ιεθνής Σύµβαση CITES LEGUMINOSAE (Fabaceae) / ΨΥΧΑΝΘΗ Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Η παρούσα καταχώρηση, όπως φαίνεται και από τον τίτλο της, αφορά στην οικογένεια των ψυχανθών (LEGUMINOSAE ή Fabaceae) και δεν αποσκοπεί στην εισαγωγή νέων δεδοµένων στο ισχύον θεσµικό πλαίσιο. Σκοπό έχει την παροχή θεµατικών οδηγιών προς τις υπηρεσίες που εµπλέκονται µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην εφαρµογή της Σύµβασης και στην τήρηση των προβλεπόµενων από αυτήν διατάξεων ( ιαχειριστικές Αρχές CITES, λοιπές ασικές Υπηρεσίες, Τελωνειακές Αρχές κ.α.) και στοχεύει στην παροχή πληροφόρησης και εργαλείων που θα υποβοηθήσουν το έργο των ως άνω υπηρεσιών στην προσπάθεια άσκησης των καθηκόντων τους για την εφαρµογή των διατάξεων της Σύµβασης CITES. Β. Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΩΝ LEGUMINOSAE Η οικογένεια των ψυχανθών (Family: LEGUMINOSAE) περιλαµβάνεται στην τάξη (order) FABALES του φυτικού βασιλείου (PLANTAE = FLORA) και απαριθµεί, σύµφωνα µε τα στοιχεία του UNEP-WCMC, 9.861 τάξα (είδη/ species, υποείδη/ subspecies, ποικιλίες/ varieties και µορφές/ forms) τα οποία κατανέµονται σε µεγάλο αριθµό γενών (GENERA). Η οικογένεια των ψυχανθών (Fabaceae ή Leguminosae) είναι µια πολύ µεγάλη και οικονοµικά σηµαντική οικογένεια ανθοφόρων φυτών, που είναι κοινά γνωστή ως η οικογένεια των οσπρίων. Η ονοµασία 'Fabaceae' προέρχεται από το εκλιπόν γένος Faba, που τώρα περιλαµβάνεται στο γένος Vicia. Η ονοµασία Leguminosae είναι µια παλαιότερη αλλά ακόµη έγκυρη ονοµασία και αναφέρεται στον τυπικό καρπό αυτών των φυτών που αποκαλείται legume (όσπριο). Πρόκειται για την τρίτη σε µέγεθος οικογένεια ανθοφόρων φυτών, µετά εκείνες των Ορχιδεών (Orchidaceae) και των Σύνθετων (Compositae ή Asteraceae), µε 730 γένη και πάνω από 19.400 είδη, σύµφωνα µε άλλες πηγές. Το µεγαλύτερο γένος είναι το Astragalus µε περισσότερα από 2.000 είδη, η Acacia µε περισσότερα από 900 είδη, και η Indigofera µε περίπου 700 είδη. Άλλα µεγάλα γένη είναι τα: Crotalaria µε 600 είδη και Mimosa µε 500 είδη. Τα είδη αυτής της οικογένειας εξαπλώνονται από άκρου εις άκρον της γης, αναπτυσσόµενα σε πολύ διαφορετικά περιβάλλοντα και κλίµατα. Ένας αριθµός από αυτά αποτελεί σηµαντικά αγροτικά φυτά, συµπεριλαµβανοµένων: Glycine max (σόγια), Phaseolus (φασόλια), Pisum sativum (µπιζέλι), Cicer arietinum (ρεβύθι), Medicago sativa (ήµερο τριφύλλι), και Arachis hypogaea (αραχίς), που είναι από τα πλέον γνωστά µέλη της οικογένειας των ψυχανθών. Ορισµένα είδη είναι επίσης φυτοπαράσιτα σε διαφορετικά µέρη της γης, όπως τα: Cytisus scoparius (Κύτισος) και κάποια είδη Lupinus. 1
Τα Ψυχανθή ποικίλουν σε µορφή από γιγάντια δέντρα (όπως το είδος Koompassia excelsa) µέχρι µονοετείς πόες, µε την πλειονότητα να ανήκει στις πολυετείς πόες. Τα φυτά έχουν ακαθόριστες ταξιανθίες, που σε µερικές περιπτώσεις περιορίζονται σε ένα µοναδικό άνθος. Τα άνθη έχουν ένα κοντό ανθήρα και ένα απλό ύπερο µε ένα κοντό στήµονα και µετά την επικονίαση παράγουν καρπούς σε µορφή λοβού (όσπριο). Γ.1 Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΩΝ LEGUMINOSAE ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΑΣΗ CITES : Όπως θα έχετε διαπιστώσει από το Παράρτηµα της Σύµβασης CITES, από το σύνολο των ειδών της οικογένειας των Leguminosae, στα Παραρτήµατα της Σύµβασης περιλαµβάνονται µόνο τα κάτωθι δεκατέσσερα είδη (πρόκειται για δενδρώδη τροπικά είδη, η ξυλεία των οποίων έχει µεγάλη εµπορική αξία): 1. Caesalpinia echinata 2. darienensis (Ο πληθυσµός του Παναµά) 3. louvelii 4. monticola 5. nigra 6. normandii 7. purpurascens 8. retusa (Ο πληθυσµός της Γουατεµάλας και ο πληθυσµός του Παναµά) 9. stevensonii (Ο πληθυσµός της Γουατεµάλας) 10. xerophila 11. Dipteryx panamensis 12. Pericopsis elata 13. Platymiscium pleiostachyum 14. Pterocarpus santalinus Από το Παράρτηµα εξάλλου του (ΕΚ) 338/1997 -όπως αυτό αντικαταστάθηκε στο σύνολό του από το παράρτηµα του (ΕΕ) 101/20102, το οποίο ισχύει σήµερα- θα έχετε διαπιστώσει ότι από την συγκεκριµένη οικογένεια (προς το παρόν και µέχρι την τροποποίησή του) από τα ανωτέρω είδη µόνο τα ακόλουθα οκτώ είδη αποτελούν αντικείµενο του : 1. Caesalpinia echinata 2. nigra 3. retusa (Ο πληθυσµός της Γουατεµάλας) 4. stevensonii (Ο πληθυσµός της Γουατεµάλας) 5. Dipteryx panamensis 6. Pericopsis elata 7. Platymiscium pleiostachyum 8. Pterocarpus santalinus Η Ευρωπαϊκή Ένωση µάλιστα, έχει εντάξει επιπλέον των ανωτέρω τα κάτωθι (Μη CITES) είδη στον Πίνακα του εν λόγω : 1. granadillo 2. retusa (Εκτός του πληθυσµού της Γουατεµάλας) 2
3. stevensonii (Εκτός του πληθυσµού της Γουατεµάλας) Όπως γνωρίζετε και έχει αναφερθεί και στο παρελθόν, η χώρα µας εφαρµόζει, σ ότι αφορά τις δεσµεύσεις και υποχρεώσεις που αποδέχθηκε προσχωρώντας στη Σύµβαση CITES, τους σχετικούς -µε τη Σύµβαση- ς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι επιβάλλουν αυστηρότερα µέτρα προστασίας και διακίνησης των ειδών CITES. Κατά συνέπεια, προκειµένου να διαπιστώσετε πως θα αντιµετωπίσετε µια περίπτωση που έχει να κάνει µε κάποιο συγκεκριµένο είδος LEGUMINOSAE, θα πρέπει πρώτιστα να ανατρέξετε στους Πίνακες του Παραρτήµατος του 338/1997 όπως ισχύει κάθε φορά [στην παρούσα χρονική στιγµή στους πίνακες του Καν. (ΕΕ) 101/2012 για να διαπιστώσετε εάν, και σε ποιόν Πίνακα το είδος αυτό έχει καταλογογραφηθεί. Σηµαντικό είναι να γίνει κατανοητό ότι υπάρχουν ορισµένες εξαιρέσεις για συγκεκριµένα µέρη ή τρόπους παραγωγής κ.λ.π από τα υπαγόµενα στα Παραρτήµατα της Σύµβασης και στους Πίνακες του της Ε.Ε. είδη, για τα οποία δεν έχει εφαρµογή η Σύµβαση CITES και οι εφαρµοστικοί αυτής Κανονισµοί της Ε.Ε. Οι εξαιρέσεις αυτές προκύπτουν από τους αριθµούς και τα σύµβολα που έχουν τεθεί µετά την επιστηµονική ονοµασία των ειδών, η επεξήγηση των οποίων δίνεται στις Ερµηνευτικές Σηµειώσεις των σχετικών Παραρτηµάτων. Κατά συνέπεια: σύµφωνα µε την ένδειξη #2 του της Ε.Ε. (που είναι ταυτόσηµη µε την ένδειξη #2 της Σύµβασης) : δεν υπόκεινται στις διατάξεις του και της Σύµβασης CITES (αντιµετωπίζονται δηλαδή ως δείγµατα από είδη µη cites Non cites): o σπέρµατα, και γύρη και o τελικά, συσκευασµένα προϊόντα, έτοιµα για διάθεση στο λιανικό εµπόριο. σύµφωνα µε την ένδειξη #4 του της Ε.Ε. (που είναι ταυτόσηµη µε την ένδειξη #4 της Σύµβασης) : δεν υπόκεινται στις διατάξεις του και της Σύµβασης CITES (αντιµετωπίζονται δηλαδή ως δείγµατα από είδη µη cites Non cites): o σπέρµατα, σπόρια και γύρη (συµπεριλαµβανοµένου του γυρεοµάγµατος), o σπερµοφυείς καλλιέργειες ή καλλιέργειες ιστών in vitro, σε στερεό ή υγρό περιβάλλον, µεταφερόµενες εντός αποστειρωµένων δοχείων και o δρεπτά άνθη τεχνητώς πολλαπλασιαζόµενων φυτών. σύµφωνα µε την ένδειξη #5 του της Ε.Ε. (που είναι ταυτόσηµη µε την ένδειξη #5 της Σύµβασης) στις διατάξεις του και της Σύµβασης CITES περιλαµβάνονται µόνο: o κορµοτεµάχια ξύλου, o πριστή ξυλεία και o ξυλεπενδύσεις. 3
σύµφωνα µε την ένδειξη #7 του της Ε.Ε. (που είναι ταυτόσηµη µε την ένδειξη #7 της Σύµβασης) στις διατάξεις του και της Σύµβασης CITES περιλαµβάνονται µόνο: o κορµοτεµάχια ξύλου, o ρινίσµατα ξύλου, o σκόνες και o εκχυλίσµατα. σύµφωνα µε την ένδειξη #10 του της Ε.Ε. (που είναι ταυτόσηµη µε την ένδειξη #10 της Σύµβασης) στις διατάξεις του και της Σύµβασης CITES περιλαµβάνονται µόνο: o κορµοτεµάχια ξύλου, o πριστή ξυλεία, o ξυλεπενδύσεις, συµπεριλαµβανοµένων ηµικατεργασµένων προϊόντων ξύλου που χρησιµοποιούνται στην κατασκευή δοξαριών για έγχορδα µουσικά όργανα. σύµφωνα µε την α/α 16 ερµηνευτική σηµείωση του (ΕΕ) 101/2012, και αναφορικά µε τα είδη της οικογένειας LEGUMINOSAE που περιλαµβάνονται στο παράρτηµα, οι διατάξεις εφαρµόζονται µόνο σε ζώντα δείγµατα, εξαιρουµένων των ταξινοµικών βαθµίδων που επισηµειώνονται µε το σύµβολο 4, προκειµένου να καταδειχθεί ότι καλύπτονται επίσης: o Κορµοτεµάχια ξύλου, o πριστή ξυλεία και o ξυλεπενδύσεις. Στον Κατάλογο που ακολουθεί παρουσιάζονται ανακεφαλαιωτικά τα είδη των LEGUMINOSAE (που αποτελούν αντικείµενο της Σύµβασης CITES), µε τις αντίστοιχες ενδείξεις σε ποιό Παράρτηµα της Σύµβασης και σε ποιο Πίνακα του της Ε.Ε. υπάγεται το κάθε είδος: Ανώτερη ταξινοµική βαθµίδα (παρατίθεται για λόγους ταξινοµικούς µόνο) LEGUMINOSAE (Fabaceae) Επιστηµονική ονοµασία Caesalpinia echinata LEGUMINOSAE ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΥΜΒΑΣΗΣ CITES «για το διεθνές εµπόριο των ειδών της άγριας πανίδας και χλωρίδας που κινδυνεύουν να εξαφανισθούν» κυρωθείσης µε το Ν.2055/1992 (ΦΕΚ 105/τ.Α /30-06- 1992) ΠΙΝΑΚΑΣ (Εφαρµοστικού της Σύµβασης CITES) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ (ΕΚ) 338/1997 ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 9ης εκεµβρίου 1996 «για την προστασία των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας µε τον έλεγχο του εµπορίου τους» (L 61/03-03-1997), όπως τροποποιήθηκε µε τον ΚΑΝ. (ΕΕ) 101/2012 Κοινή ονοµασία ΨΥΧΑΝΘΗ II#10 Β#10 Pau brasil, Brasil wood 4
darienensis [Πληθυσµός του Παναµά] granadillo louvelii monticola III#2 (Παναµάς) - 4 -Granadillo Negro, - Granadillo Rosewood nigra I A -Bahia rosewood -Brazilian rosewood -Rio rosewood -Rosewood normandii purpurascens retusa [Πληθυσµός της Γουατεµάλας] retusa [Πληθυσµός του Παναµά retusa [Οι υπόλοιποι πληθυσµοί, εκτός αυτών που περιλαµβάνονται στον Πίνακα Γ] stevensonii [Πληθυσµός της Γουατεµάλας] stevensonii [Οι υπόλοιποι ΙΙΙ#5 (Γουατεµάλα) ΙΙΙ#2 (Παναµάς) -Pianowood Γ#5 -Cocobolo -Mexican -Nambar -Cocobolo -Mexican -Nambar - 4 -Cocobolo -Mexican -Nambar ΙΙΙ#5 (Γουατεµάλα) Γ#5 -Honduras rosewood, -Honduras palisander - 4 -Honduras rosewood, -Honduras palisander 5
πληθυσµοί, εκτός αυτού της Γουατεµάλας] xerophila Dipteryx panamensis Pericopsis elata Platymiscium pleiostachyum Pterocarpus santalinus III (Κοστα Ρίκα, Νικαράγουα) Γ -Almendro -Almendro de montaña -Almendro del monte II#5 Β#5 -African satinwood -African teak -Afrormosia -Gold teak -Golden afrormosia -Satinwood -Yellow satinwood II#4 Β#4 -Quira macawood II#7 Β#7 -Red sandalwood -Red santerswood -Ruby wood - Saunderswood Υπενθυµίζουµε ότι η ξυλεία ων ως άνω ειδών συγκαταλέγεται στην ξυλεία των 144 ειδών και των 4 γενών δένδρων που αποτελούν αντικείµενο της Σύµβασης CITES, για την οποία παραπέµπουµε στην σχετική καταχώρηση (52. Τροπική ξυλεία και προϊόντα της) της αριθµ. 165239/670/01-03-2012 εγκυκλίου µας «ιεθνής Σύµβαση CITES Τροπική ξυλεία και προϊόντα της». Όπως γνωρίζετε -εφόσον τα ως άνω είδη των LEGUMINOSAE υπάγονται στα Παραρτήµατα της Σύµβασης CITES και στους Πίνακες των σχετικών µε αυτήν Κανονισµών της Ε.Ε.- η διακίνηση οποιουδήποτε δείγµατος είδους εκ των ανωτέρω επιτρέπεται αποκλειστικά και µόνο µε χρήση του ειδικού εντύπου πιστοποιητικών και αδειών που προβλέπει ο Κανονισµός (ΕΚ) 865/2006, που εκδίδονται από τις αρµόδιες ιαχειριστικές Αρχές CITES. Υπενθυµίζεται ότι η εφαρµογή της Σύµβασης CITES και των σχετικών µε αυτήν Κανονισµών (ΕΚ), έχει ανατεθεί στα αρµόδια διαχειριστικά όργανα CITES, τις δασικές και τελωνειακές αρχές του Κράτους (βλέπε και άρθρο 4 ΚΥΑ 99098/5881/16-10-2006 ΦΕΚ 1570/Β /26-10-2006), που κατά την άσκηση των αρµοδιοτήτων τους οφείλουν να µεριµνούν ώστε να τηρούνται απαρέγκλιτα οι προβλεπόµενες από το ισχύον θεσµικό πλαίσιο διατάξεις, ακολουθώντας τις επιβεβληµένες κατά περίπτωση διαδικασίες. Υπενθυµίζεται επίσης ότι σύµφωνα µε το άρθρο 8 παρ. 1 του Καν. (ΕΚ) 338/97: «Η αγορά, η προσφορά προς αγορά, η απόκτηση για 6
εµπορικούς σκοπούς, η έκθεση για εµπορικούς σκοπούς, η χρησιµοποίηση για κερδοσκοπικό σκοπό και η πώληση, η κατοχή µε σκοπό την πώληση, η προσφορά προς πώληση ή η µεταφορά προς πώληση δειγµάτων ειδών του παραρτήµατος (Πίνακα) Α απαγορεύονται». Γ.2 ΜΗ CITES ΕΙ Η ΨΥΧΑΝΘΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ (ΑΠΛΗ) Α ΕΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ, ΕΞΑΓΩΓΗΣ Κ.Λ.Π., σύµφωνα µε το άρθρο 8 της ΚΥΑ 99098/5881/16-10-2006 (ΦΕΚ 1570/τ.Β /26-10-2006): Όπως θα έχετε διαπιστώσει και από το παράρτηµα (µε τα προστατευόµενα µη CITES είδη χλωρίδας και άγριας πανίδας) που συνοδεύει την αριθµ. 96646/4202/20-07-2006 διευκρινιστική εγκύκλιό µας, στο πεδίο εφαρµογής του άρθρου 8 της ΚΥΑ 99098/5881/16-10-2006 (ΦΕΚ 1570/τ.Β /26-10-2006), όπως ισχύει, περιλαµβάνονται τα µη CITES είδη ψυχανθών του παρακάτω (αποσπάσµατος) καταλόγου (για τα οποία απαιτείται απλή άδεια εισαγωγής, εξαγωγής κ.λ.π.). Κατά συνέπεια, για την εισαγωγή, εξαγωγή κ.λ.π. οποιουδήποτε τύπου δείγµατος αυτών απαιτείται απλή άδεια της αρµόδιας διαχειριστικής αρχής CITES. Ο εκάστοτε ενδιαφερόµενος που υποβάλλει αίτηση για έκδοση τέτοιας άδειας, οφείλει να συνυποβάλλει αποδεικτικά έγγραφα της νόµιµης κατοχής των δειγµάτων, ανάλογα µε το κατά περίπτωση του είδους ισχύον καθεστώς προστασίας. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΕΑ ΜΗ CITES ΕΙ Η ΨΥΧΑΝΘΩΝ (LEGUMINOSAE) ΜΗ CITES ΕΙ Η ΜΗ CITES ΕΙ Η του του Παραρτήµατος Ι Παραρτήµατος της της ΚΥΑ από 11-12-1998 ΚΥΑ 414985/29-11-1985, «Καθορισµός µέτρων όπως και διαδικασιών για τροποποιήθηκε τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων µε την ΚΥΑ (ενδιαιτηµάτων) 294283/23-12- καθώς και της άγριας 1997 η οποία πανίδας και χλωρίδας» (ΦΕΚ κατήργησε και 1289/τ.Β /28-12-1998) την ΚΥΑ 366599/1996 LEGUMINOSAE ΜΗ CITES ΕΙ Η του Π.. 67/1981 (ΦΕΚ 23/τ.Α /30-01- 1981) «Περί προστασίας της αυτοφυούς Χλωρίδος και Άγριας Πανίδος και καθορισµού διαδικασίας συντονισµού και Ελέγχου της Ερεύνης επ αυτών», όπως διορθώθηκε µε το ΦΕΚ 43/τ.Α /18-02- 1981 και τροποποιήθηκε µε το Π.. 256/1987 (ΦΕΚ 114/τ.Α /07-07- 1987) ΧΛΩΡΙ Α (FLORA) ΜΗ CITES ΕΙ Η των Παραρτηµάτων της ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΒΕΡΝΗΣ «για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης», κυρωθείσης µε το Ν.1335/1983 (ΦΕΚ 32/τ.Α /14-03-1983) 7
Astragalus algarbiensis + Astragalus aquilinus + Astragalus maritimus + Astragalus verrucosus + Cytisus aeolicus + Ononis maweana + Oxytropis deflexa + Anthyllis aegaea + Astragalus agraniotii + Astragalus austraegaeus + Astragalus drupaceus + Astragalus idaeus + Astragalus lacteus + Astragalus nummularius + Chamaecytisus dorynioides + Cicer graecum + Colutea insularis + Cytisus laburnum + Ebenus subthorpii + Genista halacsyi + Genista melia + Genista millii + Genista parnassica + Genista sakellariadis + Lathyrus neurolobus + Lotus aduncus + Medicago heyniana + Onobrychis spaciotica + Trifolium barbeyi + Trifolium dolopium + Trigonella rechingeri + Vicia pinetorum + Vicia cretica + Alhagi graecorum + Astragalus peregrinus + Astragalus ptilodes + Hammatolobium lotoides + Lotus macrotrichus + Onobrychis ebensiades + Ononis verae + Oxytropis purpurea + Στην σύγχρονη εποχή της κοινωνίας της πληροφόρησης και του διαδικτύου, είναι πολύ εύκολο, ανατρέχοντας στους κατάλληλους δικτυακούς τόπους (http://www.google.com, http://www.cites.org, http://www.unep-wcmc.org), να συλλέξετε εικόνες και πληροφορίες για οποιοδήποτε είδος. 8