ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών

Σχετικά έγγραφα
Οδηγίες για τη διδασκαλία των Θρησκευτικών στο Δημοτικό

ΘΕΜΑ: «Διδακτέα ύλη και Οδηγίες για τη διδασκαλία των μαθημάτων των Κοινωνικών Επιστημών στο Δημοτικό Σχολείο, για το σχολικό έτος »

Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί μέχρι: Βαθ. Προτεραιότητας: Αθήνα, Αρ. Πρωτ /Δ2

Ηράκλειο, Αρ. Πρωτ.: 1329

Διημερίδα για τα θρησκευτικά στην Πάτρα. «Θρησκευτικά με ή χωρίς φακέλους;» Τι και πώς διδάσκουμε στα Θρησκευτικά σήμερα

Θέμα: Οδηγίες εφαρμογής των νέων Προγραμμάτων Σπουδών του μαθήματος των Θρησκευτικών στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο

Πειραματικό εργαστήρι στη βιωματική μάθηση και στη σχολική θρησκευτική αγωγή

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ (HMEΡΗΣΙΟΥ-ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ-ΜΟΥΣΙΚΟΥ-ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΥ)

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ. ΜΟΙΡΑΖΟΜΑΣΤΕ ΙΔΕΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016

«Έχω δικαιώματα. Μπορεί κανείς να μου τα προστατέψει; Μια διδακτική πρόταση μέσω ΤΠΕ»

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

Εκπαιδευτικό Σενάριο 2

Διευθύνσεις Δ.Ε. της Τ.Κ. Πόλη: Μαρούσι. χώρας Ιστοσελίδα: ΚΟΙΝ:

Σχόλια και υποδείξεις για το Σχέδιο Μαθήματος

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ. ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων του Γενικού και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου

Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί μέχρι: Βαθ. Προτεραιότητας: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ -----

Αναστάσιμες ευχές, Χρόνια Πολλά, καλή συνέχεια και καλή δύναμη στο

ΥΠOΥΡΓΕΙO ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡO ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙOΛOΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Α ΛΥΚΕΙOΥ ΣΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Πληροφορική Γυμνασίου. Δρ. Κοτίνη Ισαβέλλα Σχ. Σύμβουλος Πληροφορικής Πέλλας, Ημαθίας και Πιερίας

Aθήνα, 17 Σεπτεμβρίου 2008

ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι. Τοκμακίδου Ελπίδα

Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Εισαγωγή στην έννοια του Αλγορίθμου

Διδάσκοντας παράλληλα λατινική γλώσσα και ρωμαϊκή ιστορία

Οι συζητήσεις Δρ Δημήτριος Γκότζος

Tα εργαλεία του εργαστηρίου της Τεχνολογίας

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

"Ανακαλύπτοντας την ένατη τέχνη...τα κόμικς!"

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΥΜΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ:ΠΟΛΙΤΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

Ενημέρωση 10/11/2015

ΘΕΜΑ: «Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος Επιμορφωτών για διδασκαλία στην Α Φάση της Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών σχολικού έτους »

«Γνωριμία με το Εσωτερικό του Ηλεκτρονικού Υπολογιστή»

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ -----

Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο

Μια πρόταση διδασκαλίας της Ε Δημοτικού: «Μαθητές και δάσκαλοι»

Θεματική Εβδομάδα «Σώμα και Ταυτότητα»

Μοίρες, 9/10/2017. Αρ. Πρωτ.: 61

Αντεστραμμένη τάξη/διδασκαλία: Τα βουνά της Ελλάδας

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΕΚΘΕΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ) ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την

Ας γνωρίσουμε την Ενωμένη Ευρώπη

Λογισμικό Καθοδήγησης ή Διδασκαλίας

Αντεστραμμένη Διδασκαλία (flipped classroom) και Τεχνητή Νοημοσύνη (Α.Ι.) στην εκπαίδευση

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ»

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

Δημιουργία παιχνιδιού με το ΜΙΤ AppInvnentor (Πινγκ - Πονγκ).

... Τεχνολογία Επικοινωνιών Τεχνολογικής Κατεύθυνσης

Επαγγελματικός Προσανατολισμός στη Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση

Οδηγίες για την Πιλοτική Εφαρμογή των μαθημάτων και των Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο

Προετοιμασία & εργασία των μαθητών στο σπίτι

Το εσωτερικό της γης

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ -----

Η καινοτομία των Βιωματικών δράσεων Παιδαγωγικές Αρχές. Ερευνητικές Διαδικασίες. Θεόδωρος Κ. Βεργίδης. Σχ. Σύμβουλος Π.Ε.03

Ηλεκτρονικό Εργαστήριο Φυσικής. ρακόπουλος Γρηγόρης, ΠΕ04, Ελληνογαλλική Σχολή Καλαµαρί,

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ -----

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ (Α τάξη)

Ελένη Σίππη Χαραλάμπους ΕΔΕ Παναγιώτης Κύρου ΕΔΕ

Σεμιναριακό Εργαστήριο

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικής Αγωγής στο Λύκειο. Κωνσταντινίδου Ξανθή Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Θράκης

Εισαγωγική Ενότητα. 28. Ιστοσελίδα:

Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία

ΘΕΜΑ : «Οδηγίες για τη διδασκαλία του Υποστηρικτικού Μαθήματος των Μαθηματικών της Β τάξης Επαγγελματικού Λυκείου για το σχολικό έτος

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης

ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

Θέμα: Συνεργασία με το Σωματείο Επιχειρηματικότητας Νέων/Junior Achievement Greece (ΣΕΝ/JA Greece)

Παραδειγματικό σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. «Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίδιοι»

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Τεχνολογίες Κοινωνικής Δικτύωσης στην Εκπαίδευση

Μέρος B: Εισαγωγή στις έννοιες παιδαγωγικής αξιοποίησης των ΤΠΕ με εφαρμογή στη διδακτική της Πληροφορικής Οργάνωση και Σχεδίαση Μαθήματος

Περίληψη. Διδακτικοί Στόχοι. Α) Ως προς το γνωστικό αντικείμενο:

ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

Σενάριο 5. Μετασχηµατισµοί στο επίπεδο. Γνωστική περιοχή: Γεωµετρία Α' Λυκείου. Συµµετρία ως προς άξονα. Σύστηµα συντεταγµένων.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. Μαρία Νέζη Σχολική Σύμβουλος Πειραιά

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ -----

ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ -ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----

Σχεδίαση και Ανάλυση Τοπικών Δικτύων Υπολογιστών

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΜΕΑΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ

Περιγραφή του εκπαιδευτικού/ μαθησιακού υλικού (Teaching plan)

Παιδαγωγική επάρκεια πτυχιούχων του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Γράφω το σενάριο μιας κινηματογραφικής ταινίας

της Α τάξης Ημερήσιων και Εσπερινών ΕΠΑ.Λ. για το σχολικό έτος

«Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για διδασκαλία στην Εισαγωγική Επιμόρφωση του σχολικού έτους »

Η ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ PRO SKILLS

Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών για τις ΤΠΕ στην υποχρεωτική εκπαίδευση

O φάκελος μαθητή/-τριας

Τεχνικές μεταγωγής πληροφορίας σε δίκτυο υπολογιστών παρουσίαση σε Prezi

Αριθμός Σ.Δ.Ε. ανά μαθητή/-τρια και ανά Εκπαιδευτικό Ύλη Μαθημάτων/Διδακτικές Ενότητες και Χρόνος Εκπόνησης των Σ.Δ.Ε.

«Ανάλογα ποσά Γραφική παράσταση αναλογίας» ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Δρ Άντρη Καμένου ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΥΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΠΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΥΛΥΚΟ - ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ

Εισαγωγή στις δομές δεδομένων Στοίβα και Ουρά με τη βοήθεια του Scratch

Transcript:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Π.Ε. & Δ.Ε. ΑΤΤΙΚΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ Δ.Ε. Β ΑΘΗΝΑΣ Έλλης 3 15234 Χαλάνδρι Tηλ.: 210 6080654, 6843551, Φαξ: 210 6850754 email: symbath@sch.gr Άγγελος Bαλλιανάτος Δρ. Θ. - Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων Τηλ.: 6946 84 90 93 e-mail: avall@sch.gr Χαλάνδρι, 28/9/2017 Αρ. Πρωτ.: 1434 ΠΡΟΣ: τους κ.κ.. Διευθυντές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Β Αθήνας, Ανατολικής Αττικής και Εύβοιας Με την παράκληση να σταλεί αρμοδίως ΠPOΣ: τους κ.κ. Θεολόγους καθηγήτριες και καθηγητές των Δημοσίων και Iδιωτικών Γυμνασίων και Λυκείων των Διευθύνσεων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης B Aθήνας, Aνατολικής Aττικής και Eύβοιας. KOIN.: 1. Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αττικής 2. Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών 2017-18 Κυρίες και κύριοι, Ξεκινάμε τη σχολική χρονιά, εφαρμόζοντας καινούρια Προγράμματα Σπουδών στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο. Κάθε τι νέο έχει καλά στοιχεία και δυσκολίες. Τα καλά νέα είναι ότι με αυτά τα Προγράμματα Σπουδών μπορούμε να προσαρμόζουμε το μάθημα στις ανάγκες των συγκεκριμένων παιδιών που διδάσκουμε, να δημιουργούμε τη δική μας σειρά θεμάτων, να λαμβάνουμε υπόψη τις δικές μας δεξιότητες διδασκαλίας, να επιλέγουμε ποικίλους τρόπους για να διδάξουμε, να ενσωματώνουμε τις αγωνίες, τις απορίες και τις αναζητήσεις των παιδιών, να αξιοποιούμε τις θεολογικές μας γνώσεις, ως ειδικοί επιστήμονες, να τις επενδύουμε με τη διδακτική μας εμπειρία, ώστε να βοηθούμε τις μαθήτριες και τους μαθητές μας, να διερευνούν και να προσεγγίζουν κριτικά τον χώρο της θρησκείας. Η κυριότερη αλλαγή είναι ότι οι μαθήτριες και οι μαθητές μας αποκτούν πιο ενεργητικό ρόλο και η διδασκαλία μας συνεπικουρεί τον ρόλο αυτό. Για παράδειγμα, δεν θέτουν πια τα παιδιά ερωτήσεις για να λάβουν απαντήσεις από εμάς, αλλά οι ερωτήσεις τους γίνονται αφορμή για να αναζητούν, να αναρωτιούνται, να προβληματίζονται και με τη δική μας βοήθεια τελικά να μαθαίνουν. Αυτό που μαθαίνουν άρα δεν είναι η απάντηση σε ένα ερώτημα, αυτό πλέον βρίσκεται εύκολα με το πάτημα μερικών πλήκτρων, αλλά ο τρόπος να αναζητούν, τα δεδομένα που χρειάζονται, τα κριτήρια που θα καθοδηγούν την αναζήτησή τους, η ικανότητα να συνδιαλέγονται και να παρουσιάζουν τη θρησκευτική τους γνώση. Καθώς σήμερα η θρησκεία και οι μη θρησκευτικές πεποιθήσεις είναι, αναγνωρισμένα, ουσιαστικό κομμάτι της ταυτότητας των ανθρώπων, αλλά και η αιτία ή το άλλοθι για πολλά από τα γεγονότα

της σύγχρονης ιστορίας, το μάθημα των θρησκευτικών έχει σκοπό να προσφέρει στα παιδιά τον τρόπο να ανακαλύπτουν τη δική τους θρησκευτικότητα, αλλά και των άλλων, και να τη διαχειρίζονται σε κάθε περιβάλλον, οικείο ή μη. Τελικά, το μάθημα των θρησκευτικών αποκτά τον τρόπο να βοηθήσει τα παιδιά να προσεγγίζουν τη θρησκεία, να ερμηνεύουν κριτικά τον κόσμο της και να συμβιώνουν ειρηνικά και δημοκρατικά. Πρόκειται για μια αλλαγή παιδαγωγικής προσέγγισης του μαθήματος. Σ αυτήν, προτάσσεται ο τρόπος που μαθαίνουν τα παιδιά και η αξιολόγηση της γνώσης τους, ενώ το περιεχόμενο του μαθήματος γίνεται παράδειγμα εργασίας. Έτσι δίνεται η δυνατότητα πέρα από την ύλη, να αποκτούν οι μαθήτριες και οι μαθητές μας τη δυνατότητα να προσεγγίζουν, να διερευνούν και να παρουσιάζουν περισσότερα απ ότι θα μπορούσαν αν «μάθαιναν» ένα σχολικό βιβλίο. Όσοι και όσοι από εμάς χρησιμοποιούσαμε έναν και μοναδικό τρόπο διδασκαλίας και μάλιστα από καθέδρας, ήρθε ο καιρός να επενδύσουμε τη διδακτική μας εμπειρία και σε άλλους τρόπους. Όσες και όσοι αναζητούσαμε μεθόδους που να μας βοηθούν να ενεργοποιούμε τα παιδιά, να συζητούμε περισσότερο, έχουμε πλέον εργαλεία και εκπαιδευτικό υλικό για να το κάνουμε. Όμως προσοχή: Τα παιδιά κι εμείς δημιουργούμε ένα καλό μάθημα και όχι τα εργαλεία και το υλικό. Δεν χρειαζόμαστε πολλά κείμενα, ήχους και εικόνες, ή πολύπλοκες δραστηριότητες για να διδάξουμε. Αντίθετα, μια δική μας παρουσίαση, ένα κείμενο, μια εικόνα, αν την επεξεργαστούν τα παιδιά στις ομάδες τους με την κατάλληλη καθοδήγηση και ερωτήσεις, είναι αρκετά. Δεν είναι οι δραστηριότητες και το εκπαιδευτικό υλικό που πρωταγωνιστούν στο μάθημα, αλλά τα παιδιά, που είναι απαραίτητο να σκέπτονται, να εκφράζονται στην ομάδα και στην ολομέλεια, να συζητούν και να παρουσιάζουν. Όσο ενεργητικό κι αν είναι, αν δεν γίνει συζήτηση και ανατροφοδότηση, αν, δηλαδή, δεν κατανοήσουν τα παιδιά τι έμαθαν, αλλά και τον τρόπο που συνέβη αυτό, το μάθημα είναι λειψό. Κι αν εμείς δεν αξιολογούμε (όχι απλά να ελέγχουμε) τον τρόπο και το περιεχόμενο της μάθησής τους, δεν επιτυγχάνεται η μάθηση. Ας μην ξεχνάμε, η απομνημόνευση δεν είναι μάθηση. Το μάθημά μας, απαιτείται να γίνεται σε συνεχές δίωρο. Όπου είναι μονόωρο, προτείνεται να γίνεται σε συνεχές δίωρο κάθε δεκαπενθήμερο. Ανεξάρτητα από τον τρόπο που ξεκινήσαμε τη διδασκαλία μας ως τώρα, από εδώ και πέρα: Για το Γυμνάσιο Το Πρόγραμμα Σπουδών του Γυμνασίου είναι πρόγραμμα διαδικασίας. Αυτό σημαίνει ότι σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε μια διαδικασία στην τάξη, μέσα από την οποία θα μάθουν τα παιδιά. Τα δικά μας εργαλεία: είναι αναρτημένα στην ιστοσελίδα του ΙΕΠ. Βιβλίο για εμάς είναι το Πρόγραμμα Σπουδών (http://www.iep.edu.gr/el/thriskeftika-programmata-spoudon). Εργαλείο εφαρμογής του είναι ο Οδηγός Εκπαιδευτικού (http://www.iep.edu.gr/el/thriskeftika-odigoiekpaideftikoy) και ο Φάκελος Μαθήματος που έχει διανεμηθεί σε κάθε μαθήτρια και μαθητή. Το υλικό αυτό, καθώς και το πρόσθετο υλικό που υπάρχει και συνεχώς εμπλουτίζεται- στην ιστοσελίδα του ΙΕΠ, είναι προτάσεις εφαρμογής. Κάθε μία και καθένας, έχει συγκεντρώσει το δικό του υλικό στο παρελθόν, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιήσει αντί για το περιεχόμενο του Φακέλου Μαθήματος. Κριτήριο επιλογής είναι οι μαθησιακές ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των παιδιών στα οποία διδάσκουμε. Πριν σχεδιάσουμε τη διδασκαλία μας, είναι απαραίτητο να λάβουμε υπόψη μας τους Βασικούς Άξονες και τους Γενικούς Σκοπούς κάθε τάξης, που βρίσκονται πριν την ανάπτυξη των Θεματικών Ενοτήτων, στο Πρόγραμμα Σπουδών. Εξίσου απαραίτητες είναι οι Προσδοκώμενες Επάρκειες κάθε τάξης, που βρίσκονται μετά τις Θεματικές Ενότητες κάθε τάξης. Ιεραρχούμε άξονες, σκοπούς και στόχους, ανάλογα με τη φυσιογνωμία των τάξεών μας και προχωρούμε στη διδασκαλία των Θεματικών Ενοτήτων. 2

Στον τίτλο κάθε Θεματικής Ενότητας αναφέρονται τα δίωρα που θα της αφιερώσουμε. Ανάλογα με τις ανάγκες και τις μαθησιακές ιδιαιτερότητες κάθε τάξης, αλλά και ανάλογα με την εμπειρία μας, έχουμε τη δυνατότητα να αναδιαμορφώσουμε τη σειρά και την επιλογή των Θεματικών Ενοτήτων. Είναι ενδιαφέρον να εμπλέξουμε τις μαθήτριες και τους μαθητές μας στον σχεδιασμό της πορείας αυτής. Στη συνέχεια, αφού καταλήξουμε στον σχεδιασμό της πορείας μας: Επιλέγουμε κάποια από τα Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα, ανάλογα με την τάξη. Ένα, το πολύ δύο από αυτά αρκούν για ένα δίωρο. Επιλέγουμε με ποια από τα Βασικά Θέματα θα οδηγήσουμε τα παιδιά στα Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα. Σε κάθε δίωρο διδάσκουμε ένα Βασικό Θέμα (σημειώνονται με I, II, III, IV κλπ) και ένα υποθέμα από το Βασικό Θέμα (σημειώνονται με i, ii, iii, iv κλπ). Αν το κρίνουμε σκόπιμο, μπορούμε να αφιερώσουμε και παραπάνω από ένα δίωρο σε κάποιο από αυτά. Βρίσκουμε τις παραπομπές (π.χ. Εφ 2, 14) ή/και τα κείμενα (π.χ. Ευσεβίου Καισαρίας ), τα τραγούδια ή τα βίντεο, στους αντίστοιχους Φακέλους Μαθητή. Αν έχουμε το δικό μας εκπαιδευτικό υλικό ή αν έχουμε μεριμνήσει να κρατήσουμε στη βιβλιοθήκη του σχολείου αρκετά αντίγραφα των παλιών βιβλίων, μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε ως πηγές και υλικό (κείμενα, εικόνες, παραπομπές). Επιλέγουμε τον τρόπο διδασκαλίας από τις Ενδεικτικές Δραστηριότητες (οι προτάσεις συνδέονται με βασικά θέματα π.χ. Ι,iv) ή χρησιμοποιούμε δικές μας. Βρίσκουμε οδηγίες εφαρμογής των δραστηριοτήτων στον Οδηγό Εκπαιδευτικού (Πίνακας περιεχομένων στις σελίδες 109-111, ανάπτυξή τους στη συνέχεια). Επιλέγουμε τρόπους αξιολόγησης των παιδιών. (Υπάρχουν προτάσεις τον Οδηγό Εκπαιδευτικού σελίδα 229 κ.ε.). Σε κάθε Θεματική Ενότητα, στο Πρόγραμμα Σπουδών, υπάρχουν πολύ περισσότερα Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα, Βασικά Θέματα και Προτεινόμενες Δραστηριότητες από εκείνα που χρειαζόμαστε για τη διδασκαλία μας. Βρίσκονται εκεί για να επιλέξουμε ανάλογα με τα παιδιά και εμάς και όχι για να τα εξαντλήσουμε. Εργαλεία για τα παιδιά: Το τετράδιο Θρησκευτικών που κρατούν τα παιδιά και ο Φάκελος Μαθήματος που τους έχει διανεμηθεί. Το περιεχόμενο του Φακέλου Μαθήματος δεν είναι βιβλίο. Δηλαδή, δεν θα πρέπει να διδαχθεί ως δοκίμιο, όπου τα παιδιά θα διαβάσουν και θα μάθουν κάτι, ούτε και θα εξεταστούν στο περιεχόμενό του. Το υλικό που βρίσκεται στους Φακέλους Μαθήματος είναι προτεινόμενο και βοηθητικό, ώστε να έχουμε κάτι κοινό στα χέρια μας για να εργαστούμε με τα παιδιά στην τάξη. Από τους Φακέλους επιλέγουμε όσα στοιχεία θεωρούμε ότι μας χρειάζονται, αγνοούμε τα υπόλοιπα. Εξίσου, οι «Ιδέες για εργασίες και δραστηριότητες» και τα κείμενα σε έγχρωμο πλαίσιο είναι ενδεικτικά. Το μάθημα των Θρησκευτικών αρχίζει και τελειώνει στην τάξη. Τα παιδιά μαθαίνουν από τη διαδικασία διδασκαλίας στην τάξη, δεν απομνημονεύουν κάτι. Τα παιδιά έχουν τετράδιο στα Θρησκευτικά. Εκεί σημειώνουν ότι τους χρειάζεται για να μπορούν να θυμηθούν την πορεία του κάθε μαθήματος (προτάσεις, απαντήσεις, σκέψεις, ζωγραφιές, δικές τους σημειώσεις). Ας μην ξεχνάμε, πως η αξιολόγησή τους στηρίζεται στο τετράδιό τους και στις εργασίες τους, ατομικές ή ομαδικές. Εξάλλου, το διαγώνισμα ή τα τεστ θα γίνονται με τους τρόπους που έχουμε χρησιμοποιήσει στη διδασκαλία μας (π.χ. ένα κείμενο εργασίας, μια εικόνα ή μια φωτογραφία για ανάλυση, ένα ποίημα ή ένα τραγούδι για επεξεργασία). Στα πρώτα μαθήματα, καλό είναι να αφιερώσουμε χρόνο και να παρουσιάσουμε στα παιδιά τους βασικούς άξονες και τους γενικούς σκοπούς της τάξης, να συζητήσουμε μαζί τους για τους τρόπους που θα εργαζόμαστε (σχετική ανάλυση στον Οδηγό Εκπαιδευτικού σελίδες 102-107), να 3

ανιχνεύσουμε τις επιλογές τους, και παράλληλα να δημιουργήσουμε ομάδες (π.χ. η ανίχνευση των επιλογών μπορεί να γίνει με καταιγισμό ιδεών). Για το Λύκειο Το Πρόγραμμα Σπουδών στηρίζεται στις έννοιες και στη μέθοδο διδασκαλίας. Αυτό σημαίνει πως οι μαθήτριες και οι μαθητές προσεγγίζουν κριτικά και επεξεργάζονται έννοιες έτσι ώστε να γίνουν θρησκευτικά γραμματισμένοι άνθρωποι. Το επιτυγχάνουμε ακολουθώντας μία από τις δύο μεθόδους διδασκαλίας που περιγράφονται στο Πρόγραμμα Σπουδών, αναλύονται στον Οδηγό Εκπαιδευτικού, με τη χρήση του Φακέλου Μαθήματος, όπου υπάρχει το υλικό στο οποίο αναφέρεται ο Οδηγός Εκπαιδευτικού. Βιβλίο για εμάς είναι το Πρόγραμμα Σπουδών (http://www.iep.edu.gr/el/thriskeftikaprogrammata-spoudon). Εργαλείο εφαρμογής του είναι ο Οδηγός Εκπαιδευτικού (http://www.iep.edu.gr/el/thriskeftika-odigoi-ekpaideftikoy) και ο Φάκελος Μαθήματος που έχει διανεμηθεί σε κάθε μαθήτρια και μαθητή. Το υλικό αυτό, καθώς και το πρόσθετο υλικό που υπάρχει και συνεχώς εμπλουτίζεται- στην ιστοσελίδα του ΙΕΠ, είναι προτάσεις εφαρμογής. Κάθε μία και καθένας, έχει συγκεντρώσει το δικό του υλικό στο παρελθόν, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιήσει αντικαθιστώντας συγκεκριμένα στοιχεία του Φακέλου Μαθήματος (π.χ. ένα κείμενο, ένα τραγούδι). Κριτήριο επιλογής είναι οι μαθησιακές ανάγκες και ο χαρακτήρας των παιδιών στα οποία διδάσκουμε. Μελετούμε τους γενικούς σκοπούς της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης στο Λύκειο και τη δομή του νέου Προγράμματος Σπουδών που βρίσκονται στην αρχή του Προγράμματος Σπουδών, καθώς και τους ειδικούς στόχους κάθε τάξης, που βρίσκονται στην αρχή των Θεματικών Ενοτήτων κάθε τάξης. Μελετούμε τη μεθοδολογία, όπως παρουσιάζεται στον Οδηγό Εκπαιδευτικού Λυκείου (σελίδα 41 κ.ε.). Στη διδασκαλία μας θα χρησιμοποιήσουμε Βιωματική ή Διερευνητική μέθοδο, που περιγράφονται εκεί. Στα πρώτα μαθήματα, τα παρουσιάζουμε στα παιδιά, τα συζητούμε μαζί τους, δημιουργούμε ομάδες, βοηθούμε τα παιδιά να ανιχνεύσουν το περιεχόμενο των εννοιών που θα μας απασχολήσουν (π.χ. με καταιγισμό ιδεών και στη συνέχεια συζήτηση, με μεθόδους που βρίσκουμε στον Οδηγό Εκπαιδευτικού Γυμνασίου), διακρίνουμε ιδιαιτερότητες και παρανοήσεις. Μελετούμε τα Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα σε συνδυασμό με την Αξιολόγηση. Αξιολογούμε σε κάθε μάθημα. Με παρόμοιο τρόπο θα αξιολογήσουμε και στις γραπτές δοκιμασίες. Είναι χρήσιμα τα περί αξιολόγησης στον Οδηγό Εκπαιδευτικού Δημοτικού Γυμνασίου (σελίδα 229 κ.ε.). Σχεδιάζουμε τη διδασκαλία μας, ανάλογα με τις μαθησιακές ανάγκες και το προφίλ κάθε τάξης, ακολουθώντας τα βήματα που περιγράφονται στις Μεθόδους Δραστηριότητες. Χρησιμοποιούμε την ανάλυσή τους, που βρίσκεται στον Οδηγό Εκπαιδευτικού και ακολουθούμε τις δραστηριότητες που περιγράφονται εκεί. Ότι χρειάζεται για την εφαρμογή των δραστηριοτήτων του Οδηγού Εκπαιδευτικού, το βρίσκουμε στον Φάκελο Μαθήματος. Ας προσέξουμε: το περιεχόμενο του Φακέλου Μαθήματος δεν είναι βιβλίο. Δηλαδή, δεν θα πρέπει να διδαχθεί ως δοκίμιο, όπου τα παιδιά θα διαβάσουν και θα μάθουν κάτι, ούτε και θα εξεταστούν στο περιεχόμενό του. Το υλικό που βρίσκεται στους Φακέλους Μαθήματος εφαρμόζει όσα αναφέρονται στο Πρόγραμμα Σπουδών και αντιστοιχεί ακριβώς σε όσα αναπτύσσει ο Οδηγός Εκπαιδευτικού, βήμα προς βήμα. Είναι προτεινόμενο και βοηθητικό, ώστε να εργαστούμε με τα παιδιά στην τάξη. Το μάθημα των Θρησκευτικών αρχίζει και τελειώνει στην τάξη. Τα παιδιά μαθαίνουν από τη διαδικασία διδασκαλίας στην τάξη, δεν απομνημονεύουν κάτι. 4

Για τα ΕΠΑΛ, τα Μουσικά και Καλλιτεχνικά και τα Εσπερινά σχολεία Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής προετοιμάζει έγγραφο με οδηγίες, στις οποίες προτείνεται επιλογή Θεματικών Ενοτήτων από το Πρόγραμμα Σπουδών. Ως τότε, προχωρούμε με τις δικές μας επιλογές, που κατά την εμπειρία μας αντιστοιχούν στις ανάγκες και τα ενδιαφέρονται των μαθητριών και των μαθητών μας. Κατά τα άλλα, ισχύουν οι ίδιες οδηγίες, όπως και στα υπόλοιπα σχολεία της αντίστοιχης βαθμίδας. Κυρίες και κύριοι, Στα Προγράμματα Σπουδών που εφαρμόζουμε από φέτος, η ύλη με την κλασσική της έννοια, υποτάσσεται στη μέθοδο διδασκαλίας και στην ουσιαστική της αξιολόγηση. Έχουμε την διδακτική εμπειρία να προσαρμόσουμε τις προσωπικές μας μεθόδους στην υπηρεσία των σκοπών του μαθήματός μας. Χρειάζεται να μελετήσουμε και να αρχίσουμε να δοκιμάζουμε τη διδασκαλία με τους σύγχρονους τρόπους που περιγράφονται στα νέα Προγράμματα Σπουδών. Εδώ και πολλά χρόνια έχουμε διαμορφώσει, ατομικά, το περιεχόμενο και τις μεθόδους του μαθήματος στις ανάγκες των μαθητριών και των μαθητών μας. Τώρα, μπορούμε να το κάνουμε συντεταγμένα και με τη βοήθεια εργαλείων και εκπαιδευτικού υλικού που μας παρέχεται. Οι δυσκολίες της μεταβατικής περιόδου θα αποζημιωθούν στην τάξη. Ένα μάθημα που ανταποκρίνεται στις μαθησιακές ανάγκες των παιδιών, που χρειάζεται την ενεργητική τους συμμετοχή, είναι ζωντανό, ευχάριστο. Εμπιστευτείτε τα παιδιά, επενδύστε στην ευρηματικότητά τους, προωθήστε την έκφρασή τους. Κυρίως όμως, εμπιστευτείτε τον εαυτό σας, τη θεολογική και παιδαγωγική σας γνώση, την πείρα σας και την αγάπη σας για τους μαθητές, τις μαθήτριές σας και το μάθημα. Συνεργαστείτε με άλλους και άλλες Θεολόγους. Ξεκινήστε από τα γνωστά και μπολιάστε τα με τα καινούρια. Εξάλλου, τα Προγράμματα Σπουδών ακολουθούν την παιδαγωγική που δέχεται ότι το αποτέλεσμα είναι αντίστοιχο και παράγωγο της διαδικασίας. Και σ αυτή την προσπάθεια θα είμαστε μαζί. Στη διάρκεια της περσινής χρονιάς, δοκιμάσαμε να δημιουργήσουμε ομάδες συνεργασίας. Το πείραμα πέτυχε από λίγο ως πολύ στις λίγες ομάδες που δημιουργήθηκαν. Φέτος θα πρέπει να επεκτείνουμε αυτό τον τρόπο συνεργασίας. Σας καλώ να δημιουργήσετε ομάδες συνεργασίας όπου θα συμμετέχουν εκπαιδευτικοί των κοντινών Γυμνασίων και Λυκείων χωριστά. Μπορείτε βέβαια να δημιουργήσετε ομάδες ανεξάρτητα από την περιοχή των σχολείων σας. Σκοπός είναι να συνεργαστείτε σε ομάδες σε μηνιαία βάση, όπου να σχεδιάζετε μαζί τα μαθήματα του μήνα, να συζητάτε για την εμπειρία διδασκαλίας, τις καλές πρακτικές και ζητήματα που προκύπτουν. Επικοινωνήστε μαζί μου με προτάσεις για τη δημιουργία ομάδων κι εγώ θα φροντίσω για τη λειτουργία τους, την ημερήσιά τους διάταξη και τους όρους συνεργασίας. Στη διάθεσή σας Άγγελος Βαλλιανάτος Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ01 5