Αντρος Καπαρδής, Ph.D (Camb.) Καθηγητής Τμήμα Νομικής Πανεπιστήμιο Κύπρου
ΑΝ ΔΕΝ ΕΧΕΙΣ ΜΕΣΟΝ, ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΚΑΜΝΕΙΣ ΜΕΣ ΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΚΑΛΑ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΠΟΥ ΛΑΛΕΙΣ ΚΥΡΙΕ ΑΛΛΑ ΕΝ ΚΥΠΡΟΣ ΔΑΜΑΙ- ΕΝ ΑΛΛΑΣΣΕΙ ΤΙΠΟΤΕ ΑΝ ΚΑΜΩ ΚΑΛΑ ΤΗΝ ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΟΥ ΕΝ ΝΑ ΕΥΡΩ ΤΟΝ ΜΠΕΛΑ ΜΟΥ. Ο ΆΛΛΟΣ ΕΓΡΑΨΕ ΤΟ ΓΙΟ ΤΟΥ ΤΑΔΕ ΤΖΕ ΕΣΤΕΙΛΑΝ ΤΟΝ ΜΕΤΑΘΕΣΗ
Η διαφθορά είναι πανάρχαιο και παγκόσμιο φαινόμενο & έχει πάντοτε ιστορικές και πολιτισμικές ρίζες. Στη Κύπρο, inter alia, έχομε : κατάλοιπα της Οθωμανικής κατοχής (δωροδοκία). ο νόμος ήταν παραδοσιακά του κατακτητή. η ανάγκη για επιβίωση κάτω από αντίξοες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες. το ρουσφέτι παραμένει, γενικά, ένα αναπόσπαστο μέρος της λειτουργίας των πολιτικών κομμάτων. Έτσι, Δεν εκπλήττει η έλλειψη το 2012 μιας εθνικής στρατηγικής για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της διαφθοράς.
ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΑΘΕΜΙΤΑ ΜΕΣΑ, ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΑΒΙΑΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΓΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΟΦΕΛΟΣ (Μπαμπινιώτης, Γ. (2002). Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, 2η έκδοση. Αθήνα, Κέντρο Λεξικολογίας.)
[ ] ένα άτομο ή μία ομάδα είναι ένοχο/οι διαφθοράς αν αποδεχτούν χρηματική αμοιβή ή ανάλογης αξίας άλλη αμοιβή για να κάνουν κάτι το οποίο είναι καθήκον τους να κάνουν, ή εξασκούν την διακριτική εξουσία που τους παρέχει ο νόμος για αθέμιτο σκοπό. ΠΗΓΗ= Gerasimova, K. (2008). Can corruption and economic crime be controlled in developing countries and if so, is it cost effective? Journal of Financial Crime, vol.15, No.2, pp.223-233.
ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΒΛΑΒΗΣ: στο άτομο, στην οικoγένεια, στο επάγγελμα, στον θεσμό, στην κοινωνία. Αρκετοί που βολεύουν και βολεύονται πιστεύουν την έχουν κάνει αλλά όλοι βυθιζόμαστε. ΕΙΝΑΙ μία παθογένεια που δεν μπορεί να αυτογιαθεί και για να θεραπευτεί ο άξονας πρέπει να κινείται και κάθετα και οριζόντια.
Μία αντίληψη είναι ότι η διαφθορά στην αστυνομία είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα και έχουν νομοθετηθεί μερικοί θεσμοί για να την αντιμετωπίσουν και να τιμωρούνται οι ένοχοι εντός της αστυνομίας. ΑΛΛΑ
Μία άλλη αντίληψη με την οποία συμφωνώ είναι ότι: (α) η διαφθορά στην αστυνομία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την διαφθορά στην υπόλοιπη κοινωνία, στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα αλλά αυτό δεν αποκλείει την ύπαρξη αδιάφθορων μελών. (β) στην Κύπρο σήμερα η διαφθορά διαιωνίζεται από την μέγιστη πλειοψηφία του πληθυσμού σε μία διαδραστική σχέση με τα πολιτικά κόμματα. (γ) η αντιμετώπιση της διαφθοράς στην αστυνομία πρέπει να γίνει στο πλαίσιο μιας εθνικής στρατηγικής για την μείωση της διαφθοράς στην κοινωνία γενικά. Τέλος, (δ) Για να αντιμετωπιστεί πιο αποτελεσματικά η διαφθορά χρειάζεται πολιτική βούληση από όλα τα κόμματα ταυτόχρονα.
(1). Μία κοινωνία με σημαντικές συνεχείς εσωτερικές συγκρούσεις. (2). Μία κοινωνία με ένα άδικο σύστημα κατανομής του πλούτου και του κοινωνικού κύρους. (3). Όταν υπάρχει ηθική σύγχυση. (4). Όταν δεν επικρατεί αξιοκρατία στις προσλήψεις και στις ανελίξεις. (5). Όταν γίνονται προνομιακές μεταθέσεις για τους ημέτερους. (6). Όταν η αμοιβή των εργαζομένων είναι ανεπαρκής. (7). Όταν το ηθικό ενός εργαζομένου είναι χαμηλό. (9). Όταν η επαγγελματική του ικανοποίηση είναι χαμηλή.
Η αστυνομική κουλτούρα και Η κοινωνικοποίηση των νέων αστυνομικών εντός της αστυνομίας. Ένα προληπτικό παρεμβατικό πρόγραμμα δεν μπορεί να αγνοήσει την ύπαρξη και σημασία τους.
ΕΙΔΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ ΔΙΕΘΝΩΣ Punch, 1999, Συμβούλιο της Ευρώπης, Miller, J., 2003, Police Corruption in England and Wales: An Assessment of the Evidence, Home Office.) 1. Απλής μορφής (Η διαρροή πληροφοριών εκτός της αστυνομίας, Κατάχρηση των εξουσιών τους για να απολαμβάνουν υπηρεσίες δωρεάν π.χ. πόρνες, εστιατόρια, Η προώθηση της ανέλιξης και η προνομιακή μεταχείριση ή μετάθεση των ημετέρων) 2. Στρατηγικής μορφής (π.χ. Εγκληματίες και μέλη της αστυνομίας συνέταιροι στη διαφθορά, Υπόσκαψη της διερεύνησης εγκλημάτων). 3. Η διάπραξη κοινών εγκλημάτων, π.χ. κλοπή, ληστεία, φόνοι, εμπόριο ή χρήση ναρκωτικών, Συνωμοτούν με εγκληματίες στη διάπραξη εγκλημάτων.
4. Η διάπραξη εγκλημάτων για ένα ευγενή σκοπό (noble cause) π.χ. η ενοχοποίηση αθώων. 5. Η διάπραξη εγκλημάτων με πράσινο φως από προϊστάμενους/πολιτικούς προϊσταμένους. 6. Η μέγιστη μορφής διαφθορά (π.χ. Pablo Escobar).
Νομικό Πλαίσιο Συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών, Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Νομοθεσίες, Νομοθετικό πλαίσιο της Αστυνομίας 1. Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων Κατά Της Αστυνομίας. 2. Διεύθυνση Επαγγελματικών Προτύπων (Συστάθηκε τον Νοέμβρη του 2009 με οδηγία του Αρχηγού Αστυνομίας). Σημαντική αλλά υποστελεχωμένη, χωρίς μέσα, περιορισμένη από το Δίκαιο της Απόδειξης και ερευνά μόνο εντός της Αστυνομίας. 3. Ο Περί Αστυνομίας Νόμος 731/2004 όπως έχει τροποποιηθεί. 4. Πειθαρχικοί Κανονισμοί της Αστυνομίας, Άρθρο 8 της Κaνονιστικής Διάταξης 53/89.
Ούτε η ΔΕΠ ούτε η Αρχή είναι σε θέση να διερευνήσει θεσμικής μορφής διαφθορά π.χ. όπου εμπλέκονται πολιτικά πρόσωπα, ή/και πανίσχυρα άτομα της κοινωνίας ή/και υψηλοβάθμια μέλη της αστυνομίας ή/και υπόκοσμος. Για παράδειγμα, δεν διερευνάται η διαφθορά στις δημόσιες συμβάσεις. Ας μη ξεχνούμε ότι υπάρχουν και εγκληματικές φατρίες που είναι πολιτικά τοποθετημένες.
Η διαφθορά είναι ένα φαινόμενο βαθιά ριζωμένο στη κοινωνία. Απλές λύσεις δεν υπάρχουν γιατί μία κοινωνία δεν αλλάζει από την μια μέρα στην άλλη και ένα χελιδόνι δεν φέρνει την άνοιξη. Διάφορα κατασταλτικά μέτρα έχουν τον ρόλο τους (π.χ η ενθάρρυνση του καρφώματος με whistleblowers νομοθεσίες, η σύσταση πολυθεματικών ομάδων διερεύνησης, η τροποποίηση του Δικαίου της Απόδειξης ώστε να γίνονται παρακολουθήσεις και να είναι αποδεκτές στο δικαστήριο, ουσιαστική εφαρμογή της νομοθεσίας για το πόθεν έσχες για αξιωματούχους του κράτους) αλλά δεν είναι αρκετά. Η αστυνομία έχει σημαντικό ρόλο να παίξει στην αντιμετώπιση της διαφθοράς
Να ξαναποκτήσει ο αστυνομικός την αυτοπεποίθηση και περηφάνια του. Να αναβαθμιστεί άμεσα η Διεύθυνση Επαγγελματικών Προτύπων της αστυνομίας ώστε να μπορεί να επιτελεί τον σκοπό για τον οποίο έχει συσταθεί Να προωθηθεί η καθιέρωση του θεσμού της Ανεξάρτητης Αρχής Κατά της Διαφθοράς/ Independent Commission Against Corruption (θεσμός πετυχημένος διεθνώς) η οποία να είναι και επιχειρησιακά και διοικητικά υπόλογη στον Γενικό Εισαγγελέα και θα διερευνά σοβαρές μορφές διαφθοράς άσχετα ποίοι εμπλέκονται.
Η εξυγίανση δεν είναι μόνο θέμα θέσπισης νόμων, κανονισμών και κανόνων ή της επιβολής αυστηρών ποινών. Είναι απαραίτητη η πολιτική βούληση από όλα τα κόμματα ταυτόχρονα Είναι αναγκαία η προώθηση και εμπέδωση της ορθής δεοντολογικής και επαγγελματικής συνείδησης, χρειάζεται παιδεία και καλλιέργεια τέτοιας κουλτούρας στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα που να είναι ασυνταύτιστη με την διαφθορά. Η εμπέδωση μίας δεοντολογίας ασυνταύτιστης με την διαφθορά πρέπει να αρχίζει από την προδημοτική.
ΖΟΥΜΕ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΗΣ ΑΝΑΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΥΣΕΩΝ, ΤΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΗΜΙΜΕΤΡΩΝ ΌΤΑΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΘΕΛΗΣΗ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΝΑ ΜΕΙΩΘΕΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΤΟ ΣΑΡΑΚΙ ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ. ΌΜΩΣ, ΑΝ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ, ΑΛΛΑΖΕΙΣ ΠΡΩΤΑ ΕΣΥ!
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ