Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 20 Ιουλίου 2015 (OR. en) 10995/15 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: με ημερομηνία: 20 Ιουλίου 2015 Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες CFSP/PESC 414 COPS 231 ENER 282 ENV 491 COMER 103 CLIMA 83 αριθ. προηγ. εγγρ.: 10993/15 CFSP/PESC 413 COPS 230 ENER 281 ENV 490 COMER 102 CLIMA 82 Θέμα: Σχέδιο συμπερασμάτων του Συμβουλίου σχετικά με την ενεργειακή διπλωματία Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την ενεργειακή διπλωματία όπως εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο (Εξωτερικές Υποθέσεις) στις 20 Ιουλίου 2015. 10995/15 ΑΝ/γπ 1
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την ενεργειακή διπλωματία Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, 20 Ιουλίου 2015 1. Στην ανακοίνωση με τίτλο «Στρατηγική πλαίσιο για μια ανθεκτική Ενεργειακή Ένωση με μακρόπνοη πολιτική για την κλιματική αλλαγή» της 25ης Φεβρουαρίου 2015 και στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 19ης-20ής Μαρτίου 2015 αναγνωρίζεται η σημασία της εξωτερικής διάστασης της Ενεργειακής Ένωσης. Οι στόχοι της Ενεργειακής Ένωσης μπορούν να επιτευχθούν μόνο αν η εξωτερική και η εσωτερική διάσταση της ενεργειακής πολιτικής, ιδίως μια πλήρως λειτουργική εσωτερική αγορά ενέργειας, ενισχύονται αμοιβαία. 2. Οι στόχοι της ενωσιακής πολιτικής που καθορίζονται στην Ενεργειακή Ένωση της ΕΕ θα πρέπει να στηρίζονται από μια συνεκτική ενωσιακή δράση στην εξωτερική και την ενεργειακή πολιτική, λαμβάνοντας υπόψη τις γεωπολιτικές εξελίξεις. Το Συμβούλιο, σύμφωνα με τον χάρτη πορείας εφαρμογής της Ενεργειακής Ένωσης και αξιοποιώντας την υπάρχουσα δέσμευση της ΕΕ στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής όσον αφορά τη σχετική με την ενέργεια και το κλίμα διπλωματία, δέχεται με ικανοποίηση, ως βάση για τις περαιτέρω εργασίες, το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ενεργειακή διπλωματία, ως έχει στο παράρτημα, το οποίο παρουσιάζουν από κοινού η Ύπατη Εκπρόσωπος και η Επιτροπή. Επίσης επαναλαμβάνει το δικαίωμα των κρατών μελών να αποφασίζουν σχετικά με το ενεργειακό τους μίγμα. Το Συμβούλιο καλεί την Ύπατη Εκπρόσωπο και την Επιτροπή να εξασφαλίσουν την παρακολούθηση του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την ενεργειακή διπλωματία, σε στενή διαβούλευση και συντονισμό με τα κράτη μέλη και σύμφωνα με τους αντίστοιχους ρόλους και τις αρμοδιότητές τους όπως ορίζονται στις Συνθήκες. 10995/15 ΑΝ/γπ 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
3. Πιο συγκεκριμένα, το Συμβούλιο καλεί την Ύπατη Εκπρόσωπο και την Επιτροπή, παράλληλα με την εξασφάλιση της συνοχής με τη διπλωματία της ΕΕ για το κλίμα, να ενισχύσουν τη στρατηγική καθοδήγηση σχετικά με την ενεργειακή διπλωματία, ιδίως μέσω τακτικής συνεργασίας με το Συμβούλιο και τα σχετικά προπαρασκευαστικά όργανά του να προχωρήσουν στην καθιέρωση νέας συνεργασίας και διαλόγων για την ενέργεια και να αναπτύξουν περαιτέρω όσους υφίστανται ήδη, ιδίως για τη στήριξη των προσπαθειών και των πρωτοβουλιών διαφοροποίησης της ΕΕ που προάγουν τις αγορές βιώσιμης ενέργειας να στηρίξουν τους στόχους βελτίωσης της παγκόσμιας ενεργειακής αρχιτεκτονικής και των πολυμερών πρωτοβουλιών και να διατυπώσουν συγκεκριμένες προτάσεις για κοινά μηνύματα της ΕΕ όσον αφορά την ενεργειακή διπλωματία, προκειμένου να ενισχυθεί περαιτέρω η ικανότητα της ΕΕ να εκφράζεται με μία φωνή, σεβόμενη πλήρως το γεγονός ότι είναι μέλος διεθνών οργανισμών, καθώς και τους κανόνες τους. 4. Το Συμβούλιο θεωρεί ότι τα ακόλουθα θέματα αποτελούν βασικές προτεραιότητες για την παρακολούθηση του σχεδίου δράσης: Διαφοροποίηση των πηγών, των προμηθευτών και των οδών εφοδιασμού: η διπλωματική στήριξη πρέπει να επικεντρωθεί στον Νότιο Διάδρομο φυσικού αερίου, τον Νότιο Καύκασο και την Κεντρική Ασία στις στρατηγικές δυνατότητες της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου στην ευρωμεσογειακή ενεργειακή συνεργασία στη νότια γειτονία στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής στις νέες πηγές ενέργειας στη Βόρεια και τη Νότια Αμερική, την Αφρική και την Αυστραλία, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). 10995/15 ΑΝ/γπ 3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Εταιρικές σχέσεις και διάλογοι στον τομέα της ενέργειας: τα μέσα και οι δίαυλοι εξωτερικής πολιτικής για τη συνεργασία θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να δημιουργηθούν δυνατότητες σύμπραξης με ολοένα και πιο σημαντικές χώρες παραγωγής και διαμετακόμισης, ιδίως στη γειτονία μας, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης να εξασφαλιστεί, σύμφωνα με τους εν εξελίξει τριμερείς διαλόγους, ο μακροπρόθεσμος ενεργειακός εφοδιασμός και η διαμετακόμιση μέσω της Ουκρανίας, επίσης στο πλαίσιο ενδεχόμενων νέων έργων υποδομής, καθώς και να ενισχυθεί περαιτέρω η Ενεργειακή Κοινότητα, ιδίως με την προώθηση ενεργειακών μεταρρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής απόδοσης, σε όλα τα μέλη της με καθιερωμένους βασικούς εταίρους της ΕΕ όπως οι ΗΠΑ, η Νορβηγία και ο Καναδάς, καθώς και άλλους κύριους συνομιλητές, ιδίως την Κίνα, την Ινδία, τη Βραζιλία και άλλες σημαντικές χώρες, ιδιαίτερα όσες προσδιορίζονται στη στρατηγική πλαίσιο για την Ενεργειακή Ένωση. Όταν ωριμάσουν οι συνθήκες, η ΕΕ θα προχωρήσει ανάλογα στον επαναπροσδιορισμό της ενεργειακής σχέσης με τη Ρωσία, με βάση ισότιμους όρους ως προς το άνοιγμα της αγοράς, τον θεμιτό ανταγωνισμό, την προστασία του περιβάλλοντος και την ασφάλεια, προς το αμοιβαίο συμφέρον και των δύο πλευρών. Οι εταιρικές σχέσεις και οι διάλογοι στον τομέα της ενέργειας θα πρέπει να χαρακτηρίζονται από συνοχή με τους σχετικούς στόχους εξωτερικής πολιτικής συμπεριλαμβανομένων των στόχων για το κλίμα και να προάγουν τις ασφαλείς και βιώσιμες τεχνολογίες χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και ενεργειακής απόδοσης, μεταξύ άλλων έχοντας κατά νου τις επιχειρηματικές ευκαιρίες για εταιρείες της ΕΕ. Θα πρέπει επίσης να εξασφαλίζουν την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών να εξερευνούν και να αναπτύσσουν τους φυσικούς πόρους τους. Πυρηνική ασφάλεια: η ΕΕ είναι προσηλωμένη στην προώθηση και τη συνεχή βελτίωση του ύψιστου επιπέδου προτύπων σε τρίτες χώρες. Ενεργειακή αρχιτεκτονική και πολυμερείς πρωτοβουλίες: η ενεργειακή διπλωματία της ΕΕ θα πρέπει να στηρίζει τη στρατηγική συνεργασία με τη σχετική ενεργειακή αρχιτεκτονική και τις κύριες πολυμερείς πρωτοβουλίες που αφορούν την ενέργεια, όπως οι σχετικές πρωτοβουλίες των G7/G20 και του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένης της SE4ALL και των στόχων για τη βιώσιμη ανάπτυξη μετά το 2015, η πρωτοβουλία σύνδεσης του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, ο εκσυγχρονισμός και οι διαδικασίες προβολής του Χάρτη Ενέργειας και οι προσπάθειες του IRENA να προωθήσει την ανανεώσιμη ενέργεια. 5. Το Συμβούλιο καλεί την Ύπατη Εκπρόσωπο και την Επιτροπή να υποβάλλουν τακτικά εκθέσεις σχετικά με την πρόοδο στην παρακολούθηση του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την ενεργειακή διπλωματία. 10995/15 ΑΝ/γπ 4 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Παράρτημα του ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ Σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ενεργειακή διπλωματία 1. Ενίσχυση της στρατηγικής καθοδήγησης μέσω τακτικής συνεργασίας υψηλού επιπέδου Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων θα συνεχίσει να συμμετέχει σε τακτικές στρατηγικές συνομιλίες για την ενεργειακή διπλωματία ώστε να βελτιωθεί η κοινή ανάλυση και να συμφωνηθούν από κοινού ενέργειες και μηνύματα, ιδίως για να στηριχθούν οι εξωτερικές πτυχές της Ενεργειακής Ένωσης. Προκειμένου να διευκολυνθεί η δέσμευση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, μπορούν να ετοιμαστούν ad hoc έγγραφα για την καθοδήγηση των συζητήσεων σχετικά με τα κύρια ενεργειακά ζητήματα που θα μπορούσαν να ωφεληθούν από ισχυρή, ενοποιημένη διπλωματική στήριξη της ΕΕ, καθώς και για τις παγκόσμιες εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας με σημαντικό εξωτερικό και γεωπολιτικό αντίκτυπο. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ολόκληρο το φάσμα μέσων εξωτερικής πολιτικής, οι σχετικοί με το κλίμα στόχοι, η ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς, οι στόχοι για την προσέγγιση των αγορών, η συνεργασία στην έρευνα, το εμπόριο και τα μέσα αναπτυξιακής συνεργασίας. 2. Καθιέρωση και περαιτέρω ανάπτυξη συνεργασίας και διαλόγων στον τομέα της ενέργειας Πρέπει να συνεχιστούν οι εργασίες ώστε να βελτιωθούν οι υπάρχουσες συνεργασίες και συνομιλίες στον τομέα της ενέργειας και να καθιερωθούν νέες, με ολοένα και περισσότερο σημαντικές χώρες ή περιοχές παραγωγής, χώρες ή περιοχές διαμετακόμισης, κράτη της γειτονίας καθώς και μείζονες παγκόσμιους και περιφερειακούς στρατηγικούς εταίρους και συνομιλητές. Αν το επιτρέψουν οι συνθήκες η ΕΕ θα μπορούσε επίσης να εξετάσει το ενδεχόμενο επαναπροσδιορισμού της ενεργειακής σχέσης με τη Ρωσία. 10995/15 ΑΝ/γπ 5 Παράρτημα του ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ
Η εξωτερική πολιτική θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προτεραιότητα σε εταίρους και πρωτοβουλίες που είναι ζωτικής σημασίας για τις προσπάθειες της ΕΕ να ενισχύσει τη διαφοροποίηση των ενωσιακών πηγών, προμηθευτών και οδών εφοδιασμού ενέργειας, όπως προσδιορίζεται στην ανακοίνωση για την Ενεργειακή Ένωση, ιδίως στη γειτονία μας (π.χ. Νότιος Διάδρομος φυσικού αερίου, ευρωμεσογειακή ενεργειακή συνεργασία, περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, Ενεργειακή Κοινότητα). Θα πρέπει επίσης να στηρίξει πρωτοβουλίες που προωθούν τις αγορές βιώσιμης ενέργειας σε χώρες-εταίρους και σε σημαντικές τρίτες χώρες, βάσει της ενωσιακής τεχνογνωσίας χρησιμοποιώντας ασφαλείς και βιώσιμες τεχνολογίες χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών και συστημικών λύσεων, μεταξύ άλλων με πρωτοβουλίες όπως το «Σύμφωνο των Δημάρχων» και οι «Έξυπνες πόλεις». Οι προσπάθειες στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής θα πρέπει επίσης να επικεντρωθούν στη δημιουργία επιχειρηματικών ευκαιριών σε τρίτες χώρες και μαζί με αυτές, μεταξύ άλλων με την αύξηση της ευαισθητοποίησης των τρίτων χωρών όσον αφορά τον ηγετικό ρόλο της ΕΕ στις ενεργειακές τεχνολογίες και με τη βοήθεια στην προώθηση της εξαγωγής ενεργειακής τεχνολογίας και τεχνογνωσίας, ιδίως τις ασφαλείς και βιώσιμες τεχνολογίες χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών που συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την παγκόσμια οικονομία, ιδιαίτερα τις τεχνολογίες ανανεώσιμης ενέργειας και ενεργειακής απόδοσης. Θα πρέπει να εξασφαλιστεί η πλήρης συνοχή των διαλόγων για την ενέργεια με τους σχετικούς διαλόγους στους τομείς της πολιτικής και της ασφάλειας, το σχέδιο δράσης για τη διπλωματία στον τομέα του κλίματος, καθώς και άλλα μέσα εξωτερικής πολιτικής όπως η αναπτυξιακή βοήθεια και το εμπόριο. Οι διάλογοι για την ενέργεια θα πρέπει, όταν κρίνεται σκόπιμο, να περιλαμβάνουν συζητήσεις με θέμα τις παγκόσμιες και τις περιφερειακές εξελίξεις όσον αφορά την ενεργειακή ασφάλεια, λαμβάνοντας δε υπόψη, όπου είναι δυνατόν, τις ιδιαιτερότητες και τις υπάρχουσες σχετικές δεσμεύσεις των κρατών μελών της ΕΕ. Οι σχετικοί χρηματοδοτικοί πόροι και τα μέσα, όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Γειτονίας, ο Μηχανισμός Προενταξιακής Βοήθειας, το Μέσο Εταιρικής Σχέσης και ο Μηχανισμός Αναπτυξιακής Συνεργασίας/«Παγκόσμια δημόσια αγαθά και προκλήσεις» θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη στήριξη των διαλόγων για την ενέργεια και των διπλωματικών πρωτοβουλιών κατά περίπτωση. Στο πλαίσιο των μέσων αυτών θα μπορούσαν να αναπτυχθούν ειδικά έργα για να καταστεί δυνατή η στοχευμένη στήριξη από εμπειρογνώμονες στους διαλόγους για την ενέργεια, τις εμπορικές διαπραγματεύσεις, τις πολιτικές ενεργειακής διαφοροποίησης και την προώθηση του μετασχηματισμού των ενεργειακών συστημάτων σε οικονομίες με χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές. 10995/15 ΑΝ/γπ 6 Παράρτημα του ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ
3. Στήριξη των προσπαθειών να βελτιωθεί η παγκόσμια ενεργειακή αρχιτεκτονική και οι πολυμερείς πρωτοβουλίες Θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν οι προσπάθειες καθορισμού κοινών ενωσιακών θέσεων σε πολυμερείς θεσμούς και πλαίσια σχετικά με την ενέργεια. Ιδιαίτερη στήριξη θα πρέπει να δοθεί στην ενδυνάμωση των υφιστάμενων πολυμερών θεσμών και πλαισίων σχετικά με την ενέργεια που έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην εξωτερική πολιτική. Οι προσπάθειες αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν στήριξη για τον εκσυγχρονισμό του Χάρτη Ενέργειας, την πρωτοβουλία σύνδεσης του ΔΟΕ, τη μεταρρύθμιση της Ενεργειακής Κοινότητας, την περαιτέρω ανάπτυξη του IRENA καθώς και τις σχετικές πρωτοβουλίες στο πλαίσιο των G7/G20 και του ΟΗΕ (π.χ. SE4ALL), συμπεριλαμβανομένων των στόχων για τη βιώσιμη ανάπτυξη μετά το 2015. Θα πρέπει επίσης να διασφαλιστεί η συνοχή της εξωτερικής πολιτικής με τις πρωτοβουλίες που αφορούν την ενέργεια ώστε να στηριχθεί ένα σταθερό, ευνοϊκό προς τον ανταγωνισμό και βιώσιμο παγκόσμιο σύστημα διακυβέρνησης για το εμπόριο και τις επενδύσεις στην ενέργεια σε διμερή και πολυμερή πλαίσια (π.χ. συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών, ΠΟΕ). 4. Ενίσχυση των κοινών μηνυμάτων και των δυνατοτήτων ενεργειακής διπλωματίας Πρέπει να γίνουν συστηματικές προσπάθειες ώστε η ΕΕ να εκφράζεται με μία φωνή σε ό,τι αφορά τα μείζονα ενεργειακά ζητήματα τόσο στις διμερείς σχέσεις όσο και στα πολυμερή πλαίσια. Πρέπει να χρησιμοποιηθεί ολόκληρο το φάσμα μέσων εξωτερικής πολιτικής προκειμένου να στηριχθεί η προώθηση κοινών μηνυμάτων και «αφηγημάτων» όσον αφορά τις βασικές προτεραιότητες και προκλήσεις για την ενεργειακή διπλωματία της ΕΕ. Το έργο του δικτύου εμπειρογνωμόνων για την ενεργειακή διπλωματία της ΕΕ θα πρέπει να εξακολουθήσει να αποτελεί μια πλατφόρμα ανταλλαγών σχετικά με την ενεργειακή διπλωματία. Θα πρέπει να εξασφαλιστεί ο συντονισμός με άλλες σχετικές ομάδες (π.χ. τη στρατηγική ομάδα για τις διεθνείς ενεργειακές σχέσεις) προκειμένου να αξιοποιηθούν οι συνέργειες και να αποφευχθούν οι αλληλοεπικαλύψεις. 10995/15 ΑΝ/γπ 7 Παράρτημα του ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ
Οι εμπειρογνώμονες για την ενεργειακή διπλωματία της ΕΕ θα συντονιστούν επιτόπου με τους εμπειρογνώμονες για τη διπλωματία της ΕΕ στον τομέα του κλίματος και τα δίκτυά τους, ώστε να βελτιωθεί η κατάλληλη προσαρμογή με βάση τις συνθήκες και η αλληλουχία των διαφόρων μηνυμάτων και των συγκεκριμένων δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης. Βάσει της εν εξελίξει χαρτογράφησης της ενεργειακής διπλωματίας της ΕΕ, οι συστάσεις θα πρέπει να βελτιώσουν τη συνοχή και την αποτελεσματικότητα των δυνατοτήτων ενεργειακής διπλωματίας των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών της ΕΕ, όπως τα μέτρα για τη βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών και της υποβολής εκθέσεων προς και από τις αντιπροσωπίες ή τις πρεσβείες σε τρίτες χώρες, καθώς και τα περαιτέρω στοιχεία για την εμβάθυνση της ενεργειακής συνεργασίας με τρίτες χώρες. Η αλληλεπίδραση με ανεξάρτητες δεξαμενές σκέψης, τον ακαδημαϊκό κόσμο και την ενεργειακή βιομηχανία θα πρέπει επίσης να βελτιωθεί και να ενθαρρυνθεί περαιτέρω με σκοπό να γίνουν περισσότερο κατανοητές οι πολιτικές συνέπειες των εξελίξεων και των τάσεων στον τομέα της ενέργειας. Θα πρέπει να επιδιωχθεί στενός συντονισμός με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (ιδίως την ΕΚΤ και την ΕΤΑΑ) όσον αφορά την προετοιμασία και τη χρηματοδότηση έργων ενεργειακής υποδομής στα κράτη μέλη και σε γειτονικές χώρες. Το σχέδιο δράσης για την ενεργειακή διπλωματία θα πρέπει να υλοποιηθεί από την Ύπατη Εκπρόσωπο, την Επιτροπή και τα κράτη μέλη, σύμφωνα με τους αντίστοιχους ρόλους και τις αποστολές τους όπως ορίζονται στις Συνθήκες. 10995/15 ΑΝ/γπ 8 Παράρτημα του ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ