Προσαρµογήτης ιαχείρισηςτων ασώνστηνκλιµατικήαλλαγήστηνελλάδα: ασαρχείο Σπάρτης Οµάδαέργου: ΖάκκαςΓεώργιος ασολόγος, ΣηµάδηΠαναγιώτα ασολόγος, Βουλουµάνος Παναγιώτης ασοπόνος, Βουραντώνης Σαράντος ασολόγος MSc, Μαλαβάζου Αγγελική ασοπόνος
Περιοχή Μελέτης Όρος Ταΰγετος (Ανατολικός Ταΰγετος) Ο Ταΰγετος είναι η υψηλότερη οροσειρά της Πελοποννήσου, εκτεινόµενη µεταξύ των λεκανών Μεγαλόπολης Ευρώτα, Λακωνίας και Μεσσηνίας. Η οροσειρά του Ταΰγετου έχει µήκος 115 km, µέγιστο πλάτος 30 km και έκταση περίπου 2.500 km2.υψηλότερηκορυφή: ΠροφήτηςΗλίας 2.407 m. Καλύπτεται κυρίως από κεφαλληνιακή ελάτη (Abies cephalonica) σε αµιγείς ή µικτές συστάδες µε µαύρη πεύκη (Pinus nigra), άρκευθο (Juniperus sp.) και πλατύφυλλασκληρόφυλλαείδη. Άτοµαελάτηςεµφανίζονταιαπότουψόµετροτων 700 µ. Ο Ταΰγετος αποτελεί το νοτιότερο όριο εξάπλωσης του είδους στην Ελλάδα.
Περιοχή Μελέτης Εµβαδόν = 15.745,45 Ha
Το φαινόµενο Nέκρωση της κεφαλληνιακής ελάτης (Abies cephalonica) - φωτογραφία 1
Το φαινόµενο Nέκρωση της κεφαλληνιακής ελάτης (Abies cephalonica) - φωτογραφία 2
Το φαινόµενο Νέκρωση της κεφαλληνιακής ελάτης (Abies cephalonica)-φωτογραφία 3
Εκτίµηση της ευπάθειας Το έργο LIFE+ AdaptFor Αξιολόγηση των µεταβολών των κλιµατικών παραµέτρων Παρήχθησαν χρονοσειρές θερµοκρασίας και βροχόπτωσης για τις χρονικές περιόδους 1950-2009 και 2010-2050 Αξιολόγηση προηγούµενων τάσεων και υφιστάµενης κατάστασης του δασικού οικοσυστήµατος του Αν. Ταϋγέτου κυρίως από άποψη υγείας του δάσους (εµφάνιση παθογόνων οργανισµών, όπως µύκητες και έντοµα) αλλά και από άποψη οικοφυσιολογίας, φυτοκοινωνιολογική και εδαφολογική. α) εργασία πεδίου, β) έρευνα των αρχείων του ασαρχείου Σπάρτης και άλλων υπηρεσιών και γ) υπάρχουσα βιβλιογραφία
Το έργο LIFE+ AdaptFor Έρευνα των αρχείων του ασαρχείου Σπάρτης Συλλέξαµε, ψηφιοποιήσαµε και αποστείλαµε στο Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων- Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) τα παρακάτω στοιχεία: ιαχειριστικές- ασοπονικές Μελέτες ανατολικού Ταϋγέτου από το 1966 και έπειτα από τις οποίες ψηφιοποιήθηκαν τα τµήµατα που αφορούσαν την ελάτη καιτοέργο. Βιβλιογραφικές πηγές που ήταν διαθέσιµες στο ασαρχείο Σπάρτης. Ορθοφωτοχάρτες 1945 και 1996-1998 για όλο σχεδόν τον ανατολικό Ταΰγετο.
Το έργο LIFE+ AdaptFor Έρευνα των αρχείων του ασαρχείου Σπάρτης Έκθεση αυτοψίας, σχεδιάγραµµα-χάρτης κ.α. των πυρκαγιών σε άσος Ελάτης του ανατολικού Ταϋγέτου από το 1972 έως και σήµερα. Χάρτες βλάστησης του ανατολικού Ταϋγέτου
Nέκρωση της κεφαλληνιακής ελάτης (Abies cephalonica) Όπως όλα τα είδη της ελάτης, η κεφαλληνιακή ελάτη αποδείχθηκε είδος ευπαθές στην κλιµατική αλλαγή Στοπλαίσιοτουέργου, βρέθηκε πως η νέκρωση της κεφαλληνιακής ελάτης οφείλεται στην επιδηµική έξαρση του είδους Pityokteines spinidens, εξαιρετικά επικίνδυνου φλοιοφάγου εντόµου
Nέκρωση της κεφαλληνιακής ελάτης (Abies cephalonica) Ωστόσο, στο ελατόδασος του Ταΰγετου, τα υψηλά ποσοστά εµφάνισης του ωφέλιµουεντόµου Thanasimus formicarius (φυσικόςθηρευτήςτου P. spinidens) σε συνδυασµό µε την υψηλή εντοµο-βιοποικιλότητα καταδεικνύουν ένα µάλλον σταθερό οικοσύστηµα που βρίσκεται σε κατάσταση ισορροπίας και, ως εκ τούτου, µπορεί να αντισταθεί σε µια ενδεχόµενη πληθυσµιακή αύξηση των επιβλαβών φλοιοφάγων εντόµων (Αβτζής 2010) Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν καταγραφεί στην περιοχή επιδηµίες φλοιοκαι ξυλοφάγων εντόµων, ιδιαίτερα έπειτα από παρατεταµένες θερµές και ξηρές περιόδους, κυρίως σε αβαθή εδάφη, καθώς αυτά τα έντοµα προσβάλλουν πρωταρχικώς άτοµα µεγάλης ηλικίας µε διαταραγµένη φυσιολογία (Αποστολίδης κ.ά. 2004). Σύµφωνα µε παρατηρήσεις του ασαρχείου Σπάρτης, ο βαθµός προσβολής από έντοµα εµφανίζεται µεγαλύτερος σε δέντρα που φύονται σε τοποθεσίες µε φτωχά εδάφη και όπου επικρατούν ξηρές συνθήκες
Τα µέτρα προσαρµογής Τα µέτρα προσαρµογής των πρακτικών δασικής διαχείρισης στοχεύουν στη µείωση της ευπάθειας των δασικών οικοσυστηµάτων και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους στην κλιµατική αλλαγή και περιλαµβάνουν κατευθύνσεις για τηναντιµετώπισηπεριστατικώνέκτακτηςανάγκης, όπωςοιεπιδηµίεςεντόµων, ξηρασίεςκ.ά.. Τα εν λόγω διαχειριστικά µέτρα οριστικοποιήθηκαν έπειτα από την ενσωµάτωση των δικών µας σχολίων/παρατηρήσεων ( ασαρχείο Σπάρτης) τη διεξαγωγή της συνάντησης διαβούλευσης που πραγµατοποιήθηκε το Νοέµβριο του 2013 στη Θεσσαλονίκη Σεµινάριο Κατάρτισης ασικών Υπηρεσιών 18-19 Νοεµβρίου 2014, ΕΚΒΥ, Θεσσαλονίκη
Τα µέτρα προσαρµογής Άµεση υλοτοµία όλων των προσβληµένων ατόµων, αλλά και των ατόµων µε διαταραγµένη φυσιολογία πριν αξιοποιηθούν από τα φλοιοφάγα Συµπλήρωση των κενών που δηµιουργούνται από τις ανωτέρω εξυγιαντικού τύπου υλοτοµίες µε ευνόηση της φυσικής αναγέννησης ή µε φυτεύσεις τετραετών, διετών φυταρίων ελάτης Εγκατάσταση δικτύου φεροµονικών παγίδων ώστε να διασφαλισθεί η συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά µε τη δυναµική των πληθυσµών φλοιοφάγων εντόµων στην πορεία της χρονοσειράς µελέτης Μετατροπή των δασών της ελάτης (τόσο της κεφαλληνιακής όσο και της υβριδογενούς) σεκανονικάκηπευτάήεξαετήκηπευτοειδήδάση. Ευνόηση µικτών συστάδων ελάτης - µαύρης πεύκης, τουλάχιστον κατά θέσεις (στο κεντρικό τµήµα της περιοχής, επάνω από τον Μυστρά), µε κατάλληλους δασοκοµικούς χειρισµούς
Τα µέτρα προσαρµογής Ευνόηση µικτών συστάδων ελάτης - µαύρης πεύκης - καστανιάς, είτε µε φυσικό τρόπο (µέσω της διαχείρισης) είτε µε πιο επεµβατικό Εµπλουτισµός µε εδαφοβελτιωτικά πλατύφυλλα είδη σε ποσοστό 15-20% της επιφάνειας (όπουαυτόείναιδυνατό) Καταγραφή της γενετικής ποικιλότητας του είδους και συλλογή πολλαπλασιαστικού υλικού που να αντιπροσωπεύει την ανωτέρω ποικιλότητα Μέτρα διαχειριστικού χαρακτήρα για τον περιορισµό των κινδύνων που απειλούν τα δάση του Ανατολικού Ταΰγετου, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη βόσκηση, την κλαδονοµή, τις εκχερσώσεις και τους εµπρησµούς. Προστασία των εδαφικών πόρων κατά τον σχεδιασµό της διαχείρισης.
Σύνταξη ιαχειριστικής µελέτης Στα πλαίσια του έργου πραγµατοποιήθηκε σύνταξη νέας ιαχειριστική Μελέτης (2015-2024) στην οποία ενσωµατώθηκαν τα προαναφερθέντα δασοκοµικά µέτρα προσαρµογής στις 55 συστάδες που περιλαµβάνουν τα πολύγωνα της περιοχής µελέτης
Παρακολούθηση Εγκατάσταση των 4 δειγµατοληπτικών επιφανειών σε θέσεις σύµφωνα µε τις οδηγίες. Τοµέγεθοςτης κάθεεπιφάνειαςείναι 50 x 40 = 2.000 m2 Λάβαµε µε GPS τις γεωγραφικές συντεταγµένες στις τέσσερις κορυφές της επιφάνειας, όπου τοποθετήσαµε τους µεταλλικούς πάσσαλοι συµπεριλαµβανοµένου και αυτού που φέρει την πινακίδα. Οι πινακίδες αριθµήθηκαν από βορρά προς νότοως 04-01, 04-02, 04-03, 04-04
Παρακολούθηση
Εντός των επιφανειών, σηµάναµε το σύνολο των ιστάµενων δέντρων (ζωντανών και νεκρών) µε έµφλοια στηθιαία διάµετρο 7 cm τον αριθµό του πινακιδίου το δασοπονικό είδος Παρακολούθηση το ύψος του δέντρου (µε τη χρήση αναλογικού υψοµέτρου Haga) το ύψος έναρξης κόµης (µε τη χρήση αναλογικού υψοµέτρου Haga) τη στηθιαία διάµετρος (µε τη χρήση παχυµέτρου) τη θέση του δέντρου (συντεταγµένες GPS) τον βαθµό ζωτικότητας των ιστάµενων δέντρων το βαθµός αποσύνθεσης των νεκρών ιστάµενων δέντρων παρατηρήσεις, (π.χ. αιτία νέκρωσης για τα νεκρά ιστάµενα κ.ά.)
LIFE+ AdaptFor: Πινακίδιο
Στο σύνολο της επιφάνειας, καταµετρήσαµε όλα τα κατακείµενα νεκρά δέντρα µε διάµετρο 7 cm, στο µέσο του δέντρου και αναλυτικά, καταγράψαµε: - το δασοπονικό είδος (εφόσον είναι δυνατή η αναγνώρισή του) - το µήκος του κορµού - τη διάµετρο στο µέσο του κορµού - τη θέση του δέντρου (συντεταγµένες GPS των δύο άκρων του κορµού) - το βαθµός αποσύνθεσης Παρακολούθηση - την αιτία της πτώσης (π.χ. υλοτοµία, ανεµορριψία κ.ά.)
Παρακολούθηση Σε υποεπιφάνειες εντός της επιφάνειας πραγµατοποιήσαµε τις µετρήσεις που αφορούν στους θάµνους, στην αναγέννηση, στη συγκόµωση και στο εδάφος.
Ψηφιοποίηση Μετρήσεων Τα έντυπα δειγµατοληψίας στα οποία πραγµατοποιήθηκε η καταγραφή των µετρήσεων ψηφιοποιήθηκαν σε αντίστοιχους πίνακες στο excel έτσι ώστε να δηµιουργήσουµεµιαβάσηδεδοµένωνµεταστοιχείαόλωνµετρήσεωνκαιτων 4 δειγµατοληπτικών επιφανειών Α/Α Αρ. πινακιδίου Είδος Ύψος Κόµη ιάµετρος Σηµείο GPS (xx/yy) Ζωτικότητα (2-4) Αποσύνθεση (1-5) Παρατηρήσεις 1 3401 Abies cephalonica 20.00 11.00 51.00 352262.3 4101086.00 4 1 ίχαλο 2 3402 Abies cephalonica 4.00 1.10 7.00 352250 4101083.50 3 3403 Abies cephalonica 4.00 1.80 12.00 352253 4101074.00 4 3404 Abies cephalonica 16.00 7.50 42.00 352242.5 4101081.00 5 3405 Abies cephalonica 8.00 4.00 14.00 352241 4101086.00 6 3406 Abies cephalonica 15.00 6.00 37.00 352241.3 4101085.20 7 3407 Abies cephalonica 13.50 7.00 28.00 352233 4101101.00 8 3408 Abies cephalonica 4.00 1.70 7.50 352225 4101092.00 9 3409 Abies cephalonica 17.00 6.00 42.00 352219 4101092.00 10 3410 Abies cephalonica 10.00 4.00 19.00 352230 4101078.00 11 3411 Abies cephalonica 13.00 5.00 26.00 352231 4101083.00 12 3412 Abies cephalonica 10.00 7.00 22.00 352236 4101090.00 13 3413 Abies cephalonica 6.00 4.00 21.00 352237 4101087.00 14 3414 Abies cephalonica 13.00 5.00 28.00 352240 4101085.00
LIFE+ AdaptFor: Βλάστηση: Ελάτη, πεύκη, άρκευθος Μέσο υψόµετρο: 1195
LIFE+ AdaptFor: Βλάστηση: Ελάτη, πεύκη, καστανιά Μέσο υψόµετρο: 1355
LIFE+ AdaptFor: Βλάστηση: Ελάτη Μέσο υψόµετρο: 1220
LIFE+ AdaptFor: Βλάστηση: Ελάτη Μέσο υψόµετρο: 1245
Μετεωρολογικός Σταθµός
Το στίγµα του σταθµού είναι όπως παρακάτω στο WGS 84. Ν 37.00728 Ε 022.36339 Υψόµετρο: 1260 µ Η πρόσβαση στις µετρήσεις επιτυγχάνεται µέσω δικτυακού συνδέσµου.
η LIFE+ AdaptFor:
Μετεωρολογικός Σταθµός - πρόσβαση στις µετρήσεις
Πινακίδα δηµοσιοποίησης
Ευχαριστώ για την προσοχή σας!