ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Η Βιομηχανική Επανάσταση δεν ήταν ένα επεισόδιο με αρχή και τέλος ακόμη βρίσκεται σε εξέλιξη. E. J. Hobsbawm (1917-2012), The Age of Revolution, 1962. Βρετανός Μαρξιστής, ιστορικός, διανοούμενος και συγγραφέας. Μακροοικονομική Θεωρία
Οικονομική μεγέθυνση οικονομική μεγέθυνση: αναφέρεται στο ρυθμό μεταβολής του πραγματικού εισοδήματος ή του πραγματικού προϊόντος. οικονομική ανάπτυξη είναι μια ευρύτερη έννοια η οποία περιλαμβάνει τις διαρθρωτικές μεταβολές, τη βελτίωση της τεχνολογίας, καθώς και τις αλλαγές του θεσμικού πλαισίου που προσδιορίζουν τον τρόπο παραγωγής και διανομής του προϊόντος. δείκτης μέτρησης: κατά κεφαλήν πραγματικό ΑΕΠ το οποίο αποτελεί ατελή δείκτη ευτυχίας. Το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ δεν μεταβάλλεται με τον ίδιο ρυθμό σε όλες τις χώρες. Μακροοικονομική Θεωρία 2
Οικονομική μεγέθυνση-παραγωγικότητα Τα στοιχεία δείχνουν ότι: οι πλουσιότερες χώρες του κόσμου δεν παραμένουν κατ ανάγκη οι πλουσιότερες. Μπορούν να διατηρούν το υψηλό τους βιοτικό επίπεδο. Οι φτωχότερες χώρες δεν είναι καταδικασμένες να μείνουν για πάντα φτωχές. μεγάλη διαφορά επιπέδων διαβίωσης ανά τον κόσμο: παραγωγικότητα. Παραγωγικότητα: ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών που μπορεί να παράγει ένας εργαζόμενος ανά ώρα εργασίας. Μπορούμε να πούμε, γενικά, ότι είναι ο λόγος του ΑΕΠ προς τον σταθμισμένο μέσο όρο των εισροών. Το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων μιας χώρας εξαρτάται από την ικανότητά της ναπαράγει αγαθά και υπηρεσίες. Μακροοικονομική Θεωρία 3
Η ιστορία έχει διδάξει ότι οι χώρες για να επιτύχουν οικονομική μεγέθυνση δεν απαιτείται να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο. Μεγάλη Βρετανία: παγκόσμιος οικονομικός ηγέτης το 18 ο αιώνα. Βιομηχανική επανάσταση, εφεύρεση ατμομηχανής και σιδηροδρόμου, έμφαση στο ελεύθερο εμπόριο. Ιαπωνία: πολύ αργότερα ήρθε η οικονομική μεγέθυνση. Απομίμηση εξωτερικών τεχνολογιών, προστασία εγχώριων βιομηχανιών από εισαγωγές, ανάπτυξη βιομηχανίας και ηλεκτρονικών. Παρόμοια διαδικασία οικονομικής μεγέθυνσης συντελείται στην Ινδία και στην Κίνα. Μακροοικονομική Θεωρία 4
ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Δείχνει το μέγιστο προϊόν που μπορεί να παραχθεί με τη χρησιμοποίηση συγκεκριμένων ποσοτήτων εισροών, με δεδομένο το υπάρχον επίπεδο τεχνογνωσίας. Q = Af(K,L,R) όπου, Α: τεχνολογία, Κ:Κεφάλαιο, L: εργασία, R: φυσικοί πόροι Οι 4 παράγοντες (τροχοί) της μεγέθυνσης είναι: 1. Ανθρώπινοι πόροι: οι εισροές εργασίας αποτελούνται από την ποσότητα των εργαζομένων και από τις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού. Η εκπαίδευση και κατάρτιση των εργαζομένων, οι βελτιώσεις στην παιδεία, στην υγεία και στην πειθαρχία συνεισφέρουν σημαντικά στην παραγωγικότητα της εργασίας. Μακροοικονομική Θεωρία 5
2. Φυσικοί πόροι: γη, ορυκτά, καύσιμα, ποιότητα περιβάλλοντος (κλίμα). Ορισμένες υψηλού εισοδήματος χώρες (π.χ. Νορβηγία) έχουν αναπτυχθεί με βάση την ευρεία ποικιλία πόρων που διαθέτουν. Άλλες χώρες πάλι, αν και έχουν μικρό κλάσμα εδάφους σε σχέση με άλλες χώρες, έχουν μεγαλύτερο όγκο διεθνούς εμπορίου (π.χ. Χονκγ Κονγκ). Αυτό σημαίνει ότι η κατοχή φυσικών πόρων δεν είναι απαραίτητη για οικονομική επιτυχία στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον (π.χ. η πολιτεία της Ν. Υόρκης ευημερεί, κυρίως, με τους υψηλής πυκνότητας κλάδους υπηρεσιών). Μακροοικονομική Θεωρία 6
3. Σχηματισμός κεφαλαίου: μηχανήματα, εργοστάσια, δρόμοι, ενέργεια μέσω ηλεκτρισμού, αποθέματα εμπορευμάτων. Η συσσώρευση κεφαλαίου απαιτεί θυσία τρέχουσας κατανάλωσης επί πολλά χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές επενδύσεις αναλαμβάνονται μόνο από κυβερνήσεις (κοινωνικό κεφάλαιο) και αποτελούνται από μεγάλης κλίμακας έργα που προηγούνται του εμπορίου. Μεγάλοι οδικοί άξονες, άρδευση, υδάτινοι πόροι και μέτρα δημόσιας υγείας είναι σημαντικά παραδείγματα. Όλα αυτά συνεπάγονται μεγάλες επενδύσεις που μερικές φορές έχουν αύξουσες αποδόσεις κλίμακας. Τα έργα αυτά συνεπάγονται εξωτερικές οικονομίες ή διάχυση. Μακροοικονομική Θεωρία 7
4. Τεχνολογία και επιχειρηματικότητα: ποιότητα επιστημονικής και μηχανολογικής γνώσης, τεχνογνωσία μάνατζμεντ, αποζημίωση για καινοτομίες. Τεχνολογική αλλαγή σημαίνει μεταβολές στη διαδικασία της παραγωγής ή εισαγωγή νέων προϊόντων ή υπηρεσιών. Η τεχνική πρόοδος σε παραγωγικότητα προέρχεται από τις εφευρέσεις (την ανακάλυψη νέας γνώσης) και τις καινοτομίες (ενσωμάτωση νέας γνώσης στις υπάρχουσες παραγωγικές μεθόδους). Επίσης, χάρη στην πρακτική εξάσκηση, οι εργαζόμενοι βελτιώνονται σε ότι αφορά την εκτέλεση μιας συγκεκριμένης εργασίας (μαθαίνοντας στην πράξη). Μακροοικονομική Θεωρία 8
4. Τεχνολογία και επιχειρηματικότητα: Έρευνα και ανάπτυξη (Research and Development, R&D): η παραγωγή νέων ιδεών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους παραγωγικούς πόρους που αφιερώνονται στην αναζήτησή τους, το κόστος επένδυσης των πόρων και τα προσδοκώμενα οφέλη. Μπορεί να ενισχυθεί με: διπλώματα ευρεσιτεχνίας, επιδοτήσεις από την κυβέρνηση. Οι οικονομολόγοι προσπαθούν να ενθαρρύνουν τις τεχνολογικές προόδους. Η ταχεία καινοτομία απαιτεί την προαγωγή του επιχειρηματικού πνεύματος. Ο συνδυασμός ανοιχτού πνεύματος έρευνας και το δέλεαρ των κερδών της ελεύθερης αγοράς μπορεί να εξηγήσει γιατί οι εξελίξεις στους Η/Υ λαμβάνουν χώρα στη Silicon Valley των ΗΠΑ και όχι στη Ρωσία, πατρίδα μεγάλων μαθηματικών και μηχανικών. Μακροοικονομική Θεωρία 9