαδή στην κατανάλωση. Ανάλογα με τους άμεσους φόρους και οι έμμεσοι φόροι εμφανίζουν ορισμένα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, τα οποία είναι τα παρακάτω: Πλεονεκτήματα: ^ Η επιβολή των έμμεσων φόρων από την πολιτεία μπορεί να γίνει με ευκολότερο τρόπο γιατί, ενσωματώνονται στο τίμημα των καταναλωτικών αγαθών και παρεχόμενων υπηρεσιών, ^ Για την είσπραξή τους δεν απαιτείται μεγάλη δαπάνη, και ^ Οι έμμεσοι φόροι είναι πιο αποδοτικοί για τα έσοδα του κράτους. Μειονεκτήματα: ^ Η επιβάρυνση των έμμεσων φόρων δημιουργεί άνιση κατανομή των φορολογικών βαρών μεταξύ των πολιτών μιας και επιβάλλονται το ίδιο σε όλους τους φορολογούμενους ανεξάρτητα με το εισόδημα τους. Αυτό σημαίνει ότι δεν συμβαδίζουν με την φορολογική ικανότητα των πολιτών ενός κράτους. Παρακάτω ακολουθεί ένας πίνακας με την κύρια ταξινόμηση των φόρων με βάση τον Δράκο, (1998): 18

Πίνακας: Η Κύρια ταξινόμηση των φόρων, Πηγή: Δράκος, 1998, Εισαγωγή στη Δημόσια Οικονομική. 2.4 Η έννοια του φορολογικού συστήματος Ως φορολογικό σύστημα μιας χώρας, μπορεί να οριστεί το σύνολο των φόρων που ισχύουν σε μια δεδομένη χρονική στιγμή, συμπεριλαμβανομένων και των διατάξεων του διαχρονικού φορολογικού δικαίου. Το φορολογικό σύστημα κάθε χώρας διαφοροποιείται ανάλογα με τις οικονομικές συνθήκες που επικρατούν και τους σκοπούς που επιδιώκει το κράτος στα πλαίσια της παρεμβατικής οικονομικής πολιτικής που ασκεί (Θεοχαρόπουλος, 1981). Κατά συνεπεία στις αναπτυγμένες βιομηχανικά χώρες η φορολογία βαρύνει τα εισοδήματα, σε αντίθεση με τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες στις οποίες το φορολογικό σύστημα στηρίζεται στην επιβολή των έμμεσων φόρων που βαρύνουν τη δαπάνη (Αναστασόπουλος, Φορτσάκης, 2003). 2.4.1 Ο σκοπός της φορολογίας Ο βασικότερος σκοπός της φορολογίας είναι ταμειακός. Αυτό σημαίνει ότι η φορολογία αποβλέπει, μαζί και με λοιπές πηγές εσόδων (π.χ. επιχειρηματική 19

δραστηριότητα) στην εξασφάλιση των δημόσιων εσόδων που είναι απαραίτητα για την κάλυψη των δημόσιων δαπανών. Επιπλέον, μέσω της φορολογίας, ανάλογα βέβαια και με την πολιτική που επιθυμεί να ασκήσει κάθε φορά η εκάστοτε κυβέρνηση, μπορούν να εκπληρωθούν και κοινωνικοί σκοποί μιας και μπορεί να αποτελέσει μέσο καταπολέμησης της οικονομικής ανισότητας που δημιουργείται στις διάφορες κοινωνικές τάξεις. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η φορολογία μπορεί να έχει αναδιανεμητικό χαρακτήρα, έστω και αν αυτό δεν σημαίνει άμεση διανομή του εισοδήματος. Ωστόσο με την επιβολή φορολογικών μεταρρυθμίσεων θα επιδιώκεται φορολογική ελάφρυνση για τους οικονομικά ασθενέστερους και αντίστοιχη επιβάρυνση των οικονομικά ισχυρότερων. Επιπροσθέτως, μέσω της φορολογίας μπορεί να εκπληρώνονται και οικονομικοί σκοποί, ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής αστάθειας. Συγκεκριμένα, σε περιόδους αύξησης των τιμών των πετρελαιοειδών προϊόντων, η εκάστοτε κυβέρνηση μπορεί να αποφασίσει τη μείωση του φόρου αυτών των αγαθών, προκειμένου να συγκρατήσει τις τιμές του πληθωρισμού. Επίσης σε περιόδους μειωμένου επενδυτικού ενδιαφέροντος, μπορεί να δοθούν φορολογικές ελαφρύνσεις από την κυβέρνηση για συγκεκριμένες επενδυτικές δράσεις, ικανές να ενισχύσουν την ώθηση των επενδύσεων. Ανάλογα και σε περιόδους εθνικών κρίσεων μπορεί να επιβληθεί στους πολίτες πρόσθετη φορολογία προκειμένου να ενισχυθεί η εθνική άμυνα μιας χώρας. 2.4.2 Οι γενικές αρχές της φορολογίας Για την επιβολή των φόρων, σε όλα τα αναπτυγμένα κράτη, υπάρχουν θεσπισμένοι από την εκάστοτε πολιτεία κανόνες, από τους οποίους απορρέει η φορολογική τους πολιτική. Ουσιαστικά οι κανόνες αυτοί αποτελούν τις αρχές της φορολογίας, οι οποίες είναι οι ακόλουθες (Φλώρος, 2004): Η αρχής της καθολικότητας του φόρου: Με βάση αυτή την αρχή, οι φόροι πρέπει να επιβάλλονται σε όλους τους πολίτες, χωρίς εξαιρέσεις, ακόμη και στους αλλοδαπούς που διαμένουν στην Ελλάδα. Ωστόσο, η απαλλαγή από την φορολογία των χαμηλών εισοδημάτων δεν έρχεται σε αντίθεση με τον κανόνα της 20

καθολικότητας, μιας και η διαφορά μεταξύ των εσόδων από την φορολόγηση των μικρών εισοδημάτων και των εξόδων βεβαίωσης και είσπραξης των φόρων αυτών είναι πολύ μικρή. Η αρχή της παραγωγικότητας του φόρου: Η συγκεκριμένη αρχή εξυπηρετεί τον ταμειακό σκοπό της φορολογίας. Προκειμένου ένα φόρος να θεωρεί παραγωγικός θα πρέπει να συντρέχουν οι παρακάτω λόγοι: > Να είναι σαφής και να μην μεταβάλλεται συχνά, > Να επιδιώκεται όσο το δυνατόν γρηγορότερη βεβαίωση και είσπραξη του φόρου με τα λιγότερα έξοδα, > Να μην καθιερώνει απαλλαγές, και > Να μην έχει υπερβολικό ποσοστό, ώστε να οδηγεί τους πολίτες στη φοροδιαφυγή. Η αρχή της απλότητας του φόρου: Συμφώνα με την αρχή αυτή, θα πρέπει τόσο το αντικείμενο του φόρου όσο και ο υπολογισμός και η διαδικασία βεβαίωσης και είσπραξης του φόρου να χαρακτηρίζονται από απλότητα και κυρίως σαφήνεια, έτσι ώστε να μην αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών από τους υπόχρεους φορολογούμενους και από τις αρμόδιες ελεγκτικές φορολογικές αρχές. Η αρχή της βεβαιότητας και της σταθερότητας: Κατά την συγκεκριμένη αρχή ο φόρος πρέπει να είναι γνωστός εκ των προτέρων, τόσο ως προς τον τρόπο υπολογισμού του, όσο και για το ύψος και το μέγεθος του, ώστε να μπορεί ο κάθε φορολογούμενος να είναι συνεπής στην εξόφληση του. Η αρχή της καταλληλότητας του φόρου: Με βάση την αρχή αυτή, ένας φόρος θα πρέπει να κατάλληλος τόσο από πλευράς χρόνου, τόπου όσο και τρόπου πληρωμής. Αυτό σημαίνει ότι ο χρόνος πληρωμής θα πρέπει να συμπίπτει και με τη πραγματοποίηση του εισοδήματος. Όσον αφορά τον τόπο πληρωμής θα πρέπει να ορίζεται ο τόπος διαμονής ή κατοικίας ή επαγγελματικής στέγης του φορολογουμένου. Τέλος, από την άποψη του τρόπου πληρωμής θα πρέπει να δίδεται οποιαδήποτε διευκόλυνση (π.χ. δόσεις). 21

Η αρχή του ελάγιστου ορίου συντήρησης: Η αρχή αυτή οριοθετεί ένα τμήμα του εισοδήματος του φορολογούμενου, το οποίο θα πρέπει να υπάρχει προκειμένου να μπορεί να καλύπτει ο ίδιος αλλά και η οικογένεια του τις βασικές τους δαπάνες. Το τμήμα του ποσού αυτού ονομάζεται ελάχιστό όριο συντήρησης. Η αρχή του διαφορισμού των εισοδημάτων: Σύμφωνα με αυτή την αρχή η φοροδοτική ικανότητα του φορολογούμενου εξαρτάται άμεσα από την προέλευση των εισοδημάτων του. Για παράδειγμα, εκείνος του οποίου τα εισοδήματα του προέρχονται από την ύπαρξη κεφαλαίου, έχει μεγαλύτερη φοροδοτική ικανότητα από εκείνον που τα εισοδήματα που πηγάζουν από την προσωπική του εργασία. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να υπάρχουν διαφορετική φορολογική επιβάρυνση ανάλογα με την πηγή προέλευσης των εισοδημάτων. Η αρχή της αποφυγής της διπλής φρρολόγησης: Με βάση την αρχή αυτή, θα πρέπει να αποφεύγεται η διπλή φορολόγηση την οποία δύναται να υποστεί ένας φορολογούμενος για το ίδιο αντικείμενο μέσα στο ίδιο κράτος ή μεταξύ δύο διαφορετικών κρατών. Μια τέτοια κατάσταση οδηγεί τους φορολογούμενους στη φοροδιαφυγή, δημιουργεί φορολογικές ανισότητες και εξασθενεί τις επιχειρηματικές προσπάθειες. 22

3. ΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΦΟΡΟΥ ΚΑΤΑΝ^ΩΣΗΣ(Ε.Φ.Κ.) ΣΤΗΝΕΛΛΑΛΑ Στο κεφάλαιο αυτό θα οριστούν τα βασικά χαρακτηριστικά του ειδικού φόρου κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.), θα αναφερθούν τα προϊόντα που εμπίπτουν στον ειδικό φόρο κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.), θα οριστεί ποιο είναι το αντικείμενο που υπόκεινται σε Ε.Φ.Κ., πότε καθίσταται απαιτητός ο Ε.Φ.Κ., ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την απαλλαγή από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης, θα δοθούν οι ορισμοί χρήσιμων εννοιών η ερμηνεία των οποίων καθίσταται απαραίτητη για την κατανόηση του θέματος και τέλος θα γίνει αναφορά για το τι ισχύει για την διακίνηση των προϊόντων που υπόκεινται στον ειδικό φόρο κατανάλωσης. 3.1 Τα χαρακτηριστικά του ειδικού φόρου κατανάλωσης Ο ειδικός φόρος κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.) εντάσσεται στους έμμεσους φόρους και επιβάλλεται σε κάποιες συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων, σε αντίθεση με το φόρο προστιθέμενης αξίας (Φ.Π.Α.), ο οποίος περιλαμβάνεται σε όλα σχεδόν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες. Ο ειδικός φόρος κατανάλωσης είναι ένας φόρος ο οποίος προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και η εναρμόνιση του με την υπόλοιπη ευρωπαϊκή κοινότητα επήλθε από της 01/01/1993 μετά την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς και την κατάργηση των ενδοκοινοτικών συναλλαγών. Σύμφωνα με τα παραπάνω, θεσπίστηκαν εναρμονισμένοι μηχανισμοί για την επιβολή του φόρου, κοινοί κανόνες για την κυκλοφορία, την κατοχή αλλά και τον έλεγχο των προϊόντων που υπόκεινται στον ειδικό φόρο κατανάλωσης, όπως επίσης και ελάχιστοι συντελεστές φορολογίας. Οι κατηγορίες των προϊόντων στις οποίες επιβάλλεται ο Ε.Φ.Κ., είναι τα βιομηχανοποιημένα προϊόντα καπνού, τα υγρά καύσιμα-ενεργειακά προϊόνταηλεκτρική ενέργεια και η αλκοόλη και τα αλκοολούχα ποτά. Περαιτέρω ανάλυση των ως άνω προϊόντων ακολουθεί παρακάτω. Το βασικό χαρακτηριστικό του εδικού φόρου κατανάλωσης είναι ότι η καταβολή του γίνεται μόλις τα προϊόντα τεθούν σε κατανάλωση. 23

3.2 Οι κατηγορίες των προϊόντων που υπόκεινται στον ειδικό φόρο κατανάλωσης Παρακάτω ακολουθούν οι κατηγορίες των προϊόντων που περιλαμβάνουν στην τελική διαμόρφωση της τιμής τους, τον ειδικό φόρο κατανάλωσης: Βιομηγανοποιημένα προϊόντα καπνού: Ο φόρος καπνού, ο οποίος εναρμονίστηκε με τον Ν.1439/1984 το ελληνικό σύστημα τσιγάρων και προϊόντων καπνού με ότι ισχύει στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 53 του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα Ν.2960/01, ο ειδικός φόρος κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.), επιβάλλεται στα βιομηχανοποιημένα είδη καπνού, όπως είναι τα τσιγάρα, τα πούρα και τα πουράκια και ο λεπτοκομμένος καπνός. Ο υπολογισμός του ειδικού φόρου κατανάλωσης γίνεται από ένα μικτό σύστημα φόρου το οποίο αποτελείται από ένα πάγιο στοιχείο (συντελεστής ανά ποσότητα) και ένα αναλογικό (συντελεστής κατ αξία). Υγρά καύσιμα, ενεργειακά προϊόντα & ηλεκτρική ενέργεια: Ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.) με βάση το άρθρο 72, του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα Ν.2960/01 επιβάλλεται στη βενζίνη, στο αργό πετρέλαιο, στο πετρέλαιο, στο μαζούτ, στα λάδια από πετρέλαιο, στα αέρια πετρελαίου, στις παραφίνες, πίσσες, βενζόλες, μίγματα υδρογονανθράκων κ.τ.λ. Ωστόσο με βάση την τροποποίηση του κοινοτικού πλαισίου Οδηγία 2003/96/ΕΚ του Συμβουλίου (27-10-2003) και το άρθρο 72 του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα Ν.2960/01 (όπως αυτός τροποποιήθηκε) επεκτείνεται και στον άνθρακα, το φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια, εφόσον χρησιμοποιούνται για καύσιμα καυστήρων ή καύσιμα θέρμανσης για βιομηχανική ή εμπορική χρήση. Ο υπολογισμός του φόρου γίνεται με συντελεστές κατά μονάδα προϊόντος (ευρώ/λίτρο) και διαφέρει σημαντικά ανάλογα με το είδος του καυσίμου που υπολογίζεται. Αλκοόλη και αλκοολούχα ποτά: Η επιβολή του ειδικού φόρου κατανάλωσης με βάση τις διατάξεις του άρθρου 53, του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα περιλαμβάνει τα παρακάτω προϊόντα (άρθρο 79, Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα, Ν.2960/01): Μπίρα ή μίγμα μπίρας με μη αλκοολούχα ποτά, 24

Κρασί, Άλλα ποτά τα οποία παρασκευάζονται με ζύμωση, όπως για παράδειγμα ο μηλίτης, Ενδιάμεσα προϊόντα όπως είναι το σέρι και το πόρτο, Αλκοολούχα ποτά, και Τέλος, αιθυλική αλκοόλη, εκτός και αν χρησιμοποιείται για την παραγωγή προϊόντων που δεν προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση, όπως για παράδειγμα, εάν χρησιμοποιείται για την παραγωγή πετρελαίου θέρμανσης ή κίνησης, σε αυτή την περίπτωση μπορεί να χαρακτηριστεί ως ενεργειακό προϊόν. 3.3 Αντικείμενο του φόρου Ως αντικείμενο του φόρου (του εδικού φόρου κατανάλωσης) με βάση το Άρθρο 54 του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα Ν.2960/22-11-01 (ΦΕΚ 265/22-11-01), θεωρούνται όλα τα προϊόντα τα οποία αναφέρθηκαν παραπάνω και τα οποία είτε παράγονται στην Ελλάδα είτε προέρχονται από άλλα Κράτη μέλη είτε τέλος εισάγονται από τρίτες χώρες. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι με βάση το Άρθρο 54 του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα Ν.2960/22-11-01 (ΦΕΚ 265/22-11-01), εισαγόμενα προϊόντα στην ελληνική αγορά θεωρούνται, μεταξύ άλλων, αυτά τα οποία προέρχονται από τις παρακάτω κοινοτικές χώρες: το νησί Ελιγολάνδη και το έδαφος του Βυ8Ϊη 6π της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, το Βΐνΐ ηο, το Οα^ρίοηβ ά ΐΐαΐία και τα Ιταλικά ύδατα της λίμνης του Λουγκάνο, της Ιταλικής Δημοκρατίας, τη Θέουτα και Μελίλια του Βασιλείου της Ισπανίας, τα Κανάρια νησιά του Βασιλείου της Ισπανίας, τα υπερπόντια νησιά της Γαλλικής Δημοκρατίας, 25

τα Αγγλονορμανδικά νησιά, και τα νησιά Άαλαντ της Φιλανδικής Δημοκρατίας. Τέλος, ως προϊόντα προερχόμενα από άλλα Κράτη - Μέλη θεωρούνται και τα προϊόντα που προέρχονται από τις παρακάτω χώρες: από το Πριγκιπάτο του Μονακό, από το νησί του Μαν, από το Ιυη Ηο1ζ κα το Μΐΐΐ6ΐϋ6Γ ( Κίεΐηεδ ^αΐδειΐαΐ), και από τον Άγιο Μαρίνο. 3.4 Η απαίτηση καταβολής του φόρου Με βάση το Άρθρο 56 του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα, Ν.2960/22-11-01, ο ειδικός φόρος κατανάλωσης κατά κανόνα καθίσταται απαιτητός στη χώρα που τα προϊόντα τίθενται για ανάλωση, εκτός και αν πρόκειται για προϊόντα τα οποία τα αποκτούν ιδιώτες για δική τους αυστηρά χρήση και μεταφέρονται από τους ίδιους στη Δημοκρατία. Σε αυτή την περίπτωση ο ειδικός φόρος κατανάλωσης καταβάλλεται στο κράτος-μέλος της Ε.Ε. όπου τα προϊόντα αποκτώνται. Επίσης, ο ειδικό φόρος κατανάλωσης καθίσταται απαιτητός και οφείλεται να εισπραχθεί από τις αρμόδιες δημόσιες αρχές της χώρας στην οποία βρίσκονται τα προϊόντα στην κατοχή κάποιου ατόμου για εμπορικούς σκοπούς, έστω και αν τα συγκεκριμένα προϊόντα είχαν τεθεί για ανάλωση σε άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε. Προκειμένου να αποδείξει κάποιος ιδιώτης ότι τα προϊόντα προορίζονται για ίδια χρήση και όχι για εμπορικούς σκοπούς, μεταξύ άλλων θα πρέπει να συντρέχουν και οι παρακάτω προϋποθέσεις (Άρθρο 60 του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα Ν.2960/22-11-01): η εμπορική ιδιότητα του ατόμου, το είδος των προϊόντων αποκτώνται, κάθε σχετικό έγγραφο που αφορά τα προϊόντα, και 26

η ποσότητα αυτών των προϊόντων, η οποία δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις παρακάτω ποσότητες: Α)ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΚΑΠΝΟΥ ΤΣΙΓΑΡΑ: ΠΟΥΡΑΚΙΑ: ΠΟΥΡΑ: ΚΑΠΝΟΣ ΓΙΑ ΚΑΠΝΙΣΜΑ: 800 τεμάχια 400 τεμάχια (πούρα βάρους όχι πάνω από 3γρ το τεμάχιο) 200 τεμάχια 1 κιλό Β) ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ: ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΩΔΗ ΠΟΤΑ: ΕΝΔΙΑΜΕΣΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ: ΚΡΑΣΙΑ: ΜΠΙΡΕΣ: 10 λίτρα 20 λίτρα 90 λίτρα (από τους οποίους το πολύ 60 λίτρα αφρώδεις) 110 λίτρα Γ) ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΠΡ^ΊΟΝΤΑ: Αναφορικά με τα πετρελαιοειδή προϊόντα ο ειδικός φόρος κατανάλωσης των προϊόντων αυτών τα οποία έχουν τεθεί σε ανάλωση σε άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε., καθίσταται απαιτητός και εισπράττεται από τις αρμόδιες δημόσιες αρχές όταν η μεταφορά των προϊόντων αυτών γίνεται με μη αποδεκτό τρόπο από τους ίδιους τους ιδιώτες ή για λογαριασμό αυτών. 27

Ως μη αποδεκτό τρόπο μεταφοράς, θεωρούνται οι μεταφορές καυσίμων, τα οποία δεν περιέχονται στις δεξαμενές των οχημάτων που πραγματοποιούν μεταφορές καύσιμων υλικών. 3.5 Οι περιπτώσεις απαλλαγής από τον Ε.Φ.Κ. Τα προϊόντα τα οποία υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης (ενεργειακά προϊόντα, βιομηχανοποιημένα καπνά και αλκοολούχα ποτά), απαλλάσσονται από τον Ε.Φ.Κ., εφόσον προορίζονται: 1. για παράδοση προϊόντων μέσα στα πλαίσια που ορίζουν οι διπλωματικές ή προξενικές σχέσεις, 2. για Διεθνείς Οργανισμούς ή για τα μέλη αυτών των αναγνωρισμένων οργανισμών σύμφωνα με τις προϋποθέσεις οι οποίες ορίζονται από τις Διεθνείς Συμβάσεις για την σύσταση τους ή από τις συμφωνίες από την έδρα τους. 3. για τις Ένοπλές Δυνάμεις και για τις πολιτικές αρχές που τους συνοδεύουν, όπως επίσης και για τον ανεφοδιασμό των κυλικείων και των λεσχών τους, των άλλων Κρατών-Μελών του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, η οποία ενεργοποιείται σύμφωνα με τη συνθήκη, 4. για τον εφοδιασμό πλοίων και αεροσκαφών σύμφωνα με τις εθνικές διατάξεις, και 5. για να καταναλωθούν, με βάση συμφωνίας η οποία έχει επιτευχθεί μεταξύ Τρίτων χωρών ή με Διεθνείς οργανισμούς εφόσον αυτή η συμφωνία είναι αποδεκτή ή δύναται να υπαχθεί σε καθεστώς απαλλαγής από τον φόρο προστιθέμενης αξίας (Φ.Π.Α.). 3.6 Ορισμένοι χρήσιμοι ορισμοί Προκειμένου για την καλύτερη κατανόηση της περαιτέρω ανάλυσης που θα ακολουθήσει σχετικά και με θέματα του κώδικα, είναι χρήσιμο να δοθούν οι παρακάτω ορισμοί (Άρθρο 55, Εθνικός Τελωνειακός Κώδικας Ν.2960/22-11-01): 28

Καθεστώς αναστολής: Αναφέρεται στο φορολογικό καθεστώς το οποίο εφαρμόζεται στην παραγωγή, στη μεταποίηση, στην κατοχή και στη κυκλοφορία των προϊόντων που τελούν υπό αναστολή καταβολής του ειδικού φόρου κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.). Φορολογική αποθήκη: Ορίζεται κάθε τόπος ο οποίος χρησιμεύει για την παραγωγή, τη μεταποίηση, την κατοχή, παραλαβή ή αποστολή προϊόντων τα οποία υπόκεινται στον εδικό φόρο κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.) και τελούν υπό καθεστώς αναστολής, από τον εγκεκριμένο αποθηκευτή κατά την άσκηση του επιτηδεύματος του. Εγκεκριμένος αποθηκευτής: Αποτελεί κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο το οποίο έχει λάβει από τις αρμόδιες αρχές σχετική άδεια, για την παραγωγή, μεταποίηση, κατοχή, παραλαβή και αποστολή των προϊόντων που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.), και τα οποία βρίσκονται σε φορολογική αποθήκη, υπό καθεστώς αναστολή, κατά την άσκηση του επιτηδεύματος του. Εγγεγραμμένος επιτηδευματίας: Είναι το κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο το οποίο ενώ δεν έχει την ιδιότητα του εγκεκριμένου αποθηκευτή, διαθέτει όμως άδεια από τις αρμόδιες αρχές να παραλαμβάνει προϊόντα τα οποία υπόκεινται στο καθεστώς του εδικού φόρου κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.), τελούν υπό αναστολή και προέρχονται από άλλο Κράτος-Μέλος. Ωστόσο, ο εγγεγραμμένος επιτηδευματίας δεν μπορεί να κατέχει ή να αποστέλλει προϊόντα με αναστολή της καταβολής του ειδικού φόρου κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.). Μη εγγεγραμμένος επιτηδευματίας: Είναι το κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο το οποίο ενώ δεν είναι εγκεκριμένος αποθηκευτής, ωστόσο έχει τη δυνατότητα περιστασιακά να μπορεί να παραλαμβάνει, κατά την άσκηση του επιτηδεύματος του, προϊόντα τα οποία υπόκεινται στον ειδικό φόρο κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.), τελούν υπό αναστολή, αναφορικά με το συγκεκριμένο φόρο και προέρχονται από κάποιο άλλο Κράτος-Μέλος. Ο μη εγγεγραμμένος επιτηδευματίας δεν δύναται να κατέχει ή να αποστέλλει προϊόντα τα οποία τελούν υπό αναστολή καταβολής του ειδικού φόρου κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.), και οφείλει, προτού αποσταλούν τα προϊόντα να εγγυάται την επιστροφή του ειδικού φόρου κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.). 3.7 Η διακίνηση των προϊόντων που υπόκεινται σε Ε.Φ.Κ. 29

Η διακίνηση των προϊόντων τα οποία υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης, χωρίζεται σε δυο κατηγορίες: 1. Διακίνηση των προϊόντων σε αναστολή του Ε.Φ.Κ. Ο μεγαλύτερος όγκος προϊόντων ο οποίος διακινείται σε επίπεδο χώρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υπόκεινται σε Ε.Φ.Κ., πραγματοποιείται σε καθεστώς αναστολής καταβολής των φορολογικών επιβαρύνσεων που τους αναλογούν. Για να μπορεί μια επιχείρηση να παράγει ή να διακινεί εμπορεύματα σε καθεστώς φορολογικής αναστολής, θα πρέπει να είναι εγγεγραμμένη στα μητρώα του κράτουςμέλους που διατηρείται η έδρα της επιχείρηση και να διαθέτει τη σχετική άδεια. Οι χώροι στους οποίους παράγονται ή διακινούνται τα εμπορεύματα ονομάζονται φορολογικές αποθήκες. Τα συγκεκριμένα προϊόντα τα οποία τελούν υπό καθεστώς καταστολής θα πρέπει κατά την διακίνηση τους θα πρέπει να πραγματοποιείται με την κάλυψη του Συνοδευτικού Διοικητικού Εγγράφου (Σ.Δ.Ε). 2. Διακίνηση φορολογουμένων προϊόντων Τα προϊόντα τα οποία προορίζονται για ενδοκοινοτική κυκλοφορία και για τα οποία έχει πληρωθεί ο Ε.Φ.Κ. στο κράτος-μέλος αποστολής, η διακίνηση τους πραγματοποιείται με την κάλυψη του Απλουστευμένου Συνοδευτικού Διοικητικού Εγγράφου (Α.Σ.Δ.Ε.). Ωστόσο στις συγκεκριμένες περιπτώσεις ο φόρος καθίσταται απαιτητός και στο κράτος-μέλος για το οποίο προορίζονται, δηλαδή εκεί που τελικά τα προϊόντα θα τεθούν προς κατανάλωση. Για το λόγο αυτό, και εφόσον φυσικά τηρούνται οι προβλεπόμενες από το νόμο διατάξεις, ο φόρος ο οποίος έχει καταβληθεί στο κράτος-μέλος αποστολής επιστρέφεται. 30

4. ΑΝΑΛ ΥΣΗ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΦΟΡΟΥ ΚΑΤΑΝ^ΩΣΗΣ (Ε. Φ.Κ.) Στο κεφάλαιο αυτό θα γίνει ανάλυση για κάθε μια κατηγορία προϊόντων (βιομηχανοποιημένα καπνά, ενεργειακά προϊόντα & ηλεκτρική ενέργεια, αλκοόλη & αλκοολούχα ποτά) τα οποία υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης, τι ισχύει με τη φορολόγηση των προϊόντων αυτών, πως γίνεται η απόδοση και η είσπραξη του φόρου. 4.1 Ανάλυση Ε.Φ.Κ. Βιομηχανοποιημένων καπνών Όπως έχει ήδη αναφερθεί η επιβολή των φόρων και των διάφορων φορολογικών μέτρων από τις εκάστοτε κυβερνήσεις έχει ως μοναδικό σκοπό την εξασφάλιση εσόδων. Τα είδη καπνού αποτελούν την κατηγορία των καταναλωτικών προϊόντων με την υψηλότερη φορολόγηση στον κόσμο. Στην Ελλάδα η επιβολή του Ε.Φ.Κ., γίνεται τόσο στα τσιγάρα όσο και στα διάφορα άλλα προϊόντα καπνού. Άλλωστε, με βάση το Ν.1439/1984 εναρμονίστηκε το Ελληνικό σύστημα φορολογίας των τσιγάρων και των άλλων προϊόντων καπνού με ότι ισχύει στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο υπολογισμός του ειδικού φόρου κατανάλωσης γίνεται μέσω ενός μικτού συστήματος φόρου, ο οποίος αποτελείται από 31

ένα πάγιο στοιχείο (συντελεστής κατά ποσότητα) και ένα αναλογικό στοιχείο (συντελεστής κατ αξία). 4.1.1 Υπόχρεος καταβολής του φόρου Με βάση το άρθρο 101 του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα, Ν.2960/01 υπόχρεος για την καταβολή του ειδικού φόρου κατανάλωσης των βιομηχανοποιημένων καπνών είναι, εκτός των όσων ισχύουν από τις γενικές διατάξεις τα οποία αναφέρθηκαν πιο πάνω, οποιοδήποτε άτομο έχει στην κατοχή του ένσημες φορολογικές ταινίες, σύμφωνα και με την παράγραφο 1 του άρθρου 106 του ισχύοντα Τελωνειακού Κώδικα. 4.1.2 Συντελεστές Ε.Φ.Κ. των βιομηχανικών καπνών Σύμφωνα με τροπολογία του Ν.4093/2012, η οποία κατατέθηκε στη Βουλή, μεταξύ άλλων ψηφίστηκε και η αντικατάσταση των συντελεστών φορολόγησης των βιομηχανικών καπνών, σύμφωνα με τα ήδη υπάρχοντα. Η ισχύς των νέων συντελεστών φορολόγησης έχουν ισχύ από τις αρχές του 2014. Συνεπώς οι παράγραφοι 1, 2, 3 και 4 του άρθρου 97 του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα Ν.2960/01, αντικαθίσταται και ισχύουν τα παρακάτω: 1. ΤΣΙΓΑΡΑ: Ο Ε.Φ.Κ. διαμορφώνεται ως εξής: σε ένα πάγιο φόρο η επιβολή του οποίου γίνεται σε κάθε φορολογική μονάδα, το ποσό του είναι 82,50 ευρώ ανά χίλια τεμάχια τσιγάρων (1.000), ποσότητα η οποία αντιστοιχεί σε μια φορολογική μονάδα (1 φορολογική μονάδα), και ισχύει ο ίδιος φόρος για κάθε κατηγορία τσιγάρων, και σε έναν αναλογικό φόρο, ο συντελεστής του οποίου είναι 20% και το ποσοστό του οποίου υπολογίζεται επί της λιανικής τιμής μιας φορολογικής μονάδας (1 φορολογική μονάδα), δηλαδή σε χίλια τεμάχια τσιγάρων (1.000 τεμάχια). Ο ίδιος συντελεστής φόρου ισχύει για όλες τις κατηγορίες τσιγάρων. 2. ΠΟΥΡΑ Ή ΠΟΥΡΑΚΙΑ: Ο Ε.Φ.Κ. ορίζεται σε 35% επί της κατά χιλιόγραμμο τιμής λιανικής πώλησης του. 32

3. ΛΕΠΤΟΚΟΜΜΕΝΟΣ ΚΑΠΝΟΣ: Η χρήση της συγκεκριμένης κατηγορίας καπνού ο οποίος προορίζεται για την κατασκευή χειροποίητων στριφτών τσιγάρων, επιβάλλεται ειδικό φόρος κατανάλωσης ο οποίος ορίζεται στα 156,70 ευρώ ανά χιλιόγραμμου καθαρού βάρους. 4. ΑΛΛΑ ΚΑΠΝΑ ΓΙΑ ΚΑΠΝΙΣΜΑ: Ο Ε.Φ.Κ. ορίζεται στα 156,70 ευρώ ανά χιλιόγραμμο καθαρού βάρους. Παρακάτω ακολουθεί ένας πινάκας ο οποίος απεικονίζει συνοπτικά τι ισχύει με βάση το ελάχιστες τιμές των συντελεστών φορολόγησης με βάση την ευρωπαϊκή κοινότητα και τι ισχύει με βάση την ισχύουσα Ελληνική φορολογική νομοθεσία: ΕΙΔΟΣ ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ 33

ΤΣΙΓΑΡΑ 57% Πάγιος φόρος: 82,50 Επί της τιμής λιανικής πώλησης, με ελάχιστο ποσό τα 64 ευρώ ανά φορολογική μονάδα, για τα τσιγάρα τα οποία πωλούνται στην πλέον ζητούμενη τιμή. Πάγιος φόρος: 5% της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης,στη ζητούμενη τιμή λιανικής πώλησης των τσιγάρων. Αναλογικός φόρος: Δεν υπάρχει πρόβλεψη για ελάχιστο συντελεστή. ευρώ ανά μια φορολογική μονάδα, δηλαδή 1.000 τεμάχια τσιγάρων. Αναλογικός φόρος: 20% επί της ζητούμενης τιμής λιανικής πώλησης μιας φορολογικής μονάδας, δηλαδή 1.000 τεμάχια τσιγάρων. Ελάχιστος Ε.Φ.Κ.: Ανώτατό ποσοστό Ε.Φ.Κ. το οποίο επιβάλλεται την ζητούμενη λιανική τιμή το 100%. Ελάχιστος Ε.Φ.Κ.: Το ελάχιστο ποσό Ε.Φ.Κ. ορίζεται στα 117,50 ευρώ ανά φορολογική μονάδα. ΠΟΥΡΑ & ΠΟΥΡΑΚΙΑ 5% επί της λιανικής τιμής πώλησης ή 11 ευρώ ανά χιλιόγραμμο. 35% επί της κατά χιλιόγραμμο τιμής λιανικής πώλησης. ΛΕΠΤΟΚΟΜΜΕΝΟΣ ΚΑΠΝΟΣ 36% επί της λιανικής τιμής πώλησης ή 32 ευρώ ανά χιλιόγραμμο. 156,70 ευρώ ανά χιλιόγραμμο καθαρού βάρους. ΑΛΛΑ ΚΑΠΝΑ ΓΙΑ ΚΑΠΝΙΣΜΑ 20% επί της λιανικής τιμής πώλησης ή 20 ευρώ ανά χιλιόγραμμο. 156,70 ευρώ ανά χιλιόγραμμο καθαρού βάρους. 4.1.3 Απαραίτητες ενδείξεις στη συσκευασία των βιομηγανοποιημένων καπνών Σύμφωνα με το άρθρο 107, του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα Ν.2960/01, οφείλεται να αναγράφεται τυπογραφικά στα πακέτα ή στην μικρότερη συσκευασία 34

πώλησης των βιομηχανοποιημένων καπνών τα οποία διατίθενται στο εσωτερικό της χώρας, ανεξάρτητα από την χώρα προέλευσης τους, η επωνυμία της εταιρείας που τα παράγει, το είδος και το σήμα αυτών, το βάρος σε γραμμάρια ή ο αριθμός των τεμαχίων που περιέχονται σε αυτό. Σχετικά με θέματα που άπτονται της παραγωγής, της παρουσίασης και της διάθεσης των προϊόντων καπνού, και ειδικότερα ζητήματα όπως η μέγιστη ποσότητα των τσιγάρων σε περιεκτικότητα πίσσας, νικοτίνης και μονοξειδίου του άνθρακος, όπως επίσης και οι προειδοποιήσεις υγείας και γενικότερα όλες οι ενδείξεις οι οποίες πρέπει να αναγράφονται στα πακέτα συσκευασίας, ορίζονται με κοινή υπουργική απόφαση των αρμόδιων υπουργείων Οικονομικών και Υγείας. 4.1.4 Πότε απαλλάσσονται από τον Ε.Φ.Κ. τα βιομηχανοποιημένα καπνά Με βάση το άρθρο 102 του Ν.2960/01, τα παρακάτω βιομηχανοποιημένα καπνά απαλλάσσονται από τον Ε.Φ.Κ., καθώς επίσης και από κάθε άλλη ειδική εισφορά τρίτων ή δύναται να εμπίπτουν στις σχετικές διατάξεις για επιστροφή ή συμψηφισμό φόρου σύμφωνα πάντα με αυτά που ορίζει το Α.Υ.Ο.: τα μετουσιωμένα επεξεργασμένα καπνά τα οποία προορίζονται είτε για να χρησιμοποιηθούν στην βιομηχανία είτε για την καλλιέργεια δενδροκηπευτικών, τα υπολείμματα βιομηχανοποίησης του καπνού, τα οποία είτε χρησιμοποιούνται από το εσωτερικό της χώρας για γεωπονικούς ή άλλους σκοπούς, μετά από την προηγούμενη αχρήστευση τους, είτε αποστέλλονται σε άλλο κράτος-μέλος, είτε εξάγονται αυτούσια στο εξωτερικό μετά φυσικά και από την έγκριση της αρμόδιας δημόσιας αρχής, είτε τέλος καταστρέφονται από τις καπνοβιομηχανίες, τα βιομηχανοποιημένα καπνά τα οποία φυσικά καταστρέφονται ενώπιον αρμόδιας επιτροπής η οποία συγκροτείται με την ομόφωνη απόφαση του εκάστοτε αρμόδιου Υπουργού Οικονομίας & Οικονομικών, τα βιομηχανοποιημένα καπνά τα οποία χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για επιστημονικές έρευνες, καθώς επίσης και για τις δοκιμές που σχετίζονται με την ποιότητας τους, 35