Don t forget, the birds will sing at 1.45

Νίκος Βασιλειάδης

Don t forget, the birds will sing at 1.45

Νίκος Βασιλειάδης Don t forget, the birds will sing at 1.45

ΤΙΤΛΟΣ: Don t forget, the birds will sing at 1.45 ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Νίκος Βασιλειάδης ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: Δεκέµβριος 2014 ΙSBN: 978-960-6628-62-7 ΕΠΙΜΕΛEIA KEIMENΩΝ: Κατερίνα Τσιούµα ΕΞΩΦΥΛΛΟ: Μιχάλης Σιγάλας ΕΚΤΥΠΩΣΗ ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: Ταχύτυπο Τηλ.: 2610 461780, E-mail: info@tachytypo.gr Γκότσης Κωνσταντίνος & Σια ΕΕ Ρήγα Φεραίου 19 21, 26223 Πάτρα Μαιζώνος 20 22, 26223 Πάτρα Τερψιθέας 2, 26442 Πάτρα Τηλ.: 2610 432.200, Fax: 2610 430.884 E mail: yapi@yapi.gr Internet: www.yapi.gr Επιτρέπεται η αναδηµοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, µερική, περιληπτική, κατά παράφραση ή διασκευή, απόδοση του περιεχοµένου του βιβλίου µε οποιονδήποτε τρόπο, µηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, µε την προηγούµενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόµος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

Περιεχόµενα Ήθελε µόνο ένα αντίο 13 Ιn between 21 «Time has come to be gone» 27 Empty rooms 33 Face to face 39 Pay back 45 Όλα τα χαµένα 53 Unread 59 Things left unsaid 65

The day after day 71 Don t forget, birds will sing at 1.45 77 Γράµµα στην Έµιλυ 81

Το βιβλίο αυτό αφιερώνεται στον δάσκαλό µου, Dr Alasdair Richmond, καθηγητή Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήµιο του Εδιµβούργου, που ενέπνευσε την αγάπη µου για τα ταξίδια στον χρόνο και αυτή την εποχή ο ίδιος γράφει το «Time Travel for Philosophers». Μπορεί το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας να µην είναι ένα επιστηµονικό δοκίµιο, όπως θα ήθελε. Eίναι όµως ένα µικρό πόνηµα που πραγµατεύεται τον ανθρώπινο νου και προσπαθεί να µεταµορφώσει τα πιο εντυπωσιακά προβλή- µατα λογικής και διάσηµα παράδοξα της επιστήµης σε µια µικρή ιστορία, που ελπίζει να χτυπήσει µια ευαίσθητη χορδή στις ψυχές των σηµερινών ανθρώπων, οι οποίοι βλέπουν τον κόσµο να µεταβάλλεται καθηµερινά, ολοένα περισσότερο, σε ένα θέατρο του παραλόγου. Δεν γνωρίζω αν τελικά ο ήρωας του βιβλίου ήταν πραγµατικός χρονοταξιδιώτης ή όχι. Γνωρίζω, όµως, πως ίσως άθελά του, ο άνθρωπος πίσω από αυτήν την ιστορία έχει ξεκλειδώσει κάποια µυστικά εξίσου σηµαντικά µε το ταξίδι στον χρόνο. 7

Προλογικό Σηµείωµα Άρχισα να γράφω τη µικρή αυτή παράξενη ιστορία µετά από ένα µεγάλο διάστηµα σιωπής, λογοτεχνικής σιωπής. Ήρθε σαν ξέσπασµα έτσι ξαφνικά, µαζεµένες ιδέες πάνω στην έννοια του χρόνου και στα ηθικά και φιλοσοφικά διλήµµατα που προκύπτουν, ή θα µπορούσαν να προκύψουν, από ένα ταξίδι στον χρόνο. Σκέφτοµαι πως, στην αλήθεια, όλον αυτόν τον καιρό υπήρχε σαν ιδέα µέσα στο µυαλό µου και αυτό που έλειπε ήταν να την αποτυπώσω, να την εµπλουτίσω και να την δηµοσιεύσω στο τέλος σαν ένα µικρό νουάρ βιβλιαράκι, όπως εκείνα τα παλιά αστυνοµικά βιβλία τσέπης των 6 δραχµών που µας συντρόφευαν στα παιδικά και νεανικά µας χρόνια όσων από εµάς είµαστε λάτρεις της αστυνοµικής λογοτεχνίας και κυρίως της αγγλοσαξονικής. Γράφοντας, αυτό που προέκυψε τελικά, είναι µια αφήγηση που µυεί τον αναγνώστη σε µια αλληγορική ιστορία µε πολιτικο κοινωνικές προεκτάσεις, αλλά κυρίως σε µια ιστορία που επιχειρεί να πραγµατοποιήσει δεν ξέρω αν το κατορθώνει πειστικά µια κατάδυση στα άδυτα της ψυχής κάθε ανθρώπινης ύπαρξης. 9

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Γράφοντας ανακάλυπτα πως η διήγησή µου δεν µπορούσε να ξεφύγει από το να επικεντρωθεί στο απέραντα µεγάλο οικοδόµηµα του ατοµικισµού. Ενός άκρατου ατοµικισµού που υπήρξε καρπός µιας όχι απλώς ελεύθερης, αλλά κυριολεκτικά ασύδοτης αγοράς, η οποία κυριάρχησε µετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισµού, και σήµερα καταρρέει αφήνοντας πίσω του το χαµένο κέντρο της ανθρώπινης ύπαρξης. Ως προς τη µορφή, το ένστικτό µου µού υπέδειξε εξαρχής ως καταλληλότερο ένα έργο σπονδυλωτό, µε µια υποτυπώδη ενότητα ατµόσφαιρας, αλλά όχι και τόπου ή χρόνου. Τι νόηµα έχει, άραγε, η απόπειρα να αποκτήσουν κάποιες αυτόνοµες διηγήσεις µια δυνά- µει µυθιστορηµατική ενότητα; Μήπως µια συλλογή ανεξάρτητων φαινοµενικά κειµένων µεταξύ τους παραµένει αριστοκρατικότερο και κυρίως αρτιότερο επίτευγµα, που µε την ελλειπτικότητά του ερεθίζει πολύ πιο γόνιµα τον αναγνώστη; Εξάλλου, τέτοιες διηγήσεις δεν µπορούν κάλλιστα να είναι µεµονωµένες και φαινοµενικά ανεξάρτητες, µε µοναδικό συνδετικό στοιχείο την ενότητα της ατµόσφαιράς τους, µιας ατµόσφαιρας τόσο έντονης, ώστε να συνδέονται υπογείως και να συναποτελούν ένα ενιαίο έργο φαντασίας; Έχω πείσει τον εαυτό µου και προσπαθώ να πείσω 10

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ και εσάς πως η ανεξάρτητη πλοκή µε τα χρονικά άλ- µατα είναι ο προσφορότερος τρόπος να αποκτήσεις ένα µεγαλύτερο πεδίο διερεύνησης. Επεισοδιακά θραύσµατα που δεν θα ολοκληρωθούν ποτέ. Ένα διήγηµα συµπυκνωµένο και σε σµίκρυνση. Το θραύσµα είναι το ελάχιστο, το ανθρώπινο µέτρο, σε αντίθεση µε την παντός είδους υπερβολή, το δικό µου ιδεολογικό και αισθητικό πιστεύω. Το Don t forget, the birds will sing at 1.45 επικεντρώνεται σε ένα πρόσωπο που αµφιταλαντεύεται ανάµεσα στην επινόηση και την επίγνωση, ανάµεσα στη σωκρατική προτροπή να γνωρίσεις τον εαυτό σου και τη νιτσεϊκή προσταγή να τον κατασκευάσεις ο ίδιος. Το θέµα του είναι η αυτογνωσία. O κεντρικός ήρωας εκπροσωπεί µια δυναστική εµµονή που εναντιώνεται στη συµβολική εξουσία του χρόνου που βιώνει και τον δυναστεύει ένα φαντασιακό παράδειγµα ενός προσώπου που διακατέχεται από µια µεταφυσική εµµονή που καταλήγει στην αυτοδικία θεοδικία επιθυµώντας να αλλάξει άρδην τον κόσµο µε µια κίνηση κατακλυσµικών επιπτώσεων. Ανασκευάζει τον κόσµο στα µέτρα του, µε δική του γλώσσα, ηθική και ιστορία. Δείγµα ευφυΐας ή σκληρότητας; Δεν έχει σηµασία. Το µόνο που έχει σηµασία είναι να ακυρωθούν οι αναµνήσεις του. 11

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Στη λογοτεχνία πρέπει να δίνεται η ευκαιρία στον αναγνώστη για όσες περισσότερες πιθανές ερµηνείες είναι δυνατόν να πραγµατώσει, δίχως να προκρίνεται κάποια εξ αυτών. Ένα έργο δεν µπορεί να περιέχει τα πάντα, αλλά την ίδια στιγµή πρέπει να λέει περισσότερα από όσα βάζει εµπρόθετα ο συγγραφέας στο στόµα των ηρώων του. Με την πίστη πως ο αφηγητής πρέπει να αφήνει το πεδίο ανοιχτό ακόµα και για την ανοίκεια ή την παρεκκλίνουσα ανάγνωση, πιστεύω πως το µικρό αυτό πόνηµα µπορεί να σας το προσφέρει µε τον πλέον ευεργετικό τρόπο. ΝIΚΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙAΔΗΣ 12

Ήθελε µόνο ένα αντίο Ο Τζέιµς αισθανόταν ιδιαίτερα άβολα. Με τις παλάµες ιδρωµένες και τα χέρια σαν ξύλα, παγωµένα, κατέβηκε την στριφογυριστή σκοτεινή σκάλα που τριζοκοπούσε. Στάθηκε στο πλατύσκαλο για λίγο, µέχρι να συνηθίσουν τα µάτια του το λιγοστό φως, κι έψαξε για ώρα τις πόρτες στο νοτισµένο και κακοαερισµένο ηµιυπόγειο, πριν βρει το όνοµα που ζητούσε, γραµµένο δυσανάγνωστα σε µια χάλκινη, πρασινισµένη από την οξείδωση, παλιά, µικρή πλάκα βιδωµένη σε µια από τις πόρτες. Έσπρωξε την πόρτα, όπως του είχαν πει, και βρέθηκε σε ένα µικροσκοπικό δωµάτιο βυθισµένο σε µια απειλητική ησυχία. Η λιγοστή επίπλωσή του σκεπασµένη, θα λεγες, µε πάχνη, στην πραγµατικότητα όµως ήταν απλώς σκεπασµένη στη σκόνη. Ένα απλό τραπέζι κουζίνας, µια παλιά βελούδινη πράσινη φθαρµένη πολυθρόνα και µια καρέκλα. Σε έναν από τους βρώµικους κιτρινισµένους τοίχους µια παλιά βιβλιοθήκη ξύλινη από παλίσαντρο µε τζάµια, που περιείχε όλα κι όλα καµιά δεκαριά µπουκάλια και βαζάκια και µια στοίβα 13

ΗΘΕΛΕ ΜΟΝΟ ΕΝΑ ΑΝΤΙΟ παλιά χαρτιά σαν πεταµένα και αφηµένα εκεί από καιρό. Ένας γέρος καθόταν στη βελούδινη πολυθρόνα και διάβαζε µια εφηµερίδα. Ο Τζέιµς, χωρίς να πει κουβέντα, άπλωσε το χέρι και του έδωσε την κάρτα που του είχαν δώσει. Ο γέρος έφερε την κάρτα στο ύψος των µατιών, έσφιξε τα χείλη και ψιθύρισε. «Καθίστε, Κε Νάιτλινγκ. Χαίρω πολύ που σας γνωρίζω.» «Είναι αλήθεια», ρώτησε ο Τζέιµς, «ότι έχετε κάποιο σκεύασµα που έχει ε βοηθά κάποιον να πετύχει κάποια ιδιαιτέρως ασυνήθιστα αποτελέσµατα;» «Αγαπητέ µου κύριε», απάντησε ο γέρος, «το εµπόρευµά µου είναι περιορισµένο δεν διαθέτω ούτε κάποια πανάρχαια µυστικά φαρµακευτικά παρασκευάσµατα ούτε σκευάσµατα ειδικής διατροφής αλλά κι έτσι, όπως είναι, δεν του λείπει η ποικιλία. Τίποτα όµως απ όσα κατασκευάζω και πουλάω δεν νοµίζω να έχει αποτελέσµατα που µπορούν να χαρακτηριστούν πώς να το πω; Συνηθισµένα.» «Μα, το γεγονός είναι» πήγε να πει ο Τζέιµς. «Να, εδώ», τον διέκοψε ο γέρος πιάνοντας ένα µπουκάλι από το ράφι. «Έχω εδώ ένα υγρό άχρωµο 14

ΗΘΕΛΕ ΜΟΝΟ ΕΝΑ ΑΝΤΙΟ σαν το νερό, σχεδόν χωρίς γεύση. Είναι αδύνατον να γίνει αντιληπτό είτε µέσα σε ένα φλιτζάνι καφέ, γάλα ή κρασί, είτε και σε οποιοδήποτε άλλο ποτό ή αφέψηµα. Είναι, επίσης, περιττό να σας πω πως είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί από οποιαδήποτε γνωστή µέθοδο νεκροψίας.» «Μου µιλάτε για ένα δηλητήριο;» ρώτησε ο Τζέιµς µε τα µάτια καρφωµένα στο µικρό µπουκάλι. «Ας πούµε πως είναι ένα πρωτότυπο καθαριστικό, αν προτιµάτε», είπε ο γέρος αδιάφορα. «Ίσως και να καθαρίζει. Ποιος ξέρει; Μερικές φορές κάποιες ζωές χρειάζονται... καθάρισµα.» «Δεν χρειάζοµαι τίποτα τέτοιο», είπε ο Τζέιµς. «Ίσως είναι καλύτερα», είπε ο γέρος. «Ξέρετε, είναι κάπως ιδιαίτερα ακριβό. Για ένα κουταλάκι του τσαγιού, το οποίο φυσικά αρκεί, ζητάω είκοσι χιλιάδες λίρες. Ούτε µια πένα λιγότερο.» Ο Τζέιµς ένιωσε µιαν ανατριχίλα να διαπερνάει ολόκληρη τη σπονδυλική του στήλη, λες και τον κάρφωναν χιλιάδες µεταλλικές ακίδες, και έναν κόµπο στο στοµάχι. «Ελπίζω να µην είναι όλα τα... σκευάσµατά σας τόσο ακριβά», είπε ο Τζέιµς ανήσυχος. «Ω, µα όχι, αγαπητέ µου», είπε ο γέρος. «Τι νόηµα 15

ΗΘΕΛΕ ΜΟΝΟ ΕΝΑ ΑΝΤΙΟ θα είχε να χρεώνω τόσα χρήµατα για κάτι που δεν µπορεί να πληρώσει κάποιος; Για ένα ερωτικό φίλτρο λόγου χάρη. Πόσοι νέοι, που συνήθως αυτοί το έχουν ανάγκη θα είχαν δυο και τρεις χιλιάδες λίρες για να αποκτήσουν το υποκείµενο του πόθου τους;» «Χαίροµαι που το ακούω», είπε ο Τζέιµς. «Βλέπω τα πράµατα απλά, άµα µείνει ευχαριστηµένος ο πελάτης µε ένα είδος, τότε θα ξανάρθει, όταν θα χρειάζεται ένα άλλο. Ακόµα κι αν είναι πιο ακριβό. Θα έχει φροντίσει να µαζέψει τα χρήµατα για το επόµενο, γιατί γνωρίζει πια πως θα έχει σίγουρα αποτελέσµατα.» «Τότε... έχετε και κάτι πιο σύνθετο;» είπε ο Τζέιµς. «Σαν κάτι που να γυρίζει τον χρόνο πίσω;» «Αν δεν πουλούσα κάτι πέρα από τα συνηθισµένα», είπε ο γέρος, πιάνοντας ένα άλλο µπουκάλι, «δεν θα σας είχα θίξει το πρώτο ζήτηµα», δείχνοντάς του το καθαριστικό. Μόνο όταν είναι κανείς σε θέση να υποχρεώσει τον άλλον, µπορεί να δείξει τόση εµπιστοσύνη.» «Έχετε κάτι ανάλογο, λοιπόν;» είπε ο Τζέιµς. «Και µάλιστα, όχι παροδικό, να είναι µόνο, µόνο, ε» «Ω, όχι, όχι, αγαπητέ µου», είπε ο γέρος. «Το αποτέλεσµά τους είναι µόνιµο και εκτείνεται πολύ πέρα από ένα περιστασιακό ταξίδι, µιαν επίσκεψη. Θα χαρακτήριζα τη δράση τους... παντοτινή.» 16

ΗΘΕΛΕ ΜΟΝΟ ΕΝΑ ΑΝΤΙΟ «Τι µου λέτε!» είπε ο Τζέιµς, προσπαθώντας να πάρει ύφος επιστηµονικής αποστασιοποίησης. «Πολύ ενδιαφέρον!» «Μα, συλλογιστείτε το από πνευµατική άποψη», είπε ο γέρος. «Ακριβώς αυτό κάνω», είπε ο Tζέιµς. «Το παράδοξο», είπε ο γέρος. «Εάν κάποιος ταξιδεύει πίσω στον χρόνο και κάνει κάτι για να αποτρέψει την παρουσία του, όπως για παράδειγµα σκοτώνοντας τον παππού του. Τότε, δεν θα γεννιόταν ούτε ο πατέρας του ούτε αυτός ο ίδιος ποτέ.» «Γνωρίζω πολύ καλά τους κινδύνους ενός τέτοιου ταξιδιού», είπε ο Τζέιµς. «Υποθέτω πως ναι», είπε ο γέρος. «Για να φτάσετε µέχρι την πόρτα µου...» «Έχω ασχοληθεί χρόνια πολλά εξετάζοντας κάθε δυνατή πιθανότητα ενός ταξιδιού µου στο παρελθόν.» «Αλήθεια;» ρώτησε ο γέρος, µε έναν τόνο που µόνο έκπληξη δεν µπορούσε να φανερώσει. «Είναι το µοναδικό ενδιαφέρον σας στη ζωή;» «Tώρα πια, ναι!» αντιγύρισε ο Τζέιµς. «Τα χρονικά ταξίδια. Τι δύναµη! Να γυρνούσαµε πίσω να σβήσουµε τα λάθη. Το ταξίδι στον χρόνο είναι τόσο επικίνδυνο, ώστε κάνει τις βόµβες υδρογόνου να 17

ΗΘΕΛΕ ΜΟΝΟ ΕΝΑ ΑΝΤΙΟ µοιάζουν µε ακίνδυνα δώρα για παιδιά και για ανόητους. Δηλαδή, τι µπορεί να συµβεί µε ένα πυρηνικό όπλο; Θα πεθάνουν λίγα εκατοµµύρια άνθρωποι. Ασή- µαντο. Με το ταξίδι του χρόνου, όµως, Κε Νάιτλινγκ, µπορούµε να καταστρέψουµε ολόκληρο το Σύµπαν, ή τουλάχιστον έτσι αποφαίνεται η θεωρία», είπε ο γέρος. «Γιατί χαµογελάτε έτσι ξαφνικά; Φαίνεστε λυπηµένος» «Έχω, σίγουρα, τους λόγους µου να θέλω να πάω αντίθετα στο ρεύµα του χρόνου!» απάντησε ο Τζέιµς. «Ναι», είπε ο γέρος. «Ω, όµως, πόσο επικίνδυνο µπορεί αυτό να αποβεί! Ο άνθρωπος που περιβάλλεται από το άγνωστο προσπαθεί να διασπάσει το πέπλο του χρόνου και να εισδύσει στη χώρα του αγνώστου. Να γνωρίσει προ τε όντα, τα τε όντα, τα τ εσόµενα...» «Μπορείτε να µε βοηθήσετε ή όχι;» ψιθύρισε ο Τζέιµς, κυριευµένος από ανυποµονησία. «Δεν θα χρειαστεί να χρησιµοποιήσετε άλλο τη φαντασία σας», είπε ο γέρος. «Και, παρεµπιπτόντως, καθώς πάντα υπάρχουν σειρήνες, αν τυχόν, αργότερα, στο παρελθόν, παραστρατήσετε λιγουλάκι, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Όλα θα γίνουν όπως το βέλος του χρόνου ορίζει τελικά, η µη αντιστρεψιµότητα των γεγονότων τελικά.» 18

ΗΘΕΛΕ ΜΟΝΟ ΕΝΑ ΑΝΤΙΟ «Δεν µπορώ να σας υποσχεθώ, αν αυτό πρόκειται να συµβεί», είπε ο Τζέιµς φλογερά. «Και βέβαια όχι», είπε ο γέρος. «Μα, αν συνέβαινε, δεν θα υπήρχε λόγος ανησυχίας για κανέναν µας Α, όχι! Και, βεβαίως, η ίδια η παρουσία σας εδώ µου δίνει λαβή για να απαλειφθεί κάθε τέτοιου είδους ανησυχία.» Όµως ο Τζέιµς τώρα πια δεν άκουγε. Η ανυποµονησία είχε κλείσει τα αυτιά και το µυαλό του. «Και πόσο κάνει», είπε ο Τζέιµς, «αυτό το θαυµάσιο παρασκεύασµα;» «Δεν είναι τόσο ακριβό», είπε ο γέρος, «τουλάχιστον όσο το καθαριστικό όπως το λέω µερικές φορές. Όχι. Εκείνο κάνει είκοσι χιλιάδες λίρες. Ούτε πένα λιγότερο. Πρέπει να είναι κανείς πολύ µεγαλύτερος από σας για να επιτρέψει στον εαυτό του ένα τόσο µεγάλο έξοδο. Χρειάζεται να βάλει στην άκρη.» «Αλλά το σκεύασµα του χρόνου;» είπε ο Τζέιµς. «Α, αυτό», είπε ο γέρος ανοίγοντας ένα συρτάρι στο τραπέζι της κουζίνας και βγάζοντας ένα µικροσκοπικό φιαλίδιο µε µάλλον βρώµικη όψη. «Αυτό κάνει µόνο µία λίρα». «Δεν µπορώ να σας περιγράψω πόσο ευγνώµων σας είµαι», είπε ο Τζέιµς, παρακολουθώντας τον να το 19

ΗΘΕΛΕ ΜΟΝΟ ΕΝΑ ΑΝΤΙΟ σκουπίζει µε τον αντίχειρα µέχρι να φανεί το ελαφρά ιριδίζον διάφανο χρώµα του. «Μου αρέσει να υποχρεώνω», είπε ο γέρος. «Τότε οι πελάτες ξανάρχονται, νωρίτερα ή αργότερα στη ζωή. Ορίστε. Θα το βρείτε πολύ αποτελεσµατικό». Και άπλωσε το ρυτιδιασµένο του χέρι µε το πολυπόθητο σκεύασµα. «Σας ευχαριστώ και πάλι», είπε ο Τζέιµς. «Αντίο σας!» «Au revoir», είπε ο γέρος. 20