ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 14.6.2016 COM(2016) 375 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Έκθεση προόδου σε συνέχεια των συμπερασμάτων του Συμβουλίου όσον αφορά την τελωνειακή συνεργασία με τις ανατολικές γειτονικές χώρες EL EL

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 2. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΕΣ ΓΕΙΤΟΝΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ... 3 3. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ... 5 3.1. ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ, ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΜΟΛΔΑΒΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ... 5 3.2. ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗ ΛΕΥΚΟΡΩΣΙΑ... 8 3.3. ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗ ΡΩΣΙΑ... 8 3.4. ΤΡΙΜΕΡΕΙΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΕ, ΡΩΣΙΑΣ ΚΑΙ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ... 8 3.5. ΕΥΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΈΝΩΣΗ... 9 3.6. ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΜΕΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ... 9 3.7. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ... 10 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ... 11 2

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός του παρόντος εγγράφου είναι να αξιολογήσει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στους τομείς προτεραιότητας που προσδιορίστηκαν από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα «συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την πρόοδο που έχει επιτευχθεί όσον αφορά την τελωνειακή συνεργασία με τις ανατολικές γειτονικές χώρες» (εφεξής «συμπεράσματα του Συμβουλίου»), τα οποία εγκρίθηκαν κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες, στις 28 Ιανουαρίου 2014. Το παρόν έγγραφο παρέχει επικαιροποιημένα στοιχεία όσον αφορά τις τελωνειακές σχέσεις με τους ανατολικούς εταίρους και τη Ρωσία, μετά την προηγούμενη έκθεση προόδου της Επιτροπής σε συνέχεια των συμπερασμάτων του Συμβουλίου όσον αφορά την τελωνειακή συνεργασία με τις ανατολικές γειτονικές χώρες (Βρυξέλλες, 21.11.2013, SWD (2013) 487 final). 2. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΕΣ ΓΕΙΤΟΝΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ Οι τρεις τομείς προτεραιότητας, ήτοι «η ανάπτυξη ασφαλών και ελεύθερης ροής εμπορικών διόδων», «η προώθηση της διαχείρισης κινδύνου και της καταπολέμησης της απάτης» και «η επένδυση στον εκσυγχρονισμό των τελωνείων στην περιοχή» συμφωνήθηκαν κατά τα σεμινάρια υψηλού επιπέδου για την τελωνειακή συνεργασία στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ, που πραγματοποιήθηκαν στη Βουδαπέστη (14 και 15 Απριλίου 2011) και στην Κρακοβία (20 και 21 Οκτωβρίου 2011), και προσδιορίστηκαν στα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την τελωνειακή συνεργασία με τις ανατολικές γειτονικές χώρες (τα οποία εγκρίθηκαν κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, στις 5 Δεκεμβρίου 2011). Στο πλαίσιο αυτό, το Συμβούλιο, στα συμπεράσματά του της 28ης Ιανουαρίου 2014, κάλεσε την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να συνεργαστούν με τις ανατολικές γειτονικές χώρες με σκοπό: 1. Να κατασκευαστούν λωρίδες ασφαλούς και ελεύθερης ροής για την εμπορική δραστηριότητα, ειδικότερα μέσω: του καθορισμού των όρων, συμπεριλαμβανομένων των απαιτήσεων προστασίας των δεδομένων, και της έναρξης πιλοτικού(-ών) σχεδίου(-ων) για τις ανταλλαγές εκ των προτέρων τελωνειακών πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών και των ανατολικών γειτονικών χωρών, που οδηγούν σε καλύτερα στοχευμένους ελέγχους και διευκόλυνση των εμπορικών συναλλαγών της στήριξης των ανατολικών γειτονικών χωρών στην ανάπτυξη συστημάτων για εγκεκριμένους οικονομικούς φορείς (AEO) και την προπαρασκευή των αναγκαίων νομικών προϋποθέσεων για την πιθανή αμοιβαία αναγνώριση με την ΕΕ της ενθάρρυνσης και της συνδρομής προς τις ανατολικές γειτονικές χώρες να ακολουθήσουν τα κύρια στάδια για την προσχώρηση στις συμβάσεις περί του κοινού καθεστώτος διαμετακόμισης και περί της απλούστευσης των 3

διατυπώσεων κατά τις εμπορευματικές συναλλαγές, επίσης κατά τη συγκρότηση ομάδας έργου, τη διεξαγωγή ανάλυσης των κενών, την προετοιμασία οδικού χάρτη, την παροχή κατάρτισης για τους τελωνειακούς υπαλλήλους και ενημέρωσης για τις επιχειρήσεις και την εξερεύνηση μέσων χρηματοδοτικής συνδρομής της επιδίωξης να διασφαλιστεί η εύρυθμη και διαφανής λειτουργία της σύμβασης TIR του 1975 και να δημιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες διέλευσης στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ. 2. Να δοθεί ώθηση στη διαχείριση του κινδύνου και την καταπολέμηση της απάτης, ειδικότερα μέσω: της ενδυνάμωσης της επιχειρησιακής συνεργασίας, της διοργάνωσης κοινών τελωνειακών επιχειρήσεων με τη συμμετοχή των ανατολικών γειτονικών χωρών βάσει των βέλτιστων πρακτικών και συστάσεων, μεταξύ άλλων, της κοινής τελωνειακής επιχείρησης ROMOLUK (2013) του καθορισμού κανόνων παρακολούθησης ώστε να διασφαλίζεται ότι ο όγκος των κατασκευαζόμενων προϊόντων καπνού είναι ανάλογος της νόμιμης ζήτησης. 3. Να ενθαρρυνθεί ο εκσυγχρονισμός των τελωνείων, ειδικότερα μέσω: του προσδιορισμού των διαφορών στις τελωνειακές νομοθεσίες και διαδικασίες, ιδίως σε πολύ σημαντικούς τομείς, όπως οι τελωνειακές διασαφήσεις, η διαμετακόμιση, ο υπολογισμός της δασμολογητέας αξίας, η καταγωγή των εμπορευμάτων, η κατάταξη των εμπορευμάτων, η διαχείριση κινδύνου και η χορήγηση αδειών από τις τελωνειακές αρχές με σκοπό τη διαμόρφωση και εφαρμογή θεματολογίων προσέγγισης με χρήση των αναθεωρημένων τελωνειακών προσχεδίων και των παραδειγμάτων βέλτιστων πρακτικών της ΕΕ ως εργαλείων της πλήρους αξιοποίησης των ευκαιριών που προσφέρουν τα σημερινά και τα μελλοντικά χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ για χρηματοδότηση εξοπλισμού, προγραμμάτων αδελφοποίησης, κατάρτισης τελωνειακών υπαλλήλων, ανταλλαγής εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών. 4. Να συνεχιστούν οι συζητήσεις με τις ρωσικές τελωνειακές αρχές σχετικά με την αξιολόγηση του πιλοτικού σχεδίου για την ανταλλαγή πληροφοριών και για τον Μηχανισμό έγκαιρης προειδοποίησης, ο οποίος θα χρησιμεύσει ως μέσο εκ των προτέρων γνωστοποίησης καταστάσεων που ενδέχεται να διαταράξουν τις εμπορικές ροές ΕΕ-Ρωσίας και υπόδειξης πρακτικών λύσεων. 5. Να εγκαινιαστεί άτυπος διάλογος τεχνικής φύσεως για τελωνειακά θέματα με υπερεθνικούς θεσμούς που δημιουργήθηκαν ως απότοκο της τελωνειακής ένωσης μεταξύ Λευκορωσίας, Καζακστάν και Ρωσίας, με σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών, την επίλυση πρακτικών προβλημάτων ή την πραγμάτωση σύγκλισης της τελωνειακής νομοθεσίας. 6. Να εξεταστούν η προετοιμασία και η έγκριση στρατηγικών πλαισίων και η συγκρότηση ομάδων εργασίας για την τελωνειακή συνεργασία με την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, τη Λευκορωσία και τη Γεωργία, καθώς και να συνεχιστεί η 4

συνεργασία με τη Ρωσία, τη Δημοκρατία της Μολδαβίας και την Ουκρανία βάσει των αντίστοιχων στρατηγικών πλαισίων. 7. Να συνεχιστεί η στενή παρακολούθηση της προόδου που σημειώνεται στους ανωτέρω τομείς και ο διάλογος μεταξύ της ΕΕ και των ανατολικών γειτονικών χωρών σε σεμινάρια υψηλού επιπέδου για την τελωνειακή συνεργασία στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ και/ή άλλα ειδικά φόρουμ για τελωνειακά θέματα ώστε να διασφαλίζεται η σκοπιμότητα των εκτελούμενων δράσεων και ο συντονισμός και η προσαρμογή της παρεχόμενης συνδρομής. Τέλος, το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να αξιολογήσει, από κοινού με τα κράτη μέλη, την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στους τομείς προτεραιότητας της τελωνειακής συνεργασίας με τις ανατολικές γειτονικές χώρες, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, τις πρωτοβουλίες και τις βέλτιστες πρακτικές των κρατών μελών. Η Επιτροπή κλήθηκε επίσης να υποβάλει στο Συμβούλιο έκθεση σχετικά με τη σημειωθείσα πρόοδο, προκειμένου αυτό να προτείνει τη συνέχιση των εν λόγω δράσεων έως το τέλος του 2015. 3. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ Οι σχέσεις με τη Γεωργία 1, τη Δημοκρατία της Μολδαβίας 2 και την Ουκρανία 3 αναβαθμίστηκαν το 2014 με την υπογραφή συμφωνιών σύνδεσης/σφαιρικών και σε βάθος ζωνών ελεύθερων συναλλαγών (ΣΣ/DCFTA). Στόχος των συμφωνιών αυτών είναι η προοδευτική πολιτική σύνδεση και οικονομική ολοκλήρωση με την ΕΕ, μέσω της υλοποίησης μεταρρυθμίσεων και δεσμεύσεων. Οι πολιτικές εξελίξεις στην περιοχή, δηλ. η σύγκρουση στην Ουκρανία και οι εντάσεις μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας, καθώς και η ανάδυση και επέκταση της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (ΕΟΕ) έχουν επηρεάσει τον βαθμό συνεργασίας της ΕΕ με τις χώρες της περιοχής. 3.1. ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ, ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΜΟΛΔΑΒΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ Η συνεργασία με τη Γεωργία και τη Δημοκρατία της Μολδαβίας εξελίχθηκε θετικά μετά την προσωρινή εφαρμογή της συμφωνίας σύνδεσης / σφαιρικής και σε βάθος ζώνης ελεύθερων συναλλαγών (DCFTA) από την 1η Σεπτεμβρίου 2014, ενώ για την Ουκρανία η προσωρινή εφαρμογή του εν λόγω μέρους της συμφωνίας αναβλήθηκε μέχρι το τέλος του 2015. Η τελωνειακή συνεργασία με τη Δημοκρατία της Μολδαβίας, την Ουκρανία και τη Γεωργία βασίζεται στα στρατηγικά πλαίσια, τα οποία εγκρίθηκαν με τη Δημοκρατία της 1 Συμφωνία σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας και των κρατών μελών τους, αφενός, και της Γεωργίας, αφετέρου (ΕΕ L 261 της 30.8.2014). 2 Συμφωνία σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας και των κρατών μελών τους, αφενός, και της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, αφετέρου (ΕΕ L 260 της 30.8.2014). 3 Συμφωνία Σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της, αφενός, και της Ουκρανίας, αφετέρου (ΕΕ L 161 της 29.5.2014). 5

Μολδαβίας τον Οκτώβριο του 2011, με την Ουκρανία τον Μάιο του 2012 και υπογράφηκαν με τη Γεωργία τον Μάρτιο του 2015. Η πρακτική εφαρμογή αμοιβαία συμφωνημένων δραστηριοτήτων και η στήριξη έχουν οργανωθεί στο πλαίσιο του προγράμματος «Τελωνεία 2020». Σε τακτικό διάλογο για τελωνειακά θέματα καθορίστηκε η στρατηγική προοπτική. Με τις νέες συμφωνίες συγκροτήθηκαν υποεπιτροπές τελωνειακών θεμάτων, στις οποίες ανατέθηκαν εξουσίες λήψης αποφάσεων για την παρακολούθηση της σύγκλισης της νομοθεσίας και των διαδικασιών σύμφωνα με τις δεσμεύσεις στο πλαίσιο της DCFTA. Οι εν λόγω δεσμεύσεις έχουν ως στόχο την επίτευξη υψηλού βαθμού συνεργασίας και κανονιστικής προσέγγισης μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών. Κρίνοντας από τα αποτελέσματα των πρώτων συνεδριάσεων των επιτροπών με τη Γεωργία και τη Δημοκρατία της Μολδαβίας (Μάρτιος/Μάιος 2015), και οι δύο χώρες βρίσκονται σε καλό δρόμο/είναι στη σωστή πορεία όσον αφορά την τήρηση των τελωνειακών δεσμεύσεων εντός των συμφωνηθέντων χρονοδιαγραμμάτων στο πλαίσιο της νέας συμφωνίας. Με την Ουκρανία, η συνεργασία επί τελωνειακών θεμάτων έχει επηρεαστεί από τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα και τις οργανωτικές εξελίξεις στην ουκρανική τελωνειακή διοίκηση. Κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου μπορεί να αναφερθεί ότι σημειώθηκε κάποια πρόοδος σε έργα που στήριξαν η Επιτροπή και τα κράτη μέλη. Παράλληλα με την εναρμόνιση της τελωνειακής νομοθεσίας με το ενωσιακό τελωνειακό κεκτημένο, η ΕΕ εστιάζει στα εξής: - στην ανάπτυξη συστημάτων διαχείρισης κινδύνου, συμπεριλαμβανομένου προγράμματος για εγκεκριμένους οικονομικούς φορείς, καθώς και στην προώθηση της ανταλλαγής τελωνειακών πληροφοριών - στη συνδρομή στην προσχώρηση στη σύμβαση περί κοινού καθεστώτος διαμετακόμισης και, ως εκ τούτου, στην αδιάλειπτη διαμετακόμιση μέχρι τον πυρήνα της ΕΕ - στη συνδρομή ενόψει της προσχώρησης στην περιφερειακή σύμβαση για πανευρωμεσογειακούς προτιμησιακούς κανόνες καταγωγής και, ως εκ τούτου, στην προώθηση της περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης για εμπορευματικές συναλλαγές. Μία από τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν η Γεωργία, η Δημοκρατία της Μολδαβίας και η Ουκρανία στις νέες συμφωνίες σύνδεσης είναι η ανάπτυξη της έννοιας του εγκεκριμένου οικονομικού φορέα (AEO) σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ. Επί του παρόντος, δίνεται έμφαση στην εκπόνηση συγκριτικής ανάλυσης των αντίστοιχων νομοθεσιών περί AEO από εμπειρογνώμονες της Επιτροπής και των κρατών μελών. Η ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών θα πραγματοποιείται μέσω της δυνατότητας συμμετοχής στις συνεδριάσεις του δικτύου AEO και της διεξαγωγής επισκέψεων μελέτης σε κράτη μέλη της ΕΕ. Επιπλέον, την 1η Ιουλίου 2015 ξεκίνησε πιλοτικό πρόγραμμα για την αναγνώριση των AEO της ΕΕ σε ένα από τα σημεία συνοριακής διέλευσης (ΣΣΔ) στα σύνορα Μολδαβίας-Ρουμανίας, για αρχική περίοδο 6 μηνών το πιλοτικό πρόγραμμα έχει στόχο να παράσχει πρόσθετα οφέλη για τους AEO της ΕΕ στο ΣΣΔ Leuseni (μείωση του χρόνου διεκπεραίωσης, βελτιωμένη στόχευση κινδύνων, λιγότεροι φυσικοί έλεγχοι και έλεγχοι εγγράφων). 6

Για να βελτιωθεί η διαχείριση κινδύνων και να διευκολυνθούν οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ της ΕΕ και των ανατολικών της γειτόνων, αποφασίστηκε η έναρξη πιλοτικού προγράμματος με τη Μολδαβία και την Ουκρανία για την αποστολή στοιχείων διαμετακόμισης στις εν λόγω χώρες με σκοπό την υλοποίηση του προγράμματος το 2016. Η μελλοντική προσχώρηση των ανατολικών γειτόνων στο καθεστώς κοινής διαμετακόμισης θα αποτελέσει σημαντικό βήμα προόδου στην περιφερειακή ολοκλήρωση των συστημάτων διαμετακόμισης θα παράσχει απλουστεύσεις, θα επιταχύνει τους συνοριακούς ελέγχους και θα ενισχύσει τη διαχείριση του κινδύνου. Τον Ιανουάριο του 2015 ξεκίνησε στην Ουκρανία βραχυπρόθεσμο πρόγραμμα διαμετακόμισης με κύριο στόχο την παροχή στήριξης και συμβουλών προς τη δημόσια φορολογική υπηρεσία κατά την προετοιμασία της για προσχώρηση στη σύμβαση. Ως συνέχεια αυτού, έχει προταθεί πρόγραμμα αδελφοποίησης. Εκπονείται επίσης δελτίο προγράμματος αδελφοποίησης για τη Δημοκρατία της Μολδαβίας, ενόψει της εναρμόνισης με το NCTS. Σεμινάρια σχετικά με τη σύμβαση περί κοινού καθεστώτος διαμετακόμισης διοργανώθηκαν στη Βαρσοβία τον Σεπτέμβριο του 2013, στο Κίεβο τον Απρίλιο του 2015, και στην Τιφλίδα τον Ιούνιο του 2015 τα σεμινάρια αυτά συμπληρώθηκαν με επισκέψεις μελέτης σε κράτη μέλη. Η Γεωργία, η Δημοκρατία της Μολδαβίας και η Ουκρανία έχουν το καθεστώς ανεπίσημου παρατηρητή στην ομάδα εργασίας ΕΕ-ΕΖΕΣ για την «κοινή διαμετακόμιση και την απλούστευση των διατυπώσεων κατά τις εμπορευματικές συναλλαγές», όπου και παρέχουν τακτικές ενημερώσεις σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται. Η σύμβαση για πανευρωμεσογειακούς προτιμησιακούς κανόνες καταγωγής (PEM), ως ζώνη σώρευσης διαδικασιών κατασκευής με την ΕΕ και άλλα μέλη της PEM, προωθεί την περιφερειακή οικονομική ενοποίηση για εμπορευματικές συναλλαγές. Η Δημοκρατία της Μολδαβίας κύρωσε τη σύμβαση PEM στις 28 Μαΐου 2015 κατέστη μέρος στη σύμβαση την 1η Σεπτεμβρίου 2015. Η Γεωργία ζήτησε να προσχωρήσει στη σύμβαση PEM τον Οκτώβριο του 2015 η Ουκρανία έχει ενημερώσει την Επιτροπή σχετικά με συζητήσεις στο εσωτερικό όσον αφορά την προσχώρησή της στη σύμβαση. Το 2014 και το 2015 διοργανώθηκαν διάφορα σεμινάρια σχετικά με τους κανόνες καταγωγής για τις εν λόγω τρεις χώρες (στο Κίεβο στις 5 Ιουνίου 2014, στο Κισινάου στις 3 Νοεμβρίου 2014, στην Τιφλίδα στις 17 Μαρτίου 2015). Η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου τσιγάρων και άλλων μορφών παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού εξακολουθεί να αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για την ΕΕ σε σχέση με τους ανατολικούς γείτονες. Η Επιτροπή εφαρμόζει ενεργά το σχέδιο δράσης της ανακοίνωσης σχετικά με την ενίσχυση της καταπολέμησης του λαθρεμπορίου τσιγάρων και άλλων μορφών παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη. Με βάση τη θετική εμπειρία από την προηγούμενη κοινή τελωνειακή επιχείρηση (ROMOLUK I), στην οποία συμμετείχε τόσο η Δημοκρατία της Μολδαβίας όσο και η Ουκρανία, το 2015 η OLAF διοργάνωσε άλλη μία κοινή τελωνειακή επιχείρηση (ROMOLUK II) για το λαθρεμπόριο τσιγάρων. Η συνδρομή που παρέχει η ΕΕ στη Γεωργία, τη Δημοκρατία της Μολδαβίας και την Ουκρανία για τη στήριξη της εφαρμογής των συμφωνιών ΣΣ/DCFTA και τη βελτίωση των τελωνειακών ικανοτήτων των ανατολικών εταίρων είναι ουσιώδης. Η αποστολή 7

συνοριακής συνδρομής της ΕΕ στη Μολδαβία και την Ουκρανία (EUBAM) έχει παράσχει πολύτιμη συνδρομή σχετικά με την τελωνειακή νομοθεσία και πρακτική, καθώς και σχετικά με τις δραστηριότητες καταπολέμησης της απάτης. 3.2. ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗ ΛΕΥΚΟΡΩΣΙΑ Αναγνωρίζοντας ορισμένα θετικά βήματα που σημείωσε η Λευκορωσία από το 2014, τα οποία οδήγησαν σε βελτίωση των σχέσεων ΕΕ-Λευκορωσίας, το Συμβούλιο συμφώνησε, στις 15 Φεβρουαρίου 2016, να άρει την πλειονότητα των περιοριστικών μέτρων κατά της Λευκορωσίας και να επισπεύσει την υλοποίηση του καταλόγου συγκεκριμένων μέτρων με σκοπό την εμβάθυνση της πολιτικής της ΕΕ για ανάπτυξη σχέσεων υπό κριτικό πνεύμα με τη Λευκορωσία. Αυτός ο κατάλογος μέτρων εγκρίθηκε από την ΕΜΑ τον Ιανουάριο του 2015 και περιλαμβάνει δραστηριότητες στον τελωνειακό τομέα. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή πρότεινε την επανέναρξη των επαφών μεταξύ εμπειρογνωμόνων. Η ΕΕ έχει επίσης χρηματοδοτήσει έργα στο πλαίσιο του προγράμματος ανατολικής εταιρικής σχέσης. 3.3. ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗ ΡΩΣΙΑ Η συνεχιζόμενη πολιτική κρίση και οι τελωνειακοί και εμπορικοί φραγμοί έχουν επηρεάσει τη συνεργασία. Η Ρωσία έχει εφαρμόσει φραγμούς με αρνητικές επιπτώσεις για τους οικονομικούς φορείς της ΕΕ: - από τον Ιούλιο του 2013, η Ρωσία έχει περιορίσει το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής της σύμβασης TIR σε ορισμένα σημεία συνοριακής διέλευσης στα σύνορα ΕΕ-Ρωσίας και έχει απαιτήσει συμπληρωματικές (εθνικές) εγγυήσεις για τα εμπορεύματα που τελούν υπό διαμετακόμιση μέσω της Ρωσίας. Οι διαταραχές αυτές συνεχίζονται μέχρι σήμερα - για αρκετούς μήνες το 2014, οι ρωσικές συνοριακές αρχές έθεσαν επίσης σε εφαρμογή ενισχυμένα μέτρα ελέγχου, στοχευμένα σε οδικούς μεταφορείς της Λιθουανίας, τα οποία οδήγησαν σε διαταραχές - από τον Σεπτέμβριο του 2014, σημειώθηκαν επίσης διαταραχές στη διαμετακόμιση μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της Κεντρικής Ασίας και του Νότιου Καυκάσου μέσω Ρωσίας, λόγω της απαγόρευσης εισαγωγών που επέβαλε η Ρωσία για τα γεωργικά προϊόντα διατροφής της ΕΕ ως απάντηση στις κυρώσεις της ΕΕ για τη ρωσική παρέμβαση στην Ουκρανία. Το στρατηγικό πλαίσιο για την τελωνειακή συνεργασία, που εγκρίθηκε τον Νοέμβριο του 2010, παρείχε τις γενικές κατευθύνσεις για τη συνεργασία. Ωστόσο, η υλοποίησή του παρέμεινε πολύ περιορισμένη. Δεν δόθηκε συνέχεια στον μηχανισμό έγκαιρης προειδοποίησης και δεν ολοκληρώθηκε η από κοινού αξιολόγηση του πιλοτικού προγράμματος για την ανταλλαγή πληροφοριών. Ωστόσο, στο τέλος του 2015 καταρτίστηκε νέος χάρτης πορείας για την υλοποίηση του στρατηγικού πλαισίου, ο οποίος συμφωνήθηκε στις αρχές του 2016. 3.4. ΤΡΙΜΕΡΕΙΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΕ, ΡΩΣΙΑΣ ΚΑΙ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ Τον Νοέμβριο του 2013 ξεκίνησαν ανεπίσημες συνομιλίες μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας για να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες της Ρωσίας όσον αφορά την εφαρμογή της συμφωνίας DCFTA ΕΕ-Ουκρανίας, πριν από την υπογραφή της ΣΣ/DCFTA (27 Ιουνίου 2014) τον Ιούνιο του 2014 οι εν λόγω συνομιλίες επεκτάθηκαν στην Ουκρανία. 8

Η διακήρυξη του Μινσκ από τους ηγέτες του κουαρτέτου της Νορμανδίας, στις 12 Φεβρουαρίου 2015, σχετικά με το ευρύτερο θέμα της ουκρανικής κρίσης, κάνει λόγο για τις τριμερείς συνομιλίες σχετικά με τη ΣΣ/DCFTA, αναφέροντας ότι στόχος τους είναι να «επιτευχθούν πρακτικές λύσεις για τις ανησυχίες που εξέφρασε η Ρωσία όσον αφορά την εφαρμογή της DCFTA». Ως προς τα τελωνειακά θέματα, η Ρωσία δεν μπόρεσε να διευκρινίσει τον τρόπο με τον οποίο οι διατάξεις της DCFTA ενδεχομένως να προκαλέσουν αύξηση του κινδύνου απάτης στις διμερείς εμπορικές συναλλαγές Ουκρανίας-Ρωσίας, ούτε τον λόγο για τον οποίο τυχόν ανησυχίες σχετικά με πιθανή απάτη δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν βάσει των υφιστάμενων διμερών συμφωνιών και πλαισίων τελωνειακής συνεργασίας (δηλ. Ουκρανίας-Ρωσίας, ΕΕ-Ρωσίας και ΕΕ- Ουκρανίας). Από την 1η Ιανουαρίου 2016, η Ρωσία ανέστειλε τις εμπορικές προτιμήσεις της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών (ΚΑΚ) όσον αφορά την Ουκρανία επίσης, η Ρωσία απαγόρευσε τις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων από την Ουκρανία και εισήγαγε επιπλέον κυρώσεις με περιορισμούς για τη διαμετακόμιση από την Ουκρανία στο Καζακστάν μέσω Ρωσίας. Ως απάντηση, η Ουκρανία εισήγαγε επίσης περιορισμούς εισαγωγής και διαμετακόμισης ρωσικών εμπορευμάτων. 3.5. ΕΥΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΈΝΩΣΗ Η συνθήκη για την ίδρυση της ΕΟΕ υπογράφηκε στις 29 Μαΐου 2014 από τη Λευκορωσία, το Καζακστάν και τη Ρωσία, και τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2015. Η Αρμενία προσχώρησε στις 2 Ιανουαρίου 2015 και η Κιργιζία στις 12 Αυγούστου 2015. Η ΕΟΕ δημιουργήθηκε με βάση την τελωνειακή ένωση που σχηματίστηκε το 2010 από τη Ρωσία, τη Λευκορωσία και το Καζακστάν. Έχουν πραγματοποιηθεί ορισμένες επαφές τεχνικού επιπέδου μεταξύ υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρασιατικής Οικονομικής Επιτροπής. 3.6. ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΜΕΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ Τον Οκτώβριο του 2014 η Αρμενία υπέγραψε τη συνθήκη προσχώρησής της στην Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 2 Ιανουαρίου 2015. Μετά την απόφαση της Αρμενίας, το 2013, περί μη μονογράφησης της ΣΣ/DCFTA που είχε αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης, η Αρμενία και η ΕΕ συνεχίζουν τον πολιτικό και εμπορικό τους διάλογο σε τομείς όπου αυτό είναι συμβατό με τις νέες υποχρεώσεις της Αρμενίας. Τον Δεκέμβριο του 2015 ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για νέα, νομικά δεσμευτική και σφαιρική συμφωνία ΕΕ-Αρμενίας για την αναβάθμιση των διμερών σχέσεων που επί του παρόντος βασίζονται σε συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας. Η τελωνειακή συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και του Αζερμπαϊτζάν υπήρξε μάλλον περιορισμένη από τότε που το Αζερμπαϊτζάν αποφάσισε να αναστείλει τις διαπραγματεύσεις της συμφωνίας σύνδεσης. Κατά τη διάσκεψη κορυφής για την ανατολική εταιρική σχέση στη Ρίγα (Μάιος 2015), το Αζερμπαϊτζάν επιβεβαίωσε το ενδιαφέρον του για νέα συμφωνία ΕΕ-Αζερμπαϊτζάν. Η ΕΕ χαιρέτισε αυτήν την πρωτοβουλία, σύμφωνα με την αναθεωρημένη Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας, η οποία οραματίζεται νέα διαφοροποιημένη προσέγγιση της ΕΕ απέναντι στις χώρες της ανατολικής εταιρικής σχέσης για την αντιμετώπιση των ιδιαίτερων αναγκών και προτεραιοτήτων τους. Οι συζητήσεις σχετικά με το πεδίο εφαρμογής της μελλοντικής συμφωνίας άρχισαν τον Δεκέμβριο του 2015, με στόχο να δοθεί η εντολή για έναρξη 9

διαπραγματεύσεων ήδη από το 2016. Σε αυτές θα περιλαμβάνεται η τελωνειακή συνεργασία. 3.7. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ Η ανατολική εταιρική σχέση (ΑΕΣ) αποτελεί κοινό εγχείρημα μεταξύ της ΕΕ και της Αρμενίας, του Αζερμπαϊτζάν, της Λευκορωσίας, της Γεωργίας, της Δημοκρατίας της Μολδαβίας και της Ουκρανίας για την περαιτέρω στήριξη βιώσιμων μεταρρυθμιστικών διαδικασιών στις χώρες αυτές. Στο πλαίσιο της πλατφόρμας 2 της ανατολικής εταιρικής σχέσης για την οικονομική ολοκλήρωση και τη σύγκλιση με τις πολιτικές της ΕΕ, δρομολογήθηκε σειρά προγραμμάτων κατάρτισης για προϊσταμένους τελωνείων σχετικά με πτυχές διευκόλυνσης των εμπορικών συναλλαγών. Διεξήχθησαν δύο εκδηλώσεις, τον Σεπτέμβριο του 2014 στη Βαρσοβία και τον Σεπτέμβριο του 2015 στην Κρακοβία. 48 συμμετέχοντες από έξι χώρες της ΑΕΣ εκπαιδεύτηκαν σχετικά με την επαλήθευση της καταγωγής, τη δασμολογική κατάταξη, την αποτίμηση της αξίας, την προστασία των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, τον εκ των υστέρων έλεγχο, τη δεοντολογία και τα μέτρα καταπολέμησης της διαφθοράς. Πραγματοποιήθηκαν διαλέξεις, παρουσιάσεις, ασκήσεις και περιπτωσιολογικές μελέτες διάρκειας 160 ωρών. Απαιτείται συνεχής υποστήριξη από τα κράτη μέλη σε αυτόν τον τομέα. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων της ΑΕΣ για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων (ΟΔΣ) επιδιώκει να διευκολύνει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σχετικά με την ΟΔΣ και να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ τελωνειακών υπηρεσιών και συνοριοφυλακής στις χώρες εταίρους. Η εμβληματική πρωτοβουλία της ΑΕΣ για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων παρείχε ευκαιρίες στις χώρες της ΑΕΣ να υποβάλουν προτάσεις προγραμμάτων με στόχο τον εκσυγχρονισμό των τελωνείων και τη διευκόλυνση των εμπορικών συναλλαγών. Τα προγράμματα που εκπονήθηκαν στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας θα συνδράμουν τις χώρες της ΑΕΣ στην εφαρμογή στρατηγικών ΟΔΣ, την ακεραιότητα, τη διευκόλυνση των εμπορικών συναλλαγών, τη διαχείριση του κινδύνου, τον εντοπισμό ναρκωτικών και λαθραίων τσιγάρων/προϊόντων καπνού, την προστασία των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και την καταπολέμηση της διαφθοράς 4. Η προσφάτως δημοσιευθείσα νέα έκδοση των τελωνειακών προσχεδίων, που εκπονήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τη στήριξη των τελωνειακών εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών και των υποψηφίων χωρών, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τη βελτίωση και την ενίσχυση της επιχειρησιακής και διοικητικής ικανότητας των τελωνειακών υπηρεσιών των χωρών της ΑΕΣ (ιδίως στη Γεωργία, τη Δημοκρατία της Μολδαβίας και την Ουκρανία). Τα προσχέδια προορίζονται να χρησιμοποιηθούν ως σημεία αναφοράς σε σχέση με τα οποία οι χώρες της ΑΕΣ θα μπορούν να μετρήσουν τις ελλείψεις τους στους διάφορους επιχειρηματικούς τομείς και στη συνέχεια να επιφέρουν βελτιώσεις. Το περιεχόμενο των προσχεδίων παρουσιάστηκε στην ομάδα της ΑΕΣ για την ΟΔΣ στη Ρίγα, τον Ιούνιο του 2015. Ενδέχεται να διοργανωθούν στο μέλλον δραστηριότητες συνέχισης, π.χ. υπό μορφή εργαστηρίων. 4 Αξίζει να αναφερθεί σχετικά το πρόγραμμα ανάπτυξης ικανοτήτων ΟΔΣ της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης, του οποίου ηγείται ο Frontex, για τη διευκόλυνση της κυκλοφορίας προσώπων και εμπορευμάτων διαμέσου των συνόρων στις έξι χώρες της ΑΕΣ. 10

4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Έχει σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος μετά την προηγούμενη έκθεση προόδου της Επιτροπής σε συνέχεια των συμπερασμάτων του Συμβουλίου όσον αφορά την τελωνειακή συνεργασία με τις ανατολικές γειτονικές χώρες (Βρυξέλλες, 21.11.2013, SWD (2013) 487 final). Η τελωνειακή συνεργασία με τις χώρες της ανατολικής εταιρικής σχέσης, ιδίως με την Ουκρανία, τη Δημοκρατία της Μολδαβίας και τη Γεωργία έχει ενταθεί. Η Επιτροπή εστίασε στην εφαρμογή των ΣΣ/DCFTA και των στρατηγικών πλαισίων για την τελωνειακή συνεργασία στηρίζοντας τις τελωνειακές μεταρρυθμίσεις. Σημειώθηκε πρόοδος στην υλοποίηση των προγραμμάτων AEO, την προσχώρηση στο καθεστώς κοινής διαμετακόμισης και την προσχώρηση στην περιφερειακή σύμβαση για πανευρωμεσογειακούς προτιμησιακούς κανόνες καταγωγής. Οι ενδιαφερόμενες χώρες συμμετείχαν στο πρόγραμμα «Τελωνεία 2020», σε δραστηριότητες που εμπίπτουν στο μέσο τεχνικής βοήθειας και ανταλλαγής πληροφοριών (TAIEX) και σε προγράμματα αδελφοποίησης, τα οποία τις βοήθησαν να κατανοήσουν καλύτερα τις τελωνειακές δραστηριότητες της ΕΕ και, ως εκ τούτου, να εφαρμόσουν ορθές πρακτικές. Τα κράτη μέλη στήριξαν τις δραστηριότητες ανάπτυξης ικανοτήτων. Η τελωνειακή συνεργασία με τη Ρωσία ήταν περιορισμένη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και επηρεάστηκε από πολιτικές και εμπορικές εξελίξεις. Η Επιτροπή επέμεινε στην πλήρη εφαρμογή της σύμβασης TIR και την αποφυγή αδικαιολόγητων τελωνειακών ελέγχων από τη Ρωσία. Ο διάλογος είναι σημαντικός για την αποφυγή διαταραχών στις εμπορικές ροές. Η συνεργασία στον τελωνειακό τομέα με τη Λευκορωσία και την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση ήταν περιορισμένη. 11