ISSN1108-4170 TÇEÚtupon TeÜqoc 11/12, >AprÐlioc 2004 SflAUTOTOTEUQOS: TEX W ΕνTEXνα & TEXνα... iii Σηµειώσει το τυπογράφου... iv Αντώνη Τσο οµύτη Εγκατάσταση γραµµατοσειρών TrueType στο TEX & L A TEX...1 Dave Pawson Εκτύπωση από την XML: εισαγωγή L A TEX babel στο XSL-FO(µτφ.Β.Τσάγκα ο )... 7 Βασί η Η.Τριζώνη Κώστα Γραµµατόπου ο (1916 2003): χαράκτη τ παιδικ µα ψυχ...15 Luc Maranget On using HeVeA, a fast L A TEX to HTML translator...23 Στράτο ουµάνη καιαπόστο ο Συρόπου ο ηµιουργώντα µιανέαγραµµατοσειρά:ηπερίπτωση τωνσυµβό ωντουδίσκουτη Φαιστού... 43 TEXνικέ...51 Βιβ ίο-παρουσίαση... 55 TUG2004 Preliminary Programme... 61 dvips MÐa periodikÿ êkdosh toü DhmokriteÐou PanepisthmÐou JrĹkhc sà sunergasða mà tän SÔllogo <Ellănwn FÐlwn toü TEX >Ekdìseic: <EtaireÐa >AxiopoÐhshc kai DiaqeÐrishc PeriousÐac DhmokriteÐou PanepisthmÐou JrĹkhc XANJH
TÇ EÚtupon ISSN 1108-4170 EÚtupon (Eutypon) is a publication of the Democritus University of Thrace (Greece) in collaboration with the Greek TEX s Friends ( εϕτ ) Group. It is published twice a year and it is distributed for free to the members of the εϕτ Group, to selected libraries and to the public in general through Internet. Its articles deal with TEX and, in general, with tools for the electronic typesetting of printed matter. Editor-in-Chief of EÚtupon is Prof. Basil K. Papadopoulos of the Department of Civil Engineering, Democritus University of Thrace, Greece. The address of EÚtupon is: Greek TEX s Friends (c/o A. Syropoulos) 366, 28th October Street GR-671 00 Xanthi Greece URL: obelix.ee.duth.gr/eft E-mail: eft@ocean1.ee.duth.gr Articles appearing in EÚtupon have been carefully and critically refereed with the responsibility of the Editorial Board. Only papers judged to be original and of high quality are accepted for publication. Articles already published in EÚtupon may be copied and redistributed for free, provided their origin is mentionned. EÚtupon, the εϕτ Group and the Democritus University of Thrace do not assume any responsibity for methods, products, instructions or ideas described or expressed in authored articles published in this periodical. The Editorial Board of EÚtupon constists of: Basil K. Papadopoulos (Xanthi, Greece), Apostolos Syropoulos (Xanthi, Greece), Dimitrios Filippou (Volos, Greece) and Ioannis Dimakos (Patras, Greece). Tä EÚtupon ĆpoteleØ mða periodikÿ êkdosh toü DhmokriteÐou Panepisthmiou JrĹkhc sà sunergasðamàtäsôllogo<ellănwnfðlwntoü TEX ( εϕτ ). KukloforeØ ĆnĂ áxĺmhno kaè dianèmetai dwreăn stă mèlh toü Sullìgou, sà âpilegmènec bibliojĺkec kaè stä eírôtero koinä mèsú toü DiadiktÔou. StÈc selðdec tou dhmosieôontai Łrjra sqetikă mà tä TEX kaè tÿn ŽlektronikŸ stoiqeiojesða ântôpwn genikìtera. >ArqisuntĹkthc kaè ÍpeÔjunoc kată tä nìmo giă tä EÚtupon eúnai å k. BasÐleioc K. Papadìpouloc, kajhghtÿc toü Tmămatoc PolitikÀn MhqanikÀn toü DhmokriteÐou PanepisthmÐou JrĹkhc. <H dieôjunsh toü EÙtÒpou eúnai: SÔllogoc <Ellănwn FÐlwn toü TEX (Ípìyh >Apìstolou Surìpoulou) 28hc >OktwbrÐou 366 67100XĹnjh URL: obelix.ee.duth.gr/eft H/T: eft@ocean1.ee.duth.gr TĂ Łrjra poì dhmosieôontai stä EÚtupon ê- qoun krijeø kaè âpilegeø prosektikă mà eîjônh tĺc Suntaktikĺc >Epitropĺc toü periodikoü. Mìnon prwtìtupa Łrjra Íyhlĺc poiìthtac gðnontai dektă präc dhmosðeush. <H ĆnadhmosÐeush kaè dianomÿ Łrjrwn poì êqoun ćdh dhmosieujeø stä EÚtupon âpitrèpetai Ípä tän íro íti jă Ćnafèretai Ź proèleusă touc. Tä EÚtupon, å SÔllogoc εϕτ kaè tä DhmokrÐteio Panepistămio JrĹkhc dàn ĆnalambĹnoun kamða eîjônh giă mejìdouc, proðìnta, ådhgðec kaè Êdèec poì perigrĺfontai ń âkfrĺzontai ântäc âpwnômwn Łrjrwn dhmosieumènwn stä periodikì. <H SuntaktikŸ >EpitropŸ toü EÙtÒpou ĆpoteleØtai Ćpä tän BasÐleio K. Papadìpoulo(XĹnjh), tän >Apìstolo Surìpoulo(XĹnjh), tän Dhmătrio A. FilÐppou(Bìloc) kaè tän >IwĹnnh DhmĹko(PĹtra).
Tä TUG2004 stÿn telikÿ eîjeða ENTEXNA & ATEXNA Φί οισυνtexνίτε, Οτανξεκινήσαµετ ν κδοσητο EÎtÔpouπρ ν π πέντε χρόνια,ε χαµεκατ νο ναπαράδειγµαπρ ποφυγή τ συναδε φικ περιοδικ TUGboat,τ πο οκυκ οφορε µ καθυστέρησηδύο τ ν. Εµε,ε παµετότε, θ ε µαστετακτικο κα δ νθ ξεπέσουµεποτ στ χά ιτο TUGboat!Νά µω πο φέτο µ προέκυψετ συνέδριο TUG2004.Γι α τ τ συνέδριοχρειάστηκεν γίνουνκάποιε θυσίε.μεταξ ων, όγ φόρτου ργασία ναγκαστήκαµεν συµπτήξουµετ τε χο το Οκτωβρίου2003µ τ τε χο το Απρι ίου2004.κι τσισή- µερασ στέ νουµε ναδιπ τε χο,µαζ µ τ νταπεινήµα συγγνώµηκαιτ ν πόσχεση τιθ ξαναγίνουµετακτικο µετ τ συνέδριο. Οσογι τ συνέδριο TUG2004,α τ βρίσκεται δηστ ν τε ικ ε θεία.στ πρόγραµµα,πο θ τ βρε τεκα στ τε ευτα ε σε ίδε τούτουτο τεύχου,συµπερι αµβάνονταιπερίπου ε κοσιπέντε νακοινώσει. Επιπ έονστ συνέδριοθ µι ήσουν κα ρισµένοιδιακεκριµένοι TEXνίτε µ πο ύχρονηπείραστ TEX/L A TEX κα στ νσχεδιασµ γραµµατοσειρ νκα ντύπων γενικότερα. Εχουµεπε κα πα ιότερα τιθέ ουµετ TUG2004ν ε ναι συνέδριοµαζικό.γι τ ν όγοα τό,σ προσκα ο µε,γι η µι φορά, ου κα ε στ νγοητευτικ άνθη π τ 30 Α γούστου ω τ 3Σεπτεµβρίου. Ο Σύ ογο εϕτ ε ναι διατιθεµένο ν κάνει κόµακα σηµαντικ κπτωσηστ ντιµ τ συµµετοχ στ TUG2004γι τ µέ ηπο δυνατο νν καταβά ουντ π ρε ντίτιµο. Ε πίζοντα οιπ ν τιθ χουµετ νχαρ ν τ πο µε π κοντ στ ν άνθηστ τέ ο Α γούστου,σ χαιρετο µεκα σ φήνουµεν διαβάσετετ κρω νδιαφέροντα TEXνικ κα στορικ ρθρα τούτουτο EÎtÔpou. Μ TEXνικο χαιρετισµού, ΗΣυντακτικ Επιτροπ
OÉ shmeiÿseic toü tupogrĺfou Τ EÚtuponστοιχειοθετήθηκεµ τ L A TEX. Ω βασικ πακέταχρησιµοποιήθηκαντ cah-gut.cls(τ πακέτοτο γα ικο περιοδικο Les Cahiers GUTenberg) κα τ babelµ τ ν γγ ικ κα τ ν ηνικ πι ογή.γι τ διάφορε γραφικ παραστάσει,χρησιµοποιήθηκαν πίση τ πακέτα graphicx, colorκα wrapfig. Ηε κόνα τούτη τ σε ίδα µ τίτ ο The Inland Printerπροέρχεται π τ ν εκτρονικ πινακοθήκητ Briar Press (http://www.briarpress.org). (Κατ π σαπιθανότητα, ε κόναε ναι ναπαραγωγ π τ περιοδικ γι τ ν τυπογραφία The Inland Printer,πο κυκ οφόρησεστ Σικάγοτ νηπαπρ τ τέ ο το 19ουα.) <Okìkoracστ τέ ο τ Βιβ ιοπαρουσίαση ε ναι ργοτο µεξικανο χαράκτη José Guadalupe Posada(Χοσ Γκουαντα ο πεποσάντα,1854 1913)κα προέρχεται π τ βιβ ίοvenackìsmocćnĺpodaτο ΕντουάρντοΓκα εάνο(µτφ. Γεωργία Ζακοπού ου, κδ.στάχυ, Αθήνα2000). Τ σκίτσαγι τ συνέδριο TUG2004τ σχεδίασαν Στάθη Σταυρόπου ο κα Duane Bibby. Ογραµµικ κώδικα το πισθόφυ ουε ναιµι ε γενικ προσφορ το ΓιάννηΧαρα άµπου (yannis@fluxus-virus.com). Ηπρώτη κτύπωση γινεµ τ πρόγραµµα dvipsσ κτυπωτ HP LaserJet 1200 Series (1200dpi). Ηφωτοτυπικ ναπαραγωγ κα βιβ ιοδεσίαπραγµατοποιήθηκανστ Τυπογραφε οτο ηµοκριτείουπανεπιστηµίουθράκη στ ν άνθη.
EÖtupon TeÜqoc No. 11/12 >AprÐlioc 2004 1 EgkatĹstash grammatoseirÿn TrueTypesto TEX & L A TEX Antÿnhc TsolomÔthc Panepistămio AigaÐou Tmăma Majhmatikÿn 83200GorgÔra SĹmoc PerÐlhyh PerigrĹfoume thn egkatĺstash TrueType grammatoseirÿn sto TEX & L A TEXmethboăjeiatouprogrĹmmatoc ttf2pk. ΣεπροηγούµενοάρθροστοEÔtupon(δε [1])αναφερόµενοιστηνεγκατάσταση TrueTypeγραµµατοσειρώναναφέραµεότιµιάτέτοιαεγκατάστασηκα όθα ήτανναπεράσειµέσααπόµετατροπήτη γραµµατοσειρά σε Type1µορφήκαι ναεγκατασταθείω τέτοια.οκύριο όγο είναιότιµόνοανείναισε PostScript µορφήµπορείναενσωµατωθείστοτε ικόpsαρχείοω scalable(καιόχι bitmap). Παρό ααυτάυπάρχουν όγοιγιατου οποίου κάποιο θαήθε εναεγκαταστήσειµια TrueTypeγραµµατοσειρά.Οκυριότερο (γιαγ ώσσε όπω η Ε ηνική)είναιτογεγονό ότιυπάρχουνπο έ διαθέσιµε TrueTypeγραµ- µατοσειρέ καιαυτέ πουγιαπαράδειγµασυνοδεύουντο ειτουργικόσύστηµα Microsoft-Windowsµπορούνναεγκατασταθούνπο ύεύκο α.γιαά ε γ ώσσε υπάρχουνπο ύσοβαρότεροι όγοι.γιαπαράδειγµαγιαγ ώσσε µεπο ού χαρακτήρε όπω τακινέζικαοιγραµµατοσειρέ TrueTypeδίνουνµίακα ή ύσηστι δυσκο ίε πουπαρουσιάζονταιµετι Type1γραµµατοσειρέ,εξαιτία τουότιοιτε ευταίε παρουσιάζουνσυχνάσοβαράπροβ ήµαταότανπεριέχουν περισσότερου από256χαρακτήρε. Βέβαιαθαπρέπειναπροειδοποιήσουµετου αναγνώστε καιαναγνώστριε ότιοιεν όγωγραµµατοσειρέ απέχουνπο ύαποτοναείναιπ ήρει.γιαπαράδειγµακαµίατου δενέχειπεζοκεφα αίαούτεγιατααγγ ικάούτεγιατα Ε ηνικάούτεέχουνέναικανόσύνο οσυνδέσµων.συνήθω είπουνοισύνδεσµοι ff, ffi, fflκαιπο ύσυχνάκαιοι fiκαι fl.ακόµασοβαρότεροπρόβ ηµα είναι ότι συχνά δεν υπάρχει συµβατή rèousa γραµµατοσειρά(ρέουσα=italic) και Karlìbasi
2 Antÿnhc TsolomÔthc αναγκαστικάχρησιµοποιούµετηνόρθιαµεκ ίση(κεκ ιµένη).επίση ηποιότητα στι TrueTypeγραµµατοσειρέ είναικατώτερητων Type1όχι όγωσχεδίου α άγιακαθαράµαθηµατικό όγο. 1. ProetoimasÐa Κατ αρχά χρειαζόµαστεµίαγραµµατοσειρά TrueType.Εδώθαχρησιµοποιήσουµε για παράδειγµα την Garamond των Microsoft-Windows. Το αρχείο τη όρθια έγεται Gara.ttf.Χρειαζόµαστεµίαεγκατάστασηπουναυποστηρίζει TrueTypeγραµµατοσειρέ µέσωτουπρογράµµατο ttf2pk.σε Unixπεριβά ονχρειαζόµαστεµιαπρόσφατηεγκατάστασητου tetex(πχ TEXLive 5 ήνεώτερο).σεπεριβά ον MS-Windowsαρκείµιάεγκατάστασητου MikTEX έκδοση 1.2ήνεώτερη. Γιαναδου έψουνταε ηνικάχρειαζόµαστεκαιένααρχείοκωδικοποίηση γιατηγ ώσσαµα. Ενατέτοιοαρχείοµπορούµεναπάρουµεαπότηδιανοµή τη γραµµατοσειρά Κέρκη τουτµήµατο ΜαθηµατικώντουΠανεπιστηµίου Αιγαίου από τη διεύθυνση http://iris.math.aegean.gr/software/kerkis Συγκακριµένα χρειαζόµαστε το αρχείο gkerkis.enc που διανέµεται µε την παραπάνω γραµµατοσειρά. Για τι περισσότερε γραµµατοσειρέ των Microsoft- Windowsτοαρχείοαυτόείναιέτοιµογιαχρήσηα άυπάρχουνεξαιρέσει όπω στηνπερίπτωσητη Garamond,όπουοκατασκευαστή τη εν όγωγραµµατοσειρά έχειονοµάσειpi1τοε ηνικόπαντίγιαpi. Ετσιπρέπεινααντιγράψουµε το gkerkis.enc σε ggaramond.enc να το ανοίξουµε µε ένα επεξεργαστή κειµένουκαιναα άξουµετηδή ωση /piσε /pi1καθώ καιτοεσωτερικόόνοµα του αρχείου από /gkerkis σε /ggaramond. Τώραείµαστεέτοιµοιγιατηδηµιουργίατωναρχείωνυποστήριξη. 2. DhmiourgÐa metrikÿn kai en dunĺmei grammatoseirÿn Εκτε ούµετι εντο ή ttf2tfm Gara -N -q -T ggaramond -v ggara8a ggara8r Ηεντο ήαυτήθαπαράγεικάποιαµυνήµατα άθου (αβ αβήόµω )καιµια γραµµή(ητε ευταία)τηνοποίατηνπροσθέτουµεστοαρχείο ttfonts.mapτη εγκατάστασή µα.γιατηνπαραπάνωεντο ήαυτήηγραµµήείναι
Grammatoseirèc TrueTypesto TEX & L A TEX 3 ggara8r Gara Encoding=ggaramond.enc PS=Only Στησυνέχειαεκτε ούµετην vptovf ggara8a Τώραηγραµµατοσειράµα είναιέτοιµηγιαχρήσηστο TEX.Μπορούµεγια παράδειγµα να τρέξουµε tex testfont πάνω στο αρχείο ggara8a για να δούµε τονπίνακατη γραµµατοσειρά. Γιαναχρησιµοποιηθείηγραµµατοσειράστο L A TEX2εθαπρέπειναφτιάξουµε τααρχείαορισµούγραµµατοσειρά όπω περιγράφονταιστο[1]ή[2]. 2.1. EgkatĹstash twn arqeðwn sto sôsthma Αφούφτιαχτούντααρχείαορισµούγραµµατοσειρά καιτοσχετικό style file µετακινούµετα tfmαρχείασεκάποιονυποκατά ογοτουκατα όγουfonts/tfm/ του texmfδέντρουτη εγκατάσταση.οµοίω τα vfαρχείαπάνεσευποκατά- ογοτου fonts/vf/καιτα ttfαρχείασευποκατά ογοτου fonts/truetype/. Τααρχείαορισµούγραµµατοσειρά καιτο style file πάνεσυνήθω σευποκατά ογοτου tex/latex/.τέ ο τρέχουµε texhashσε Unixήανανεώνουµετην βάση αρχείων του MikTEX από τα µενού του. 3. Upostărixh tou latinikoô alfabătou Η δηµιουργία των απαραίτητων αρχείων για του ατινικού χαρακτήρε γίνεταιµεανά ογοτρόπο.ηδιαφορέ είναιστηνεπι ογήτουαρχείουκωδικοποίηση καιστοότιδενχρειάζεταιηπαράµετρο -Nστηνεκτέ εσητουπρογράµµατο ttf2tfm.συγκεκριµέναεκτε ούµετι ttf2tfm Gara -q -T 8r -v gara8a gara8r vptovf gara8a γιατην OT1κωδικοποίηση(τοαρχείο 8r.encυπάρχεισεό ε τι σύγχρονε εγκαταστάσει )και ttf2tfm Gara -q -T T1-WGL4 -v ecgara8a ecgara8r vptovf ecgara8a γιατην T1κωδικοποίηση(τοαρχείο T1-WGL4.encυπάρχεισεό ε τι σύγχρονε εγκαταστάσει ).
4 Antÿnhc TsolomÔthc 4. DhmiourgÐa yeudo-pezokefalaðwn Οπω είπαµεπαραπάνωαυτέ οιγραµµατοσειρέ δενσυνοδεύονταιαπόπεζοκεφα αία.μπορούµεόµω ναπαράγουµεενδυνάµειγραµµατοσειρέ πουαντί γιαπραγµατικάπεζοκεφα αίαναδίνουντακεφα αίατη γραµµατοσειρά µεµία σµίκρυνση,γιαπαράδειγµα,80%.αυτόγίνεταιεύκο αµετο ατινικόα φάβητο χρησιµοποιόντα τι παραπάνωεντο έ,α άζοντα τηνπαράµετρο -vσε -V. Ετσιεκτε ούµετι εντο έ ttf2tfm Gara -q -T 8r -V garac8a garac8r vptovf garac8a για την OT1 κωδικοποίηση και ttf2tfm Gara -q -T T1-WGL4 -V ecgarac8a ecgarac8r vptovf ecgarac8a γιατην T1κωδικοποίηση.Οιενδυνάµειγραµµατοσειρέ τωνπεζοκεφα αίων είναι τώρα τα garac8a και ecgarac8a. Bèbaia den ja prèpei na xeqĺsoume na prosjèsoumeticaparaðthteckataqwrăseicstoarqeðo ttfonts.mapοιοποίε είναιοιτε ευταίε γραµµέ σταµυνήµαταπουπαράγουνοιπαραπάνω ttf2tfm εντο έ. Γιαταε ηνικάόµω ταπράγµαταείναι ίγοδυσκο ότερα.τοπιοπιθανό είναιότικάποιοιχαρακτήρε δενθαδου εύουνσωστά.ετοιµάζοντα τααρχεία γιατην Garamondείχαµεπροβ ήµαταµετου πεζοκεφα αιου χαρακτήρε dκαι u.αρχικάεκτε ούµετηνεντο ή ttf2tfm Gara -N -q -T gkerkis -V ggarac8a ggarac8r και προσθέτουµε την απαραίτητη καταχώρηση στο αρχείο ttfonts.map. Στη συνέχειαprinεκτε έσουµετηνεντο ή vptovf ggarac8a πρέπεινακάνουµεα αγέ στοαρχείο ggarac8a.vpl.ανοίγουµετοαρχείο αυτόσεένανεπεξεργαστήκειµένουκαιεντοπίζουµετι γραµµέ (CHARACTER C d (CHARWD R 491.2) (CHARHT R 541.6)
Grammatoseirèc TrueTypesto TEX & L A TEX 5 (MAP (SELECTFONT D 1) (SETCHAR O 37777777777) ) ) Εδώβ έπουµεότιηδή ωσηγιατοδτοαπεικονίζεισεκάποιονανύπαρκτο χαρακτήρα(µεοκταδικόαριθµό37777777777). Ετσια άζουµετοπαραπάνω σε (CHARACTER C d (CHARWD R 500) (CHARHT R 497) (MAP (SELECTFONT D 1) (SETCHAR C D) ) ) (τροποποιήσαµεκαιτι διαστάσει τουχαρακτήραµετααπόδοκιµέ ). Μετουταπράγµαταείναιδιαφορετικά.Εδώοκώδικα στοαρχείοείναιο (CHARACTER C u (CHARWD R 416) (CHARHT R 400) (CHARDP R 10) ) Β έπουµε δη αδή ότι δεν απεικονίζεται σε κεφα αίο γράµµα. Ετσι το α άζουµεσε (CHARACTER C u (CHARWD R 476) (CHARHT R 400) (CHARDP R 10) (MAP (SELECTFONT D 1) (SETCHAR C U) ) )
6 Antÿnhc TsolomÔthc Καιεδώ,όπω παραπάνω,τροποποιήσαµετι διαστάσει τουχαρακτήραµετά απόδοκιµέ.στησυνέχειατρέχουµετηνεντο ή vptovf ggarac8a οκιµάζουµε τη γραµµατοσειρά ggarac8a, και αν δεν είναι εντάξει οι διαστάσει τωνδκαιυτροποποιούµεανά ογατου παραπάνωαριθµού καιξανατρέχουµε την vptovf ggarac8a. 5. Parathrăseic Ταονόµαταπουχρησιµοποιήσαµεγιατι ενδυνάµειγραµµατοσειρέ δενακο- ουθούντοσχήµατου K. Berry.Ο όγο είναιότιτοπαραπάνωσχήµαδενσυµπερι αµβάνειε ηνικέ γραµµατοσειρέ.επίση οπεριορισµό ονοµατοδοσία των αρχείων 8 3 δενέχειπια όγούπαρξη εφόσοντο dosέχειεγκατα ηφθεί πιάκαιαπότονδηµιουργότου. BibliografÐa [1]Α.Συρόπου ο καια.τσο οµύτη,egkatĺstashnèwngrammatoseirÿn sto L A TEX2e,Εύτυπον,3,57 68,2000. [2] A. Syropoulos, A. Tsolomitis, N. Sofroniou, Digital Typography Using L A TEX, Springer Verlag,Οκτώβριο 2002.
EÖtupon TeÜqoc No. 11/12 >AprÐlioc 2004 7 EktÔpwsh apì thn XML: Eisagwgă sto XSL-FO Dave Pawson MetĹfrash apì ton BasÐleio TsĹgkalo me thn Ĺdeia tou suggrafèa. To prwtìtupo keðmeno brðsketai ston parakĺtw diktuakì tìpo http://www.xml.com/pub/a/2002/10/09/xslfo.html 1. Eisagwgă Ενααπόταπροβ ήµαταπουαντιµετωπίζουνπο οίχρήστε ότανξεκινούν τηνπαραγωγήεκτύπωση απότην XMLείναιτοπρόβ ηµατη διάταξη σε ίδα. Ανδενρυθµιστείσωστάηδιάταξησε ίδα,δενέχετεπιθανότητε ναπροχωρήσετε.προτείνοντα τη ύση W3C XSL Formatting Objects,θέ ωναπαρουσιάσω µίααπ οποιηµένηπροσέγγισηπουθαδώσειστονέοχρήστητηδυνατότητανα πατήσεισεστέρεοέδαφο στοθέµατη διάταξη σε ίδα. Οστόχο αυτούτουάρθρουείναιναδηµιουργήσουµετηνπρώτηεκείνησε ίδα εξόδου-α τηνονοµάσουµεπρόγραµµα Hello World -µεαρκετέ π ηροφορίε πουεπιτρέπουνσεκάποιοχρήστηναπροχωρήσεισεπιοχρήσιµαπράγµατα. Θαπαρουσιάσωτηνπιοαπ ήαπότι διατάξει σε ίδα για XSL-FO,χρησιµοποιώντα όσοτοδυνατόν ιγότεραστοιχείαµπορώαπότααπαιτούµενα,ώστενα εξασφα ίσωµίαεύ ογηέξοδο. Ενααπόταπροβ ήµαταείναιότι,σεαντίθεσηµετηνπαραγωγήενό εγγράφου HTMLαπόπηγή XMLµεχρήσητη XSLT,ηεπεξεργασίατωναπογόνων τωνριζικώνστοιχείωνδενείναιµίααπ ή xsl:apply-templatesαπόεντό του ριζικούστοιχείου.απαιτείταιπο ύπερισσότερηαρχικήέξοδο προκειµένουνα µπορέσειοµορφοποιητή ναπαράξειτι σε ίδε. Α δούµετηναπαραίτητηεπεξεργασίαγιαναµεταβείτεαπότοέγγραφο XML σεεκτυπώσιµοέγγραφο PDF.Κατ αρχήν,ηxmlπρέπεινατροφοδοτείταισε επεξεργαστή XSLTµεµίακατά η ησε ίδαµορφοποιήσεων(πουαναπτύσσεται παρακάτω)προκειµένουναπαραχθείέναά οέγγραφο XMLπουχρησιµοποιεί τοδιάστηµαονόµατο (name space) XSL-FOκαιπροορίζεταιγιατοµορφοποιητή XSL-FO.Τοδεύτεροστάδιοείναιητροφοδότησητη εξόδουτουπρώτουσταδίου
8 D. Pawson στοµορφοποιητή XSL-FO,πουµπορείστησυνέχειαναπαράξειτοτε ικόπρο όν: ένα εκτυπώσιµο έγγραφο, διαµορφωµένο για οπτική παρουσίαση. έγγραφο XML έγγραφο XSLT εκτυπώσιµο έγγραφο XSL-FO εκτυπώσιµο έγγραφο µορφοποιητή XSL-FO σε ίδα µορφοποιήσεων XSLT Ηπροσέγγισηαυτήέχειτοπ εονέκτηµαότιτοέγγραφοπηγή XMLείναιακόµη µορφοουδέτεροκαιµπορείναχρησιµοποιηθείµεά ε σε ίδε µορφοποιήσεων XSLTγιατηνπαραγωγήά ωνµέσων. 2. To èggrafo XSL-FO Πρέπειναγνωρίζουµεγιατοναρχικόστόχοτη µετατροπή του XSLT,το έγγραφο XSL-FO. Το έγγραφο που παράγετε, το οποίο τροφοδοτείται στο µορφοποιητή XSL-FO, περιέχει ένα µικρό αριθµό στοιχείων: <fo:root xmlns:fo="http://www.w3.org/1999/xsl/format"> <fo:layout-master-set> [1] <fo:simple-page-master master-name="simple" > [2] <fo:region-body/> </fo:simple-page-master> </fo:layout-master-set> <fo:page-sequence master-reference="simple"> [3] <fo:flow flow-name="xsl-region-body"> [4] content [5] </fo:flow> </fo:page-sequence> </fo:root> Α δούµετοκαθένααπότααριθµηµέναστοιχείαµετησειρά. 1
Eisagwgă sto XSL-FO 9 [1]Γιαναδιαταχθείτοπεριεχόµενοσεµιασε ίδα,οµορφοποιητή πρέπεινα γνωρίζει µε ποια µεγέθη έχει να κάνει. Το layout-master-set περιέχει το [2] simple-page-masterπουπεριέχειαυτέ τι π ηροφορίε,δη.αν χρησιµοποιείτεµέγεθο σε ίδα Α4ήµέγεθο US-letter.Περιέχειεπίση τοστοιχείορεγιον-βοδψ,τοοποίοµπορείναθεωρηθείω τοκυρίω σώµα τη διάταξη σε ίδα. [3]Γιαναυποστηριχτείηπερίπ οκησε ιδοποίηση,χρησιµοποιείταιτοστοιχείο page-sequence.γιαδιάταξηµια απ ή σε ίδα,απαιτείταιπο ύµικρόπεριεχόµενο,διαφορετικήαπότηναναφοράσεορισµόσυγκεκριµένη σε ίδα (το simple-page-master). [4]Επίση,εντό τουστοιχείουpage-sequenceυπάρχειέναστοιχείοροή (flow element).ηιδέατη ροή µπορείκαιναµηνσα είναιοικεία.τησυνάντησαότανχρησιµοποίησα ογισµικάεπιτραπέζια τυπογραφία,ότανέπρεπε ναρίξωκείµενοµέσασεπεριοχέ σε ίδα γιατηδηµιουργίαστη ώνσε κάποιοκο εγιακόπεριοδικό,οπότετοπεριεχόµενοέρεεµέσασεπεριοχέ τη σε ίδα. [5]Οεντοπισµό τη περιοχή τη σε ίδα στηνοποίαπρέπειναρίξουµετο κείµενο είναι και το σκεπτικό για το xsl-region-body. Αυτό διαφοροποιεί τοσώµατη σε ίδα απότι εξωτερικέ περιοχέ (περιθώρια,κεφα ίδα, υποσέ ιδο,κ π.)τη σε ίδα.τέ ο,κάποιοπεριεχόµενο,τοοποίοείναι απόγονο τη κύρια ροή. ενµπορείναεισαχθείαπ όκείµενοεδώ,επειδή οµορφοποιητή θαέπρεπεναµαντέψειτιθαθέ ατενατοκάνει,εποµένω το πραγµατικό περιεχόµενο για τη ροή θα έπαιρνε τη µορφή <fo:block>perieqìmeno</fo:block> πουορίζειέναµπ οκκειµένου(ορθογώνιουσχήµατο,όσοµεγά οθέ ετε, αµβάνοντα π ήρη ίστατωνπροκαθορισµένωντιµώνγιατοκαθετί)που θατοποθετηθείω πρώτοστοιχείοεπάνωστησε ίδα. Για να τακατα άβετεκα ύτεραό ααυτά,α συµπ ηρώσουµε,στοε άχιστο δυνατό,ό,τιθαέµπαινεστησε ίδαµορφοποιήσεωνµεσκοπόνα άβειένααπ ό έγγραφο XMLκαιναπαραγάγειέναά οέγγραφο XML,τοοποίοστησυνέχεια τροφοδοτείται σε µορφοποιητή XSL-FO. είτεπαρακάτωµίαβασικήσε ίδαµορφοποιήσεων XSLTγιαπαραγωγή XSL- FO: <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <xsl:stylesheet xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/xsl/transform" [1]
10 D. Pawson xmlns:fo="http://www.w3.org/1999/xsl/format"> [2] version="1.0"> <xsl:output method="xml"/> [3] <xsl:template match="/">... [4] </xsl:template> Other prototypes [5] </xsl:stylesheet> Στο[1]και[2]β έπουµεταδιαστήµαταονοµάτων,αντίστοιχα,του XSLT καιτουπεριεχοµένου FOσεαυτότοέγγραφο,πουδιαφοροποιείτι αιτήσει µετασχηµατισµού από το περιεχόµενο εξόδου. Ανηµηχανή XSLTδειπεριεχόµενοστοδιάστηµαονόµατο FO,απ άτο γράφειστηνέξοδο,πουείναιακριβώ ό,τιθέ ουµε.το[3] έειότιθέ ουµε τοέγγραφοεξόδουναείναιέναέγκυρο XML,πουείναιακριβώ ό,τιείναιένα έγγραφο XSL-FO, ένα έγγραφο XML. Το[4] είναι το ριζικό πρότυπο, που ενεργοποιείται πρώτο, οπότε αυτό είναι το σηµείο στο οποίο προσθέτουµε το ουσιαστικόπεριεχόµενοπεριγράµµατο πουαναφέραµεπαραπάνω. Τέ ο,στο[5],µπορούµεναξεκινήσουµεναπροσθέτουµεχρήσιµε επεξεργασίε.μπορούµετώρανασυνδυάσουµεταδύοπαραπάνωκοµµατάκιαγιανα κάνουνκάτιχρήσιµο.παρακάτωέχουµεµίαπ ήρησε ίδαµορφοποιήσεων XSLT, ηοποίαχρησιµοποιείταιαπότηµηχανή XSLTγιατηνπαραγωγήενό έγκυρου εγγράφου XSL-FO. <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <xsl:stylesheet xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/xsl/transform" xmlns:fo="http://www.w3.org/1999/xsl/format"> version="1.0"> <xsl:output method="xml"/> <xsl:template match="/"> <fo:root xmlns:fo="http://www.w3.org/1999/xsl/format"> <fo:layout-master-set> <fo:simple-page-master master-name="simple" page-height ="29.7cm" [1] page-width ="21cm" margin-left ="2.5cm"
Eisagwgă sto XSL-FO 11 margin-right ="2.5cm"> <fo:region-body margin-top="3cm"/> [2] </fo:simple-page-master> </fo:layout-master-set> <fo:page-sequence master-reference="simple"> [3] <fo:flow flow-name="xsl-region-body"> [4] <xsl:apply-templates/> [5] </fo:flow> </fo:page-sequence> </fo:root> </xsl:template> <xsl:template match="document"> [6] <fo:block> <xsl:apply-templates/> </fo:block> </xsl:template> <xsl:template match="head"> [7] <fo:block> <xsl:apply-templates/> </fo:block> </xsl:template> <xsl:template match="para"> [8] <fo:block> <xsl:apply-templates/> </fo:block> </xsl:template> <xsl:template match="em"> [9] <fo:inline font-style="italic"> <xsl:apply-templates/> </fo:inline> </xsl:template> <xsl:template match="*"> [10] <fo:block background-color="red">
12 D. Pawson <xsl:apply-templates/> </fo:block> </xsl:template> </xsl:stylesheet> Πρινεξηγήσουµετηδοµή,θαπρέπεινααναφέρουµετοέγγραφοπηγή γιατο οποίοσχεδιάζουµεαυτήτησε ίδαµορφοποιήσεων. εκινώµετροφοδοσίααπό µία κατηγορία εγγράφου που έχει 4 στοιχεία, µε τη δοµή που φαίνεται παρακάτω. Τηδιατηρώαπ ήδιότιαναπαριστάτηµεγά ηπ ειοψηφίαπεριεχοµένου XMLπου προορίζεταιγιαέναέγγραφο XSL-FO.Περιέχειµόνοδύοστοιχείαµπ οκ(head και para) και ένα εσωτερικό στοιχείο(em). Τοέγγραφόµα περιέχεταισεέναεξωτερικόστοιχείοεγγράφου,καθώ και σεέναµείγµαστοιχείων headκαι paraπουπερι αµβάνουνκάποιαέµφαση: <document> <head>my very first xsl-fo document</head> <para>has an <em>important</em> paragraph inside it</para> </document> Τοµέγεθο σε ίδα καθορίζεταιστο[1],µεχρήσηευρωπα κώνδιαστάσεων. Α άξτετι βάζοντα τοδικόσα µέγεθο χαρτιούανείναιδιαφορετικό. Εχω προσθέσειπεριθώριαεπειδήτοπεριεχόµενοπουεκτείνεταιπρο τι άκρε τη σε ίδα δενείναιευπαρουσίαστο. Στο[2]έχωπροσθέσειέναάνωπεριθώριοστηνκύριαπεριοχήτη σε ίδα. Το[3]και[4]είναιόπω πριν.στο[5]έχουµεµίακαθοριστικήδιαφορά:στο σηµείοαυτό,όπουπριναπ ώ είπα περιεχόµενο,χρησιµοποιώτώρατι δυνατότητε τη XSLTγιανακαθοδηγήσωτηµηχανή XSLTναεπεξεργαστείτο έγγραφο εισόδου. Στο[6] η µηχανή XSLT επεξεργάζεται το στοιχείο εγγράφου τουαρχείουεισόδου XMLµεπαραγωγήεξόδουενό στοιχείου fo:block,εντό τουοποίουτοποθετείταιό οτουπό οιποπεριεχόµενο.επειδήταµπ οκµπορούν ναεµπερικ είονταιαρκετάεύκο αστο XSL-FO,αυτόδενείναιπρόβ ηµα.αυτόπουπραγµατικάκάνει,είναιναεξασφα ίζειτηδιατήρησητουπεριεχοµένου πουξεχει ίζει-δη αδή,δεντοχειρίζεταισαφώ ησε ίδαµορφοποιήσεων-εντό κάποιουµπ οκ. Στα[7],[8]και[9]επιστρέφωστονκανονικόκόσµοτη XMLκαι XSLT. Ηαντιστοίχησηενό στοιχείουτουεγγράφουπηγή καιηπαραγωγήεξόδουενό κατά η ουστοιχείουαπότο εξι όγιοτου XSL-FO.Ταπρώταδύοείναιταυτόσηµακαιαπ ώ χρειάζονταιδιακόσµηση,τοτε ευταίοείναιε αφρώ διαφορετικό κατάτοότιείναιένααντικείµενοεσωτερική µορφοποίηση καιπαράγειέξοδο π άγια γραφή.
Eisagwgă sto XSL-FO 13 Το[10]είναιοsĹkocmetapĹntaπουδείχνει(στηνέξοδο)ποιαστοιχεία,αν υπάρχουν, δεν έχουν υπαχθεί σε µορφοποίηση. Από τη στιγµή που θα εφαρµοστεί µορφοποίησησεό αταστοιχεία,τίποτεδενθαυποστείεπεξεργασίααπόαυτό τοπρότυπο.είναικα όω δυνατότηταεκσφα µάτωση κατάτηδιάρκειατη ανάπτυξη. Αυτήησε ίδαµορφοποιήσεωνεισάγειδύονέαστοιχεία.τοπρώτοείναιτο στοιχείο fo:block,πουχρησιµοποιείταιγιαπο άστοιχείαστησε ίδαµορφοποιήσεων.αυτόείναιτοβασικόστοιχείοδιάταξη πουχρησιµοποιείταιγιααναδίπ ωσηπεριεχοµένου-σκεφτείτετοω στοιχείο <p>σε HTML. Τοστοιχείο fo:inlineείναιένασύνο οεγκ εισµούγιαεσωτερικάστοιχεία σε XSL-FO.Τοκαθένααπόταδύοαυτάστοιχείαέχειέναο όκ ηροφάσµαιδιοτήτων,εκφρασµένωνσυντακτικάω ιδιοχαρακτηριστικών,πουχρησιµοποιούνται γιατηδιακόσµησητουπεριεχοµένουπουαναδιπ ώνουν. 3. Enarxh nèwn selðdwn Α επεκτείνουµετηδοµήτουεγγράφουπηγή γιανασυµπερι άβειµίαενότητα πουθαπρέπειναέχεισηµείοέναρξη νέα σε ίδα.εποµένω,τοέγγραφοτώρα µπορείναέχειτηνεξή εµφάνιση: <document> <section> <head>my very first xsl-fo document</head> <para>has an <em>important</em> paragraph inside it</para> </section> <section> <head>the second section, starting on a new page </head> <para>some content in the second section</para> </section> </document> Τώραχρειάζεταιναδώσουµεστι σεαυτήντηνπροσθήκη,χρησιµοποιώντα µίααπότι διαθέσιµε ιδιότητε ενό µπ οκ. <xsl:template match="section"> <fo:block break-before="page"> <xsl:apply-templates/> </fo:block> </xsl:template>
14 D. Pawson Αυτό έειστηµηχανήµορφοποίηση XSL-FOναδηµιουργήσειµίανέασε ίδα ότανβρεθείσεενότητα. Ο αταπεριεχόµενααυτή τη ενότητα υφίστανται επεξεργασίαεντό αυτούτουτµήµατο.γιανακάνουµετοστοιχείοκεφα ή ναξεχωρίζει,βε τιώνουµετηνεµφάνισήτουεπι έγοντα µεγα ύτερο,έντονο µέγεθο γραµµατοσειρά καιπροσθέτοντα µικρόδιάστηµαµετάτοπεριεχόµενο. <xsl:template match="head"> <fo:block font-size="14pt" font-weight="bold" space-after="1cm" space-after.conditionality = retain > <xsl:apply-templates/> </fo:block> </xsl:template> Αυτόήταν!Ανακεφα αιώνοντα :ηεπεξεργασίαείναιδιαδικασίαδύοσταδίων µεαπ ά όγια. ώστετοέγγραφοπηγή σα καιτηνπαραπάνωσε ίδαµορφοποιήσεων XSLTσεένανεπεξεργαστή XSLT,καιηέξοδο θαπρέπειναείναιένα έγκυρο έγγραφο XSL-FO. Στη συνέχεια αυτό µπορεί να τροφοδοτηθεί σε µηχανή XSL-FO RenderXήAntenna House(εµπορικάπρο όντα,µεδοκιµαστικέ εκδόσει )ήστην PassiveTEXήFOP(µηεµπορικάδωρεάνπρο όντα).
EÖtupon TeÜqoc No. 11/12 >AprÐlioc 2004 15 Kÿstac Grammatìpouloc(1916`2003): <O qarĺkthc tĺc paidikĺc mac yuqĺc BasÐlhc H. Trizÿnhc <AgÐou DhmhtrÐou 38 162 31 BÔrwnac >Attikă E-mail: vtrizonis@yahoo.com Abstract Kostas Grammatopoulos, a prolific Greek painter and engraver, died in Athens, Greece, on October 1, 2003, at the age of 87. Grammatopoulos was a student of another great Greek engraver, Yiannis Kefallinos (1894 1957), at the Athens School of Fine Arts. In 1959, he became a professor of Engraving at the same school, only to raise the level of his profession from a book-decorating craft to a visual art equal to painting. Grammatopoulos, though not a household name in his native Greece, has marked the childhood memory of several generations of Greeks. In 1955, he engraved the drawings for an abécédaire to be used by the first-year elementary school students. That book was used and abused for more than 30 years in the Greek educational system. EÊsagwgŸ Σπάνιατ ργο ν νθρώπουµπορε ν γγίξειτ νµνήµηπο νγενε- νχωρ διο δηµιουργ ν ε ναιε ρέω γνωστό.α τ συµβαίνειστ ν
16 B. H. Trizÿnhc GunaØkec tĺc PÐndou >Empräc tĺc <EllĹdoc paidiĺ! (êgqrwmh lijografða, 1940) (êgqrwmh lijografða, 1940) περίπτωσητο ΚώσταΓραµµατόπου ου,το ζωγράφουκα χαράκτη πο ο δηµιούργησετ ε κόνε µ τ ν Αννα,τ ν Ε η,τ ν ό ακα τ νμίµηγι τ Αναγνωστικ πο θρεψεκάµποσε γενι πρωτάκια π τ 1955 ω τ 1978. ΟΚώστα Γραµµατόπου ο πέθανεστ ν Αθήνα τ ν1η Οκτωβρίουτο 2003,µετ π µακροχρόνιαπά ηµ νίατη σθένεια. Ετο τοτ κείµενο ποτε ε νανσύντοµοφόροτιµ κι ναν στατοχαιρετισµ σ α τ νπού σω θε άτου χάραξεγι πάντατ νπαιδικήµα µνήµη. TĂ pràta qrìnia ΟΚώστα Γραµµατόπου ο γεννήθηκεστ ν Αθήναστ 4Σεπτεµβρίουτο 1916.Μ µφυτηκ ίσηπρ τ κα τέχνε,στ ν ικίατ ν14 τ νδηµιούργησετ πρ τε ριµε αιογραφίε του.μαθήτευσεστ ν ΑνωτάτηΣχο Κα ντεχν ν(ασκτ), που σχο ήθηκεκυρίω µ τ νχαρακτικ χοντα γι δάσκα οτ νµεγά ο ηναχαράκτηγιάννηκεφα ηνό( Α εξάνδρεια1894 Αθήνα1957).Φοίτησε πίση στ ν ΑνωτάτηΣχο Κα ντεχν ντο Παρισιο (École nationale supérieure des beaux-arts, ENSBA).Συµµαθητ το Γραµµατόπου ουστ νασκτ τανο µετέπειταπο γνωστο χαράκτε Τάσσο (Τάσσο Α εβίζο,1914 1985)κα ΒάσωΚατράκη(1914 1988).
Kÿstac Grammatìpouloc: <O qarĺkthc tĺc paidikĺc mac yuq ĺc 17 TĂ ĆlfabhtĹria poì eêkonogrĺfhse å Kÿstac Grammatìpouloc: ĆristerĂ TĂ kală paidiĺ toü >Epameinÿnda Gerantÿnh(1949) kaè dexiă tä >AlfabhtĹrio toü >IwĹnnh Giannèlh kaè toü GewrgÐou SakkŘ(1955). Μ τ νκήρυξητο Ε ηνο τα ικο Πο έµουτ 1940, Γραµµατόπου ο κα ο συµµαθητέ του, π τ νκαθοδήγησητο ΓιάννηΚεφα ηνο,καταπιά- στηκανµ τ νδηµιουργία φισ νπροπαγανδιστικ νγι τ νάγκε το πο έ- µου( θνικ σκοπιµότητο τ ποκά εσετ Υπουργε οστρατιωτικ νπο τ παρήγγει ε). υ π τ π έονγνωστ φίσε πουφι οτέχνησε διο ο Γραµµατόπου ο τ 1940ε ναιο GunaØkectĺcPÐndouκα >Empräctĺc<EllĹdocpaidiĹ.Στ σκοτειν χρόνιατ γερµανικ κατοχ,ο µαθητ το Γιάννη Κεφα ηνο φι οτέχνησανχαρακτικ γι προπαγανδιστικ φίσε ναντίοντ ν κατακτητ ν. TĂ biblða kaè tă ĆnagnwstikĂ Ακο ουθώντα τ βήµατατο δασκά ουτου, Κώστα Γραµµατόπου ο καταπιάστηκεκατ ρχ µ τ νξυ ογραφίαγι τ νδιακόσµησηβιβ ίων. ίγα π τ βιβ ίαπο φι οτέχνησε Γραµµατόπου ο στ ν ρχ τ σταδιοδροµία του, πω τ >Earinäτο Α κη Αγγέ ογ ου( Εκδόσει Α φα,1943)κα τ Sfl>AgapÀ( νθο ογίανεοε ηνικ ν ρωτικ νποιηµάτων, Εκδόσει τ νφί ων, 1951),τ βρίσκεικανε σήµεραστ πα αιοβιβ ιοπω ε α.
18 B. H. Trizÿnhc <H VEllh kaè Ź ^Anna poì sunìdeusan pĺmpollec geniàc stă pràta sqolikĺ touc bămata kaè traômata. Ηπρώτη παφ το Γραµµατόπου ουµ τ ε ρ ηνικ κοιν γινετ 1949, τανφι οτέχνησετ ν ξαιρετικ γχρωµε ε κόνε γι τ ναγνωστικ τ Α τάξη τουδηµοτικο σχο είουtăkalăpaidiĺ.τ βιβ ίοα τό,γραµ- µένο π τ ν ΕπαµεινώνδαΓεραντώνη,ε χεγι κεντρικο χαρακτ ρε τέσσερα κορίτσια:τ ν Ε η,τ ννίνα,τ ν έ ακα τ ν ένη. Ητανβιβ ίοπο πρωτοποριακ γι τ ν ποχήτου,µι κα δ ν µοιαζεκαθό ουµ τ κρω θνικιστικ ναγνωστικ τ νµεγα υτέρωντάξεων.χρησιµοποιήθηκε, στόσο,στ δηµοτικ σχο ε αµόνογι µίαπενταετία. Τ 1955,TĂkalĂpaidiĂ ντικαταστάθηκαν π τ >AlfabhtĹrio,πο γραψαν Ιωάννη Γιαννέ η κα Γεώργιο Σακκ κα ε κονογράφησεκα πά ι Κώστα Γραµµατόπου ο.τ >AlfabhtĹrio µε εν ε ναι να π τ µακροβιότερα ναγνωστικά.χρησιµοποιήθηκεστ νπρώτητάξητο δηµοτικού σχο είουµέχριτ 1978! Εκανεσυνο ικ τρε κδόσει,τ 1955,τ 1965κα τ 1978.Κατ τ νπερίοδοτη δικτατορία, ντικαταστάθηκε π ο φαβητάριοµ διαφορετικ ξώφυ οκα τ νπαράστασητ 21η Απρι ίουµ τ ν φοίνικαστ νδεύτερησε ίδα, παν θεσ χρήσηµ τ νµεταπο ίτευσητο 1974. Στ >AlfabhtĹrio, ό α, Αννα, Ε ηκα Μίµη ξεναγο ντο ξάχρονου µαθητ στ γράµµατατ φαβήτα µ µικρέ, π φράσει κα ρα ε ζωνταν ε κόνε παρµένε π τ νκαθηµεριν ζω τ ηνικ παρχία το 1950.Τ παιδι µαθαίνουνγι τ ν νοιξη,τ χε ιδόνια,τ ψωµί,τ
Kÿstac Grammatìpouloc: <O qarĺkthc tĺc paidikĺc mac yuq ĺc 19 K. Grammatìpouloc, Mèjumna (êgqrwmh xulografða, 1971) ζ α,τ φεγγάρι,τ ν ιοπο δύει,κα πηγαίνουν κδροµ στ νθά ασσαµ να α τοκίνητο...πο φερε πατέρα π τ ν γορά. Αξίζειν σηµειωθε τιτ >AlfabhtĹrioε χεστοιχειοθετηθε µ το πα ιο χαρακτ ρε Nebiolo.Ο χαρακτ ρε α το ε ναικατ πο πι ε ανάγνωστοιγι τ µικρ παιδι π τιο χαρακτ ρε Helvetica,ο πο οιχρησιµοποιο νταικατ κόρονστ νέαβιβ ίατο ΟΕ Β. Οµω,δυστυχ,ο χαρακτ ρε Nebioloδ ν κυκ οφόρησανποτ σ ψηφιακ µορφή. Kallitèqnhc kaè dĺskaloc Τ 1959, Κώστα Γραµµατόπου ο διαδέχθηκετ νγιάννηκεφα ην στ ν διεύθυνσητο ργαστηρίουχαρακτικ τ ΑΣΚΤ. Απ τ νθέσηα τή,στ ν ποίαπαρέµεινεµέχριτ 1985, Γραµµατόπου ο ε σήγαγεστ νχαρακτικ τ ν εύθερητεχνικ ποδεσµευµένη π τ παραδοσιακ ικά.κατ α τ ντ ν τρόπο, Γραµµατόπου ο βοήθησετο κα ιτέχνε, διαίτεραµετ τ 1960,ν κφραστο νπι προσωπικ κα σχεδ νζωγραφικά.γι α τ κα τ µαθήµατάτου τ πέ εγανπο ο σπουδαστέ, ρκετο π το ποίου πήγαινανγι δεύτερο πτυχίο.συνήθιζεδ Γραµµατόπου ο ν πηγαίνει,µ τ νβοήθειαχορηγ ν,