پژوهشهايحسابداريماليوحسابرسي سال 7 /شماره 62 /تابستان 1911 صفحه 111 تا 197 داخلي كنترل اهميت با ضعف نقاط بر تاثيرگذار عوامل 1171/11/11 دریافت: تاریخ 1171/11/11 پذیرش: تاریخ 1 حاجیها زهره 2 نژاد حسین محمد سهیال چكیده و مالی گزارشگری بر کنترل 1 بورس سازمان بیانیه طبق داخلی کنترل بااهمیت ضعف نقاط گزارش شرکت کالن و خرد اهداف پیشبرد جهت بخش اثر داخلی کنترل سیستم یک طراحی و تهران دار بها اوراق داخلی کنترل بااهمیت ضعفهای که است موضوع این بررسی حاضر تحقیق هدف باشد. می اهمیت دارای نقاط بر گذار اثر عوامل بررسی به تحقیق این در دارد. قرار عواملی چه تاثیر تحت حسابرسی گزارش در پرداخته تهران بهادار اوراق بورس در شده پذیرفته شرکتهای از ای نمونه داخلی کنترل بااهمیت ضعف این به پاسخ برای است. تهران بهادار اوراق بورس در شده پذیرفته شرکت 79 شامل نمونه است. شده آزمون مورد داخلی کنترل بااهمیت ضعف نقاط وابسته متغیر روی بر توضیحی متغیر هشت تاثیر فرضیه تعداد در سهام قیمت لگاریتم بین که داد نشان ترکیبی رگرسیون تحلیلهای و تجزیه است. گرفته قرار و مثبت رابطه داخلی کنترل بااهمیت ضعف نقاط با زیان و دارایی کل جمع به کاال موجودی نسبت سهام کل جمع و آلتمن نمرهz دفتری ارزش بر بازار ارزش درآمد رشد ارز نرخ تسعیر و دارد وجود داری معنی ضعفهای گفت میتوان نتیجه در ندارد. داخلی کنترل بااهمیت ضعف نقاظ با ای رابطه دارایی بر بدهی میپذیرد. تاثیر مالی معیارهای بعضی از حسابرس گزارش در موجود بااهمیت اوکسلی. - ساربینز قانون داخلی کنترل اهمیت با ضعف نقاط بخش اثر داخلی کنترل كلیدي: واژههاي مكاتبات. مسئول و اصلی نویسنده ایران تهران اسالمی آزاد دانشگاه شرق)قیامدشت( تهران واحد حسابداری آموزشی گروه استادیار 1- Z_hajiha@yahoo.com ایران. تهران اسالمی آزاد دانشگاه الكترونیكی واحد حسابداری ارشد کارشناس 2-111
161 عواملتاثيرگذاربرنقاطضعفبااهميتكنترلداخلي 1- مقدمه واحدهای اقتصادی برای دستیابی به اهداف کوتاه مدت و بلند مدت و تحقق ماموریتها و چشم اندازها حفظ توان مالی و سود آوری مقابله با رویدادهای غیر منتظره و پاسخ گویی در برابر پاسخ خواهان)صاحبان سرمایه دولت و...( باید از یک سیستم کنترل داخلی اثربخش برخوردار باشند. کنترل داخلی یک رویداد یا وضعیت خاص نیست بلکه مجموعهای از اقدامات متوالی و فراگیر است که به همه فعالیتهای سازمان نفوذ و تسری پیدا میکند. این اقدامات در گستره عملیات یک سازمان و به شکلی مستمر روی میدهد. آنها در مسیری که مدیریت سازمان را اداره میکند و پیش میبرد بهصورتی فراگیر و جداییناپذیر از آن وجود دارند )شعری 1 1131(. کمیسیون بورس اوراق بهادار اجرای بند 111 قانون ساربینز - اوکسلی 2 را مستلزم وجود چارچوب کنترل داخلی میداند معموال مسئولیت این چهارچوب بر عهده هیئت مدیره است و این چهارچوب باید شامل پنج جزء باشد. مدیران موسسات و سازمانها توجه وافری به سیستمهای کنترل داخلی دارند زیرا مدیران به خوبی میدانند در نبود یک سیستم کنترل داخلی اثر بخش تحقق رسالت اصلی شرکت حفظ سودآوری و به حداقل رساندن رویدادهای غیر منتظره بسیار مشکل است و سیستم کنترلی وسیله ایست که موجب میشود نسبت به ارقام و اطالعات حسابداری اطمینان بیشتری بیابند واعداد و اطالعات مذکور را مبنای تصمیمات خود قرار دهند وهمچنین آنان را مطمئن میسازد که سیستم و روشهای صحیح مالی و اداری در داخل موسسه ایشان به طور کامل اجراء میشود )ارجمند نژاد 1138 1 (. صاحبان سرمایه و سایر اشخاص ذی نفع در واحدهای اقتصادی تصور میکنند کنترلهای داخلی ابزار دستیابی به اهداف واحد اقتصادی هستند)حساس یگانه و نتایج ملکشاه 1138 1(. مدتهای طوالنی است که کنترلهای داخلی مورد توجه است خصوصا بعد از رسواییهای سال 2112 و تصویب قانون ساربینز- اوکسلی. بخش 111 این قانون به کنترلهای داخلی و وظایف مدیریت در ایجاد و نگهداری یک سیستم اثر بخش کنترل داخلی پرداخته است. بخش 111 مدیریت شرکتها را ملزم به ارائه و نگهداری گزارشی از کنترل داخلی به همراه گزارش ساالنه میکند )جواهری 1138 1 (. مقررات کمیسون بورس اوراق بهادارآمریکا )SEC( در قالب بخش 111 مدیریت شرکت را ملزم میدارد تا تغییرات مهم در کنترلهای داخلی ناظر بر گزارشگری مالی را که طی 1 ماهه آخر سال رخ داده است افشا کند و براساس بند 112 این قانون مدیریت باید در گزارش سه ماهه و ساالنه تمام نقاط ضعف موجود در کنترل داخلی را افشا کند )قانون ساربینز- اوکسلی(. هدف خاص قسمتهای 112 و 111 قانون ساربینز- اوکسلی اطالع رسانی به سرمایه گذاران در مورد افشای نقاط ضعف سیستم کنترل داخلی است که ممکن است اشتباهات مالی را افزایش و 1 توانایی مدیران برای مدیریت سود را کاهش دهد )المبرت و همکاران 71 1987 (. کنترلهای داخلی موثر این اطمینان را میدهد که واحد تجاری میتواند به اهدافش برسد. برای رسیدن به این هدف باید اطمینان حاصل شود که گزارشهای کنترل داخلی قابل اعتماد هستند. این شامل دستیابی کارآمد به قوانین و مقررات و سیاستها و تعهدات شرکت است)حساس یگانه وتقی نتاج ملکشاه 1138 1 (. پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 22/ تابستان 1931
161 زهرهحاجيهاوسهيالمحمدحسيننژاد آن ضعفهای و داخلی کنترلهای از کاملی اطالعات باید حسابرس که است این است اهمیت حائز که آنچه و ببرد داخلی کنترلهای در ضعفها به پی آنها با برخورد و مشاهده محض به تا باشد داشته کلی طور به واحدهای بیشتر در داخلی کنترلهای ضعف نقاط از بعضی کند. گزارش رسیدگی مورد واحد به را آنها بنابراین و هستند بخصوصی رسیدگی واحدهای خاص ضعف نقاط از بعضی و دارند وجود رسیدگی مورد کشف داخلی کنترلهای سیستمهای دقیق بررسی با توان می فقط را آنها و ندارند چندانی عمومیت کنندگان استفاده به میتواند داخلی کنترل بااهمیت ضعف نقاط گزارش وجود پژوه 1131 8 (. کرد)نعمت عنوان تحت گزارشی حاضر حال در ما کشور در اما بدهد مدیریت عملکرد نحوه و ضعفها مورد در اطالعاتی تهران بهادار اوراق بورس قانون 18 ماده تصویب از بعد اما ندارد. وجود داخلی کنترل ضعفهای گزارش داخلی کنترل گزارش استقرار و طراحی همچنین و داخلی موردکنترل در گزارشی تهیه به ملزم مدیریت تاثیر داخلی کنترل بااهمیت ضعف نقاط بر عواملی چه که است این تحقیق این در مهم مسئله بنابراین است. مورد تحقیق پیشینه اساس بر گذار تاثیر مالی شاخصهای ترین مهم از برخی راستا این در گذاشت. خواهد در داخلی کنترل سیستم اهمیت با ضعف نقاط روی گذار تاثیر عوامل تا است گرفته قرار آزمون و بررسی گردد. مشخص ایرانی شرکتهای پژوهش پیشینه و نظري چارچوب 2- را مالی گزارشگری کیفیت داخلی کنترل که است این گزارشها و عمومی بحثهای در اساسی فرض برای را چارچوبی نمایندگی تئوری بخش این در و میدهد کاهش را حاکمیتی مشکالت و بخشد می بهبود 1138 8(. ملکشاه نتایج و یگانه )حساس است نمایندگی هزینههای افزایش آن و میکند ارائه فرض این کار و ساز یک دهد. کاهش پایین سطوح نظارتی اقدامات طریق از را نمایندگی هزینههای میتواند مدیریت 1 منبع 7 (. 1771 همان است)عبدالخالیک شرکت داخلی کنترل سیستم ممکن نظارتی و مولن مک 8 توسط شرکت داخلی کنترل گزارش چرا که میدهند ارائه موضوع این برای دلیل دو )1771( همکاران بررسی قابل نظارت کار و ساز با دلیل دو هر که شود داخلی کنترلهای ارتقاء موجب میتواند مدیریت آگاهی میتواند داخلی کنترل گزارشگری این اوال دهد. کاهش را نمایندگی هزینههای میتواند و است بیشتر توجه جلب موجب خود نوبه به که دهد افزایش شرکت داخلی کنترل به نسبت را عالی مدیریت موجب داخلی کنترل گزارش که این ثانیا است. کلی صورت به داخلی کنترل سیستم به عالی مدیریت میشود. بهتر داخلی کنترل عوامل ترین مهم از یکی اقتصادی واحدهای در داخلی کنترل سامانههای مناسب استقرار و طراحی به کمک و مقررات و قوانین رعایت مالی شفافیت و پاسخگویی ارتقای عملیات کارایی و بخشی اثر تحقق گذاری قانون و ای حرفه نهادهای رو این از رود. می شمار به مالی استفادههای سوء و تقلب از پیشگیری و ارزیابی استقرار ی نحوه با ارتباط در رهنمودهایی و بیانیهها چارچوبها تدوین به مختلف کشورهای واحدهای حسابرسان توسط داخلی کنترل حسابرسی و مدیریت توسط داخلی کنترلهای گزارشگری حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1931 تابستان / 22 شماره
166 عواملتاثيرگذاربرنقاطضعفبااهميتكنترلداخلي اقتصادی پرداخته اند )قنبریان 1171 1 (. کنترل داخلی بخش مهمی از مدیریت یک سازمان است. بخشی که شامل برنامهها روشها و رویههای مورد استفاده سازمان در دستیابی به رسالت وجودی و اهداف خرد و 1 کالن خود است)استاندارد کنترل داخلی دولت فدرال 1777 (. از آنجا که بیشتر تصمیمات مدیریت با اتکاء بر اطالعات مالی از سیستم حسابداری اتخاذ می شود وجود سیستم کنترل داخلی قوی قابلیت اتکای اطالعات حسابداری را که مبنای اخذ اینگونه تصمیمات است به مدیریت ارائه می دهد همچنین کنترلهای داخلی قوی بر نحوه رسیدگی حسابرسان نیز تاثیرگذار می باشد. هر اندازه کنترلهای داخلی قوی باشند خطر تحریف با اهمیت کاهش یافته و نتیجتا خطر حسابرسی نیز کاهش می یابد. برخی از استانداردها نشان می دهند که ارزیابی حسابرس از خطر ذاتی ممکن است درک حسابرس از ساختار کنترل یک صاحبکار و در نتیجه ارزیابی حسابرس از خطر کنترل را تحت تاثیر قرار دهند )خورات 2113 حاجیها 1137 2 (. نخستین هدف سیستم کنترل داخلی سازمان ارائه اطمینان معقول به مدیریت اجرایی است که هدفهای مشخصشده برای عملیات و برنامهها دستیافتنیاند. حسابرسان داخلی بهدنبال این هستند که ناکارآمدیهای عملیاتی و طراحی کنترلها را ارزیابی کنند و حدود و میزانی را تعیین نمایند که مدیران میتوانند اطمینانی معقول از دستیابی به هدفهای سازمان داشته باشند. برای دستیابی به اکثر اهداف مهم بکارگیری کنترلهای داخلی گریز ناپذیر است. به همین جهت تقاضا برای سیستم بهتر و برتر کنترل داخلی و گزارش عملکرد آنها دائما رو به افزایش است. با دقت نظر بیشتر میتوان دریافت که کنترل داخلی ابزاری 9 مفید برای حل بسیاری از مشکالت بالقوه است)بالتاسی و یلماز 2111 12 (. بعد از رسواییهای مالی تصویب قانون ساربینز - اوکسلی توجه مدیریت را بیش از پیش به کنترلهای داخلی جلب کرد با تصویب قانون ساربینز - اوکسلی الزامات متعددی برای شرکتهای سهامی عام وضع گردید که به لحاظ تنوع الزامات و دامنه تاثیر گذاری اش قانون معتبر و نافذی محسوب میشود. اهمیت قانون ساربینز - اوکسلی توجیه کننده موثر بودن ضعفهای کنترل داخلی است. تحقیقات بسیار به بررسی عوامل تعیین کننده و آثار و نتایج ا) سکافی کولینز و کینی نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی پرداختهاند. تحقیقات اولیه 3 2119 191( ارتباطی بین این نقاط ضعف و ویژگیهای شرکت همچون پیچیدگی شرکت تغییرات سازمانی اندازه شرکت سودآوری شرکت و سرمایه گذاری منابع روی کنترله یا نشان دادهاند داخلی در کشور ما نیز به تازگی سازمان بورس و اوراق بهادار در راستای ماده 18 دستورالعمل پذیرش بورس اوراق بهادار تهران اقدام به انتشار پیش نویس دستورالعمل کنترلهای داخلی برای ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران کرده است برطبق این ماده مدیریت مسئول ارزیابی اثر بخشی کنترل داخلی است و باید در مورد نتایج ارزیابی کنترل داخلی گزارش تهیه کند )دستورالعمل سازمان بورس اوراق بهادارتهران 1171 (. پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 22/ تابستان 1931
169 زهرهحاجيهاوسهيالمحمدحسيننژاد آورده مدیریت نامه در میشود گزارش حسابرس توسط که داخلی کنترل ضعفهای موارد بیشتر در در که ضعفهایی با دارد وجود مدیریت نامه در که ضعفهایی بین اما میشود ابالغ مدیریت به و میشود بااهمیت ضعفهای ضعفها دوم نوع دارد وجود تفاوتی میشود افشا قانونی بازرس و حسابرس گزارش و نسب میشوند.)پوریا افشا حسابرس گزارش متن در اهمیتشان بدلیل که هستند داخلی کنترل اهمیت با موارد گزارش ولی ندارد مشخص استاندارد شکل و است اختیاری مدیریت نامه مهام 1199 197 (. زیر هدف دو با عمدتا شده ذکر موارد بر عالوه و است حسابرسی استاندارد بر منطبق داخلی کنترل ساختار شود: می تهیه ارائه به قادر حسابرسی موسسات که مدیریتی و مالیاتی خدمات پیشنهاد 2- مدیریت با روابط بهبود 1- )زارعی 1131 2 (. هستند آن کشورها برخی قوانین آنچه مطابق را ضعف نقاط گزارش قانونی جایگاه نمیتواند مدیریت نامه اینرو از یا ضعفه تا میکنند تالش حسابرسان کنترلها مناسب اجرای و طراحی رغم علی بگیرد. اند کرده تعیین نمایند. کشف را کنترلها اجرای عدم یا اجرا مورد در آزمونهایی انجام و کنترلها طراحی در بااهمیت وجو پرس شامل زمینه این در رایج روشهای 7 لیستی چک روشهای دیگر و نامهها پرسش بر مبتنی اغلب 12 11 11 یا رسیدگیه برخی و سیستم شناخت مشاهدات متنی سازی مستند تحلیل و تجزیه نمودگرهای اجرای طریق از را کنترلها عملیات اثربخشی در بااهمیت ضعفهای دارند سعی حسابرسان میباشد. مستند سطح در کشف در ناتوانی ریسک که گوییم می کافی وقتی را ازمون انجام نمایند. برطرف کنترل آزمون زمینه در حسابرسان به داخلی کنترل حسابرسی برای مناسب ریسک مدل یک زمینه این در باشد. پایین کنترلها عملیات اثربخشی میزان تعیین ممکن 11 2112 1(. لیم و میکند)برون کمک فرصت اولین در است موظف مستقل حسابرس ایران حسابرسی 11 شماره استاندارد 17 بند براساس عملکرد یا طراحی در موجود اهمیت با ضعف نقاط از را مدیریت از مناسبی رده یا سیستمه جمله از داخلی کنترل نظام ضعفهای کند. آگاه است کرده برخورد آنها با که داخلی کنترل و حسابداری ساله هر است دولتی و خصوصی از اعم کشور اقتصادی واحدهای اتفاق به قریب اکثریت به مبتال مشکالت و توجه قابل زیانهای و خسارت متحمل داخلی کنترلهای ضعف از کشور اقتصاد نهایت در و واحدها این تحقیقاتی شرکت داخلی کنترلهای بااهمیت ضعف نقاط مورد در پژوه 1131 1 (. شود)نعمت می سنگینی است: شده انجام دنیا در 11 کنترل ضعفهای و سهام صاحبان حقوق عنوان"مشوقهای با تحقیقی )2112( لیو و جیانگ بالسام حفظ به را مدیران سهام مالکیت برای مالی انگیزهای اثر چگونه کردند بررسی آنها دادند داخلی"انجام بیشتر که است این بر مبنی تحقیق این از آمده بدست نتایج میکند. ترقیب شرکت در قوی داخلی کنترل محدود شدت به سهام صاحبان توسط شده فراهم انگیزههای با شرکت سطح در داخلی کنترل ضعفهای مدیران. انگیزههای با است بیشتر ارتباط در ضعفها این اما شده حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1931 تابستان / 22 شماره
161 عواملتاثيرگذاربرنقاطضعفبااهميتكنترلداخلي تحقیقی که هویتاش هویتاش و 18 جانستون در رابطه با "نقاط ضعف کنترلهای داخلی و پااداش مادیر ارشد امور مالی "در سال 2111 انجام دادند نیز نشان داد که معیارهای غیر مالی مانند نقاط ضاعف کنتارل داخلی در تعیین پاداش مدیران تاثیر گذار هستند. تحقیق او بر ارتباط باین پااداش و نقااط ضاعف کنتارل داخلی تاکید دارد. فرضیه اول تحقیق آن ه ا به ب رر سی ر اب ط اه ب ای ن نق ا ا ط ض اع ف ب ا اهمی ا ت کنت ا ر ل د ا خل ای و تغییرات در پاداش مدیرا ن در شرکتهایی با تجربه قوی مدیریتی پرداخته است. آنها با اساتناد باه قاانون ساربینز - اوکسلی و این که کنترلهای داخلی تحت مسئولیت مستقیم مدیران اسات ثابات کردناد افشاای نقاط ضعف کنترل داخلی نشان دهنده ضعف در عملکرد مدیر است و شرکتهایی با تجرباه قاوی مادیریتی بعد از افشای نقاط ضعف شاهد کاهش بیشتر در پاداش هستند نسبت به شرکتهایای کاه از لحااظ تجرباه مدیریتی ضعیف تر هستند. در تحقیقی 11 که یازوا )2111( انجام داد به بررسی عوامل موثر بر نقاط ضعف بااهمیت در کنترلهای داخلی ارتباط بین نقاط ضعف مواد و کیفیت سود و واکنش بازار سهام به افشای نقاط ضعف بااهمیت را بررسی کردند آنها دریافتند که شرکتهای دارای ضعفهای کنترل داخلی شرکتهایی هستند کوچک پیچیده تر از نظر مالی ضعیفتر و دارای کاهش رشد و همچنین دریافتند نقاط ضعف کنترل داخلی تاثیری بر قیمت سهام ندارند و از سوی دیگر دریافتند که شرکتها ممکن است نقاط ضعف عمده را شناسایی نکنند. 19 همرسلی میرز و شکسپیر )2113( در تحقیقی با عنوان "واکنش بازار به افشای نقاط ضعف کنترل داخلی و ویژگی ان نقاط ضعف براساس بخش 112 قانون ساربینز - اوکسلی " واکنش قیمت سهام به افشای نقاط ضعف کنترل داخلی طی بخش 112 قانون ساربینز - اوکسلی را برسی کردند و به این نتیجه رسیدند که محتوای اطالعات ضعفهای کنترل داخلی به شدت این ضعفها بستگی دارد و نقاط ضعف کنترل داخلی به قیمت سهام واکنش منفی نشان میدهد. جی و جی و مک 13 وای )2119( رابطه بین کیفیت اقالم تعهدی و کنترلهای داخلی را در شرکتهایی که گزارش نقاط ضعف کنترلهای داخلی را بر گزارشگری مالی تحت قانون 112 و 111 ساربینز - اوکسلی گزارش کرده بودند بررسی کردند. هنگامی که ضعفهای کنترل داخلی بااهمیت وجود داشته باشد این احتمال وجود دارد که تحریفات با اهمیت ساالنه پیشگیری و یا تشخیص داده نشود. آنها به این نتیجه رسیدند که ضعفهای کنترل داخلی با اقالم تعهدی با کیفیت نسبتا پایین همراه است و نقاط ضعف کنترل داخلی بااهمیت در ارتباط مستقیم با کیفیت اقالم تعهدی )به عنوان مثال سود آوری (است و همچنین بررسی کردند که کنترلهای داخلی قوی با مدیریت سود رابطه دارد. آنها به این نتیجه رسیدند که مشکالت کنترل داخلی علت ریشهای برای اقالم تعهدی با کیفیت پایین است. ژانگ 17 جیان ژو و نان ژو ( 2111( در مقالهای رابطه بین کیفیت کمیته حسابرسی استقالل حسابرس وافشای نقاط ضعف کنترلهای داخلی را بعد از تصویب قانون ساربینز - اوکسلی بررسی کردند. آنها نمونههایی شامل شرکتهای دارای نقاط ضعف کنترل داخلی را براساس نوع صنعت اندازه و عملکرد شرکت پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 22/ تابستان 1931
161 زهرهحاجيهاوسهيالمحمدحسيننژاد شرکتها این و کرده بندی طبقه مقایسه داخلی کنترل ضعف نقاط بدون ازشرکتهای نمونههایی با را مورد شرکتها این از یک هر برای را حسابرس استقالل حسابرسی کمیته کیفیت عوامل از یک هر و کردند یا تحلیله دادند. قرار بررسی و حسابرس استقالل حسابرسی کمیته کیفیت میان دادکه نشان شده انجام شرکتهای عنوان به شده بندی طبقه شرکتهای اغلب دارد. وجود رابطه داخلی کنترلهای ضعف نقاط داخلی کنترل ضعف نقاط دارای همچنین داشتند. کمتری مالی دانش با حسابرسی کمیته اعضای به بودند. مستقلتری حسابرسان دارای داخلی کنترل ضعف نقاط دارای شده بندی طبقه اکثرشرکتهای داخلی کنترل ضعف نقاط دارای بودند داده تغییر را خود حسابرس تازگی به که بیشترشرکتهایی عالوه بودند. باشد بدارد و 21 - ساربینز قانون 111 و 112 بخش به مربوط داخلی کنترل الزامات با رابطه در تحقیقی )2111( ابزار عنوان به منتظره غیر تعهدی اقالم از استفاده با بود سود کیفیت بهبود به مربوط که داد انجام اوکسلی ضعف نقاط که سالی در منتظره غیر تهعدی اقالم که داد نشان آنها تحقیق بود سود کیفیت اندازگیری میدهد افزایش را مدیریت طلبی فرصت ضعف نقاط زیرا است بیشتر شدند افشا داخلی کنترل سیستمهای داشته ضعف سود مدیریت برای تعهدی اقالم در عمدی تحریف طریق از است ممکن هم مالی صورتهای مقایسه بخش 112 و 111 نشان میدهد اقالم تعهدی برای بخش 112 بیشتر است اما برای نتایج کلی طور به است کمتر تعهدی اقالم داشتند 111 بخش در موثر داخلی کنترل گزارش که شرکتهایی میشود. سود کیفیت بهبود به منجر داخلی کنترل اوکسلی - ساربینز قانون الزامات که میدهد نشان 21 عنوان با تحقیقی در )2111( وای سی ام و جی دویل مالی" گزارشگری طی در داخلی کنترل بااهمیت ضعف نقاط "تعین نقااط ایان کاه شارکتهاایی در داخلی کنترل ضعف نقاط بر موثر عوامل بررسی به داخلای کنترل بااهمیت ضعف نقاط آیا که بودند موضوع این دنبال به آنها پرداختند. میکنند افشا را ضعف به که شرکتهایی و هستند ضعیف مالی نظر از و تاسیس تازه کوچکتر که دارند وجو شرکتهایی در بیشتر هساتند متفاوت شرکت سطح در یا حساب سطح در عوامل این ایا که این و باشند می رشد حال در سرعت در ای خل ا د ل ر ا کنت الت ک ا مش اه ک د دن ای س ر اه نتیج ن ا ای اه ب ا ا ه آن اسات. بیشتر مورد کدام در ضعف نقاط و نقااط که حالی در ترهستند ضعیف مالی نظر از و تر( )جوان تر تاسیس تازه که است تر جدی شرکتهایی هستند. تر سالم مالی عملیات لحاظ از و است کمتر شرکتها این در حساب سطح در داخلی کنترل ضعف 22 اطمینان عدم و داخلی کنترل "ضعفهای عنوان با تحقیقی در )2111( هودر و بیلینگ بنیش ایا اینکه بررسی و شرکتها 112 و 111 توسط بخشهای اجرای به سرمایه بازار واکنش بررسی اطالعات"به یا است کرده تغییر بااهمیت ضعف نقاط افشای از پس ان ضمنی هزینههای و شده بینی پیش سود که یافتند مقابل در میدهد ارائه مفید اطالعات 112 بخش که رسیدند نتیجه این به آنها خیر پرداختند. بخش 111 ندارد. شرکت ای سرمایه هزینههای یا سهام قیمت روی بر توجهی قابل تاثیر هیچ 21 ضعفهای که شرکتها از جمعی بازده و سود مدیریت " عنوان با تحقیقی )2118( لی و فارل چان تحقیق هدف دادند. انجام میکنند" افشا اوکسلی - ساربینز قانون از بند 111 طبق را داخلی کنترل بااهمیت حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1931 تابستان / 22 شماره
162 عواملتاثيرگذاربرنقاطضعفبااهميتكنترلداخلي آنها بررسی شرکتهایی بود که طبق بند 111 نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی خود را افشا میکنند. نتایج نشان داد مدیریت سود آنها بیشتر و بازده سود آنها در مقایسه با شرکتهای دیگر کمتر است. نقاط ضعف کنترل داخلی باید در گزارش حسابرسان و مدیریت افشا شود. نتایج تحقیقشان حاکی از شواهد در مورد این است که شرکتهایی که نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی خود را افشا میکنند بازده و سود کمتری دارند. در ایران نیز زارعی در سال 1191 در تحقیقی به بررسی تحلیلی توصیفی نقاط ضعف کنترلهای داخلی شرکتهای سهامی خاص تولیدی ایرانی و با حداقل 11 سال فعالیت از منظر حسابرس مستقل پرداخت. نتایج تحقیق حاکی از وجود نقاط ضعف با اهمیت کنترلهای داخلی در بخشی از شرکتهای تحت بررسی کشور است. چنین نارساییهایی میتواند ساز ناکار آمدی بی برنامگی اختالس و تبانی و سایر مشکالت ساختاری و عملکردی شرکتها گردد. بر این اساس ضرورت دارد که مدیران شرکتها در جهت بازنگری و تدوین مناسب ساختارهای کنترل داخلی به منظور دستیابی به اهداف سازمانی اقدام عاجل کنند. 3- فرضیه هاي پژوهش )1 )2 )1 )1 )8 )1 )9 )3 برای دستیابی به اهداف تحقیق و مطابق پیشینه تحقیق 3 فرضیه به شرح زیر ارائه گردیده است: بین ارزش بازار سرمایه شرکت و نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی رابطه معنی داری وجود دارد. بین تغییرات نرخ ارز و نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی رابطه معنی داری وجود دارد. بین رشد درآمد شرکت و نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی رابطه معنی داری وجود دارد. بین نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام و نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی رابطه معنی داری وجود دارد. بین گزارش زیان شرکت و نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی رابطه معنی داری وجود دارد. بین شاخص ورشکستگی و نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی رابطه معنی داری وجود دارد. بین نسبت موجودی کاال به جمع کل دارایی شرکت و نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی رابطه معنی داری وجود دارد. بین نسبت جمع اهرم شرکت و نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی رابطه معنی داری وجود دارد. 4- مدل پژوهش متغیرهاي پژوهش و شیوه اندازه گیري آنها متغیر وابسته ضعفهای بااهمیت کنترل داخلی است و متغیر مستقل لگاریتم قیمات ساهام در تعاداد 28 21 سهام )شاخص ارزش بازار سرمایه شرکت( تسعیر نرخ ارز رشد درآمد شاخص ورشکستگی ( که در این تحقیق از نمره z 29 21 آلتمن استفاده شده است( نسبت موجودی کاال به جمع کل دارایی و اهرم )نسبت کل بدهی بر جمع کل دارایی( میباشد. شرکتهای کوچکتر و تازه تاسیس که از نظر مالی ضعیف تار و از نظار درآمد در حال رشد هستند نقاط ضعف بااهمیت بیشتری نسبت به دیگر شرکتها دارناد. شارکتهاایی کاه پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 22/ تابستان 1931
167 زهرهحاجيهاوسهيالمحمدحسيننژاد دارد. داری معنای و مثبات ارتبااط داخلای کنترل بااهمیت ضعف نقاط با رشد این دارند باالیی فروش رشد ل ا ا حتم ا ای خل ا د ل ر ا کنت ت ا اهمی ا ب ف اع ض ط ا ا نق ش ار ز ا گ ا ا ب ایی ا ه شرکت در میدهد نشان تحقیقات برخی تااثیر داخلای کنترل کیفیت بر تواند می مختلفی عوامل باشد. تواند می شرکتها سایر از باالتر ورشکستگی باه دارناد بااهمیات ضاعف نقااط که شرکتهایی برای بیشتر ارز تسعیر و خارجی ارزهای وجود باشد گذار و ا ای و ک ا م و ای ج ( ازد د ا ان ای م ش ل ا ا چ اه ب ا ر خلی ا د ل ر کنت ت کیفی که د هستن ی ار د اب حس دگی پیچی ان و عن. داخلای کنتارل ضعف نقاط که شرکتهایی که رسیدند نتیجه این به ) )2119 وایو مک و جی 2111 171( افشاا را ضاعف نقاط این که شرکتهایی به نسبت دارند درآمد در تری پایین کیفیت کنند می افشا را خود کمتاری آوری سود دارند ارز تسعیر گزارش که شرکتهایی در داخلی کنترل ضعف نقاط گزارش کنند. نمی 23 همکااران و )اساکایفی اسات بیشتر دیگر شرکتهای به نسب دارند کمتری سابقه تجربه لحاظ از و دارند از یاا سرقت احتمال دلیل به هستند بیشتر مطالبات و بیشتر کاالی موجودی دارای که شرکتهایی 2118(. اسااس بار 2111 11(. )یاازوا اسات بیشتر آنها داخلی کنترل در ضعف وجود احتمال موجودی رفتن بین میباشد: 1 رابطه شکل به تحقیق مدل تحقیق ادبیات با سازگار و شده ارائه نظری مباحث ICMW= β0 + β1 MKTVAL i,t + β 2 FT i,t + β3 SALESGRWTH i,t + β4 MTB i,t + β5 LOSSi,t +β6zscorei,t+ β7 INVi,t + β8 LEVERAGE i,t + εi,t )1( گرفتند: قرار مدل در زیر اختصاری حروف با متغیرها تحقیق این در به توجه با است. آمده بدست مستقل حسابرسان گزارش از داخلی کنترل بااهمیت ضعف نقاط :ICMW می ارائه شرط بند عنوان به شرکت داخلی های کنترل بااهمیت ضعف نقاط تنها حسابرسی گزارش در اینکه در گردد می پرهیز است پرداخته آنها به مدیریت نامه در قبال حسابرس که ضعف نقاط همه ارائه از و گردد اهمیت با ضعف نقاط عنوان به داخلی های کنترل های ضعف به مربوط شرط بندهای همه تحقیق این حسابرسی گزارش در داخلی کنترل بااهمیت ضعفهای تعداد است. شده گرفته نظر در داخلی های کنترل این در بنابراین است. شده استخراج تحقیق دوره طی تهران بهادار اوراق بورس در شده پذیرفته شرکتهای و کند می اشاره آن به گزارشش در حسابرس که است هایی ضعف بااهمیت های ضعف از منظور تحقیق دارند. های ضعف مثال عنوان به گردد. نمی برطرف موارد برخی در و شود می طرف بر مالی سال طی معموال به مربوط که مواردی مثال عنوان به یا مالیات ها دارایی کاال موجودی دریافتنی های حساب در موجود وجود شرکت خود سطح در و شرکت های حساب سطح در ها ضعف این و است مدیره هیئت تصمیمات لگاریتم :MKTVAL :FT موجود. سهام تعداد ضربدر سهام قیمت این غیر در و باشد داشته سال آن در صفر غیر ارز تسعیر شرکت اگر است یک با برابر شاخص متغیر ارز تسعیر از ناشی زیان و سود مالی صورتهای همراه یادداشتهای از استفاده با است. صفر با برابر صورت حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1931 تابستان / 22 شماره
ر- Archive of SID 161 عواملتاثيرگذاربرنقاطضعفبااهميتكنترلداخلي شناسایی شد و در صورت وجود به عدد یک و در غیر این صورت صفرداده شد. انتظار می رود شرکتهایی که دارای خرید و فروشهای خارجی هستند و دارای عملیات متنوع در دیگر کشورها هستند نیاز به یک کنترل داخلی قوی تری است و معموال انتظار می رود در این شرکتها به دلیل عملیات پیچیده تری که دارند دارای نقاط ضعف بیشتری در کنترل داخلی خود هستند)یازوا 2111 8 (. :SALESGRWTH آمد. MTB رشد درآمدکه از رقم درآمد در سال پایه منهای سال قبل تقسیم بر سال پایه به دست که از نسبت رابطه 2 بدست میآید: قیمت بازار هر سهم MTB= ارزش دفتری عر سهم ) 2( :LOSS متغیر شاخص برابر 1 در صورتیکه شرکت گزارش زیان صورت سود و زیان شرکتها سود یا زیان شرکت مشخص شد. نمرهZ : )آلتمن )1( سود عملیاتی )2(+) ()1( دارایی -Z( برابر است با نمره حاصل از مدل آلتمن به شرح رابطه : 1 بدهی جاری دارایی جاری دارایی )1(+ فروش دارایی داشته باشد در غیر اینصورت صفر با توجه به سود انباشته +)1(] )تعداد سهام منتشر شده قیمت سهام( جمع بدهی بلندمدت[+) 8 ( دارایی وجود سالمت مالی در یک شرکت انتظار می رود مستلزم وجود یک کنترل داخلی قوی باشد شرکتهایی که از لحاظ کنترل داخلی ضعیف هستند به سادگی قادر به افزایش درآمد خود نیستند. انتظار می رود نقاط ضعف کنترل داخلی در شرکتهایی با سالمت مالی قوی کمتر باشد)همان منبع(. نسبت موجودی کاال و اهرم که به ترتیب از رابطه 1 و 8 به شرح زیر محاسبه شده است: ) 1( کاال موجودی جمع دارایی LEVERAG= بلندمدت بدهی جاری بدهی جمع كل دارایي )8( 5 وش شناسی پژوهش این تحقیق از نظرهدف نوعی تحقیاق کااربردی و از نظار ماهیات و روش ناوعی تحقیاق همبساتگی محسوب می شود. در این پژوهش با توجه به فرضیهه یا فرضیهها بهره می بریم. تحقیق از مادل رگرسایونی ترکیبای بارای آزماون 11 27 رگرسیون ترکیبی با مدل های پولد یا پانل انجام می گیرد. برای تصمیم گیاری در استفاده از مدل های پولد یا پانل از آزمون چاو استفاده شده است. دادهه یا اکسال جماع آوری و پاس حاصال نتاایج آوری جماع از باا نارم افازار اولیه با استفاده از نارم افازار "اس.پای.اس.اس"نساخه 11 و پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 22/ تابستان 1931
161 زهرهحاجيهاوسهيالمحمدحسيننژاد 11 هاای گازارش و مادارک و اساناد دادههاا گرداوری ابزار شد. واقع تحلیل و تجزیه مورد "ایویوز"نسخه 11 اسات. شاده استفاده سیستماتیک و حذفی گیری نمونه روش و است تهران بهادار اوراق بورس در شرکتها است. شده گرفته نظر در بورسی شرکت 79 از ای نمونه و سالهای 1131 تا 1171 بین ساله هشت دوره پژوهش 6 -يافتههاي پژوهش توصیفی آمار 6-1- مشخص یک و صفر کدهای با و بوده دامی( )موهومییا ظاهری متغیر یا وجهی اسمیدو صورت به ارز نرخ تسعیر نما و فراوانی درصد فراوانی شاخصهای از آنها گیری اندازه مقیاس به توجه با متغیرها این توصیف برای اند. شده است: داده نشان را متغیر این توصیفی آمارههای 1 جدول است. شده استفاده متغیر نام ارز نرخ تسعیر ارز نرخ تسعیر متغیر نماي فراوانی درصد فراوانی 1- جدول صفر فراوانی يك فراوانی درصد صفر يك كل تعداد وضعیت نما یک 679 81.7 18.3 555 124 پژوهشگر های :یافته منبع آماری شاخصهای از استفاده با گیری اندازه شاخصهای به توجه با نسبتی مقیاس دارای متغیرهای داخلی ل کنتر بااهمیت ضعف نقاط مورد در جداول است. شده تحلیل و توصیف پراکندگی و مرکزی گرایش لگاریتم مورد و دارایی جمع بر بدهی جمع دارایی کل جمع بر کاال موجودی آلتمن شاخص درآمد رشد و تراکم و شده واقع توزیع راست دامنه در دورافتاده مشاهده که دهد می نشان سهام تعداد در سهام قیمت دارد. نرمال توزیع یک با جدی تفاوت توزیع شکل و است شدیدتر مرکزی شاخصهای محور در مشاهده است. آمده 2 جدول در جزئیات تحقیق متغیرهاي توصیفی آمار 2- جدول ضرايب انحراف كشیدگی چولگی 262.315 59.597 2404.930 211.455 1299.248 159.523 30.699 16.952 مستقل متغیر ارزش بر بازار ارزش دفتری تعداد 679 679 679 679 میانگین معیار انحراف واريانس چولگی كشیدگی 49.137 451.481 243.374 5.751 5.590 19.877 14.963 1.590 0.519 1.871 0.720 1.368 1.036 0.239 2.32214E+20 15238554159.955 2393291702.059 0.026 0.162 0.233 درآمد رشد z نمره جمع بر کاال موجودی دارایی کل حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1931 تابستان / 22 شماره
191 عواملتاثيرگذاربرنقاطضعفبااهميتكنترلداخلي انحراف ضرايب كشیدگی چولگی 44.262 21.504 11.059 0.485 4.378 8.851 متغیر مستقل بدهی جاری با بدهی غیر جاری بر دارایی تعداد 679 679 679 میانگین 0.701 8.570 7.610 انحراف معیار واريانس چولگی 2.017 0.045 0.830 كشیدگی 8.291 2.073 0.820 0.113 0.562 26.524 0.337 0.750 5.150 لگاریتم قیمت سهام در تعداد سهام نقاط ضعف با اهمیت کنترل داخلی منبع :یافته های پژوهشگر 6-2 -آزمون فرضیههاي پژوهش برای آزمون مدل تحقیق مدل تاثیر متغیرهای توضیحی: لگاریتم قیمت سهام در تعداد سهام تسعیر نرخ ارز رشد درآمد ارزش بازار بر ارزش دفتری زیان نمرهz موجودی کاال بر جمع کل دارایی و بدهی جاری با بدهی غیر جاری بر دارایی بر متغیر وابسته نقاط ضعف با اهمیت کنترل داخلی بررسی شده است. در این مدل مقاطع با پانل و اثرات تصادفی و دورهها با پولد بررسی شده است بدین صورت که ابتدا برای تعیین 12 روش به کارگیری داده های ترکیبی و تشخیص همگن یا ناهمگن بودن آن ها از آزمون چاو و آماره لیمر استفاده شد که در صورت همگن بودن داده ها با یکدیگر ترکیب و به وسیله یک رگرسیون کالسیک براورد پارامترها انجام می گیرد و در صورت ناهمگن بودن داده ها به صورت داده های پانلی لحاظ شده و برای به 11 11 کارگیری داده ها در تخمین مدل پژوهش از یکی از مدل های اثرات ثابت و یا ثرات تصادفی از آزمون 18 هاسمن استفاده شده و مدل مناسب انتخاب شده است. در آزمون چاو فرض صفر مبنی بر همگن بودن و کاربرد مدل پول و فرض مخالف دال بر ناهمگن بودن و کاربرد مدل پانل بررسی می شود و در آزمون هاسمن فرض صفر مبنی بر کاربرد مدل اثرات تصادفی و فرض مخالف مبنی بر کاربرد مدل اثرات ثابت بررسی می گردد. جدول شماره 1 نتایج آزمون های فوق را ارائه می دهد: جدول 3- نتايج آزمون هاي چاو و هاسمن مدل هدف و ازمون آزمون چاو سطح خطا نتیجه آماره مربع كا آزمون هاسمن سطح خطا نتیجه 0.9675 5.319676 0.0220 آماره F آزمون دوره 2.484594 آزمون مقطع عرض از مبدا نابرابر اثرات تصادفی 1.0000 شیب برابر منبع :یافته های پژوهشگر 0.292036 پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 22/ تابستان 1931
191 زهرهحاجيهاوسهيالمحمدحسيننژاد آمده بهدست احتمال که میدهد نشان چاو آزمون نتایج میشود مشاهده 1 جدول در که همانگونه قرار استفاده مورد پانلی بهصورت دادهها آزمون برای بنابراین است. درصد 8 از کمتر معنیداری( )سطح تصادفی اثرات یا ثابت اثرات مدل از مدل پارامترهای تخمین برای اینکه تعیین برای سپس است. گرفته 8 از بیش هاسمن آزمون معنیداری سطح که آنجایی از است. شده استفاده هاسمن آزمون از شود استفاده مدل از پژوهش متغیرهی چند رگرسیون معادلهی پارامترهای تخمین برای بایستی بنابراین است درصد کرد. استفاده تصادفی اثرات واتسون دوربین آماره جدول این در است. شده ارائه تحقیق های فرضیه آزمون نتایج 1 شماره جدول در سریالی خودهمبستگی عدم بیانگر که است شده واقع 2/81 تا 1/81 بین دامنه در 1/811 مقدار با مدل این آن شده محاسبه معناداری سطح و بحرانی مقدار از بزرگتر 2/112 مقدار با )f( مدل فیشر آماره است. وابسته متغیر با توضیحی متغیرهای از یکی حداقل بین خطی رابطه وجود از که است 1/18 از کوچکتر آماره است. t بر کاال موجودی و زیان سهام تعداد در سهام قیمت لگاریتم متغیرهای: برای شده محاسبه معناداری سطح دیگر بیان به و شده مشاهده 1/71 بحرانی مقدار قدرمطلق از بزرگتر دارایی کل جمع با ضعف نقاط بر متغیرها این تاثیر میدهد نشان که است شده مشاهده 1/18 از کوچکتر آنها محاسبه آماره است. معنادار اطمینان %78 سطح در حداقل داخلی کنترل اهمیت t متغیرهای: برای شده محاسبه دارایی بر جاری غیر بدهی با جاری بدهی و نمرهz دفتری ارزش بر بازار ارزش درآمد رشد ارز نرخ تسعیر آنها محاسبه معناداری سطح دیگر بیان به و شده مشاهده 1/11 و 1/71 بحرانی مقدار قدرمطلق از کوچکتر اهمیت با ضعف نقاط بر متغیرها این تاثیر میدهد نشان که است شده محاسبه 1/11 و 1/18 از بزرگتر حدود که میدهد نشان تشخیص ضریب مقدار نیست. معنادار اطمینان %71 سطح در حتی داخلی کنترل مدل این نتایج میگردد. تبیین مدل توضیحی متغیرهای وسیله به داخلی کنترل اهمیت با ضعف نقاط از %1 است. شده داده نمایش جدول 1 در بااهمیت ضعف نقاط وابسته متغیر روی بر توضیحی متغیر هشت تاثیر تحقیق فرضیههای به پاسخ برای متغیرهای که است این بیانگر صفر فرضیههای آزمون این در است. گرفته قرار آزمون مورد داخلی کنترل است این بیانگر مخالف یا فرضیهه مقابل در و ندارند تاثیر داخلی کنترل بااهمیت ضعف نقاط بر توضیحی دارند. تاثیر داخلی کنترل بااهمیت ضعف نقاط بر توضیحی متغیرهای که H 0 : H1: IMKTVAL IMKTVAL FT FT SALESGRWTH SALESGRWTH MTB MTB ILOSS ILOSS ZSCORE ZSCORE INV INV LEVERAGE LEVERAGE 0 0 توضیحی: متغیر سه تاثیر ضریب پانل مدل با ترکیبی رگرسیون تحلیل از آمده بدست نتایج براساس آماره از دارایی کل جمع بر کاال موجودی و زیان سهام تعداد در سهام قیمت لگاریتم حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1931 تابستان / 22 شماره t بزرگتر شده محاسبه نتیجه در است. 1/18 از کوچکتر آن شده محاسبه داری معنی سطح و هستند برخوردار 1/71 قدرمطلق از جمع بر کاال موجودی و زیان سهام تعداد در سهام قیمت لگاریتم متغیرهای از تاثیر نبود بر دال صفر فرضیه
196 عواملتاثيرگذاربرنقاطضعفبااهميتكنترلداخلي کل دارایی بر نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی رد شده و فرضیه مخالف دال بر معنادار بودن تاثیر پذیرفته شده است. از میان سه متغیر یاد شده تاثیر متغیرهای لگاریتم قیمیت سهام در تعداد سهام و موجودی کاال بر جمع کل دارایی معکوس و تاثیر متغیر توضیحی زیان مستقیم است. جدول 4- نتايج تحلیل رگرسیون و تاثیر متغیرهاي توضیحی بر نقاط ضعف با اهمیت كنترل داخلی متغیر وابسته: نقاط ضعف با اهمیت كنترل داخلی تعداد دور: 7 تعداد مقطع: 77 تعداد مشاهده شده سالم: 677 نام متغیر ضريب خطاي استاندارد آماره t C 0 ضریب ثابت 5.391567 2.458081 13.25291 سطح معنی داري 0.0000 MKTVAL 1 لگاریتم قیمت سهام در تعداد سهام 0.0218-2.299000 0.275750-0.633949 FT 2 3 تسعیر نرخ ارز 0.5198 0.643974 0.547856 0.352805 SALESGRWTH رشد درآمد 0.8407 0.201138 0.114373 0.023005 MTB 4 ارزش بازار بر ارزش دفتری 0.7393-0.332928 0.217056-0.072264 LOSS 5 زیان 0.0131 2.486621 0.995289 2.474907 ZSCORE 6 نمرهz 0.2196 1.228629 1.29E-11 1.59E-11 INV 7 موجودی کاال بر جمع کل دارایی 0.0109-2.552419 1.412724-3.605864 LEVERAGE 8 ضریب تشخیص ضریب تشخیص اصالح شده انحراف معیار رگرسیون بدهی جاری با بدهی غیر جاری بر دارایی 0.4761 0.712925 0.548326 0.390915 0.028506 میانگین متغیر وابسته 2.845135 0.016837 انحراف متغیر وابسته 3.758947 3.727436 مجموع مربع انحرافات توجیه نشده 9253.255 2.442770 آماره F آماره دوربین - واتسون 1.511861 ICMW = 13.252-0.633*MKTVAL + 0.352*FT + 0.023*SALESGRWTH - 0.072*MTB + 2.474*LOSS + 1.59021289511e-11*ZSCORE - 3.605*INV + 0.390*LEVERAGE + [CX=R] منبع :یافته های پژوهشگر t آماره محاسبه شده برای تاثیر پنج متغیر توضیحی: تسعیر نرخ ارز رشد درآمد ارزش بازار بر ارزش دفتری نمرهz و بدهی جاری با بدهی غیر جاری بر دارایی کوچکتر از قدرمطلق مقدار بحرانی 1/71 و سطح معنی داری محاسبه شده آن بزرگتر از 1/18 مشاهده شده است که که بیانگر عدم رد فرضیه صفر این پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 22/ تابستان 1931
199 زهرهحاجيهاوسهيالمحمدحسيننژاد ضعف نقاط بر متغیرها این تاثیر نبودن معنادار بیانگر که است اطمینان %71 سطح در حداقل متغیرها ضعف نقاط تغییرات از %1 حدود که است داده نشان تشخیص ضریب است. داخلی کنترل بااهمیت این نشان تشخیص ضریب مقدار است. تبیین قابل توضیحی متغیر هشت وسیله به داخلی کنترل بااهمیت تاثیر تحقیق پیشینه در بررسی مورد متغیرهای بنابراین است. ضعیف مدل کنندگی تبیین قدرت که است خالصه طور به و تفکیکی به فرضیه هر آزمون نتایج نیز شماره 8 جدول در اند. داشته ایران محیط در اندکی است: شده ارائه داخلی( كنترل اهمیت با ضعف )نقاط وابسته متغیر بر توضیحی متغیرهاي تاثیر آزمون نتايج 5- جدول فرضیه شماره 1 مستقل متغیر نماد MKTVAL FT SALESGRWTH MTB LOSS ZSCORE INV LEVERAGE 2 1 1 8 1 9 3 مستقل متغیر شرکت سرمایه بازار ارزش ارز نرخ تسعیر درآمد رشد دفتری ارزش بر بازار ارزش زیان گزارش ورشکستگی شاخص دارایی کل جمع بر کاال موجودی دارایی بر جاری غیر بدهی با جاری بدهی پژوهشگر :یافتههای منبع آزمون نتايج فرضیه تایید رد رد رد تایید رد تایید رد گیري نتیجه و بحث 7- اساس بر شد. پرداخته داخلی کنترل بااهمیت ضعف نقاط بر گذار تاثیر عوامل بررسی به تحقیق این در بر بازار ارزش درآمد رشد ارز نرخ تسعیر سهام تعداد در سهام قیمت لگاریتم شامل: متغیرها تحقیق ادبیات بر دارایی بر جاری غیر بدهی با جاری بدهی و دارایی کل جمع بر کاال موجودی نمرهz زیان دفتری ارزش گرفت. قرار آزمون مورد داخلی کنترل بااهمیت ضعف نقاط متغیر حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1931 تابستان / 22 شماره آزمون از آمده دست به نتایج طبق قیمت لگاریتم است موثر داخلی کنترل بااهمیت ضعف نقاط بر که را عواملی میتوان تحقیق فرضیههای برد. نام دارایی کل بر کاال موجودی نسبت و شرکت بودن ده زیان سهام تعداد در سهام ضعف نقاظ با شرکت بودن ده زیان و سهام ارزش کاال موجودی بین داد نشان تحقیق این نتایج است )2111( یازوا تحقیق نتایج با مشابه نتیجه این که دارد وجود مثبت رابطه داخلی کنترل بااهمیت شرکتها و دارد قوی داخلی کنترل به نیاز همواره رفتن بین از یا سرقت دلیل به شرکتها در کاال موجودی به سهام بازار باشند. داخلی کنترل در بیشتر ضعف نقاط دارای رود می انتظار همواره باال کاالی موجودی با موجود ضعف سهام بازار میدهد نشان نتایج این میدهد نشان واکنش داخلی کنترل در موجود ضعف نقاط
191 عواملتاثيرگذاربرنقاطضعفبااهميتكنترلداخلي در کنترل داخلی را به رسمیت میشناسد. بازار سهام به نقاط ضعف موجود در کنترل داخلی واکنش منفی نشان می دهد. همچنین شرکتهای کوچکتر که از نظر مالی ضعیف تر و تازه تاسیس هستند و یا رشد درآمد کمتر و دارای زیان هستند دارای نقاط ضعف بیشتر در کنترل داخلی خود هستند. یازوا در تحقیقش به این موضوع اشاره کرد و به این نتیجه رسیده که شرکتهای تازه تاسیس و زیان ده دارای نقاط ضعف بیشتری هستند. نتایج این تحقیق نشان داد شاخص ورشکستگی آلتمن رابطه منفی با نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی دارد که این نتیجه سازگار با نتایج تحقیق دویل و همکاران )2111( نیست. آنها به این نتیجه رسیدند احتمال باالتری از ورشکستگی در شرکتهایی که نقاط ضعف بااهمیت خود را افشا می کنند وجود دارد. طبق تحقیق یان ژانگ ) 2111 (یکی از عوامل تاثیر گذار بر نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی استقالل حسابرسان مستقل است. اشباق اسکافی و همکاران) 2111 ( نشان دادند کیفیت کمیته حسابرسی و تخصص مالی و حسابداری آنها یکی از عوامل تاثیر گذار بر نقاط ضعف کنترل داخلی است. یازوا )2111 1( در تحقیقش به این نتیجه رسید که شرکتهایی که نقاط ضعف کنترل داخلی خود را افشا می کنند باعث آسیب قابل توجهی به شهرت شرکتهایی که تجارت در سطح بین المللی دارند یا به سرعت در حال رشد هستند می شوند. او به این موضوع پی بردند که افشای نقاط ضعف کنترل داخلی اثر مستقیم و منفی بر کیفیت اقالم تعهدی دارد و منجر به خطاهایی در اقالم تعهدی می شود. آنها دریافتند که شرکتهای دارای ضعفهای کنترل داخلی شرکتهایی هستند کوچک پیچیده تر از نظر مالی ضعیفتر و دارای کاهش رشد. طبق نتایج آنها شرکتها با معمالت خارجی بیشتر و رشد کمتر کمتر تمایل دارند نقاط ضعف خود را افشا کنند. با توجه به این نتایج می توان پیشنهاد کاربردی زیر را ارائه داد: 1 -با توجه به نتایج به دست آمده از فرضیه می توان تحقیقاتی در رابطه با سایر عوامل تاثیر گذار بر نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی از جمله استقالل کیمته حسابرسی و حق الزحمه حسابرس انجام داد. همچنین پیشنهادات برای تحقیقات آتی به شرح زیر است: 1 -با توجه به دستور العمل سازمان بورس در رابطه با مسئولیت هیئت مدیره نسبت به استقرار و به کارگیری کنترلهای داخلی مناسب و اثربخش به منظور دستیابی به اهداف شرکت تحقیقات آتی می تواند در رابطه با ویژگیهای یک سیستم اثر بخش کنترل داخلی باشد. 2- با توجه به نتایج به دست آمده از تحقیقات محققین در ایران در خصوص این موضوع که کنترلهای داخلی موثر این اطمینان را میدهد که واحد تجاری میتواند به اهدافش برسد برای رسیدن به این هدف باید اطمینان حاصل شود که گزارشهای کنترل داخلی قابل اعتماد هستند. تحقیقات آتی می تواند به بررسی کنترلهای داخلی قوی و رابطه آن با پیشبرد اهداف سازمان بپردازد و بررسی این موضوع که آیا بین ضعفهای کنترل داخلی و اثر بخشی کنترلهای داخلی و برنامههای خرد و کالن شرکت رابطه وجود دارد یا خیر. 1 -در ایران تحقیقی که به دسته بندی نقاط ضعف بااهمیت کنترل داخلی که در گزارش حسابرس و بازرس قانونی افشا میشود انجام نشده یعنی اینکه این نقاط ضعف کنترل داخلی به دو دسته نقاط ضعف بااهمیت در سطح حساب و سطح پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 22/ تابستان 1931
191 زهرهحاجيهاوسهيالمحمدحسيننژاد به ضعف نقاط تفکیک که است آن آتی تحقیقات انجام منظور به فرارو رویکرد یک لذا نشده تفکیک شرکت شود. انجام شرکت سطح و حساب سطح منابع فهرست )1 )2 )1 )1 )8 )1 )9 )3 )7 بانکی.انتشارات واحدهای در داخلی کنترل نظامهای برای چارچوبی )1138( عبدالمهدی تژاد ارجمند و بانکی مطالعاتی المللی گروه بین حسابهای تسویه بانک در مستقر بال بانکداری بر نظارت کمیته صص 1-11. اعتباری موسسات و بانکها بر نظارت کل اعتباری مدیریت سوم نشر اول چاپ یکپارچه" جلد چارچوب داخلی کنترل )1199(" کیهان امیرومهام نسب پوریا حسابرسی. سازمان صص 1-8. حسابرس شماره 18.مجله " اوکسلی - ساربینز "قانون )1138( اسماعیل جواهری ریسک". بر مبتنی حسابرسی رویکرد در کنترل و ذاتی خطر رابطه "بررسی )1137( زهره حاجیها 2 صص 78-121. مالی شماره حسابداری پژوهشی علمی فصلنامه با داخلی کنترلهای گزارش "رابطه )1138( غالمحسین ملکشاه نتایج تقی و یحیی یگانه حساس 11 صص 1-11. شماره حسابداری مطالعات فصلنامه کنندگان" استفاده گیری تصمیم )1131( حسین زارعی 119 صص 1-1. شماره حسابدار مجله شرکتها" داخلی کنترلهای ضعف نقاط توصیفی-تحلیلی "بررسی نشریه داخلی" کنترلهای و حسابداری اطالعاتی "سیستمهای )1131( فر کاوه آذین و صابر شعری حسابدار شماره 131 صص 1-7. 219 شماره 8 حسابداری دانشنامه امروز" تا گذشته از داخلی "کنترلهای )1171( رضا قنبریان صص 1-8. )1131( ابراهیم پژوه نعمت 1-8. 181 صص حسابدار شماره نشریه داخلی" کنترل استقرار موانع و "نارساییها < بهادار" > www.irbourse.com و اوراق بورس داخلی کنترل ) 1171 ( "دستورالعمل وفادار عباس 11( 11) Ashbaugh-Skaife, H., Collins, D., & Kinney, W,(2007), The Discovery and Reporting of Internal Control Deficiencies Prior to SOX-Mandated Audits. Journal of Accounting and Economics, NO 44., PP.166 192. 12) Balsam. Steven, Wei Jiang, Bo Lu,(2012), Equity Incentives and Internal Control Weaknesses November 15, NO 48.,PP.1-34. 13) Baltaci. Mustafa and Serdar Yilmaz,(2006), Keeping an Eye on Sub-national Governments: Internal Control and Audit at Local Levels, world Bank Institute,Washington.D.C,PP1-35 14) Beneish. Messod Daniel, Mary Brooke Billings, Leslie Davis Hodder,(2006), Internal Control Weaknesses and Information Uncertainty. NO 62.,PP.1-35. 15) Brown.Kareen E., Jee-Hae Lim,(2012), The Effect of Internal Control Deficiencies on the Usefulness of Earnings in Executive Compensation. University of Waterloo., NO13, PP1-13. 16) Bédard. Jean,(2006), Sarbanes Oxley Internal Control Requirements and Earnings Quality. Working paper. Laval University,PP.1-41. حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1931 تابستان / 22 شماره
192 عواملتاثيرگذاربرنقاطضعفبااهميتكنترلداخلي 17) Chan. Kam C, Barbara R. Farrell, Picheng Lee,(2005), Earnings Management and Return- Earnings, Association of Firms Reporting Material Internal Control Weaknesses Under Section 404 of the Sarbanes-Oxley Act. June 15,PP.1-35. 18) Doyle, J., Ge, W., & McVay, S,(2007), Determinants of Weaknesses in Internal Control over Financial Reporting. Journal of Accounting and Economics, NO 44,PP.193 223. 19) Doyle. Jeffrey, Weili Ge,. Sarah McVay (2006) Determinants of Weaknesses in Internal Control over Financial Reporting. Utah State University, University of Washington, New York University, NO 49,PP.10-49. 20) Hammersley. Jacqueline S, Linda A. Myers, Catherine Shakespeare,(2008), Market Reactions to the Disclosure of Internal Control Weaknesses and to the Characteristics of those Weaknesses under Section 302 of the Sarbanes Oxley Act of 2002, Review of Accounting Studies.PP.1-42. 21) Hoitash,U.,Hoitash,R.,& Johnstone. K,(2011), Internal Control Material Weaknesses and CFO Compensation", Working paper. Madison: University of Wisconsin, NO 57,PP.1-31. 22) Lambert, R., & Larcker, D,(1987), An analysis of the use of accounting and market measures of performance in executive compensation contracts. Journal of Accounting Research, NO 25,PP.85 125. 23) McMullen,D.A.,K.Raghunandan.and D.V.Rama,(1996), Internal control reports and financial reporting problems. Accounting Horizons,December 10,PP.67-75. 24) Standards for Internal Control in the Federal Government,(1999), United States General Accounting Office (GAO),November,PP.1-4. 25) Yazawa, Kenichi,(2010), Why Don t Japanese Companies Disclose Internal Control Weakness? : Evidence from J-SOX Mandated Audits. Aoyama Gakuin University, NO 32, PP.2-11. 26) Yan Zhang, Jian Zhou, and Nan Zhou, (2006), Audit Committee Quality, Auditor Independence, and Internal Control Weaknesses. NO 39, PP.2-29. يادداشتها 1. Internal Control Material Weaknesses 2. Sarbanes Oxley 3. Lambert et al. 4. Abdel Khalik 5. McMullen et al. 6. Standards for Internal Control in the Federal Government 7. Baltaci and Yilmaz 8. Skaife, Collins & Kinney 9. Inquiry 10. Analyzing flowcharts 11. Reading documentation 12. Walk-throughs 13. Brown, Lim 14. Balsam, Jiang, Lu 15. Hoitash, Hoitash, & Johnstone 16. Yazawa 17. Hammersley, Myers, Shakespeare 18. Ge, Ge & McVay 19. Zhang, Jian Zhou, and Nan Zhou 20. Bédard 21. Doyle, Ge & McVay 22. Beneish, Billings, Hodder پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 22/ تابستان 1931
197 زهرهحاجيهاوسهيالمحمدحسيننژاد 23. Chan,.Farrell, Lee 24. Fforeign currency translation 25. Growth in revenue 26. Altman's Z-Score 27. Inventory 28. Skaife et al. 29. Pooled 30. Panel 31. SPSS And Eviews 32. Chow 33. Fixed Effects Model 34. Random Effects Model 35. Hausman حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1931 تابستان / 22 شماره