Περιεχόμενα Εισαγωγικό σημείωμα... 11 ΜΕΡΟΣ Α Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή... 15 1.1 Σκοπός της λογιστικής... 15 1.2 Κατηγορίες οικονομικών μονάδων... 16 1.2.1 Διάκριση των επιχειρήσεων... 16 1.3 Η δημιουργία της λογιστικής πληροφορίας... 17 1.4 Χρήστες λογιστικών πληροφοριών που αφορούν σε επιχειρήσεις... 18 1.5 Κλάδοι της λογιστικής... 21 1.6 Θεμελιώδεις αρχές της χρηματοοικονομικής λογιστικής... 22 1.6.1 Αρχή της νομισματικής μονάδας... 23 1.6.2 Αρχή της επιχειρηματικής οντότητας... 24 1.6.3 Αρχή της συνεχούς δραστηριότητας... 25 1.6.4 Αρχή της περιοδικότητας... 25 1.6.5 Αρχή του κόστους... 26 1.6.6 Αρχή της σημαντικότητας... 27 1.6.7 Αρχή της συνέπειας των λογιστικών μεθόδων... 28 1.7 Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της λογιστικής πληροφορίας... 29 1.8 Κανονιστικό πλαίσιο της χρηματοοικονομικής λογιστικής... 30 Ερωτήσεις για επανάληψη... 31 Κεφάλαιο 2 Κατάσταση οικονομικής θέσης (ισολογισμός)... 33 2.1 Κατάσταση οικονομικής θέσης... 33 2.2 Οικονομική θέση... 33 2.3 Τα στοιχεία που συνθέτουν την κατάσταση οικονομικής θέσης... 36 2.3.1 Ενεργητικό... 36 2.3.2 Παθητικό... 40 2.3.3 Καθαρή θέση... 44 2.4 Λογαριασμός... 45 2.5 Βασική λογιστική ισότητα... 46 2.6 Λογιστικό γεγονός... 50 2.7 Μορφές κατάστασης οικονομικής θέσης... 52 2.8 Περιεχόμενο και δομή της κατάστασης οικονομικής θέσης... 54 2.8.1 Ταξινόμηση των στοιχείων του ενεργητικού... 54 2.8.2 Ταξινόμηση των στοιχείων του παθητικού... 56 2.9 Παρουσίαση κατάστασης οικονομικής θέσης... 57 2.10 Περιορισμοί της πληροφόρησης που παρέχει η κατάσταση οικονομικής θέσης... 63 Ερωτήσεις για επανάληψη... 64 Ασκήσεις για εξάσκηση... 65
6 Αρχές χρηματοοικονομικής λογιστικής Κεφάλαιο 3 Κατάσταση αποτελεσμάτων... 73 3.1 Η κατάσταση αποτελεσμάτων... 73 3.2 Η έννοια του αποτελέσματος, κέρδη και ζημίες... 77 3.3 Προσδιοριστικοί παράγοντες του αποτελέσματος... 80 3.3.1 Έσοδα... 81 3.3.1.1 Αρχή της πραγματοποίησης των εσόδων... 82 3.3.2 Έξοδα... 84 3.3.2.1 Αρχή της συσχέτισης των εξόδων με τα έσοδα... 86 3.3.2.2 Πληρωμές - έξοδα... 87 3.3.2.3 Η εξάντληση του κόστους και η μετατροπή του σε έξοδο... 87 3.3.3 Αρχή της αυτοτέλειας των χρήσεων... 89 3.4 Μορφές κατάστασης αποτελεσμάτων... 89 3.4.1 Οριζόντια και κάθετη παράθεση... 89 3.4.2 Κάθετη παράθεση με πολλαπλές βαθμίδες... 92 3.5 Οι λογαριασμοί εσόδων-εξόδων και η κατάσταση αποτελεσμάτων... 98 3.5.1 Τα έσοδα και η κατάσταση αποτελεσμάτων... 98 3.5.2 Τα έξοδα και η κατάσταση αποτελεσμάτων... 99 3.5.3 Η φορολόγηση του αποτελέσματος... 100 Ερωτήσεις για επανάληψη... 100 Ασκήσεις για εξάσκηση... 101 Κεφάλαιο 4 Κατάσταση μεταβολών των ιδίων κεφαλαίων και συσχέτιση μεταξύ των χρηματοοικονομικών καταστάσεων... 105 4.1 Κατάσταση Μεταβολών των Ιδίων Κεφαλαίων... 105 4.2 Διάθεση των κερδών της οικονομικής μονάδας... 108 4.3 Κατάρτιση Κατάστασης Μεταβολών των Ιδίων Κεφαλαίων... 109 4.4 Συσχέτιση μεταξύ των χρηματοοικονομικών καταστάσεων... 112 4.5 Διαδικασία κατάρτισης χρηματοοικονομικών καταστάσεων... 115 Ερωτήσεις για επανάληψη... 127 Ασκήσεις για εξάσκηση... 127 ΜΕΡΟΣ Β Κεφάλαιο 5 Καταχώριση λογιστικών γεγονότων... 135 5.1 Η καταγραφή των λογιστικών γεγονότων... 135 5.1.1 Λογιστικά γεγονότα και δικαιολογητικά έγγραφα... 137 5.2 Μετασχηματισμοί της λογιστικής ισότητας... 137 5.3 Η καταχώριση των λογιστικών γεγονότων στους λογαριασμούς... 140 5.3.1 Έννοια και στοιχεία λογαριασμού... 140 5.3.2 Κανόνες λειτουργίας των λογαριασμών... 143 5.3.3 Διαβάθμιση και αναλυτικότητα των λογαριασμών... 149 5.3.4 Κατηγορίες λογαριασμών... 151 5.4 Καταχώριση των λογιστικών γεγονότων στο ημερολόγιο εγγραφών... 153 5.4.1 Τεχνική καταχώρισης των λογιστικών γεγονότων... 157 5.5 Ισοζύγια... 160 Ερωτήσεις για επανάληψη... 164 Ασκήσεις για εξάσκηση... 165
Περιεχόμενα 7 Κεφάλαιο 6 Πάγιο ενεργητικό: Ενσώματες και ασώματες ακινητοποιήσεις... 169 Εισαγωγικό σημείωμα... 169 6.1 Πάγιο ενεργητικό... 169 6.2 Ενσώματα πάγια στοιχεία... 169 6.3 Αρχική αναγνώριση και αποτίμηση των ενσώματων ακινητοποιήσεων... 172 6.4 Τρόποι απόκτησης ενσώματων πάγιων στοιχείων... 175 6.5 Κατανομή της αξίας των ενσώματων πάγιων στοιχείων σε μεταγενέστερες περιόδους... 178 6.6 Παράγοντες προσδιορισμού του ύψους των λογιστικών αποσβέσεων... 182 6.7 Μέθοδοι υπολογισμού των αποσβέσεων... 185 6.7.1 Μέθοδος της λειτουργικής εντάσεως... 185 6.7.2 Μέθοδος της σταθερής (γραμμικής) απόσβεσης... 187 6.7.3 Μέθοδοι της επιταχυνόμενης ή φθίνουσας απόσβεσης... 189 6.8 Αναθεώρηση των εκτιμήσεων σχετικά με την ωφέλιμη ζωή και την υπολειμματική αξία μιας ενσώματης ακινητοποίησης... 192 6.9 Αγορά ομάδας ενσώματων πάγιων στοιχείων έναντι συνολικού τιμήματος... 194 6.10 Δαπάνες οι οποίες πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής του ενσώματου πάγιου στοιχείου... 195 6.11 Απομείωση ενσώματων ακινητοποιήσεων... 199 6.12 Αποτίμηση των ενσώματων πάγιων στοιχείων μετά την αρχική τους αναγνώριση... 201 6.12.1 Υπόδειγμα του κόστους... 202 6.12.2 Υπόδειγμα της αναπροσαρμοσμένης αξίας... 204 6.12.3 Παρατηρήσεις σχετικά με την αποτίμηση των ενσώματων ακινητοποιήσεων... 208 6.13 Διαγραφή ενσώματων πάγιων στοιχείων... 209 6.13.1 Απόσυρση και καταστροφή ενσώματου πάγιου στοιχείου... 210 6.13.2 Πώληση ενσώματων πάγιων στοιχείων... 212 6.13.3 Ανταλλαγή ενσώματων πάγιων στοιχείων... 215 6.14 Επενδύσεις σε ακίνητα... 218 6.15 Ασώματες ακινητοποιήσεις... 220 6.15.1 Εσωτερικά δημιουργούμενα ασώματα πάγια στοιχεία... 223 6.15.2 Υπεραξία απόκτησης... 229 6.16 Ειδικά θέματα λογιστικής παρακολούθησης πάγιων στοιχείων του ενεργητικού... 232 6.16.1 Αναγνώριση πάγιου στοιχείου όταν η απόκτησή του γίνεται με αγορά επί πιστώσει και η τιμή τοις μετρητοίς δεν είναι σαφώς προσδιορισμένη...233 6.16.2 Υπολογισμός αποσβέσεων βάσει των μεθόδων της επιταχυνόμενης ή φθίνουσας απόσβεσης (κλασματική περίοδος)... 236 6.16.3 Λογιστική του υποδείγματος της αναπροσαρμογής σε υποκείμενα σε απόσβεση στοιχεία... 239 Ερωτήσεις για επανάληψη... 245 Ασκήσεις για εξάσκηση... 246 Κεφάλαιο 7 Λογιστική αποθεμάτων... 255 7.1 Αποθέματα και λογιστικός κύκλος... 255 7.2 Έννοια και κατηγορίες των αποθεμάτων... 258 7.2.1 Ταξινόμηση των αποθεμάτων... 259 7.3 Κόστος κτήσης αποθεμάτων... 261 7.3.1 Κόστος κτήσης από αγορά... 261
8 Αρχές χρηματοοικονομικής λογιστικής 7.3.2 Καθαρή τιμολογιακή αξία... 262 7.3.3 Ειδικά έξοδα αγορών... 262 7.3.4 Εκπτώσεις και επιστροφές αγορών... 263 7.3.5 Λογιστική παρακολούθηση των αγορών εμπορευμάτων... 265 7.4 Έσοδα από πωλήσεις... 268 7.4.1 Καθαρή τιμολογιακή αξία... 268 7.4.2 Εκπτώσεις πωλήσεων... 268 7.4.3 Λογιστική παρακολούθηση των πωλήσεων εμπορευμάτων... 269 7.5 Κόστος πωληθέντων... 272 7.6 Απογραφή των αποθεμάτων... 272 7.6.1 Διαρκής απογραφή... 273 7.6.2 Περιοδική απογραφή... 275 7.7 Αποτίμηση των αποθεμάτων μετά την αρχική αναγνώρισή τους... 279 7.7.1 Μέθοδος της μέσης σταθμικής τιμής κτήσης... 280 7.7.1.1 Μέση σταθμική τιμή Περιοδική απογραφή... 280 7.7.1.2 Μέση σταθμική τιμή Διαρκής απογραφή... 283 7.7.2 Μέθοδος «Πρώτη εισαγωγή - Πρώτη εξαγωγή» (FIFO: First in, First out)... 283 7.7.3 Μέθοδος «Τελευταία εισαγωγή - Πρώτη εξαγωγή» (LIFO: Last in, First out)... 284 7.7.5 Μέθοδος του εξατομικευμένου κόστους (Specific identification method)... 288 7.8 Αρχείο ιδιόκτητων αποθεμάτων και αποθεμάτων τρίτων... 289 Ερωτήσεις για επανάληψη... 289 Ασκήσεις για εξάσκηση... 290 Παράρτημα... 295 Κεφάλαιο 8 Απαιτήσεις... 297 8.1 Απαιτήσεις... 297 8.2 Πελάτες... 298 8.2.1 Αναγνώριση και επιμέτρηση των απαιτήσεων έναντι πελατών... 298 8.2.2 Εκτίμηση για τη μη είσπραξη απαιτήσεων... 300 8.2.2.1 Μέθοδος της άμεσης διαγραφής... 300 8.2.2.2 Μέθοδος του σχηματισμού προβλέψεων... 301 8.3 Απαιτήσεις ενσωματωμένες σε πιστωτικούς τίτλους... 308 8.3.1 Μεταβίβαση συναλλαγματικών... 310 8.4 Εκχώρηση απαιτήσεων σε επιχειρήσεις πρακτόρευσης επιχειρηματικών απαιτήσεων (factoring)... 317 Ερωτήσεις για επανάληψη... 319 Ασκήσεις για εξάσκηση... 319 Παράρτημα... 323 Κεφάλαιο 9 Ίδια κεφάλαια και υποχρεώσεις... 325 9.1 Έννοια - κατηγορίες... 325 9.1.1 Χτίζοντας τη χρηματοδοτική διάρθρωση μιας επιχείρησης... 328 9.2 Ίδια κεφάλαια... 333 9.2.1 Κεφάλαιο... 334 9.2.2 Αποθεματικά... 335 9.2.3 Διαφορά από την έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο... 336
Περιεχόμενα 9 9.2.4 Διαφορές αναπροσαρμογής... 337 9.2.5 Αποτελέσματα εις νέον... 337 9.3 Παθητικό Δάνεια, υποχρεώσεις προς προμηθευτές... 337 9.3.1 Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις... 340 9.3.2 Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις... 344 9.4 Μισθοδοσία... 347 9.5 Υποχρεώσεις από μισθώσεις (λειτουργικές, χρηματοδοτικές)... 348 Ερωτήσεις... 351 Ασκήσεις για εξάσκηση... 352 Κεφάλαιο 10 Ολοκλήρωση λογιστικού κυκλώματος... 355 10.1 Η ολοκλήρωση του λογιστικού κυκλώματος... 355 10.2 Λογιστικά σφάλματα... 356 10.3 Απογραφή και εγγραφές προσαρμογής... 361 10.3.1 Απογραφή τέλους χρήσης... 361 10.3.2 Εγγραφές προσαρμογής... 364 10.3.3 Ο λογισμός των αποσβέσεων... 374 10.4 Προσδιορισμός αποτελέσματος χρήσης και σύνταξη λογιστικών καταστάσεων... 375 10.4.1 Προσδιορισμός του αποτελέσματος... 375 10.4.2 Κατάρτιση των λογιστικών καταστάσεων... 381 10.5 Κλείσιμο των λογιστικών βιβλίων... 384 Ερωτήσεις για επανάληψη... 386 Ασκήσεις για εξάσκηση... 387 Κεφάλαιο 11 Επενδύσεις σε μετοχές και ομολογίες... 391 11.1 Επενδύσεις σε μετοχές... 391 11.1.1 Αρχική επιμέτρηση των επενδύσεων σε μετοχές... 393 11.1.2 Επιμέτρηση των επενδύσεων σε μετοχές μεταγενέστερα της αρχικής αναγνώρισης... 393 11.1.2.1 Μέθοδος της εύλογης αξίας... 393 11.1.2.2 Μέθοδος της καθαρής θέσης... 402 11.1.2.3 Μέθοδος του κόστους... 406 11.1.2.4 Απομείωση επενδύσεων σε μετοχές... 408 11.2 Επενδύσεις σε ομολογίες... 410 11.2.1 Επιμέτρηση των επενδύσεων σε ομολογίες... 411 11.2.2 Μέθοδος του αποσβεσμένου κόστους... 412 11.2.2.1 Το ονομαστικό επιτόκιο της ομολογίας είναι ίσο με το ισχύον επιτόκιο της αγοράς... 412 11.2.2.2 Το ονομαστικό επιτόκιο της ομολογίας είναι χαμηλότερο από το ισχύον επιτόκιο της αγοράς... 415 11.2.2.3 Το ονομαστικό επιτόκιο της ομολογίας είναι υψηλότερο από το ισχύον επιτόκιο της αγοράς... 422 11.2.3 Μέθοδος της εύλογης αξίας... 429 11.2.4 Απομείωση επενδύσεων σε ομολογίες... 433 Ερωτήσεις για επανάληψη... 436 Ασκήσεις για εξάσκηση... 436
10 Αρχές χρηματοοικονομικής λογιστικής Κεφάλαιο 12 Αναγνώριση και επιμέτρηση εσόδων... 441 12.1 Έσοδα από πώληση αγαθών... 441 12.1.1 Αναγνώριση των εσόδων από πώληση αγαθών... 441 12.2 Επιμέτρηση εσόδων από πώληση αγαθών... 445 12.3 Αναγνώριση εσόδου κατά τη διάρκεια της παραγωγής... 450 12.3 Έσοδα από παροχή υπηρεσιών... 460 12.4 Έσοδα από την εκμετάλλευση εκ μέρους τρίτων περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης... 468 Ερωτήσεις για επανάληψη... 472 Ασκήσεις για εξάσκηση... 472 ΜΕΡΟΣ Γ Κεφάλαιο 13 Επιχειρηματικές μορφές... 477 13.1 Γενικά περί εταιρειών... 477 13.1.1 Η έννοια της νομικής προσωπικότητας... 478 13.1.2 Η σταθερότητα του εταιρικού κεφαλαίου... 478 13.2 Ατομική επιχείρηση... 479 13.3 Ομόρρυθμη εταιρεία (Ο.Ε.)... 480 13.4 Ετερόρρυθμη εταιρεία (Ε.Ε.)... 485 13.5 Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (Ι.Κ.Ε.)... 488 13.6 Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.)... 491 13.7 Ανώνυμη Εταιρεία (Α.Ε.)... 494 13.6.1 Μετοχές... 499 13.6.2 Αξία μετοχής... 500 13.8 Λύση εκκαθάριση... 502 Ερωτήσεις για επανάληψη... 502 Ασκήσεις για εξάσκηση... 503 Κεφάλαιο 14 Ανάλυση λογιστικών καταστάσεων... 505 14.1 Ο σκοπός της ανάλυσης λογιστικών καταστάσεων... 505 14.2 Συγκριτικές καταστάσεις και καταστάσεις κοινού μεγέθους... 507 14.3 Ανάλυση με αριθμοδείκτες... 509 14.3.1 Αριθμοδείκτες ρευστότητας (liquidity ratios)... 511 14.3.2 Αριθμοδείκτες βιωσιμότητας (solvency ratios)... 516 14.3.3 Αριθμοδείκτες δραστηριότητας (activity ratios)... 519 14.3.4 Αριθμοδείκτες αποδοτικότητας (profitability ratios)... 523 14.3.5 Αριθμοδείκτες επενδύσεων... 526 14.4 Περιορισμοί στη χρήση των αριθμοδεικτών... 529 14.5 Βασικοί αριθμοδείκτες... 530 Ερωτήσεις για επανάληψη... 532 Ασκήσεις για εξάσκηση... 533 Επαναληπτική άσκηση... 537