ΣΧΕΔΙΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΚΕΔΕ κ. Γ. ΠΑΤΟΥΛΗ Δημάρχου Αμαρουσίου Στο Συνέδριο του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Πειραιά Με θέμα: Τα κόκκινα Δάνεια Αγαπητέ κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να ξεκινήσω, τη σύντομη αυτή παρέμβαση μου, από τα του οίκου μου, την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Δυστυχώς, πολλά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης προσπαθούν να διατηρήσουν το μύθο ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι «κόκκινη». Τα κόκκινα δάνεια δηλαδή δεσπόζουν στα οικονομικά των δήμων. Ο μύθος αυτός διατηρείται επιμελώς και νομίζω ότι δεν είναι άμοιρος πολιτικών υστεροβουλιών. Υπάρχει μία συντονισμένη προσπάθεια να συγκαλυφθούν οι λόγοι, οι αιτίες και κυρίως οι ευθύνες που η χώρα μας έφτασε σε αυτό το σημείο. Είναι πολύ βολικό για κάποιους να λένε ότι «όλοι μαζί τα φάγαμε». Άρα, όλοι έχουμε τις ίδιες ευθύνες για τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας. Ευτυχώς για μας, τα στοιχεία τόσο της EUROSTAT όσο και όλων των διεθνών οργανισμών, τους διαψεύδουν. Οι δανειακές υποχρεώσεις των Ελληνικών δήμων σήμερα είναι λιγότερες του 0,5% του δημοσιονομικού χρέους της χώρας. Μπορείτε να μου εξηγήσετε πώς το 0,5% ευθύνεται για το υπόλοιπο 99,5%; Η περιορισμένη δανειακή επιβάρυνση των Ελληνικών δήμων δεν επιβεβαιώνεται μόνο στη σύγκριση της με το δημοσιονομικό χρέος της χώρας. Οι Ελληνικοί δήμοι έχουν ένα από τα μικρότερα δημοσιονομικά βάρη σε όλη την Ευρωπαϊκή Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αυτή είναι μία «καλή πρακτική» για τους ευρωπαϊκούς δήμους. Ιδιαίτερα γιατί τα τελευταία χρόνια με την κρίση και με την τεράστια μείωση των εσόδων των δήμων, σας υπενθυμίζω ότι την περίοδο της κρίσης οι κρατικές
2 επιχορηγήσεις προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση μειώθηκαν πάνω από 60%, το δανειακό βάρος των ελληνικών δήμων μειώθηκε! Τα στοιχεία που σας αναφέρω αφορούν στο σύνολο της Ελληνικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ορισμένοι δήμοι οι οποίοι έχουν πρόβλημα υπερχρέωσης. Προφανώς, οι δήμοι αυτοί δεν είναι ο κανόνας. Αυτό όμως που θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω και μπορεί ο οποιοσδήποτε να το εξακριβώσει πολύ εύκολα, είναι ότι σήμερα όλα τα δάνεια όλων των δήμων προς όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εξυπηρετούνται κανονικότατα. Τα παραπάνω σας τα ανέφερα για δύο λόγους: Πρώτον θα ήθελα να ξεκαθαρίσω τον «αστικό μύθο» για τον οποίο μίλησα προηγούμενα. Δεύτερον και κυριότερο να διευκρινίσω τους λόγους για τους οποίους είμαι εδώ και έχω την εντύπωση ότι είναι οι ίδιοι λόγοι που η οργανωτική επιτροπή μου έκανε την τιμή να με καλέσει να παρέμβω. Η Ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν είναι μέρος του προβλήματος. Η Ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι μέρος της λύσης του προβλήματος. Αγαπητές κυρίες και κύριοι, Όπως όλοι γνωρίζουμε το ελληνικό κράτος είναι ένα από τα πιο συγκεντρωτικά κράτη της Ευρώπης. Ο συγκεντρωτισμός αυτός πριν από όλα δημιουργεί προβλήματα στην ίδια την ανάπτυξη. Αυτό δεν είναι ένα θεωρητικό συμπέρασμα. Έχει πρακτικές συνέπειες. Τις αντιμετωπίζουμε κάθε μέρα στη ζωή μας κι εμείς που δουλεύουμε στην πλησιέστερη στον Πολίτη εξουσία αλλά και ο ίδιος ο πολίτης στη σκληρή καθημερινότητα της κρίσης. Το παράδειγμα των κόκκινων δανείων είναι νομίζω πολύ χαρακτηριστικό. Κάθε δανειολήπτης κρύβει από πίσω του μία προσωπική ιστορία. Κάθε δάνειο έχει τις ιδιαιτερότητές του. Όταν η πολιτική αυτή αντιμετωπίζεται σε Εθνικό επίπεδο, προφανώς λειτουργεί με βάση τους μέσους όρους ή για να το πω καλύτερα εφαρμόζονται οριζόντιες πολιτικές. Οι οριζόντιες πολιτικές όμως χάνουν τη σημασία της προσωπικής ιστορίας, της προσωπικής ιδιαιτερότητας με αποτέλεσμα να επηρεάζουν αρνητικά την αποτελεσματικότητα της λύσης του προβλήματος. Να γίνω
3 πιο συγκεκριμένος. Όλοι μιλούν, φαντάζομαι ότι και σήμερα θα ασχοληθείτε με το θέμα, για τους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Υπάρχουν, σύμφωνοι. Μπορεί όμως στο πλαίσιο των οριζόντιων πολιτικών και των εθνικών μέσων όρων, οι στρατηγικοί κακοπληρωτές να αποτελέσουν τον κανόνα; Όλοι, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, να θεωρούνται και να αντιμετωπίζονται ως στρατηγικοί κακοπληρωτές; Αυτά είναι τα αποτελέσματα του συγκεντρωτικού Κράτους. Για αυτό εμείς επιμένουμε ότι η αποκέντρωση αποτελεί αναπτυξιακό εργαλείο και ευτυχώς δεν είμαστε μόνο εμείς. Όλες οι διεθνείς μελέτες επιβεβαιώνουν αυτή μας τη θέση. Όταν επικαλούμαι την αποκέντρωση ως λύση στο συγκεκριμένο θέμα δεν εννοώ ότι στη λύση του προβλήματος των κόκκινων δανείων θα πρέπει να ενταχθούν μόνο οι δήμοι. Όπως θα δείτε και στην πρόταση που έχω να καταθέσω παρακάτω, πιστεύω ότι σημαντικό ρόλο έχουν να παίξουν και τα επιμελητήρια και κυρίως οι συνέργειες σε τοπικό επίπεδο που μπορούν να προκύψουν για τη λύση του συγκεκριμένου προβλήματος. Θεσμικά, εμείς ως Τοπική Αυτοδιοίκηση έχουμε πολύ περιορισμένες δυνατότητες να παρέμβουμε στην επίλυση του προβλήματος των κόκκινων δανείων. Μόνο έμμεσες και αυτές όπως καταλαβαίνετε μέσα από την κοινωνική μας πολιτική προσπαθούμε να υποστηρίξουμε και να απαλύνουμε τις επιπτώσεις της κρίσης σε συγκεκριμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Τα προβλήματα αυτά δεν τα υποτιμώ. Δεν είναι λίγα τα κοινωνικά αυτά στρώματα που τα ονομάζουμε «νεόπτωχους». Έχουν δημιουργήσει μία νέα ζήτηση για κοινωνικές υπηρεσίες, όχι μόνο στην Ελληνική αλλά και στην Ευρωπαϊκή Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά τόσο ποσοτικά όσο κυρίως ποιοτικά. Τα νέα αυτά χαρακτηριστικά είναι ενδιαφέροντα και χρειάζονται πολλή δουλειά, σχεδόν εξατομικευμένη, για να μπορέσει να είναι αποτελεσματική η κοινωνική μας παρέμβαση. Θεσμικά δεν έχουμε τις δυνατότητες να κάνουμε κάτι διαφορετικό. Έλα όμως που το ζήτημα των κόκκινων δανείων είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε στην αποκλειστική αρμοδιότητα του κεντρικού κράτους. Για το λόγο αυτό επιτρέψτε μου,
4 εν συντομία, να σας περιγράψω μία πρόταση, του πώς θα μπορούσαμε να συμβάλουμε στην επίλυση του προβλήματος. Καταρχήν πιστεύω ότι είναι λάθος το ζήτημα των κόκκινων δανείων να το αντιμετωπίζουμε ξεχωριστά από το πρόβλημα της δανειακής πολιτικής. Τα κόκκινα δάνεια είναι στην αιχμή του δόρατος, συμφωνώ. Έχω όμως την αίσθηση ότι η πολιτική μας πρέπει να είναι επιθετική. Δεν πρέπει απλώς να απαλύνουμε τον πόνο των ανθρώπων που οι περισσότεροι, χωρίς δική τους ευθύνη, βρέθηκαν σε αυτή τη θέση. Θα πρέπει να αναπτύξουμε εκείνες τις επιθετικές πολιτικές που θα μας οδηγήσουν στην ανάπτυξη. Όταν λέμε ανάπτυξη τι εννοούμε; Επενδύσεις. Και για να γίνουν επενδύσεις πριν από όλα χρειάζεται δανεισμός. Προφανώς υγιής και όχι «κόκκινος». Αρχές Μαρτίου του 2017 πραγματοποιήθηκε, στην έδρα του Ευρωκοινοβουλίου στις Βρυξέλλες, διεθνές συνέδριο με αντικείμενο τις τοπικές επενδύσεις. Το συνέδριο αυτό έγινε με πρωτοβουλία του Ευρωκοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Δήμων και Περιφερειών (CEMR), στο οποίο όπως γνωρίζετε είμαι αντιπρόεδρος. Στο CEMR είχα επανειλημμένα προτείνει και συζητήθηκε διεξοδικά στο συνέδριο, οι επενδύσεις να μην συνυπολογίζονται στα κριτήρια του Μάαστριχτ. Γιατί οι επενδύσεις παράγουν ανάπτυξη. Ένα δεύτερο πολύ ενδιαφέρον συμπέρασμα του συνεδρίου είναι ότι στη σημερινή εποχή της κρίσης οι τοπικές επενδύσεις παίζουν σημαντικό ρόλο. Κάτι που δεν το έχουν αντιληφθεί οι κρατούντες στην Ελλάδα. Εάν θέλετε να ψάξετε για επενδυτικές ευκαιρίες δεν είναι ανάγκη να αποταθείτε στην Κίνα ή στο Κατάρ. Κάθε τόπος, κάθε περιοχή έχει τα δικά της συγκριτικά πλεονεκτήματα που η αξιοποίησή τους θα φέρει άμεσα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα τόσο στην απασχόληση όσο και στην αύξηση της προστιθέμενης αξίας και στην άμβλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων. Προτείνω λοιπόν τα κατά τόπους επιμελητήρια, σε συνεργασία με τους δήμους και το Υπουργείο Ανάπτυξης, να δημιουργήσουν τοπικούς υποστηρικτικούς μηχανισμούς. Οι μηχανισμοί αυτοί ως πρώτο μέλημα θα έχουν να υποστηρίξουν νομικά, γραφειοκρατικά, ψυχολογικά, κοινωνικά όλες τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά του τόπου τους που κινδυνεύουν από τα κόκκινα δάνεια. Μεσοπρόθεσμα όμως οι μηχανισμοί αυτοί θα πρέπει να μετεξελιχθούν σε ένα τοπικό αναπτυξιακό
5 εργαλείο που θα διαχέει την πληροφορία, θα αναδεικνύει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, θα αποκαλύπτει ευκαιρίες στην παραγωγή, στην αγορά, στην καινοτομία, στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, θα δημιουργεί συνέργειες και θα προωθεί και θα προβάλει το brand name της περιοχής. Παράλληλα, ο μηχανισμός αυτός θα μπορεί να συμβάλλει στην καλύτερη και πιο αποτελεσματική πληροφόρηση του Υπουργείου, για θέματα εφαρμογής των πολιτικών του. Το κόστος για τη δημιουργία και λειτουργία ενός τέτοιου μηχανισμού δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Μεγάλα όμως αναμένονται τα αποτελέσματα του. Έχω την εντύπωση ότι ως αντικείμενο θα μπορούσε άμεσα να ενταχθεί, αφού ούτως ή άλλως είναι στις επιλέξιμες δαπάνες ως υποστηρικτικός μηχανισμός, στην «τεχνική βοήθεια» του ΕΣΠΑ. Αγαπητές κυρίες και κύριοι, γνωρίζετε όλοι τα οικονομικά και άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δήμοι. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση όμως δεν μπορεί να σταθεί ουδέτερη σε ένα τόσο μεγάλο θέμα όπως αυτό των κόκκινων δανείων. Αυτό επιβεβαιώνει η σημερινή μου παρουσία και θα ήθελα σας παρακαλώ, να πάρετε υπόψη σας ότι είμαστε έτοιμοι να συμμετάσχουμε σε οποιαδήποτε πρόταση μπορεί να συμβάλλει στην επίλυση του προβλήματος Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας Γ. Πατούλης Πρόεδρος ΚΕΔΕ