ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ 1. Ατομικά ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ Επειδή οι φάκελοι κατατίθενται στο τέλος του τετραμήνου (μαζί με την Ερευνητική Έκθεση και τα ατομικά ημερολόγια των μελών) για την ατομική και ομαδική αξιολόγηση, καλό είναι το περιεχόμενό τους να είναι οργανωμένο σε θέματα, κάθε στοιχείο να είναι αριθμημένο και καταγεγραμμένο στον κατάλογο του αντίστοιχου θέματος. Για την οργάνωση, προτείνουμε τα εξής θέματα (με αλφαβητική σειρά): Ατομική έκθεση Εκτυπώσεις Έντυπα-Εφημερίδες Ερωτηματολόγια Συνθέσεις (Π.χ. ένας εννοιολογικός χάρτης που εσείς κατασκευάσατε, ένα σχεδιάγραμμα, κ.τ.λ) Φύλλα εργασίας Φωτοτυπίες Φωτογραφίες Ψηφιακά Αρχεία (κειμένου, εικόνας, ήχου, βίντεο, εφαρμογής, πολυμέσων,...) ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΑΘΗΤΩΝ Οι μαθητές σημειώνουν στο προσωπικό τους ημερολόγιο τις δράσεις τους, (την έναρξη και τη λήξη τους), πληροφοριακά στοιχεία για αυτές, σχόλια, σκέψεις, παρατηρήσεις, συναισθήματα, προτάσεις, κρίσεις, βιώματα. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό όταν το περιεχόμενο των σημειώσεων οργανώνεται γύρω από κεντρικά σημεία, όπως: «Τι ήξερα», «τι ήθελα να μάθω», «τι έμαθα».(βλέπε υπόδειγμα στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II) 2. Ομαδικά ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ο Φάκελος Ερευνητικής Εργασίας περιέχει: Α. Το ομαδικό ημερολόγιο Β. Τα ερευνητικά εργαλεία και τα παραστατικά που αξιοποιήθηκαν στην έρευνα (ερωτηματολόγια, φυλλάδια, πίνακες, κλπ.) Γ. Οποιοδήποτε άλλο προϊόν της ομαδικής εργασίας (π.χ.ένα video, φωτογραφίες, σκίτσα, κλπ) ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ Την Έκθεση της Ερευνητικής Εργασίας.(Βλέπε Δομή ΕΕ 1 στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I) ΜΙΑ ΕΕ ΓΙΑ ΟΛΟ ΤΟ ΤΜΗΜΑ Ομαδικός φάκελος Ατομικά ημερολόγια Ατομικός φάκελος Τελική παρουσίαση με όποιο τρόπο αποφασίσει η ομάδα (π.χ. powerpoint, θεατρικό, κ.τ.λ.) Τέχνημα ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Αξιολογήστε σε 4 τομείς. Η βαρύτητα κάθε τομέα είναι διαφορετική: Ερευνητική διαδικασία: 30% A. Ο προγραμματισμός Β. Τα ερευνητικά ερωτήματα Γ. Οι πηγές δεδομένων 1 Ερευνητική Εργασία - 1 -
ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Δ. Οι μέθοδοι διεξαγωγής της έρευνας Ε. Τα συμπεράσματα Στ. Η τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων-κανόνων Ζ. Η αξιοποίηση των ΤΠΕ Περιεχόμενο: 30% Α. Οι γνώσεις Β. Οι έννοιες Γ. Οι γενικεύσεις Δ. Οι ικανότητες Ε. Οι προεκτάσεις σε καταστάσεις της πραγματικότητας Γλώσσα και δομή: 20% Α. Η ορθή δόμηση των κειμένων Β. Η νοηματική συνεκτικότητα του λόγου Γ. Οι κατάλληλες λεξικο-γραμματικές επιλογές Δ. Η ευρυματικότητα στο συνδυασμό λόγου, εικόνας, κίνησης και ήχου Ε. Η εσωτερική συνοχή Στ. Η βιβλιογραφική τεκμηρίωση Η. Το τυπο-εκδοτικό αποτέλεσμα Δημόσια παρουσίαση: 20% Α. Η σαφής ενημέρωση του κοινού για τους στόχους και τις ερευνητικές διαδικασίες, τα δεδομένα και τα συμπεράσματα της έρευνας, τις θέσεις της ομάδας απέναντι στα ερευνητικά ερωτήματα και η κριτική στάση Β. Η χρήση της γλώσσας και των συμπληρωματικών πολυτροπικών μέσων για τη στήριξη του λόγου Γ. Η χρήση χιούμορ, δημιουργικότητας, παραστατικότητας Δ. Η ετοιμότητα και πληρότητα απαντήσεων στις ερωτήσεις και τα σχόλια του κοινού - 2 -
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I 1. Εξώφυλλο -Σελίδα τίτλου (τίτλος εργασίας, ονόματα μαθητών ομάδας, όνομα καθηγητή, χρόνος δηλ σχολ. έτος και α ή β τετράμηνο και τόπος συγγραφής δηλ 7 ο Γενικό Λύκειο Πάτρας) 2. Ευχαριστίες 3. Περιεχόμενα 4. Περίληψη (100-250 λέξεις, Περιλαμβάνει τον βασικό σκοπό εκπόνησης της εργασίας, τη μέθοδο, τα κύρια αποτελέσματα καθώς και τα συμπεράσματα που προέκυψαν, δηλ τι περιέχει η εργασία με μια ματιά) 5. Πρόλογος (Από το γενικό στο ειδικό, δηλ συνδέει το θέμα της τάξης με το θέμα της ομάδας. τρόπος έρευνας, διάρθρωση της εργασίας ανά κεφάλαιο. Εδώ μπαίνει και η προβληματική, δηλ ποια η αναγκαιότητα της έρευνας.) 6. Εισαγωγή (περιλαμβάνει τις κυριότερες απόψεις που έχουν διατυπωθεί στο παρελθόν πάνω στο θέμα(βιβλιογραφική ανασκόπηση) και τον σκοπό.) 7. Κυρίως μέρος: Πρέπει να είναι ευδιάκριτα τα παρακάτω Πλαίσιο, στόχοι, μέθοδοι, ερευνητικά εργαλεία, δραστηριότητες, συλλογή δεδομένων, αποτελέσματα ερμηνεία δεδομένων, συμπεράσματα 8. Αναστοχασμός- Κριτική και Αυτοκριτική Προσέγγιση (από όλο το project), δηλ τι προβλήματα συναντήσατε, τι σας άρεσε, τι δεν σας άρεσε κλπ 9. Επίλογος 10. Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία (με αρίθμηση) 11. Παράρτημα Η Εισαγωγή και ο πρόλογος μπορεί να είναι μία κοινή παράγραφος με τον τίτλο: Εισαγωγή ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η περίληψη είναι μια σύντομη και περιεκτική παρουσίαση της έρευνας. Γράφεται σε χρόνο αόριστο Το μέγεθος της περίληψης δεν πρέπει να ξεπερνά τις 200 λέξεις (μισή σελίδα Α4). Μπορεί να περιέχει: Ποιοι ήταν οι κύριοι στόχοι της έρευνας; Τι σχέδιο / μέθοδος έρευνας χρησιμοποιήθηκε; Ποια ήταν τα κυριότερα ευρήματα και συμπεράσματα; ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ο πρόλογος της εργασίας πρέπει να ξεκινάει με τη φράση «Η εργασία αυτή πραγματοποιήθηκε με την επίβλεψη των.και εντάσσεται στο πλαίσιο...» και να αναφέρει τα παρακάτω: 1. Πού εντάσσεται η εργασία (ως μάθημα στο αναλυτικό πρόγραμμα της Α ή της Β Τάξης Λυκείου). 2. Τη Χρονική Περίοδο Σχολικό Έτος που εκπονείται η Εργασία. 3. Τον Τίτλο του Θέματος του συγκεκριμένου Τμήματος Ενδιαφέροντος. 4. Σε ποιον ή ποιους κύκλους εμπίπτει το Θέμα: α) κύκλος «Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες» β) κύκλος «Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες και Τεχνολογία» γ) κύκλος «Τέχνη και Πολιτισμός» δ) κύκλος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 5. Τη συσχέτιση του Θέματος με διδασκόμενα μαθήματα (Ιστορία, Γεωγραφία, Θρησκευτικά, Λογοτεχνία, Μουσική, Καλλιτεχνικά, Φυσικές Επιστήμες, Πληροφορική - Νέες Τεχνολογίες). 6. Τους Επιβλέποντες καθηγητές. 7. Τα ονοματεπώνυμα των συντελεστών της εργασίας (συμμαθητών/τριών που αποτελούν την κάθε ομάδα). 8. Τα κριτήρια επιλογής του Θέματος (προσωπικά κριτήρια του κάθε ομάδας). 9. Ποιο είναι το ενδιαφέρον του Θέματος της εργασίας από επιστημονική πλευρά και με ποιο τρόπο αναμένεται ότι θα συμβάλει η εργασία στην ανάπτυξη της επιστημονικής γνώσης. 10 Ποιο είναι το ενδιαφέρον του Θέματος της εργασίας από πρακτική πλευρά. - 3 -
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I 11. Ποια πρακτικά θέματα αντιμετωπίζονται, ποιοι ενδιαφέρονται για τα αποτελέσματά της και πως θα ωφεληθούν. 12. Ποια είναι τα ερευνητικά ερωτήματα που έχουν τεθεί από κάθε ομάδα 13. Ποιες είναι οι ενότητες και υποενότητες της εργασίας και τι περιλαμβάνει η καθεμία. Ο Πρόλογος ολοκληρώνεται με τη φράση «Για τη συμβολή τους στη διεκπεραίωση της ευχαριστώ τους..». ΕΙΣΑΓΩΓΗ Περιλαμβάνει ορισμούς και ερμηνείες όρων, παραδοχές, συναφή θεωρητικά και ερευνητικά δεδομένα όπως παρουσιάζονται στη βασική βιβλιογραφία του υπό μελέτη θέματος. Τα παραπάνω στοιχεία τεκμηριώνονται από βιβλιογραφικές αναφορές που εμφανίζονται στο σώμα του κειμένου. Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτουν τα ερευνητικά ερωτήματα που καλείται να απαντήσει η εργασία, τα οποία διατυπώνονται στο τέλος αυτής της ενότητας. Συνιστάται η χρήση παρελθοντικού χρόνου κατά τη συγγραφή της εισαγωγής. ΚΥΡΙΩΣ ΜΕΡΟΣ Το κύριο μέρος της εργασίας αναφέρεται στην περιγραφή των υποθεμάτων. Κάθε ομάδα έχει την ευθύνη της συγγραφής των υποθεμάτων με τα οποία ασχολήθηκαν τα μέλη της. Όλα τα υποθέματα πρέπει να έχουν την ίδια δομή. Κάθε συγγραφή υποθέματος ξεκινά µε μικρή εισαγωγή και ακολουθούν οι αντίστοιχες υποενότητες: 1η Περιγραφική ( πραγματολογικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν). 2η Μεθοδολογία έρευνας (σκοπός αυτής της υποενότητας είναι να περιγράψει με ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο διενεργήθηκε η έρευνα. Ενημερώνει τον αναγνώστη για το τι έγινε και το πώς έγινε. Θα πρέπει να αναφερθούν όλα τα απαραίτητα στοιχεία ώστε να μπορεί κάποιος άλλος ερευνητής να αναπαραγάγει τη συγκεκριμένη έρευνα αν χρειαστεί. Περιγράφονται οι αρχές της μεθοδολογίας της εργασίας και γίνεται αναφορά στα υπό εξέταση στοιχεία και στις χρησιμοποιούμενες μεθόδους (βιβλιογραφική έρευνα, διαδικτυακή έρευνα, συνεντεύξεις, στατιστική έρευνα/εργαλεία, μελέτες περίπτωσης, πειράματα, κλπ). 3η Ερμηνευτική (θα ερμηνεύει το «γιατί» και το «πώς» των γεγονότων και των καταστάσεων εντοπίζοντας αξίες, αλληλεξαρτήσεις, αλληλεπιδράσεις). 4η Κριτική (αξιολογική κρίση των μαθητών απέναντι σε αξίες, αντιλήψεις, πρακτικές, σε δομές, πρόσωπα και ομάδες). 5η Αυτοκριτική (αυτοκριτικός στοχασμός των μαθητών απέναντι στο ζήτημα που διερεύνησαν και στον ίδιο τους τον εαυτό ως ερευνητή και στην ομάδα ως ομάδα ερευνητών). ΣΥΖΗΤΗΣΗ / ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Εδώ πρέπει να παρουσιαστούν και να εξηγηθούν τα ευρήματα σε σχέση με το βαθμό σημαντικότητας. Να εξηγηθούν οι περιορισμοί της έρευνας, το πώς συνδέονται τα ευρήματα με προηγούμενες έρευνες, τι πρέπει να κάνουμε σε σχετικές έρευνες στο μέλλον, η τελική ανακεφαλαίωση και τα συμπεράσματα των ευρημάτων. Ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν: 1. Ποια ήταν, συμπερασματικά, τα κύρια ευρήματα της έρευνας; (χωρίς αριθμούς, χωρίς επανάληψη αποτελεσμάτων). Πώς απαντώνται συγκεκριμένα τα ερευνητικά ερωτήματα; 2. Ποια είναι η πρακτικότητα των αποτελεσμάτων; Πώς μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε; Ποιες προτάσεις αναδύονται; 3. Ποιοι ήταν οι περιορισμοί και τα μειονεκτήματα της έρευνας; 4. Ποιες έρευνες πρέπει να γίνουν στο μέλλον προκειμένου να αυξήσουμε την ήδη υπάρχουσα γνώση; - 4 -
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ Α. Παραπομπές σε βιβλία Π.χ. Γεωργογιάννης, Π. (1999), Θέματα Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης. Αθήνα: Gutenberg {Επώνυμο συγγραφέα}, {Αρχικό ονόματος}. {(χρονολογία έκδοσης)}, {Τίτλος βιβλίου}. {Πόλη έκδοσης}: {Εκδοτικός Οίκος} Β. Παραπομπές σε περιοδικά {Επώνυμο συγγραφέα}, {Αρχικό ονόματος}. {(χρονολογία έκδοσης)}, {Τίτλος άρθρου}. {Τίτλος Περιοδικού}, {αρ. τόμου ή τεύχους}, {αρ. σελίδων} Γ. Παραπομπές σε ιστοσελίδες π.χ Cornes, A., Intercultural Empathy. Στο: http://www.global-excellence.com/ getfile.php?g=40 (προσπελάστηκε στις 5/1/2014) {Επώνυμο συγγραφέα}, {Αρχικό ονόματος}., {Τίτλος Άρθρου}. Στο: (πλήρης διεύθυνση ιστοσελίδας) {(ημερομηνία προσπέλασης του άρθρου στο διαδίκτυο)} Παραρτήματα 1. Παράρτημα Ι: Εικόνες (Αριθμός-Πηγή) 2. Παράρτημα ΙI: Ερωτηματολόγια κλπ. 3. Παράρτημα ΙΙI: Τέχνημα [Κάθε παράρτημα εμφανίζεται σε νέα σελίδα.] Τι είναι οι υποσημειώσεις-παραπομπές (footnotes- references); Πρόκειται για τις σημειώσεις που τοποθετούνται στο τέλος κάθε σελίδας και περιέχουν συνήθως, λεπτομέρειες και διευκρινίσεις κάποιων σημείων της εργασίας Βάζουμε παραπομπές όταν: Παραθέτουμε επακριβώς λόγια κάποιου άλλου ατόμου (λέξη προς λέξη). Δεν έχει σημασία εάν αυτό είναι φράση, πρόταση ή παράγραφος. Είναι απαραίτητο να υπάρχει παραπομπή της πηγής. Παραφράζουμε ή συνοψίζουμε. Πρέπει πάντα να παραπέμπουμε σε ιδέες ή στοιχεία που αντλούμε από άλλους συγγραφείς ακόμη και εάν τις έχουμε αλλάξει ή τροποποιήσει (ως προς τη διατύπωση ή/και το περιεχόμενό τους). Χρησιμοποιούμε στατιστικά στοιχεία. Χρησιμοποιούμε διαγράμματα, πίνακες, ή παραρτήματα. Οι υποσημειώσεις θα πρέπει να υποδεικνύονται με έναν αριθμό ως εκθέτη. Για παράδειγμα: Σύμφωνα με έγγραφο του ΥΠΑΙΘ¹, ¹Υπουργείο Παιδείας και θρησκευμάτων - 5 -
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΘΗΤΩΝ Ημερομηνία Χώρος Τάξη ή Εργαστήριο Η/Υ Εργασία για. Να βρω πληροφορίες για.. Τι έκανα σήμερα; 1. Πήγα στη Δημοτική Βιβλιοθήκη μαζί με τη Μαρία εκεί. 2. Βοήθησα τον Κώστα στο Τι έπρεπε να κάνω; Έπρεπε να συναντηθώ με την ομάδα μου για Τι πρέπει να θυμηθώ να κάνω; Μην ξεχάσω την επόμενη φορά να φέρω μαζί μου Τι με δυσκόλεψε Βρήκαμε πολλά πράγματα στη βιβλιοθήκη και δεν ξέραμε ποια να διαλέξουμε. Τελικά όμως με την βοήθεια του υπεύθηνου βρήκαμε αυτό που θέλαμε Τι μου άρεσε Το ότι είμαστε μαζί με τη Μαρία και πήγαμε για γλυκό μετά Τι με ενθουσίασε Βρήκα ένα ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ video για να το βάλουμε στην παρουσίαση Παρατηρήσεις ή παραινέσεις των εκπαιδευτικών (Προαιρετικά) Η κ. Τομαρά μου είπε ότι είμαι πόλος συσπείρωσης της ομάδας μου. ΓΙΟΥΠΙ!!! Μπορείτε στο ημερολόγιο σας να ζωγραφίσετε-σχεδιάσετε, γενικά να κάνετε ότι θέλετε. ΘΥΜΗΘΗΤΕ όμως ότι στο τέλος πρέπει να το παραδώσετε και ότι αυτό θα παίξει ρόλο και στην αξιολόγηση σας - 6 -