Περιεχόμενα Εισαγωγή...11 Κεφάλαιο 1 Ραντεβού...23 Κεφάλαιο 2 Σεξ για πρώτη φορά...59 Κεφάλαιο 3 Γνωριμία με Γονείς και Φίλους...89 Κεφάλαιο 4 Συναισθηματική μη Διαθεσιμότητα...117 Κεφάλαιο 5 Απιστία...145 Κεφάλαιο 6 Συγκατοίκηση...177 Κεφάλαιο 7 Γάμος...203 Κεφάλαιο 8 Πρώτο Παιδί...231 Κεφάλαιο 9 Χωρισμός...259 Κεφάλαιο 10 Διαζύγιο...291 Κεφάλαιο 11 Και Έζησαν Αυτοί Καλά...321
Εισαγωγή Θα έπρεπε να είναι τόσο εύκολο... Η εξέλιξη θα έπρεπε να μας έχει προετοιμάσει μετά από χρόνια και χρόνια ανάπτυξης και προόδου, αιώνες κοινωνικοποίησης και πολιτισμού. Στείλαμε άντρες στο διάστημα, γυναίκες στις εκλογικές κάλπες και κλωνοποιήσαμε ένα μάλλον εντυπωσιακό προβατάκι. Οπότε γιατί, σε ό,τι αφορά την επικοινωνία ανάμεσα στα δύο φύλα, μοιάζει σαν να είμαστε ακόμα στο στάδιο «Εγώ Ταρζάν, εσύ Τζέιν»; Πώς μέσα σε δευτερόλεπτα το «Φαίνεσαι όμορφη!» γίνεται «Σε λυπάμαι, καημένη χοντρομπαλού»; Γιατί το «Καλή μου, θα πλύνω τα πιάτα μετά τον αγώνα» μεταμορφώνεται απροσδόκητα σε «Δεν σ αγαπώ ούτε καν τόσο ώστε να σέβομαι την κουζίνα σου»; Και γιατί, αλήθεια, την κάνουμε ακόμα την ερώτηση «Μήπως η περιφέρειά μου φαίνεται πολύ φαρδιά με αυτό το ρούχο;» αφού καμία απάντηση στον πλανήτη (ούτε σε αυτόν, αλλά ούτε και στον πλανήτη Άρη) δεν είναι ποτέ σωστή; Γεγονός είναι ότι άντρες και γυναίκες μιλούν διαφορετικές γλώσσες. Ζούμε σε μια κοινωνία που αξιολογεί τους άντρες και τις γυναίκες πολύ διαφορετικά και αυτό παίζει τεράστιο ρόλο στον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε. Φυσικά, αυτό μπορεί να γίνει ιδιαίτερα αποτελεσματικό, όπως μπορεί να επιβεβαιώσει κάθε γυναίκα που έχει φλερτάρει με έναν τροχονόμο. Σε καθημερινή βάση, διαπραγματευόμαστε τα εμπόδια και τις παγίδες της επικοινωνίας ανάμεσα στα δύο φύλα, σε επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο. Ωστόσο, κάπου-κάπου το σύστημα καταρρέει. Κάπου-κάπου ακούμε στη γλώσσα του δικού μας φύλου. Έτσι, δεν ακούμε το «Φαίνεσαι όμορφη» γιατί, αφού περάσει το κομπλιμέντο μέσα από το φορητό μας λεξικό και υποστεί κακοποίηση από ένα σωρό βαθιά ριζωμένες ανασφάλειες και δεχτεί την επίθεση από χρόνια προσωπικής εμπειρίας, έχει
12 Dr Linda Papadopoulos μετατραπεί σε κάτι μάλλον διαφορετικό. Αντί να δεχτούμε το κομπλιμέντο στο γενικό πλαίσιο που ειπώθηκε, ερμηνεύοντάς το στην «αντρική γλώσσα», το αποκωδικοποιούμε στη «γυναικεία γλώσσα» και τα πράγματα μπερδεύονται Γνωστική Συμπεριφορικη Θεραπεία Αυτό το βιβλίο θα σας βοηθήσει να καταλάβετε τις μπερδεμένες αλληλεπιδράσεις και θα σας καθοδηγήσει ανάμεσα στο ναρκοπέδιο των ερωτικών σχέσεων με τη χρήση της Γνωστικής Συμπεριφορικής Θεραπείας (ΓΣΘ). Με απλά λόγια, η ΓΣΘ εξετάζει τη σύνδεση ανάμεσα στον τρόπο που σκεφτόμαστε και στη συμπεριφορά μας. Με ποιον τρόπο, λοιπόν, το τι σκεφτόμαστε επηρεάζει το τι κάνουμε; Με ποιον τρόπο οι διεργασίες μέσα στο μυαλό μας επηρεάζουν τη δράση μας και τις επιλογές μας; Η ΓΣΘ θεωρείται γενικά μία από τις πλέον αποτελεσματικές και χρήσιμες ψυχολογικές θεραπείες που έχουμε σήμερα στη διάθεσή μας. Από τις διαταραχές άγχους και την κατάθλιψη έως τις σχέσεις και τα διαπροσωπικά προβλήματα, η ΓΣΘ είναι η θεραπείαπου προτιμούν οι περισσότεροι κλινικοί ψυχολόγοι στη Μεγάλη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η δημοτικότητά της οφείλεται στην άμεση, πρακτική της προσέγγιση, με συμμετοχή του πάσχοντα, σε σχέση με την απόμακρη, αποστασιοποιημένη προσέγγιση για την οποία επικρίνονται πολλές άλλες θεραπείες. Το σκεπτικό της ΓΣΘ είναι σχετικά απλό: ουσιαστικά υποστηρίζει ότι πρώτα σκεφτόμαστε και εν συνεχεία έχουμε κάποια συναισθηματική αντίδραση σε κάτι. Ιδού μερικά παραδείγματα συνηθισμένων σφαλμάτων της σκέψης σε καταστάσεις σχέσεων: Όλα Ή τ ίπο τ α: αυτό συμβαίνει όταν κάποιος σκέφτεται με απόλυτο τρόπο: Για παράδειγμα, «Ή θα μου πει πως μ αγαπάει ή η σχέση μας
Τι λένε οι άντρες, τι ακούν οι γυναίκες 13 είναι καταδικασμένη», ή «Αν δεν μου ζητήσει δεύτερο ραντεβού ως την Τρίτη, δεν θα ξαναπαντήσω στα τηλεφωνήματά του». Μεγιστοποίηση των αρνητικών: το να προσέχει κανείς μόνο τις αρνητικές πλευρές μιας κατάστασης. Τι κι αν είναι ο έρωτας της ζωής σου και είναι αξιόπιστος, όμορφος και ευγενικός; Εσύ δεν μπορείς να ξεχάσεις εκείνη τη διαφωνία που είχε με τον θείο σου τον Τάκη στην οικογενειακή σύναξη την προηγούμενη εβδομάδα, που σημαίνει ότι μάλλον θα μισεί τους πάντες στη ζωή σου και τελικά θα αρχίσει να μισεί και εσένα. Σωστά; Να νομίζεις ότι όλα αφορούν εσένα: να νιώθεις υπεύθυνος για πράγματα που δεν έχουν καμία σχέση με σένα. «Έχει κακή διάθεση, άρα πρέπει να φταίω εγώ. Είναι ξεκάθαρο ότι δεν με θέλει και προσπαθεί να με διώξει μακριά του, οπότε θα αρχίσω να φεύγω και τελικά θα το τελειώσω». βιαστικα σ υ μ π ε ρ α σ μ ά τ α: το να βγάζει κανείς ανακριβή συμπεράσματα βασισμένα σε ανεπαρκή ή λανθασμένα στοιχεία: «Δεν το πιστεύω ότι ρώτησε πόσο χρονώ είναι η αδελφή μου! Είναι φανερό ότι τον ιντριγκάρει ότι είναι τόσο νέα και φρέσκια. Μάλλον εκείνη του αρέσει περισσότερο από εμένα!» Να βλέπεις τα πάντα σαν καταστροφή: να επικεντρώνεις στο χειρότερο πιθανό σενάριο και να διογκώνεις τις πιθανές συνέπειες: «Φοράω ένα νούμερο μεγαλύτερο φόρεμα από την τελευταία φορά που είδα τον Γιάννη, πάω στοίχημα ότι δεν θα χωράω στο κάθισμα του σινεμά και όλοι θα δείχνουν και θα κοιτούν τον τεράστιο πισινό μου. Αυτό ήταν, δεν πάω!» Γενίκευση τ ω ν α ρ ν η τ ικ ώ ν: το να διογκώνεις την ανάμνηση μιας δυσάρεστης εμπειρίας με αποτέλεσμα να επηρεάζει άλλους τομείς της
14 Dr Linda Papadopoulos ζωής σου, ακόμα και αν δεν έχουν καμία απολύτως σχέση. Έτσι, εκείνο το σχόλιο που πέταξε αδιάφορα ο πρώην σου ότι δεν του πολυαρέσουν οι ξανθές, γίνεται: τα ξανθά μαλλιά είναι για πέταμα και «Αν αυτός πιστεύει έτσι, τότε έτσι θα πιστεύουν και όλοι οι άλλοι άντρες και θα πεθάνω, μια γριά γυναίκα μόνη της που δεν βρήκε ποτέ την αγάπη». Αυτά τα σφάλματα σκέψης, με τη σειρά τους, επηρεάζουν τον τρόπο συμπεριφοράς μας. Κάποια γυναίκα μπορεί να πηγαίνει στο κρεβάτι με οποιονδήποτε άντρα την κερνάει ένα ποτό, επειδή έχει αναπτύξει μια λανθασμένη πεποίθηση ότι το σεξ είναι ο τρόπος για να κάνει τους άντρες να την ερωτεύονται. Κάποια άλλη μπορεί να κάνει εξαντλητική δίαιτα για μία εβδομάδα πριν από κάθε ραντεβού γιατί κάποιος της είπε ότι είχε «θηλυκές καμπύλες». Και, σε ένα τραβηγμένο παράδειγμα, κάποια μπορεί να αποφεύγει εντελώς να βγαίνει σε ραντεβού και να αποκλείσει το ενδεχόμενο να γνωρίσει κάποιον, επειδή δεν πιστεύει ότι αξίζει να βρει την αγάπη. ΓΣΘ σ τ η ν Πράξη Έχοντας αποδείξει αυτή την άρρηκτη σχέση ανάμεσα στις σκέψεις και τη συμπεριφορά μας, ας δούμε πώς λειτουργεί η ΓΣΘ ώστε να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα. Το κλειδί βρίσκεται στην οπτική γωνία. Το να μπορέσουμε να ελέγξουμε όλες αυτές τις ανόητες αλλά δυστυχώς ισχυρές σκέψεις εξαρτάται τελικά από το να κατανοήσουμε πόσο ρεαλιστικοί είναι οι φόβοι μας και να τους αντικαταστήσουμε με πιο λογικές προσδοκίες. Το βιβλίο Τι Λένε οι Άντρες, Τι Ακούν οι Γυναίκες εξετάζει συγκεκριμένα προβλήματα επικοινωνίας ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες, προσδιορίζει το ψυχολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο συμβαίνουν και, στη συνέχεια, προτείνει έναν πιο ρεαλιστικό τρόπο προσέγγισης του προβλήματος. Συχνά, το κόλπο είναι απλώς να αποδεχτείς ότι το «Είμαι απασχολημένος απόψε» δεν σημαίνει
Τι λένε οι άντρες, τι ακούν οι γυναίκες 15 «Είμαι υπερβολικά απασχολημένος για να μπορώ να ασχοληθώ μαζί σου οποτεδήποτε στη ζωή μου», ή ότι το «Αυτό το μπλε φόρεμα σου πάει πολύ» δεν σημαίνει «Μισώ το κόκκινο φόρεμα». Μερικές φορές, η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη και απαιτεί να αντικαταστήσουμε βαθιά ριζωμένες σκέψεις και ανασφάλειες με πιο λογικές προσδοκίες. Η απάντηση είναι πάντα: οπτική γωνία, οπτική γωνία, οπτική γωνία... Αν απομακρυνθούμε ένα βήμα από το πρόβλημα και μάθουμε να το κοιτάμε με αμεροληψία και αντικειμενικότητα, θα έρθουμε ένα βήμα πιο κοντά στην ανακάλυψη του άγιου δισκοπότηρου των σχέσεων... τον κοινό διάλογο. Το βιβλίο αυτό προσεγγίζει προβλήματα που μπορούν να εμφανιστούν σε ζωτικά στάδια της σχέσης σας, από την αρχική ματιά πόθου που έρχεται από την άλλη άκρη ενός συνωστισμένου μπαρ ως τη φοβερή πρώτη γνωριμία με την οικογένεια, την τεκνοποίηση ή το χωρισμό. Αρχικά, θα παρουσιάζουμε ένα πλαίσιο ψυχολογικής έρευνας σχετικά με το πρόβλημα, στη συνέχεια θα μεταφράζουμε αυτές τις έρευνες σε περιστατικά της καθημερινότητας, θα εξηγούμε τι σημαίνουν για τη σχέση σας και πώς μπορείτε να τα αντιμετωπίσετε και να τα επιλύσετε με το σύντροφό σας. Θα εξετάσουμε θέματα που προκύπτουν ως κρίσιμα στοιχεία κάθε σχέσης, και τα κεφάλαια που ακολουθούν θα χρησιμεύσουν ως οδηγός για οποιαδήποτε γυναίκα αμφισβήτησε ποτέ το τι ακριβώς εννοούσε κάποιος άντρας, παρερμήνευσε τις εσώτερες σκέψεις και τα συναισθήματα ενός άντρα ή εκτόξευσε ένα τηλέφωνο στην άλλη άκρη του δωματίου φωνάζοντας εξοργισμένα «Και γιατί απλώς δεν το είπε!» Το Κεφάλαιο 1 εστιάζει στα άγχη που προκύπτουν όταν κάποιος μας ζητήσει ένα ραντεβού και πώς σε αυτή τη διαδικασία εμπλέκονται οι δικές μας ανασφάλειες και προηγούμενες εμπειρίες. Το κεφάλαιο ξεκινά με ερευνητικά στοιχεία για τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους άντρες και γυναίκες ερμηνεύουν τη μη γλωσσική επικοινωνία ώστε να καταλάβουμε γιατί, ενώ εσείς μπορεί απλώς να
16 Dr Linda Papadopoulos απομακρύνετε μια τούφα μαλλιά από τα μάτια σας, αυτός μπορεί να καταλαβαίνει ότι ουσιαστικά του λέτε «Όρμα, τίγρη!» Μιλάει για εκείνες τις αμήχανες στιγμές, όταν φλερτάρετε, αισθάνεστε αμηχανία και αγωνιάτε, προσπαθώντας απελπισμένα να μαντέψετε αν αρέσει ο ένας στον άλλο. Όπως εμείς παρερμηνεύουμε την αντρική επικοινωνία, έτσι και εκείνοι μπορεί εξίσου να παρερμηνεύουν αυτά που λέμε και κάνουμε και πριν καν προσδιορίσετε το πώς νιώθει ο ένας για τον άλλο, κάτι τέτοιο μπορεί να καταλήξει σε έναν κυκεώνα παρεξηγήσεων. Ως γυναίκα πρέπει να διαχειρίζεσαι τη δική σου επικοινωνία και ταυτόχρονα προσπαθείς να διαβάζεις τη δική του. Και, ακόμα και αφού αποδειχτεί ότι υπάρχει κάποιο αμοιβαίο ενδιαφέρον, συνεχίζουν να υπάρχουν περίπλοκα ζητήματα όπως το πού να πάτε, τι να κάνετε και ποιος θα πληρώσει όταν βγείτε σε εκείνο το κρίσιμο πρώτο ραντεβού. Οι διαφορετικές κοινωνικές προσδοκίες από κάθε φύλο και πώς αυτές επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιδράμε θα συζητηθούν επίσης. Το διαπραγματευτήκατε, λοιπόν, αυτό το ατιμούλικο πρώτο ραντεβού. Καταλάβατε ότι μάλλον ταιριάζουν τα χνότα σας βγαίνοντας για δείπνο, ποτό και βόλτα στο πάρκο, αλλά ξέρετε και οι δύο ότι σύντομα θα φανεί το επόμενο μεγάλο εμπόδιο. Γιατί, αφού ανακαλύψατε ότι αρέσει ο ένας στον άλλο με τα ρούχα, το επόμενο βήμα είναι να δείτε τον άλλο χωρίς αυτά. Έτσι, το Κεφάλαιο 2 εστιάζει στο τι σημαίνει το σεξ για τους άντρες, τι σημαίνει για τις γυναίκες και γιατί αυτά τα δύο είναι τόσο διαφορετικά, ξεκινώντας με ερευνητικά δεδομένα που φωτίζουν μερικές πολύ ενδιαφέρουσες αποκαλύψεις στο κλισέ ότι «οι άντρες σκέφτονται το σεξ κάθε έξι δευτερόλεπτα». Γιατί οι γυναίκες που ακούν «Θα σε πάρω τηλέφωνο την ερχόμενη εβδομάδα» σκέφτονται: «Την ερχόμενη εβδομάδα; Σε μία εβδομάδα; Γιατί όχι αύριο; Προφανώς δεν τον πολυνοιάζει τώρα που του έκατσα!» Πότε το σεξ είναι «απλώς σεξ»; Πότε είναι κάτι περισσότερο; Και ποιο είναι το ψυχολογικό πλαίσιο πίσω από κάθε σενάριο; Θα εξετάσουμε τόσο τη γλωσσική όσο και τη
Τι λένε οι άντρες, τι ακούν οι γυναίκες 17 μη γλωσσική επικοινωνία που χρησιμοποιούμε στην κρεβατοκάμαρα και θα σας δώσουμε ένα γλωσσάρι με τα πιο κρίσιμα λάθη σεξουαλικής επικοινωνίας. Εδώ είναι που σοβαρεύουν τα πράγματα. Ξέρεις ότι σου αρέσει αυτός ο φανταστικός τύπος, αλλά θα αρέσει και στη δεύτερη εξαδέλφη της μάνας σου, τη θεία Αργυρώ; Μήπως θα φύγει τρέχοντας μόλις δει τις κάπου 1.970 μωρουδιακές φωτογραφίες σου; Το να συστήνεις το σύντροφό σου στους φίλους και συγγενείς σου είναι πάντοτε ένα εν δυνάμει ναρκοπέδιο. Αυτό συχνά συμβαίνει γιατί το άτομο που είσαι όταν βρίσκεσαι με τον καλύτερό σου φίλο ή τη μαμά σου ή τον θείο σου τον Περικλή, είναι βέβαια πολύ διαφορετικό από το άτομο που είσαι όταν βρίσκεσαι με τον εν δυνάμει έρωτα της ζωής σου. Στο Κεφάλαιο 3 θα εξετάσουμε αυτή την απόκλιση και θα δώσουμε οδηγίες για ασφαλή πλοήγηση σε αυτές τις σημαντικές πρώτες συναντήσεις. Το ψυχολογικό πλαίσιο διαγράφεται μέσα από μια μελέτη που δείχνει ότι δεν είναι η δική του πεθερά το πρόβλημα σε αντίθεση με όλα εκείνα τα ανόητα αντρικά ανέκδοτα για τις πεθερές αλλά μάλλον η δική σου σχέση με τη δική του μητέρα που μπορεί να προκαλέσει το σαμποτάζ. Οι σχέσεις είναι λίγο-πολύ άχρηστες, αν δεν διευρύνουν τη γνώση μας για τον εαυτό μας και για τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Αφού έχει αντέξει μερικά πρώτα κρίσιμα στάδια, έρχεται η ώρα που φτάνεις πραγματικά στην ουσία της σχέσης σου και στην ταυτότητά σας ως ζευγάρι. Το επόμενο Κεφάλαιο 4, εξετάζει το πώς εξελίσσεται η συναισθηματική νοημοσύνη και ποιοι παράγοντες μπορεί να ανακόψουν τη συναισθηματική μας ανάπτυξη. Το να είναι κάποιος μη διαθέσιμος συναισθηματικά όπως και τα συμπτώματα αυτής της κατάστασης εξετάζονται και από τις δύο πλευρές της ερωτικής σχέσης και συζητούνται προτάσεις για τη διατήρηση της σχέσης σε πορεία εξέλιξης από τη μία συναισθηματική κατάκτηση στην άλλη. Το κεφάλαιο ξεκινά με την παρουσίαση μιας ενδιαφέρουσας έρευνας που εξετάζει το γιατί τα
18 Dr Linda Papadopoulos μεγάλα αγόρια δεν κλαίνε, τι γίνεται όταν κλαίνε και πώς εσείς και ο σύντροφός σας μπορείτε να αποδεχτείτε και να ενθαρρύνετε τις συναισθηματικές σας διαφορές. Ένα από τα δυσκολότερα πράγματα που έχει να πολεμήσει μια σχέση είναι η απιστία, η οποία ευθύνεται για πάνω από το 50 τοις εκατό των χωρισμών. Και, όπως είναι αναμενόμενο, ο τρόπος με τον οποίο αντιδράμε στην απιστία ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με το φύλο. Στο Κεφάλαιο 5, λοιπόν, θα δούμε τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει, πώς προσπαθούμε να τη δικαιολογήσουμε και πώς ο μόνος τρόπος για να προχωρήσουμε πραγματικά είναι να αναλάβει ο κάθε εμπλεκόμενος τις ευθύνες του. Θα αναλυθεί η γλώσσα που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε την εμπειρία, πράγμα που αντανακλά τη σπουδαιότητα της απιστίας σε συνάρτηση με τις πεποιθήσεις που έχουμε για τη σχέση. Και βέβαια, μερικές φορές δύο άτομα αποφασίζουν ότι δεν ταιριάζουν απόλυτα και ότι είναι καλύτερα να πάρουν ο καθένας το δρόμο του. Ίσως επειδή αντιμετώπισαν ένα μεγάλο, τρομερό ζήτημα όπως η απιστία ενός από τους συντρόφους, ίσως γιατί εξάντλησαν τα θέματα συζήτησης και οι σιωπές τους δεν είναι καθόλου ευχάριστες ή ίσως γιατί, παρά την επιμονή τους, δεν μπόρεσαν να βρουν μια κοινή γλώσσα για να καταπολεμήσουν το εμπόδιο του «αυτός είπε, αυτή είπε». Εξετάζουμε το πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να επιλυθούν τα προβλήματα, πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να πούμε αντίο και πώς η ανάπτυξη μιας θετικής και μετρημένης γλώσσας μπορεί να κάνει τη διαδικασία πολύ λιγότερο επώδυνη για όλους τους εμπλεκόμενους. Α, μπορεί και να εξετάσουμε κάποια στοιχεία που επιδιώκουν να εξηγήσουν γιατί τα καλύτερα ερωτικά τραγούδια χωρισμού έχουν γραφεί από άντρες! Δεν ξέρεις πραγματικά κάποιον μέχρις ότου ζήσεις μαζί του. Βέβαια, όλοι φανταζόμαστε εικόνες συγκατοίκησης με Κυριακές στο κρεβάτι και τρισευτυχισμένες χειμωνιάτικες νύχτες μπροστά στο τζάκι, αλλά μόνο μερικές φορές η πραγματικότητα είναι λίγο διαφορετική.
Τι λένε οι άντρες, τι ακούν οι γυναίκες 19 Η συγκατοίκηση είναι τεράστιο βήμα σε κάθε σχέση και έτσι ξεκινάμε το Κεφάλαιο 6, εξετάζοντας την Έρευνα Βρετανικών Νοικοκυριών (British Household Panel Survey) που έγινε σε περισσότερα από 5.000 νοικοκυριά στη Μεγάλη Βρετανία και παρέχει ορισμένα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τη συγκατοίκηση και την ψυχική υγεία. Φαίνεται πως τα πράγματα δεν είναι τόσο ρόδινα και όσο ροζ τα δείχνουν οι διαφημίσεις για όλη την οικογένεια. Στο σημείο αυτό, προτείνουμε κάποιες συμπεριφορές που θα σας επιτρέψουν να εξετάσετε τα κίνητρα του καθενός για τη συγκατοίκηση και να διασφαλίσετε ότι η διαδικασία θα κυλήσει όσο πιο ομαλά γίνεται. Αν δεν μπορείτε να συμφωνήσετε για τα έπιπλα του σπιτιού, τουλάχιστον θα μπορέσετε να συμφωνήσετε ως προς το γιατί θέλετε να ξυπνάτε ο ένας δίπλα στον άλλο κάθε πρωί. Για μία ακόμη φορά θα αναλυθεί ο τρόπος που προσεγγίζουμε και συζητάμε τη συγκατοίκηση. Λοιπόν... μήπως περιμένεις με κομμένη την ανάσα (και με έναν πάκο περιοδικά γάμου) να γονατίσει στο ένα του πόδι; Μήπως σε κόβει κρύος ιδρώτας κάθε φορά που εκείνος σκύβει για να δέσει το κορδόνι του; Στο Κεφάλαιο 7, θα δούμε την κοινωνικο-ψυχολογική άποψη σχετικά με το πώς και γιατί οι άντρες και οι γυναίκες προσεγγίζουν διαφορετικά το γάμο και θα εξετάσουμε τι λέει για εμάς και για τις σχέσεις μας η γλώσσα που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε περί γάμου. Όταν είσαι ανύπαντρη ή σε φάση που αγωνίζεσαι να σπρώξεις μια σχέση στο διάδρομο της εκκλησίας, το να φορέσεις το δαχτυλίδι μπορεί να φαντάζει σαν η κορδέλα του τερματισμού, το κερασάκι στην τούρτα, η απάντηση σε όλα σου τα προβλήματα. Μακάρι να ήταν έτσι. Κατά πολλές έννοιες, είναι μόνο η αρχή. Ο γάμος, αν και υπέροχος, φέρνει μαζί του το δικό του πακέτο προκλήσεων. Στα υπόλοιπα κεφάλαια του βιβλίου εξετάζουμε ορισμένες από αυτές τις προκλήσεις, τις τοποθετούμε στο ψυχολογικό τους πλαίσιο και σας καθοδηγούμε πώς να χρησιμοποιήσετε μεθόδους για να τις αντιμετωπίσετε. Για παράδειγμα, η επόμενη στάση για πολλές από εμάς, αφού περάσουμε
20 Dr Linda Papadopoulos το στεφάνι, είναι το παιδί (δείτε Κεφάλαιο 8). Και τότε, προκύπτουν ένα σωρό ερωτήσεις που δεν θα φανταζόμασταν ποτέ ότι θα είχαμε. Ποιος πρέπει να πάψει να είναι παιδί όταν έρθει το πραγματικό παιδί; Πώς μοιράζεις το στήθος σου ανάμεσα σε έναν κακομαθημένο γκρινιάρη και στο νεογέννητο μωρό; Πώς αναπτύσσεις μια γλώσσα που θα σε πάει από την αίθουσα συσκέψεων στο μωρουδιακό δωμάτιο; Και πώς στην ευχή θα αντιμετωπίσεις εκείνη την ελεεινή στιγμή που καταλαβαίνεις ότι έχεις γίνει σαν τους γονείς σου; Ακόμα και αφού φορέσεις το δαχτυλίδι, δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι εσύ και ο σύντροφός σου «θα ζήσετε καλά κι εμείς καλύτερα». Όταν καβγαδίσετε για 175η φορά για το ίδιο θέμα ή όταν αντιληφθείτε ότι σταματήσατε να είστε εραστές και είστε στην πραγματικότητα κολλητοί φίλοι ή όταν ο γάμος έχει γίνει πιο πολύ βάρος παρά χαρά στη ζωή σας, μερικές φορές η μόνη λύση είναι να πείτε «γεια χαρά». Εστιάζοντας ιδιαίτερα στο διαζύγιο, στο Κεφάλαιο 10, θα δούμε πώς μπορείτε να δείτε τη ζωή ο ένας χωρίς τον άλλο και να χωρίσετε τις ζωές σας με φιλικό τρόπο που θα εξασφαλίσει τον λιγότερο πόνο για όλους τους εμπλεκόμενους. Τα στατιστικά στοιχεία δεν ψεύδονται: ένα μεγάλο ποσοστό γάμων καταλήγει σε διαζύγιο. Εξετάζουμε, λοιπόν, την ψυχολογία αυτής της ιδιαίτερης κατάστασης, πώς μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τη γλώσσα για να επιτύχετε μια ουδέτερη κατάληξη χωρίς αντιπαραθέσεις και ποιοι είναι οι φιλικοί τρόποι για να επιλυθούν περιουσιακά θέματα και ζητήματα επιμέλειας των παιδιών. Όλες οι σχέσεις (ή τουλάχιστον όλα τα βιβλία αυτοβοήθειας για τις σχέσεις) θα πρέπει να τελειώνουν με ένα χάπι-εντ. Στο τελευταίο Κεφάλαιο, «Και Έζησαν Αυτοί Καλά», υπάρχουν συμβουλές για να διασφαλίσετε ότι η σχέση σας θα περπατήσει για εσάς και για το σύντροφό σας και ότι θα ζήσετε μαζί ευτυχισμένοι ως τα γεράματα, απλώς μαθαίνοντας να μιλάτε την ίδια γλώσσα. Ο κόσμος προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα στις σχέσεις με ένα εκατομμύριο διαφορετικούς τρόπους. Έχουμε παράλογες
Τι λένε οι άντρες, τι ακούν οι γυναίκες 21 απαιτήσεις, δίνουμε απραγματοποίητες υποσχέσεις, αγοράζουμε μεγάλα κουτιά σοκολατάκια με περιτύλιγμα δώρου. Και σχεδόν πάντα, αυτές οι στρατηγικές είναι άχρηστες. Ακόμα και η σοκολάτα είναι γλυκύτατη, αλλά άχρηστη. Και αυτό, γιατί το πρόβλημα που υποβόσκει, παραμένει. Είναι αδύνατον να πεις σε κάποιον αυτό που θέλει να ακούσει, αν δεν καταλαβαίνεις καταρχάς τι είναι αυτό που λέει. Είναι αδύνατον να διαβάσουμε τι συμβαίνει σε μια σχέση όταν χρησιμοποιούμε μόνο ένα λεξικό το δικό μας, στην εκδοχή βεβαίως που κλίνει προς το φύλο μας. Οι άντρες και οι γυναίκες θα έχουμε πάντα δυσκολία στο να καταλαβαινόμαστε, εκτός και αν αρχίσουμε να μιλάμε την ίδια γλώσσα. Αυτό δεν προϋποθέτει νυχτερινό σχολείο. Προϋποθέτει να καταλάβουμε ότι κάθε μέρα της ζωής μας κοινωνικοποιούμαστε με την έννοια ότι μαθαίνουμε και υιοθετούμε τις κοινές απόψεις της κοινωνίας στην οποία ζούμε ώστε να μιλάμε και να ακούμε ως άντρας ή γυναίκα, και αυτά τα δύο δεν έχουν και πολύ κοινό έδαφος. Αν το κατανοήσουμε αυτό, έχουμε κάνει το πρώτο βήμα. Αυτό το βιβλίο εξηγεί και εξετάζει αυτό το πρώτο βήμα, με τη βοήθεια ψυχολογικής έρευνας και μεμονωμένων περιπτώσεων. Εξετάζουμε επίσης πώς εσείς και ο σύντροφός σας μπορείτε να αναπτύξετε μια κοινή γλώσσα. Αυτό δεν σημαίνει ότι ξαφνικά εκείνος θα τιτιβίσει «Βεβαίως, αγάπη μου, το κάνω αμέσως!» μόλις του ζητήσετε να μαζέψει τα άπλυτά του από την πολύτιμη κρεβατοκάμαρά σας. Σημαίνει απλώς ότι ίσως μάθετε να ερμηνεύετε το αφηρημένο μουγκρητό του ακριβώς έτσι, αντί για ηθελημένη προσβολή ολόκληρης της σχέσης σας. Επίσης, μπορεί να σημαίνει και ότι εκείνος θα μάθει πως τα αιτήματά σας δεν είναι προσπάθεια να διαφεντέψετε τη ζωή του ή να τον εγκλωβίσετε σε μια βαρετή, εξημερωμένη σχέση, αλλά απλώς ένα αίτημα προκειμένου να αποφευχθεί μια επίσκεψη του υγειονομικού. Και ίσως μάθει ότι ένα σύντομο «Μην ανησυχείς, θα το κάνω αμέσως» είναι πολύ πιο εύκολο μακροπρόθεσμα. Δεν ξέρεις ποτέ έχουν γίνει και πιο παράξενα πράγματα
22 Dr Linda Papadopoulos Ακούγεται αυτονόητο, αλλά αν μάθουμε να καταλαβαίνουμε και να μιλάμε ο ένας στον άλλο σε μια κοινή διάλεκτο, η μάχη έχει σχεδόν κερδηθεί. Το βιβλίο Τι Λένε οι Άντρες, Τι Ακούν οι Γυναίκες είναι σαν το δικό σας λεξικό τσέπης για τα διάφορα ναρκοπέδια τύπου «αυτός είπε, αυτή είπε» που ενεδρεύουν στη σχέση σας. Δεν μπορείτε να αλλάξετε το γεγονός ότι αντιλαμβάνεστε διαφορετικά τα πράγματα επειδή είστε άντρας ή γυναίκα, αλλά μπορείτε να καθιερώσετε μια κοινή γλώσσα που σας επιτρέπει να εντοπίζετε, να συζητάτε και να επιλύετε τις διαφορές, ώστε να πετύχετε το δικό σας επιμύθιο «Και Έζησαν Αυτοί Καλά» κι εμείς καλύτερα...
Κεφάλαιο Ραντεβού Τ ο 1988, οι Shotland και Craig επιχείρησαν να ανακαλύψουν τις διαφορές στον τρόπο με τον οποίο άντρες και γυναίκες αξιολογούν τα σεξουαλικά υπονοούμενα στη συμπεριφορά ενός πιθανού συντρόφου. Μια μικτή ομάδα ηθοποιών χωρίστηκε σε πέντε ζευγάρια. Από κάθε ζευγάρι ζητήθηκε να παίξει τέσσερα σενάρια: ένα όπου και οι δύο παρτενέρ συμπεριφέρονται φιλικά, ένα όπου και οι δύο συμπεριφέρονται σαν να δείχνουν «ενδιαφέρον» και δύο όπου μια ο ένας παρτενέρ και μια ο άλλος έδειχνε «ενδιαφέρον» ενώ ο αντίστοιχος δεύτερος παρτενέρ ήταν απλώς φιλικός. Σε κάθε περίπτωση ζητήθηκε από τα ζευγάρια να «παίξουν» μια σκηνή στην οποία οι δυο τους υποτίθεται ότι μόλις έχουν γνωριστεί και υιοθετούν την αντίστοιχη συμπεριφορά. Οι σκηνές βιντεοσκοπήθηκαν και αργότερα προβλήθηκαν σε ογδόντα φοιτητές από τους οποίους ζητήθηκε να αναλύσουν και να αξιολογήσουν τις προθέσεις κάθε «χαρακτήρα» χρησιμοποιώντας μια πενταβάθμια κλίμακα Likert και μια ειδικά καταρτισμένη «Κλίμακα
24 Dr Linda Papadopoulos Σεξουαλικού Ενδιαφέροντος». (Η κλίμακα Likert είναι αριθμητική κλίμακα, συνήθως από το 1 ως το 4, με τη βοήθεια της οποίας οι άνθρωποι αξιολογούν το πώς νιώθουν για ένα ζήτημα.) Ακούγεται αρκετά απλό, έτσι δεν είναι; Ακόμα και χωρίς να έχουμε ακούσει τις αρχικές οδηγίες που είχαν λάβει οι ηθοποιοί, θα έπρεπε να μπορούμε να εντοπίσουμε συμπεριφορές που υπονοούν ερωτικό ενδιαφέρον. Τουλάχιστον, θα έπρεπε να μπορούμε να διακρίνουμε από τη συμπεριφορά ανάμεσα σε δύο χαρακτήρες ποιος επιδιώκει το «μόνο φίλοι» και ποιος έχει βάλει σκοπό το «κάτι τις παραπάνω». Ιδού όμως τι ανακάλυψαν οι Shotland και Craig: Οι άντρες θεατές πάντα νόμιζαν ότι οι ηθοποιοί, άντρες ή γυναίκες, έδειχναν περισσότερο ενδιαφέρον για τον παρτενέρ τους απ ό,τι νόμιζαν οι γυναίκες θεατές. Οι άντρες αντιλαμβάνονταν τις καταστάσεις ως περισσότερο προσανατολισμένες στο σεξ απ ό,τι οι γυναίκες. Παρόλο που και τα δύο φύλα κατάφεραν να εντοπίσουν τη διαφορά ανάμεσα στο ερωτικό ενδιαφέρον και τη φιλική συμπεριφορά, οι άντρες επέδειξαν έναν πολύ χαμηλότερο πήχη ως προς το τι αποτελεί συμπεριφορά ερωτικού ενδιαφέροντος. Με άλλα λόγια, οι άντρες σπεύδουν πολύ γρηγορότερα να συμπεράνουν ότι μια κατάσταση... εεε... «υπόσχεται», ας πούμε, πολλά περισσότερα απ ό,τι πραγματικά υπόσχεται. Τι σημαίνουν, λοιπόν, αυτές οι βασικές διαφορές για την επικοινωνία αντρών-γυναικών στο εν δυνάμει ναρκοπέδιο πάνω στο οποίο κλείνονται τα σύγχρονα ραντεβού; Οι διαφορές ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες δεν υπάρχουν μόνο σε τέτοιου είδους φορτισμένα, πιθανώς ερωτικά, σενάρια. Από την οδήγηση ως τη μόδα και ως το πόσες ημέρες μπορεί να αφήσει κάποιος ένα τάπερ με φαγητό έκθετο ώσπου να μετατραπεί σε εστία μόλυνσης, το πιθανότερο είναι ότι ο μέσος άντρας και η μέση γυναίκα θα έχουν πολύ διαφορετικές απόψεις. Ο παράξενος και μαγικός κόσμος των ραντεβού απλώς μας δίνει την ευκαιρία να βρεθούμε σε
Τι λένε οι άντρες, τι ακούν οι γυναίκες 25 ένα ολοκαίνουριο επίπεδο παρεξηγήσεων. Στον σύγχρονο κόσμο, τα ραντεβού είναι πια η κύρια μορφή σχέσης μεταξύ των δύο φύλων πριν από το γάμο. Μάλιστα, είναι το κρίσιμο στάδιο από το οποίο πρέπει να περάσει κάθε σχέση για να γίνει από πλατωνική, ερωτική. Ιδιαίτερα το περιβόητο «πρώτο ραντεβού» αναγνωρίζεται ως ένα πάρα πολύ σημαντικό γεγονός για την εξέλιξη μιας σχέσης (Morr και Mongeau, 2004). Οι καινούριες ερωτικές σχέσεις είναι εξαιρετικά εύθραυστες. Όπως κάθε σχέση, χρειάζονται χρόνο για να σταθεροποιηθούν και να γίνουν αξιόπιστες. Για να επιζήσουν, πρέπει να εντοπιστούν οι προσδοκίες κάθε πλευράς και να αντέξουν στις πιθανές παραβιάσεις αυτών των προσδοκιών. Έρευνες δείχνουν ότι αυτό που τελικά περιμένουμε από τις σχέσεις μας εξαρτάται από με πολλά διαφορετικά πράγματα: σεξουαλικά στερεότυπα, προσωπικότητα, πεποιθήσεις, προηγούμενες σχέσεις και εμπειρίες. Η παραπάνω έρευνα μας δείχνει ότι και πριν ακόμα βάλουμε πλώρη γι αυτό το κρίσιμο πρώτο ραντεβού, είναι σημαντικό να προσδιορίσουμε ποιες ακριβώς είναι οι προσδοκίες του καθενός. Για παράδειγμα, συνήθως είναι χρήσιμο να ανακαλύψουμε αν ο άντρας ενδιαφέρεται να βγαίνει σε ραντεβού. Δεν υπάρχει λόγος να σπαταλήσουμε τόσο παίξιμο των βλεφαρίδων και λίκνισμα των οπισθίων αν ο άνθρωπος είναι παντρεμένος εδώ και δέκα χρόνια. Ή αν είναι γκέι. Ή το καινούριο αγόρι της καλύτερής μας φίλης. Η αλήθεια είναι ότι θα έρθεις αντιμέτωπη με αμήχανες συζητήσεις, ένα τσουβάλι ανασφάλειες και τη μισή ντροπή δική σου η άλλη μισή δική του. Και όλα αυτά, πριν καν διαλέξεις εστιατόριο. Η πολυπλοκότητα των ραντεβού, ο πανικός που προκαλούν καμιά φορά, και τα αποτελέσμά τους (τα οποία κυμαίνονται από την απόλυτη επιτυχία ως το απόλυτο χάος) κάνουν τη διαδικασία των ραντεβού έναν πρώτης τάξεως τομέα έρευνας. Τα σενάρια των Shotland και Craig και οι παρατηρήσεις τους είναι μόνο μία από εκατομμύρια έρευνες που προσπαθούν να βρουν τα πώς και τα γιατί στις σχέσεις των δύο φύλων. Για χρόνια διεξάγονται μελέτες σχετικά με τους λόγους που βγαίνουν
26 Dr Linda Papadopoulos ραντεβού οι άνθρωποι, με ποιους επιλέγουν να βγαίνουν ραντεβού, πώς όλα αυτά επηρεάζονται από την πίεση των συνομηλίκων και του περίγυρού τους και από το ρόλο του φύλου που η κοινωνία προσδοκά να υιοθετήσουν. Ασφαλώς, όλοι συμφωνούν ότι η διαδικασία των ραντεβού φιλτράρεται σε μεγάλο βαθμό μέσα από τις διαφορές των φύλων. Η εμπειρία ενός άντρα από ένα περιστατικό ενός ραντεβού, συχνά εκλαμβάνεται εντελώς διαφορετικά από μια γυναίκα. Το πρώτο ραντεβού εκλαμβάνεται διαφορετικά. Το πόσο γρήγορα διανύονται κάποια στάδια και το πώς είναι να είσαι μέρος ενός ζευγαριού γίνονται αντιληπτά διαφορετικά. Το κεφάλαιο αυτό θα εντοπίσει και θα εξηγήσει ορισμένες από αυτές τις διαφορές και θα εξετάσει την επίδραση που έχουν οι προηγούμενες εμπειρίες μας και οι προσωπικές μας ανασφάλειες στη διαδικασία των ραντεβού. Θα καλύψουμε επίσης τις διαφορετικές προσδοκίες της κοινωνίας από τους άντρες και από τις γυναίκες και πώς αυτές επηρεάζουν αναπόφευκτα τους τρόπους με τους οποίους αντιδρούν τα δύο φύλα. Κάπου στην πορεία, θα καταλάβουμε γιατί το «Θέλεις να πεταχτούμε για έναν καφέ;» για μια γυναίκα σημαίνει ακριβώς «Θέλεις να πεταχτούμε για έναν καφέ;» αλλά για τον μέσο άντρα σημαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό... Χα μ έ ν ο ι στη Μετάφραση Πώς και Γιατί Μιλάμε Διαφορετικές Γλώσσες Ένα πολύ καλό σημείο για να ξεκινήσουμε είναι η αρχή. Ας γυρίσουμε πίσω, στα βασικά της ανθρώπινης φύσης, εξετάζοντας τα δύο θεμελιώδη χαρακτηριστικά που μας κάνουν αυτούς που είμαστε: τα ψυχολογικά στοιχεία που προσδιορίζουν τη συμπεριφορά μας και τα στοιχεία του περίγυρου που προσδιορίζουν τη συμπεριφορά μας μέσα από τις κοινωνικές προσδοκίες. Πριν δούμε τον άντρα και τη γυναίκα ως συμπρωταγωνιστές σε ένα ραντεβού, καλό είναι να δούμε τον άντρα και τη γυναίκα, απλώς, ως άντρα και γυναίκα.