ΤΓΦΡΟΝΗ ΦΡΗΜΑΣΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ

ΤΓΦΡΟΝΗ ΦΡΗΜΑΣΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ

ΒΑΙΛΗ Γ. ΠΟΛΤΜΕΝΗ ΤΓΦΡΟΝΗ ΦΡΗΜΑΣΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ

ΑΥΙΕΡΨΝΕΣΑΙ ΣΟΤ ΓΟΝΕΙ ΜΟΤ ΜΑΙΡΗ ΚΑΙ ΓΙΨΡΓΟ ΠΟΛΤΜΕΝΗ

ΠΡΟΛΟΓΟ... 19 Λίγα λϋγια για σην ελληνική οπολογία 24 1 ΕΙΑΓΨΓΙΚΕ ΈΝΝΟΙΕ... 29 1.1 Ειςαγψγή 29 1.2 όνσομη ιςσοπική αναδπομή 30 1.3 Σο πεδίο και οι φπήςσερ σηρ Φπημασοοικονομικήρ 36 1.4 Φπημασοοικονομική Διοίκηςη σηρ Επιφείπηςηρ 38 1.5 Επενδόςειρ 40 1.6 Κέπδη και σαμειακά διαθέςιμα 42 1.7 Ο ιςολογιςμϋρ 44 1.8 Απϋδοςη σηρ επιφείπηςηρ 49 1.9 Απϋδοςη ιδίψν κευαλαίψν 52 1.10 Η Νεοκλαςική πποςέγγιςη ςση φπημασοοικονομική 56 1.11 Λεισοτπγική μϋφλετςη 61 1.12 Η θεψπία σηρ επιφείπηςηρ 65 1.13 Πποβλήμασα Εκπποςύπηςηρ (Principal - Agent problems) 66 1.14 Κίνδτνορ αήθοτρ ςτμπεπιυοπάρ (moral hazard) 69 2 ΕΠΙΣΟΚΙΑ ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΜΟ... 71

~ 8 ~ 2.1 Ειςαγψγή 71 2.2 όμβολα κευαλαίοτ 72 2.3 Απλϋρ Σοκιςμϋρ 73 2.4 Ανασοκιςμϋρ (compound interest) 75 2.5 τφνϋσησα ανασοκιςμοό 78 2.6 Ονομαςσικϋ επισϋκιο και ππαγμασική απϋδοςη 82 2.7 τνσελεςσήρ πποεξϋυληςηρ (Discount Factor) 85 2.8 τφνϋσησα πποεξϋυληςηρ 89 2.9 τνεφήρ ανασοκιςμϋρ 92 2.11 Ημεπήςιο επισϋκιο πιςσψσικύν καπσύν (Daily Periodic Rate, DPR) 96 2.12 Σακσικέρ δϋςειρ (Ράνσερ) 98 2.13 Δϋςειρ για πάνσα (perpetuities) 102 2.14 Σοκοφπεψλτσικοί πίνακερ (amortization schedules) 106 3 ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΑ ΔΑΝΕΙΑ... 113 3.1 Εκδϋσερ ομολϋγψν 115 3.2 Φαπακσηπιςσικά ομολϋγψν 118 3.3 Οι πληπψμέρ σοτ ομολϋγοτ 120

~ 9 ~ 3.4 Ομϋλογα με δικαίψμα κλήςηρ (callable bonds) 125 3.5 Ομϋλογα με Ρήσπα Απϋςβεςηρ (sinking fund) 127 3.6 Αποσίμηςη Ομολϋγψν 129 3.7 Έκπσψςη ομολϋγοτ (price discount) 133 3.8 Σπέφοτςα Απϋδοςη ομολϋγοτ (current yield) 136 3.9 Απϋδοςη ςση λήξη ομολϋγοτ (yield to maturity) 143 3.10 Αποδϋςειρ ομολϋγψν 150 3.11 Διαφείπιςη κινδόνοτ επισοκίψν 151 3.12 Δέλσα επισοκίψν 154 3.13 Διάπκεια (duration) 158 3.14 Κτπσϋσησα 160 3.15 Καμπόλη επισοκίψν 162 3.16 Πποθεςμιακά επισϋκια 164 3.17 Πποθεςμιακά επισϋκια ςε ςτνεφή φπϋνο 168 4 ΚΟΙΝΕ ΜΕΣΟΦΕ... 171 4.1 όμβολα κευαλαίοτ 172 4.2 Γνψπίςμασα κοινύν μεσοφύν 173 4.3 Μεσοφέρ Ειςηγμένερ ςε οπγανψμένερ αγοπέρ 175

~ 10 ~ 4.4 Ρετςσϋσησα 177 4.5 Η Επισποπή Κευαλαιαγοπάρ 178 4.6 Αποσίμηςη μεσοφύν 180 4.7 Μεπίςμασα και Αποσίμηςη μεσοφήρ 182 4.8 Διηνεκείρ δϋςειρ 184 4.9 Διηνεκείρ δϋςειρ με αόξηςη 186 4.10 Εσαιπείερ με ςσαθεπή ανάπστξη 188 4.11 Απϋδοςη ςσα ίδια κευάλαια και ανάπστξη 189 4.12 Μεσοφέρ ειςοδήμασορ (income stocks) 191 4.13 Φπημασοοικονομική μϋφλετςη 196 4.14 Μϋφλετςη και φπεψκοπία 202 4.15 σαθμικϋ κϋςσορ κευαλαίοτ (Weighted Average Cost of Capital) 204 4.16 Αόξηςη Μεσοφικοό Κευαλαίοτ (rights issue) 210 4.17 Αξιολϋγηςη εξαγοπάρ επιφείπηςηρ (Mergers and acquisitions) 215 4.18 Εξαγοπά με έκδοςη νέψν μεσοφύν 218 4.19 τνέπγειερ 221

~ 11 ~ 4.20 Πποςδιοπιςμϋρ σοτ ελάφιςσοτ λϋγοτ ανσαλλαγήρ μεσοφύν 222 4.21 Πποςδιοπιςμϋρ σοτ μέγιςσοτ λϋγοτ ανσαλλαγήρ (λ 1) 224 4.22 τγφψνεόςειρ με διαυοπεσικά Ρ/Ε 226 4.23 Εόπεςη σοτ λϋγοτ ανσαλλαγήρ μεσοφύν για εξαγοπά 227 5 ΘΕΨΡΙΑ ΕΠΕΝΔΤΕΨΝ (THEORY OF INVESTMENTS). 231 5.1 Ειςαγψγή 231 5.2 Φαπσουτλάκια 232 5.3 Απϋδοςη φαπσουτλακίοτ (portfolio return) 234 5.4 Λογαπιθμική απϋδοςη (logarithmic return) 236 5.5 Ππαγμασικέρ και λογαπιθμικέρ αποδϋςειρ 238 5.6 Επενδόςειρ με μϋφλετςη 243 5.7 Ανοικσέρ πψλήςειρ 254 5.8 Θεψπία Φπηςιμϋσησαρ (Utility theory) 260 5.9 Απουτγή σοτ κινδόνοτ (Risk Aversion) 261 5.10 Ππιμ κινδόνοτ (Risk premium) 263 5.11 Βέλσιςση επένδτςη ςε καθεςσύρ αβεβαιϋσησαρ (Optimal investments under uncertainty) 269 5.12 Αςυαλέρ Ιςοδόναμο (Certainty Equivalent) 274

~ 12 ~ 5.13 Βαθμϋρ Απέφθειαρ Κινδόνοτ (Risk Aversion Coefficient) 277 5.14 Επένδτςη και κίνδτνορ 285 6 ΘΕΨΡΙΑ ΦΑΡΣΟΥΤΛΑΚΙΟΤ... 291 6.1 Οικονομικέρ ςτγκτπίερ (states of the economy) 292 6.2 τςφέσιςη αποδϋςεψν (return correlation) 294 6.3 Διακόμανςη φαπσουτλακίοτ (portfolio variance) 297 6.4 Μεσοφέρ με απνησική ςτςφέσιςη βοηθοόν ςση μείψςη κινδόνοτ 301 6.5 Διαυοποποίηςη φαπσουτλακίοτ (portfolio risk diversification) 307 6.6 Θεψπία φαπσουτλακίοτ (Mean-Variance analysis) 310 6.7 Γεψμεσπικϋρ σϋπορ φαμηλήρ διακόμανςηρ (mean-variance frontier) 313 6.8 Φαπσουτλάκια φαμηλήρ διακόμανςηρ (frontier portfolios) 317 6.9 Φαπσουτλάκιο ελάφιςσηρ διακόμανςηρ (global minimum variance portfolio) 324 6.10 Παπάδειγμα: Απλή Ανάλτςη Διεθνοόρ φαπσουτλακίοτ 328 6.11 Θεύπημα σοτ Μοναδικοό Φαπσουτλακίοτ (single fund theorem) 335 6.12 Εόςσοφη Ετθεία (Capital Market line) 338

~ 13 ~ 6.13 Ππιμ κινδόνοτ (risk premium) 341 6.14 Κλαςικϋ Μονσέλο Αποσίμηςηρ (Capital Asset Pricing Model) 343 6.15 Κίνδτνορ αγοπάρ 346 6.16 Έκθεςη ςε κίνδτνο αγοπάρ 350 6.17 Βήσα φαπσουτλακίοτ 354 6.18 Κευαλαιακή διάπθπψςη και βήσα 356 7 ΕΙΑΓΨΓΗ ΣΑ ΠΑΡΑΓΨΓΑ (DERIVATIVE SECURITIES) 361 7.1 Ειςαγψγή 361 7.2 όμβολα κευαλαίοτ 362 7.3 Είδη παπαγύγψν 363 7.4 Πποθεςμιακέρ ππάξειρ 365 7.5 Η ανάγκη για στποποίηςη σψν ςτμβάςεψν 370 7.6 τμβϋλαια μελλονσικήρ εκπλήπψςηρ 374 7.7 Πεπιθύπιο αςυάλιςηρ για ςτμβϋλαια μελλονσικήρ εκπλήπψςηρ (ΜΕ) 376 7.8 Ανσιςσάθμιςη κινδόνοτ με ΜΕ 386 7.9 Βαςικϋρ κίνδτνορ ανσιςσάθμιςηρ 389

~ 14 ~ 7.10 Βέλσιςσορ λϋγορ ανσιςσάθμιςηρ 391 7.11 Repos επί μεσοφύν 394 7.12 Ειςαγψγή ςσα Δικαιύμασα (Options) 396 8 ΑΠΟΣΙΜΗΗ ΠΑΡΑΓΨΓΨΝ ΠΡΟΩΟΝΣΨΝ... 403 8.1 Ειςαγψγή 403 8.2 Πλήπειρ αγοπέρ 404 8.3 Βαςικέρ απαισήςειρ (state contingent claims) 412 8.4 Βαςικέρ σιμέρ (state prices) 416 8.5 Απαπέγκλισερ σιμέρ (no arbitrage pricing) 418 8.6 Παπέκκλιςη (arbitrage condition) 420 8.7 όνθεςη σηρ κλήςηρ απϋ ση θέςη και ση μεσοφή 423 8.8 Ιςοδτναμία θέςηρ-κλήςηρ (Put-Call Parity) 425 8.9 Απϋδειξη σηρ ιςοδτναμίαρ θέςηρ κλήςηρ (Put - Call Parity) 430 8.9.1 τνεφήρ φπϋνορ 433 8.10 Σο Δέλσα σψν δικαιψμάσψν 436 8.11 Μηδενικϋ Δέλσα (delta hedging) 440 8.12 Η κανονική δτναμική σηρ μεσοφήρ 445

~ 15 ~ 8.13 Η θεψπία σψν Black-Merton-Scholes 451 8.14 Σο κανονικϋ Δέλσα (κασά Black- Scholes) 458 8.15 Σο κανονικϋ Γάμμα 461 8.16 Σο κανονικϋ Βέγκα 463 9 ΑΓΟΡΑ ΤΝΑΛΛΑΓΜΑΣΟ (CURRENCY MARKETS)... 467 9.1 Ειςαγψγή 467 9.2 Αναυοπέρ ιςοσιμιύν (currency quotes) 469 9.3 Εόπορ αναυοπάρ (bid/ask spread) 475 9.4 Κϋςσορ ςτναλλαγήρ (trading cost) 477 9.5 Σπιγψνοποίηςη ιςοσιμιύν (exchange rate triangulation) 478 9.6 Σπιγψνική παπέκκλιςη (triangular arbitrage) 481 9.7 Αςκήςειρ κευαλαίοτ: 486 9.7.1 Άςκηςη 486 9.7.2 Άςκηςη 488 9.7.3 Άςκηςη 490 9.8 Μϋφλετςη ςσα νομίςμασα (leverage) 492 9.9 Διαφείπιςη κινδόνοτ νομιςμάσψν (currency risk management) 494

~ 16 ~ 9.10 Απαισοόμενα πεπιθύπια αςυάλιςηρ (margin requirements) 498 9.11 Κλήςη κινδόνοτ (margin call) 501 9.12 Κευαλαιακή επάπκεια λογαπιαςμοό μϋφλετςηρ 516 9.13 Πποθεςμιακέρ αγοπέρ ςτναλλάγμασορ (forward currency markets) 518 9.14 Θεψπία σοτ Fisher (international Fisher effect) 519 9.15 Παπέκκλιςη πποθεςμιακήρ ιςοσιμίαρ (covered interest arbitrage - CIA) 521 9.15.1 Φαμηλή πποθεςμιακή ιςοσιμία ΘΘΘ/ΑΑΑ 525 9.15.2 Τχηλή πποθεςμιακή ιςοσιμία ΘΘΘ/ΑΑΑ 527 9.16 Ιςοδτναμία διαυοπικύν επισοκίψν (interest rate parity) 529 9.17 Αξία πποθεςμιακύν ςτμβολαίψν 533 9.17.1 Αςκήςειρ κευαλαίοτ: 539 9.18 Νομιςμασικά ςτμβϋλαια μελλονσικήρ εκπληπύςεψρ (futures contracts in currencies) 542 9.19 Κλήςη ιςοσιμίαρ (calls in currencies) 545 9.20 Ιςοδτναμία θέςεψρ-κλήςεψρ (put-call parity) 547 10 ΤΜΠΛΗΡΨΜΑ... 553 10.1 Ειςαγψγή ςση Θεψπία εκσίμηςηρ 554

~ 17 ~ 10.2 Μήσπερ ςση Φπημασοοικονομική 559 10.3 Σατσοδόναμερ Μήσπερ (Idempotent matrices) 562 10.4 Ιδιοσιμέρ (Eigenvalues) 566 10.4.1 Μήσπερ με διακπισέρ ιδιοσιμέρ 570 10.5 Μήσπερ πποβολήρ (Projection matrices) 572 10.6 Ειςαγψγή ςσην ελαφιςσοποίηςη σεσπαγψνικοό ςυάλμασορ (Minimizing mean square errors) 575 10.7 Ειςαγψγή ςση παλινδπϋμηςη (Linear regression mathematics) 579 10.7.1 Διαμεπιςμένερ μήσπερ (Partitioned Matrices) 581 10.8 Ανάλτςη ςσιρ Κτπίαπφερ ςτνιςσύςερ (Principal Component Analysis) 587 ΕΤΡΕΣΗΡΙΟ ΚΤΡΙΨΝ ΟΡΨΝ ΚΑΙ ΑΝΣΙΣΟΙΦΙΑ ΜΕ ΟΡΟΤ ΣΗ ΑΓΓΛΙΚΗ... 595

~ 18 ~

Ππϋλογορ Η Φπημασοοικονομική είναι η επιςσήμη ποτ αςφολείσαι με ση φπημασοοικονομική διοίκηςη (corporate finance), ση μελέση σψν αποδϋςεψν σψν αξιογπάυψν και σψν επενδόςεψν φαπσουτλακίοτ (investment theory), ση μελέση σψν αγοπύν και σψν μηφανιςμύν σοτρ (financial markets), και σην αποσίμηςη παπαγύγψν (asset pricing). Μέςα ςσα πλαίςια ατσά, η φπημασοοικονομική καλείσαι να δύςει απανσήςειρ ςε επψσήμασα ϋπψρ: Ποιέρ είναι οι διαυοπέρ σψν δανείψν με κτμαινϋμενο και ςσαθεπϋ επισϋκιο. Πψρ σα spreads σοτ Ελληνικοό δημοςίοτ θα επηπεάςοτν σο κϋςσορ δανειςμοό για σην επιφείπηςη. Ποια είναι η (μέςη) διάπκεια σψν τποφπεύςεψν σηρ επιφείπηςηρ και ποια η έκθεςη ςε κινδόνοτρ επισοκίψν. Πϋςο ακπιβή είναι η μεσοφή σηρ επιφείπηςηρ ςε ςφέςη με άλλερ εσαιπίερ σοτ κλάδοτ και σι ςημαίνει ατσϋ για σο ςσαθμικϋ κϋςσορ κευαλαίοτ (Weighted Average Cost of Capital, WACC). Πψρ διαμοπυύνονσαι οι σιμέρ ςσα δικαιύμασα (options). Πύρ μποποόν να ετθτγπαμμιςσοόν σα κίνησπα σψν ςσελεφύν με σα ςτμυέπονσα σηρ επιφείπηςηρ με ση φπήςη δικαιψμάσψν.

~ 20 ~ Πύρ μέςψ σηρ πποθεςμιακήρ αγοπάρ μποποόν να εξοτδεσεπψθοόν κίνδτνοι απϋ ατξομειύςειρ ςσιρ σιμέρ. Η πποςπάθεια να αναπστφθοόν σα επγαλεία ύςσε να δοθοόν απανσήςειρ ςε σέσοια επψσήμασα αποσέλεςε σο ςημείο εκκίνηςηρ σοτ επιςσημονικοό κλάδοτ ποτ ςήμεπα ονομάζοτμε Φπημασοοικονομική Ανάλτςη. Πέπα απϋ σα παπαπάνψ «κλαςικά» πποβλήμασα, σιρ σελετσαίερ δόο δεκαεσίερ παποτςιάςσηκαν νέα και ιδιαισέπψρ ςημανσικά πποβλήμασα φπημασοοικονομικήρ, η επίλτςη σψν οποίψν καθίςσασαι ολοένα και πιο επισακσική. Μεπικέρ απϋ σιρ αισίερ ποτ διαμοπυύνοτν σο νέο φπημασοοικονομικϋ πεπιβάλλον ςσο οποίο καλείσαι να λεισοτπγήςει η ςόγφπονη επιφείπηςη είναι: Οι αγοπέρ βάθτναν με σην αόξηςη σοτ ϋγκοτ ςτναλλαγύν και διετπόνθηκαν με σην πποςθήκη ςημανσικύν νέψν πποωϋνσψν ϋπψρ σα ςόνθεσα παπάγψγα. Κασά σην ίδια πεπίοδο οι ανσαγψνιςσικέρ πιέςειρ ο- δήγηςαν ςσην ανάγκη για παγκοςμιοποίηςη σψν λεισοτπγιύν σηρ επιφείπηςηρ, και ςσην αόξηςη σϋςο σηρ πολτπλοκϋσησαρ σψν φπημασοοικονομικύν ανοιγμάσψν σηρ, ϋςο και σψν επιλογύν φπημασοδϋσηςήρ σηρ. Κασά ση διάπκεια σηρ ςτγγπαυήρ σοτ παπϋνσορ, σο διεθνέρ φπημασοπιςσψσικϋ ςόςσημα κλτδψνιζϋσαν απϋ ση μεγαλόσεπη ίςψρ ςόγφπονη κπίςη σοτ. Σο πύρ ατσϋ ποτ ξεκίνηςε ψρ μία μικπή πσύςη ςσιρ σιμέρ σψν ακινήσψν ςσιρ ΗΠΑ δημιοόπγηςε ένα σςοτνάμι ποτ ςσο πέπαςμά σοτ κασέππετςαν πανίςφτπερ σπά-

~ 21 ~ πεζερ επενδόςεψν αλλά και οικονομίερ ολϋκληπψν κπασύν θα αναλόεσαι για πολλά φπϋνια. Σο ςίγοτπο είναι ϋσι η κπίςη ανέδειξε βαθιέρ παθογένειερ σοτ φπημασοπιςσψσικοό ςτςσήμασορ, αλλά και σην ανάγκη μιαρ ολοκληπψμένηρ πποςέγγιςηρ και ϋφι απλήρ διαφείπιςηρ σοτ φπημασοοικονομικοό κινδόνοτ (financial risk management). Καθύρ οι παλιέρ διαφψπιςσικέρ γπαμμέρ ανάμεςα ςση «ππαγμασική οικονομία» και σο φπημασοπιςσψσικϋ ςόςσημα κασαππέοτν, η όγφπονη Φπημασοοικονομική σίθεσαι πλέον ςσο επίκενσπο σψν Οικονομικύν Επιςσημύν, και σψν επιςσημύν σηρ Διοίκηςηρ σψν Επιφειπήςεψν. σον 21 ο αιύνα η ςσαθεπή ανάπστξη και η τγεία σοτ φπημασοπιςσψσικοό ςτςσήμασορ ςτνδέονσαι με άππηκση ςφέςη. Μποποόμε να παπομοιάςοτμε σον μάνασζεπ ποτ δεν κασαλαβαίνει σιρ απφέρ σηρ φπημασοοικονομικήρ με πιλϋσο ποτ δεν είναι εξοικειψμένορ με σα ϋπγανα σοτ αεποςκάυοτρ σοτ. Σο φειπϋσεπο είναι ϋσι, ϋπψρ κι ο πιλϋσορ, έσςι και ατσϋρ θα νομίζει πψρ πιλοσάπει επιστφημένα, μέφπι να πέςει ςε άςφημερ καιπικέρ ςτνθήκερ. Σο παπϋν βιβλίο υιλοδοξεί να καλόχει σο μεγαλόσεπο μέπορ σψν αναγκύν ενϋρ μαθήμασορ ςση όγφπονη Φπημασοοικονομική Ανάλτςη. Σο επίπεδο σοτ βιβλίοτ ςσοφεόει να καλόχει σιρ ανάγκερ ενϋρ ειςαγψγικοό μαθήμασορ ςσα ππύσα δόο έση σψν σμημάσψν Οικονομίαρ και Διοίκηςηρ. Κάποια απϋ σα κευάλαια μποποόν να καλόχοτν και ανάγκερ ενϋρ πιο πποφψπημένοτ μαθήμασορ επιλογήρ. Ένα πλήθορ απϋ παπαδείγμασα διετκολόνοτν σον αναγνύςση να εμπεδύςει

~ 22 ~ σην ςφεσική θεψπία. Η όλη σοτ βιβλίοτ ανά κευάλαιο έφει ψρ εξήρ: Στο πρώτο κεφάλαιο παποτςιάζονσαι πολό επιγπαμμασικά μεπικέρ βαςικέρ έννοιερ σηρ επιφείπηςηρ ποτ φπειάζεσαι να γνψπίζοτμε για σα επϋμενα κευάλαια ϋπψρ η έννοια σοτ ιςολογιςμοό, σψν παπαμέσπψν ποτ καθοπίζοτν σην απϋδοςη μιαρ επιφείπηςηρ, σοτ κϋςσοτρ παπαγψγήρ και σηρ λεισοτπγικήρ μϋφλετςηρ. σϋφορ δεν είναι βέβαια να καλτυθοόν ατσέρ οι έννοιερ αυοό καλόπσονσαι ςσα μαθήμασα σηρ Λογιςσικήρ και Μικποοικονομικήρ αλλά να διαςυαλιςσεί η πληπϋσησα σηρ όληρ. Στο δεύτερο κεφάλαιο ειςάγεσαι η έννοια σψν επισοκίψν, σοτ ανασοκιςμοό, και αναλόεσαι σο όχορ σηρ δϋςηρ σοκοφπεολτσικοό δανείοτ. Στο τρίτο κεφάλαιο ειςάγονσαι σα ομϋλογα, οι σιμέρ σοτρ, οι αποδϋςειρ σοτρ και η διαφείπιςη σοτ κινδόνοτ επισοκίψν. Στο τέταρτο κεφάλαιο ειςάγονσαι οι βαςικέρ σεφνικέρ αποσίμηςηρ μεσοφύν, η έννοια σοτ κϋςσοτρ κευαλαίοτ, και η ανάλτςη σηρ αόξηςηρ μεσοφικοό κευαλαίοτ και σψν εξαγοπύν και ςτγφψνεόςεψν. Στο πέμπτο κεφάλαιο θεμελιύνεσαι η θεψπία επενδόςεψν μέςα απϋ σην πποςέγγιςη σηρ θεψπίαρ φπηςιμϋσησαρ (utility theory). Έσςι ειςάγεσαι με κασανοησϋ σπϋπο η έννοια σοτ ππιμ κινδόνοτ (risk premium) ποτ αποσελεί θεμελιύδη έννοια για σην κασανϋηςη σηρ ςόγφπονηρ φπημασοοικονομικήρ. Στο έκτο κεφάλαιο ςτζησιοόνσαι σα φαπσουτλάκια, αναπσόςςεσαι η ανάλτςη διακόμανςηρ (mean- Variance Analysis) και σο Κλαςικϋ Μονσέλο Αποσίμηςηρ (CAPM). Στο έβδομο κεφάλαιο ειςάγονσαι σα παπάγψγα ϋπψρ πποθεςμιακέρ ππάξειρ, τμβϋλαια μελλονσικήρ εκπλήπψςηρ και δικαιύμασα. Στο όγδοο κεφάλαιο ειςάγεσαι η ςόγφπονη θεψπία αποσίμηςηρ παπαγύγψν ποτ βαςίζεσαι

~ 23 ~ ςση ςτνθήκη έλλειχηρ παπεκκλίςεψν ςσιρ εόπτθμερ αγοπέρ (the no arbitrage condition). Επίςηρ εδύ ειςάγεσαι η δτναμική σψν μεσοφύν ϋσαν ακολοτθοόν κίνηςη Μππάοτν (Brownian motion) και αναλόεσαι η ςφέςη σψν Black-Scholes. Στο ένατο κεφάλαιο παποτςιάζεσαι η αγοπά ςτναλλάγμασορ. Εξηγείσαι η σπιγψνοποίηςη (triangulation), ιςοδτναμία πποθεςμιακύν επισοκίψν (interest rate parity) και σα παπάγψγα ςσα νομίςμασα. Δίνεσαι ιδιαίσεπη έμυαςη ςσην κασανϋηςη σηρ λεισοτπγίαρ σηρ μϋφλετςηρ ςσα νομίςμασα και σψν πεπιθψπίψν αςυάλιςηρ (margin). Σέλορ ςσο παράρτημα γίνεσαι μια επιλεκσική και ςόνσομη παποτςίαςη κάποιψν βαςικύν γνύςεψν απϋ σην ςσασιςσική, και σην άλγεβπα μησπύν.

~ 24 ~ Λίγα λϋγια για σην ελληνική οπολογία Ψρ ατσοδόναμη γνψςσική πεπιοφή, η ςόγφπονη φπημασοοικονομική επιςσήμη έφει ειςαφθεί ςφεσικά ππϋςυασα ετπέψρ ςσοτρ οδηγοόρ ςποτδύν σψν πεπιςςοσέπψν ελληνικύν πανεπιςσημίψν. ε ςόνσομο φπονικϋ διάςσημα, με σην εξαίπεση δοτλειά ποτ έφει γίνει απϋ ςτναδέλυοτρ έφει αποδοθεί ςσα ελληνικά ένα πλήθορ απϋ φπημασοοικονομικοόρ ϋποτρ. Η σαφεία εξέλιξη σηρ φπημασοοικονομικήρ θεψπίαρ ϋμψρ έφει ψρ ςτνέπεια για κάποιερ ςημανσικέρ έννοιερ να μην τπάπφει ακϋμα γενικά αποδεκσϋρ ελληνικϋρ ϋπορ. σο παπϋν κείμενο γίνεσαι μια πποςπάθεια να ειςαφθοόν κάποιοι νέοι ϋποι ποτ θα καλόχοτν σέσοια κενά: Ειςάγεσαι ο ϋπορ αναυοπά για κάλτχη σοτ τπάπφονσορ κενοό ςσην μεσάυπαςη σοτ πολό ςημανσικοό ϋ- ποτ quote και quotation. Ο ϋπορ αναυοπά λοιπϋν μαρ επισπέπει να διαφψπίςοτμε σην αναυεπϋμενη σιμή (quoted price) ςσην οποία πποσείνεσαι να γίνει μια ππάξη, απϋ σην σιμή εκσέλεςηρ (transacted price) ςσην οποία εκσελείσαι η ενσολή. o Πποσείνεσαι ο ϋπορ εόπορ αναυοπάρ ψρ μεσάυπαςη σοτ bid/ask spread. Καλόπσεσαι ατσϋ ποτ νομίζψ είναι ένα μεγάλο κενϋ ςσην ελληνική οπολογία, με σην ειςαγψγή σοτ ϋποτ παπέκκλιςη ψρ μεσάυπαςη σοτ ςημανσικϋσασοτ arbitrage condition. Ο ϋπορ θεψπείσαι δϋκιμορ ευϋςον ςση ςόγφπονη διεθνή βιβλιογπαυία ο ϋπορ arbitrage δηλύνει ϋσι κάποιερ σιμέρ παπεκκλίνοτν απϋ σα θεψπησικά σοτρ επίπεδα.

~ 25 ~ o Ειςάγεσαι ο ϋπορ απαπέγκλιση σιμή για σον ϋπο no arbitrage price ποτ ςημαίνει σην σιμή ςσην οποία δεν τπάπφει παπέκκλιςη. o Παπάλληλα τιοθεσείσαι (ϋπψρ και αλλοό ςσην ελληνική βιβλιογπαυία) ο ϋπορ εξιςοπποπησική κεπδοςκοπία γι ατσϋ ποτ ςσην αγγλική λέγεσαι arbitrage trade δηλαδή σο ςόνολο σψν ππάξεψν ποτ εκμεσαλλεόονσαι σην όπαπξη παπέκκλιςηρ και έφοτν σην σάςη να επαναυέποτν σιρ σιμέρ ςσο ςημείο ιςοπποπίαρ. o Επαναπποςδιοπίζεσαι ο ϋπορ κεπδοςκοπικϋ φαπσουτλάκιο ή απλά κεπδοςκοπία ψρ μεσάυπαςη σοτ ϋποτ arbitrage portfolio ποτ ακαδημαωκά φπηςιμοποιείσαι για να αποδύςει σην έννοια ςειπάρ ςτναλλαγύν με μηδενικϋ κϋςσορ, δηλαδή φαπσουτλακίοτ, ςσο οποίο οι αγοπέρ φπημασοδοσοόνσαι εξ ολοκλήποτ με ανοικσέρ πψλήςειρ ή δανειςμϋ. Σονίζεσαι ϋσι ατσή η φπήςη είναι διαυοπεσική σηρ μέφπι σύπα φπήςηρ σοτ ϋποτ κεπδοςκοπία ςσην ελληνική βιβλιογπαυία ψρ (μη δϋκιμηρ κασά ση γνύμη μοτ) μεσάυπαςηρ σοτ ϋποτ speculation για σον ο- ποίο εδύ πποσείνεσαι ο νέορ ϋπορ στφοδιψκσική κεπδοςκοπία. Πποσείνεσαι ο ϋπορ νϋμιςμα θέςηρ ψρ μεσάυπαςη σοτ αμεπικάνικοτ base currency. Θεψποόμε σον ϋπο νϋμιςμα θέςεψρ σο πλέον δϋκιμο ευϋςον σο base currency είναι σο νϋμιςμα ςσο οποίο φσίζοτμε ση θέςη. Είναι ατσϋ ποτ πολλέρ υοπέρ θεψπείσαι σο ξένο νϋμιςμα σηρ ιςοσιμίαρ.

~ 26 ~ o Πποσείνεσαι ο ϋπορ νϋμιςμα αναυοπάρ ψρ μεσάυπαςη σοτ αμεπικάνικοτ ϋποτ quote currency. Ο ϋπορ είναι ατσονϋησα δϋκιμορ ευϋςον έφοτμε ήδη πποσείνει σον ϋπο αναυοπά ψρ μεσάυπαςη σοτ ϋποτ quote. Είναι ατσϋ ποτ (λανθαςμένα) πολλέρ υοπέρ καλείσαι σο «εγφύπιο νϋμιςμα» σηρ ιςοσιμίαρ. Για παιδαγψγικοόρ λϋγοτρ, παπάλληλα με ση φπήςη σοτ ςτνσελεςσή πποεξϋυληςηρ, ςσο βιβλίο επιλέγεσαι και η φπήςη σηρ ςτμπληπψμασικήρ ποςϋσησαρ Για εξοικείψςη με σιρ μονάδερ βάςηρ γίνεσαι φπήςη σοτ ςτμβϋλοτ. Θέλονσαρ μϋνο να ςτμβάλοτμε ςσην βαθμιαία ανσικασάςσαςη σηρ (δτςστφύρ ετπείαρ) καθημεπινήρ φπήςηρ ξενικύν ϋπψν για ςημανσικέρ έννοιερ, σολμάμε να πποσείνοτμε και κάποιοτρ νέοτρ ϋποτρ ςσιρ ελάφιςσερ πεπιπσύςειρ ποτ πιςσεόοτμε ϋσι μποπεί να τπάπξει μια απλοόςσετςη σηρ ήδη τπάπφοτςαρ οπολογίαρ. Ζησάμε εκ πποοιμίοτ σην επιείκεια σψν εξαιπεσικύν ςτναδέλυψν ποτ έφοτν τιοθεσήςει άλλοτρ δϋκιμοτρ ϋποτρ ςσα ςτγγπάμμασα σοτρ. Ειδικϋσεπα: Πποσείνεσαι ο ϋπορ κλήςη για σην απϋδοςη σοτ call option. Ο ϋπορ «δικαίψμα πποαίπεςηρ αγοπάρ», ποτ ήδη φπηςιμοποιείσαι για σο ίδιο παπάγψγο, είναι βέβαια ακπιβήρ, αλλά δεν είναι ππακσικϋρ. Ο πποσεινϋμενορ ϋπορ κλήςη απανσά ςσην καθημεπινή ανάγκη για απλοόςσετςη, και επιπλέον μποπεί να φπηςιμοποιηθεί σϋςο για σο παπάγψγο πποωϋν σοτ δικαιύμασορ αγοπάρ, ϋςο και για σην ππάξη σηρ εξάςκηςηρ

~ 27 ~ σοτ δικαιύμασορ ανάλογα με σα ςτμυπαζϋμενα (ϋπψρ ακπιβύρ και οι αμεπικάνικοι ϋποι). Πποσείνοτμε λοιπϋν ϋσι ο ιδιοκσήσηρ σοτ δικαιύμασορ αγοπάρ έφει σην κλήςη, και ϋσαν εξαςκεί σο δικαίψμα θα λέμε ϋσι καλεί σην μεσοφή. o Παπϋμοια πποσείνεσαι ο ϋπορ θέςη για σην α- πϋδοςη σοτ put option. Επίςηρ λέμε ϋσι ο επενδτσήρ θέσει σην μεσοφή ϋσαν εξαςκεί σο δικαίψμα πύληςηρ. Σο διεθνύρ γνψςσϋ ψρ Capital Asset Pricing Model (CAPM) αποδίδεσαι εδύ ψρ Κλαςικϋ Μονσέλο Αποσίμηςηρ