ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΡΥΘΜΙΣΕΩΣ ΚΑΙ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ Ι ΡΥΜΑΤΩΝ Ο ΗΓΙΑ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ Μάιος, 2001
Ο ΗΓΙΑ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ 1.0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, µε βάση τις εξουσίες που της παρέχονται δυνάµει του άρθρου 41 του Περί Τραπεζικών Εργασιών Νόµου αριθµός 66(Ι) του 1997 1 εκδίδει την ακόλουθη Οδηγία στα πλαίσια των εποπτικών της αρµοδιοτήτων και για σκοπούς προληπτικού ελέγχου. Η παρούσα οδηγία ισχύει για όλες τις τράπεζες που συστάθηκαν στη ηµοκρατία και έχει άµεση ισχύ. 2.0 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ 2.1 (α) Όλες οι τοποθετήσεις που διενεργούν οι τράπεζες στο εξωτερικό, (είτε αποτελούν µέρος των υπολοίπων κινήσεως είτε αποτελούν κάλυψη για καταθέσεις σε συνάλλαγµα), πρέπει να διατηρούνται µε πρώτης τάξης τραπεζικά ιδρύµατα. (β) Εκτός αν έχει εξασφαλιστεί εκ των προτέρων η έγκριση της Κεντρικής Τράπεζας, (i) (ii) η καθαρή ανοικτή συναλλαγµατική θέση σε οποιοδήποτε νόµισµα κατά το κλείσιµο της ηµέρας (overnight position) δεν πρέπει να υπερβαίνει το 3% της κεφαλαιουχικής βάσης της τράπεζας, ενώ κατά τη διάρκεια των εργάσιµων ωρών της ηµέρας (intra-day position) δεν πρέπει να υπερβαίνει το 5% της κεφαλαιουχικής της βάσης. η συνολική καθαρή συναλλαγµατική θέση σε όλα τα νοµίσµατα µαζί κατά το κλείσιµο της ηµέρας (overnight position) δεν πρέπει να υπερβαίνει το 6% της κεφαλαιουχικής βάσης της τράπεζας, ενώ κατά τη διάρκεια των εργάσιµων ωρών της ηµέρας (intra-day position) δεν πρέπει να υπερβαίνει το 8% της κεφαλαιουχικής της βάσης. 1 Οπουδήποτε σ αυτή την Οδηγία γίνεται αναφορά στη λέξη «Νόµος» θα σηµαίνει ότι αναφέρεται στον Περί Τραπεζικών Εργασιών Νόµο αριθµός 66(Ι) του 1997. Συναλλαγµατικές Θέσεις και Ανοίγµατα Σελίδα 1
Τα πιο πάνω όρια αφορούν µόνο τα trading positions. Οι επενδύσεις σε θυγατρικές ή υποκαταστήµατα στο εξωτερικό ή άλλα µακροπρόθεσµα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού δεν θα συµπεριλαµβάνονται στα πιο πάνω όρια, νοουµένου ότι έχει συγκατανεύσει προς τούτο η Κεντρική Τράπεζα. 2.2. Καθαρή ανοικτή συναλλαγµατική θέση (net open position) κατά νόµισµα είναι το αποτέλεσµα του αθροίσµατος των ακολούθων (θετικών ή αρνητικών) στοιχείων: Η καθαρή τρέχουσα θέση (net spot position), δηλαδή όλα τα στοιχεία ενεργητικού πριν την αφαίρεση των προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις µείον όλα τα στοιχεία παθητικού, συµπεριλαµβανοµένων και των δεδουλευµένων τόκων, σε κάθε ξένο νόµισµα. Η καθαρή προθεσµιακή θέση (net forward position), δηλαδή όλα τα εισπρακτέα ποσά µείον όλα τα πληρωτέα ποσά βάσει προθεσµιακών πράξεων συναλλάγµατος (forward exchange transactions), συµπεριλαµβανοµένων των προθεσµιακών συµβάσεων συναλλάγµατος (currency futures) και του κεφαλαίου των ανταλλαγών νοµισµάτων (the principal of currency swaps) που δεν έχει συνυπολογιστεί στην τρέχουσα θέση (not included in the spot position). Αµετάκλητες εγγυήσεις (irrevocable guarantees) όπου είναι βέβαιο ότι θα καταστούν απαιτητές. 2.3. H συνολική καθαρή συναλλαγµατική θέση (overall net foreign exchange position) σε όλα τα νοµίσµατα υπολογίζεται ως εξής: Οι καθαρές θετικές θέσεις (long positions) και οι καθαρές αρνητικές θέσεις (short positions) που υπολογίστηκαν σύµφωνα µε την παράγραφο 2.2. αθροίζονται χωριστά έτσι ώστε να προκύψει, αντίστοιχα, το άθροισµα των καθαρών θετικών θέσεων και το άθροισµα των καθαρών αρνητικών θέσεων. Το µεγαλύτερο από αυτά τα δύο αθροίσµατα είναι η συνολική καθαρή συναλλαγµατική θέση. 2.4. Οι συµβάσεις ανταλλαγής νοµισµάτων (currency swaps) πρέπει να θεωρούνται ως συνδυασµός µιας θετικής (long) θέσης σε ένα νόµισµα και µιας αρνητικής (short) θέσης στο δεύτερο νόµισµα. 2.5. Οι τυχόν θέσεις που έχει λάβει επί σκοπού η τράπεζα προκειµένου να καλυφθεί έναντι των δυσµενών συνεπειών των συναλλαγµατικών διακυµάνσεων επί της κεφαλαιουχικής Συναλλαγµατικές Θέσεις και Ανοίγµατα Σελίδα 2
της βάσης, µπορούν να µην περιλαµβάνονται στον υπολογισµό της καθαρής ανοικτής θέσης σε ένα νόµισµα νοουµένου ότι, εκ των προτέρων, έχει δοθεί η έγκριση της Κεντρικής Τράπεζας. Οι θέσεις αυτές πρέπει να είναι διαρθρωτικής φύσεως (structural nature). Η ίδια µεταχείριση και µε τους ίδιους όρους όπως πιο πάνω µπορεί να εφαρµόζεται στις θέσεις που έχει λάβει η τράπεζα οι οποίες αφορούν στοιχεία που έχουν αφαιρεθεί κατά τον υπολογισµό της κεφαλαιουχικής της βάσης. 2.6. Ο όρος «κεφαλαιουχική βάση» και «ενοποιηµένη κεφαλαιουχική βάση» έχουν την έννοια που αποδίδεται σ αυτούς στις Οδηγίες της Κεντρικής Τράπεζας που αναφέρονται στον υπολογισµό της κεφαλαιουχικής βάσης και του δείκτη κεφαλαιουχικής επάρκειας. 2.7. Η κεφαλαιουχική βάση που θα χρησιµοποιείται για σκοπούς παρακολούθησης των πιο πάνω περιορισµών θα είναι εκείνη που βασίζεται στους πιο πρόσφατους εξαµηνιαίους ή ετήσιους ελεγµένους λογαριασµούς της τράπεζας. Η Κεντρική Τράπεζα θα λαµβάνει επίσης υπόψη οποιεσδήποτε σηµαντικές αλλαγές στην κεφαλαιουχική βάση, π.χ. νέα έκδοση κεφαλαίου, κλπ. 3.0 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΤΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗΣ 3.1 Επιπρόσθετα από τους πιο πάνω περιορισµούς, οι τράπεζες έχουν υποχρέωση να εφαρµόζουν Συστήµατα για Πληροφόρηση της ιεύθυνσης (Management Information Systems) καθώς και κατάλληλες εσωτερικές διαδικασίες και συστήµατα έτσι ώστε να παρακολουθούν, να καταµετρούν και να ελέγχουν αποτελεσµατικά και έγκαιρα τους συναλλαγµατικούς κινδύνους που αναλαµβάνουν. Τα συστήµατα αυτά πρέπει να περιέχουν καθορισµένα όρια για stop losses σε ενοποιηµένη βάση, τόσο ηµερήσια όσο και συσσωρευτικά, τα οποία θα πρέπει να τυγχάνουν της έγκρισης της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. 3.2 Κάθε τράπεζα θα πρέπει να ενηµερώσει την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου για τις υπάρχουσες διαδικασίες, για να βεβαιωθεί ότι θεωρούνται ικανοποιητικές ή άλλως πως. Η Κεντρική Τράπεζα έχει το δικαίωµα αναθεώρησης προς τα κάτω των ορίων που καθορίζονται µε την παρούσα εγκύκλιο καθώς και των ορίων που έχει θέσει εσωτερικά κάθε τράπεζα, σε περίπτωση που δεν ικανοποιείται για την αποτελεσµατικότητα των συστηµάτων και διαδικασιών που ακολουθούνται. Συναλλαγµατικές Θέσεις και Ανοίγµατα Σελίδα 3
4.0 ΟΡΙΑ ΓΙΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΚΙΝΗΣΕΩΣ Τα µέχρι σήµερα ισχύοντα ανώτατα όρια για υπόλοιπα κινήσεως που καθορίστηκαν µε βάση τις πρόνοιες της παραγράφου (3) των Περί Εξωτερικών Στοιχείων Ενεργητικού (Τράπεζαι) Κανονισµών του 1968 καταργούνται µε άµεση ισχύ. Οι τράπεζες έχουν το ελεύθερο να διατηρούν υπόλοιπα κινήσεως σε συνάλλαγµα, νοουµένου ότι τηρούνται τα όρια για τα συναλλαγµατικά ανοίγµατα. 5.0 ΥΠΟΒΟΛΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 5.1 υνάµει του άρθρου 25(2) του Νόµου καλούνται οι τράπεζες που είναι εξουσιοδοτηµένοι συναλλασσόµενοι να υποβάλλουν πάνω σε µηνιαία βάση, αναλυτικά στοιχεία για την ανοικτή συναλλαγµατική τους θέση, πάνω στο συνηµµένο έντυπο. 5.2 Η κατάσταση θα αναφέρεται στην τελευταία ηµέρα κάθε µήνα και πρέπει να αποστέλλεται στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, ιεύθυνση Ρυθµίσεως και Εποπτείας Τραπεζικών Ιδρυµάτων, Υπηρεσία Παρακολούθησης Τραπεζών, το αργότερο µέχρι την 15 η µέρα του µήνα που έπεται της ηµεροµηνίας στην οποία αναφέρεται. 5.3 Κάθε τράπεζα που έχει θυγατρικές ή υποκαταστήµατα στο εξωτερικό που ασκούν τραπεζικές εργασίες, θα υποβάλλει ξεχωριστή κατάσταση για κάθε θυγατρική ή υποκατάστηµα, καθώς και ενοποιηµένη κατάσταση. 5.4 Οδηγίες για τη συµπλήρωση της µηνιαίας κατάστασης περιλαµβάνονται στο συνηµµένο παράρτηµα. Συναλλαγµατικές Θέσεις και Ανοίγµατα Σελίδα 4
Παράρτηµα της Οδηγίας ηµεροµηνίας 18 Μαΐου, 2001 ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΞΟΥΣΙΟ ΟΤΗΜΕΝΟΙ ΣΥΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΜΗΝΙΑΙΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ Σκοπός των καταστάσεων είναι η παρακολούθηση της συµµόρφωσης µε τα ανώτατα όρια που έχουν τεθεί για συναλλαγµατικές θέσεις και ανοίγµατα. 1. Οι καταστάσεις θα πρέπει να συµπληρώνονται σύµφωνα µε τις υφιστάµενες οδηγίες για τη συµπλήρωση του µηνιαίου ισολογισµού από τις τράπεζες καθώς και τις επιπρόσθετες επεξηγήσεις και οδηγίες που παρατίθενται πιο κάτω: (α) (β) (γ) Όλες οι πράξεις που αφορούν ξένο συνάλλαγµα πρέπει να καταχωρούνται στα βιβλία της τράπεζας µε βάση την ηµεροµηνία που διενεργείται η πράξη (on a transaction-date basis) και όχι µε βάση την ηµεροµηνία αξίας (value-date basis). Όλα τα ποσά είναι εκφρασµένα στο αρχικό νόµισµα, εκτός από τη καθαρή ανοικτή συναλλαγµατική θέση που δηλώνεται και σε Κυπριακές λίρες. Για τη µετατροπή από το ξένο νόµισµα θα χρησιµοποιείται η µέση τιµή συναλλάγµατος που αποφασίστηκε στη συνεδρίαση καθορισµού ισοτιµιών (τιµή fixing) κατά την ηµεροµηνία στην οποία αναφέρεται η κατάσταση. Η καθαρή ανοικτή συναλλαγµατική θέση θα πρέπει να αναλύεται κατά ξένο νόµισµα. Νοµίσµατα στα οποία η καθαρή ανοικτή θέση δεν υπερβαίνει το αντίστοιχο των 100 χιλιάδων µπορούν να αθροίζονται και να δηλώνονται µαζί (στο αντίστοιχο σε Κυπριακές λίρες) σαν "Λοιπά νοµίσµατα". Νοείται ότι οι καθαρές θετικές θέσεις θα αθροίζονται ξεχωριστά από τις αρνητικές για να µην εξουδετερώνονται. 2. Στα στοιχεία άµεσης παράδοσης θα δηλώνονται όλα τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού (εκτός από τα στοιχεία προθεσµίας) περιλαµβανοµένων και δεδουλευµένων τόκων. 3. Οι καταστάσεις θα πρέπει να φέρουν δυο εξουσιοδοτηµένες για το σκοπό αυτό υπογραφές. 4. Σε περίπτωση που υπάρχει αµφιβολία για την κατάταξη κάποιων στοιχείων ή λογαριασµών, ή οπουδήποτε χρειάζεται διευκρίνιση, οι τράπεζες καλούνται όπως επικοινωνούν γραπτώς ή άλλως πως µε τη ιεύθυνση Ρυθµίσεως και Εποπτείας Τραπεζικών Ιδρυµάτων της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου για καθοδήγηση. Παράρτηµα - Συναλλαγµατικές Θέσεις και Ανοίγµατα Σελίδα 1
ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΡΥΘΜΙΣΕΩΣ ΚΑΙ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ Ι ΡΥΜΑΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΡΑΠΕΖΩΝ Νόµισµα ολάριο ΗΠΑ Στερλίνα Ευρώ Ιαπωνικό Γεν ολάριο Αυστραλίας Ελβετικό Φράγκο Καναδικό ολάριο Λοιπά** ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ κατά τις Στοιχεία Άµεσης Παράδοσης Στοιχεία Προθεσµίας Καθαρή Ανοικτή Συναλλαγµατική Θέση Στοιχεία Στοιχεία Στοιχεία Ενεργητικού Παθητικού Ενεργητικού Στοιχεία Παθητικού Στο ξένο νόµισµα Σε λίρες Κύπρου 000 000 000 000 000 000 Άθροισµα καθαρών θετικών θέσεων Άθροισµα καθαρών αρνητικών θέσεων Συνολική Καθαρή Συναλλαγµατική Θέση (Εξουσιοδοτηµένες Υπογραφές).. * Να δοθούν ξεχωριστά στοιχεία για το σύνολο των υποκαταστηµάτων σε κάθε χώρα καθώς και για κάθε θυγατρική τράπεζα του εξωτερικού ** Νοµίσµατα, στα οποία το καθαρό άνοιγµα δεν υπερβαίνει το ισόποσο των 100 χιλιάδων, µπορούν να αθροίζονται και να δηλώνονται µαζί (σε λίρες Κύπρου), νοουµένου ότι τα θετικά αθροίζονται ξεχωριστά από τα αρνητικά για να µην εξουδετερώνονται.
ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΡΥΘΜΙΣΕΩΣ ΚΑΙ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ Ι ΡΥΜΑΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ κατά τις Νόµισµα ολάριο ΗΠΑ Στερλίνα Ευρώ Ιαπωνικό Γεν ολάριο Αυστραλίας Ελβετικό Φράγκο Καναδικό ολάριο Λοιπά** Στοιχεία Άµεσης Παράδοσης Στοιχεία Προθεσµίας Καθαρή Ανοικτή Συναλλαγµατική Θέση Ενοποιηµένη Καθαρή Ανοικτή Συναλλαγµατική Θέση Στοιχεία Ενεργητικού Στοιχεία Παθητικού Στοιχεία Ενεργητικού Στοιχεία Παθητικού Τράπεζα (επιτόπιες εργασίες) Υποκαταστήµατα και θυγατρικές στο εξωτερικό*.... Σε ξένο νόµισµα Σε λίρες Κύπρου 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 Άθροισµα καθαρών θετικών θέσεων Άθροισµα καθαρών αρνητικών θέσεων Ενοποιηµένη Συνολική Καθαρή Συναλλαγµατική Θέση.. (Εξουσιοδοτηµένες Υπογραφές) * Να δοθούν ξεχωριστά στοιχεία για το σύνολο των υποκαταστηµάτων σε κάθε χώρα καθώς και για κάθε θυγατρική τράπεζα του εξωτερικού ** Νοµίσµατα, στα οποία το καθαρό άνοιγµα δεν υπερβαίνει το ισόποσο των 100 χιλιάδων, µπορούν να αθροίζονται και να δηλώνονται µαζί (σε λίρες Κύπρου), νοουµένου ότι τα θετικά αθροίζονται ξεχωριστά από τα αρνητικά για να µην εξουδετερώνονται.