Мобилна фискална каса РАЗВИГОРЕЦ

Мобилна фискална каса РАЗВИГОРЕЦ Упатство за употреба, монтажа и правила за одржување

2

3

Содржина ВОВЕД... 5 ГЛАВНИ ФУНКЦИИ... 6 ТЕХНИЧКИ ОСОБИНИ:... 6 ИЗГЛЕД НА РАЗВИГОРЕЦ... 9 ФУНКЦИОНАЛНА ТАСТАТУРА... 9 ФИСКАЛНИ ЕКРАНИ... 10 УРЕД ЗА ПЕЧАТЕЊЕ... 10 РАБОТНА МЕМОРИЈА... 12 ФИСКАЛНА МЕМОРИЈА... 12 ФЛЕШ МЕМОРИЈА... 13 ФИОКА ЗА ПАРИ... 13 ИНТЕРФЕЈСИ... 13 ГЛАВНИ ФУНКЦИИ ЗА ПРОМЕНА НА ПОДАТОЦИ... 15 ЕДИТОР НА КОЛИЧИНИ И СУМИ... 15 ЕДИТОР НА НИЗИ НА ЦИФРИ... 15 ЕДИТОР НА НИЗА НА СИМБОЛИ... 15 ПРЕБАРУВАЊЕ НА ПЛУ-КОДОВИ... 17 ПРЕБАРУВАЊЕ НА БАР-КОД... 18 ПОСТАПКИ ЗА ВКЛУЧУВАЊЕ... 19 ГЛАВНО МЕНИ НА РАБОТНИТЕ МОДОВИ... 20 ПРОГРАМСКИ МОД... 21 ПОДЕСУВАЊЕ НА ВРЕМЕТО... 21 ПОВРЗУВАЊЕ СО ПЕРСОНАЛЕН КОМПЈУТЕР... 21 СЕРВИСНИ ТЕСТОВИ... 22 ОПШТИ ПАРАМЕТРИ... 23 ПРОГРАМИРАЊЕ НА ОДДЕЛЕНИЈА... 25 ПРОГРАМИРАЊЕ НА ПЛУ-КОДОВИ... 26 ПРОГРАМИРАЊЕ НА ГРУПИ... 27 ПРОГРАМИРАЊЕ НА ОПЕРАТОРИ... 28 ПРОГРАМИРАЊЕ НА НАЧИНИ НА ПЛАЌАЊЕ... 28 ПРОГРАМИРАЊЕ НА ДАНОЧНИ ГРУПИ... 29 ФИНАНСИСКИ ИНФОРМАЦИИ ЗА СОПСТВЕНИКОТ... 30 КОМУНИКАЦИЈА СО СЕРВЕРОТ НА УЈП... 30 РАЧНО ПРАЌАЊЕ НА ПОДАТОЦИ ДО СЕРВЕРОТ НА УЈП... 30 ПРОДАЖБА... 31 ПРОДАЖБА ОД ОДДЕЛИ СО ПРОГРАМИРАНА ЦЕНА... 31 ПРОДАЖБА ОД ОДДЕЛИ СО РАЧНО ЗАДАДЕНА ЦЕНА... 31 ПЛУ ПРОДАЖБА СО ПРОГРАМИРАНА ЦЕНА... 33 ПРОДАЖБА СО КОЛИЧИНА/ТЕЖИНА ОД ВАГА... 34 ОБРАТНА ПРЕСМЕТКА НА КОЛИЧИН ОД ИЗНОС... 35 ДОПЛАТИ/ПОПУСТ НА ЕДИНЕЧНА ПРОДАЖБА... 36 ДОПЛАТА/ПОПУСТ НА МЕЃУЗБИР... 37 ПОНИШТУВАЊЕНА ПРОДАЖБА... 38 СТОРНО СМЕТКА... 39 МЕЃУЗБИР НА СМЕТКИ И ФИНАНСИСКИ ИЗВЕШТАИ... 39 ДАТУМ И ВРЕМЕ... 40 ЗАВРШУВАЊЕ НА СМЕТКА И ИЗБОР НА НАЧИН НА ПЛАЌАЊЕ... 40 ЗАТВОРАЊЕ НА СМЕТКА НАД ЛИМИТ... 41 СЛУЖБЕНО ВНЕСЕНИ И ИЗНЕСЕНИ ПАРИ... 41 КРАТОК ПРЕГЛЕД НА СИТЕ ПОРАКИ ЗА ГРЕШКА ПРИ ПРОДАЖБА... 43 ИЗВЕШТАИ... 44 ДНЕВЕН ФИНАНСИСКИ ИЗВЕШТАЈ... 44 ДНЕВЕН КОНТРОЛЕН ИЗВЕШТАЈ... 44 НЕВИСКАЛНИ ИЗВЕШТАИ... 44 ПЕРИОДИЧНИ ИЗВЕШТАИ НА ФМ... 45 4

ЧИСТЕЊЕ И ОДРЖУВАЊЕ... 46 Вовед Овој прирачник содржи информации потребни за работа со касата РАЗВИГОРЕЦ, производ на Дуна Компјутери. Понатаму се објаснети и функциите на фискалниот апарат како и методите за нивна употреба. Што се однесува до функциите и организацијата, Електронската каса со фискална меморија (ЕКФМ) соодветствува на условите за евиденција на обртот од продажба на стоки и услуги, односно овозможува целокупно сметководство на работата на претпријатието, како за менаџментот, така и за Управата за Јавни приходи. Користени кратенки: Кратенка ЕКФМ ФА ФМ РМ Целосен опис на терминот Електронска каса со фискална меморија Фискален апарат Фискална меморија Работна меморија 5

Главни функции Технички особини: ЕКФМ се состои од: Непроменлива фискална меморија со опција за еднократно внесување на прометот во 3 даночни групи и вкупен промет за 1095 извештаи, податоци за 50 ресетирања на РАМ меморијата и 30 промени на даночните стапки. Дополнителна непроменлива меморија за повеќекратно зачувување на сите подесувања на апаратот (ПЛУ-кодови, одделенија, групи, оператори, фискални описи, итн.). Термален печатар APS MP215, кој печати 32 знака во ред со нормална широчина или 16 знака во ред со двојна широчина. Графички дисплеј за операторот со капацитет од 8 реда и 21 знак во ред. Графички дисплеј за клиентот со капацитет од 2 реда и 20/10 знака во ред. Тастатура со 34 тастери, од кои 12 бројки и 22 функции. Вграден часовник/календар на батерија; Работна меморија, способна да ги зачува најновите податоци и до три месеци по исклучување на апаратот од струја. Во случај на исклучување, податоците во работната меморија се целосно повратни од внесувањето во непроменливата работна меморија. РАЗВИГОРЕЦ е компатибилен со: Електронски ваги од типот DIGI DS 788, CAS, BEETLE, check out и други и притоа ги поддржува следниве три протоколи за трансфер на податоци; Бар-код читач, поставен во RS232 (9600 b/s) мод; Приклучок за поврзување со компјутер RS232 (115200 b/s); Функции ЕКФМ изведува стандардни финансиски функции за регистрација на трговија од продажба на стоки и услуги, раководење на печатењето и раководење со зачуваните податоци во ФМ, во согласност со условите за регистрација на продажба во трговските претпријатија. Главните оперативни модови се избираат преку главното мени: Регистрација на продажба; Контролни,финансиски и нефискални извештаи Периодични извештаи од фискалната меморија според одредени датуми или според броевите на извештаите; Програмирање и тестирање; РАЗВИГОРЕЦ може да регистрира продажба на: 16000 ПЛУ-кодови со програмирана или произволна цена; 6

16 одделенија со програмирана или произволна цена; 3 даночни групи; 30 групи на артикли; РАЗВИГОРЕЦ може да работи со: 25 оператори, на кои им е одобрен пристап преку индивидуална лозинка; Процентуални и вредносни попусти и доплата за индивидуален артикл (регистрација преку ПЛУ-код или оддел); Процентуален и вредносни попусти и доплата на меѓузбир (сѐвкупната продажба регистрирана на фискалната сметка); Програмирани цени или цени внесени во моментот на продажбата во следниов опсег: 0...99999999; Количини внесени од електронските ваги во опсег од 0.001...99999.999; Пет начина на плаќање еден главен (готовина) и платежна картичка. РАЗВИГОРЕЦ може да печати: Фискални сметки Сторно сметки Сервисни печатења на програмираните ПЛУ-кодови, оддели, групи, исплати, оператори, даночни стапки, опис на сопственикот на фискалниот апарат и дополнителен рекламен материјал РАЗВИГОРЕЦ може да ги изработи следниве типови на извештаи: Дневен финансиски извештај Дневен контролен извештај Извештаи според ПЛУ-кодовите Извештаи според одделенијата Извештаи според групите Извештаи според операторите; Исписи од електронските записници како дел од одреден дневен финансиски извештај Извештаи од фискалната меморија по блокови или датуми, во скратена или детална форма. При програмирање на системските параметри на ЕКФМ, сервисните извештаи може да се овозможат или оневозможат по избор. Останати функции: Исправка на погрешно внесени редови во фискалната сметка се до моментот на издавање на истата. Поништување на целата регистрирана продажба на сметката на купувачот Целосно сторнирање на сметки. Рефундирање на веќе купени артикли 7

Поддржува електронски записи на повеќе од 16000 единечни продажби што овозможува целосно враќање на фискалните податоци во случај на потреба или планирано бришење на истите од работната меморија на апаратот. На РАЗВИГОРЕЦ апаратите може и дополнително да се програмира: До најмногу 6 реда, фискален опис за сопственикот До најмногу 6 реда дополнителен опис или рекламен текст (делумно напишан) во заглавието или подножјето на сметката Графички рекламни блокови, целосно или делумно вметнати во дополнителните описни редови; Опција за оспособување или оневозможување да се печатат сервисни извештаи (ПЛУ-кодови, одделенија, групи, оператори); Функциите на интерфејсот при поврзување со компјутер: Компјутерско читање и програмирање на сите параметри; Интерфејс: RS232 (со 115200 бита во секунда) РАЗВИГОРЕЦ може да функционира како: самостојна фискална каса; Фискален печатач (фискален апарат кој извршува команди преку компјутерска апликација)). 8

Изглед на фискален уред РАЗВИГОРЕЦ На сликата од горе надолу прикажано е: фискален екран, поклопка на печатачот и тастатура. Функционална тастатура Функционалната тастатурата се состои од 34 копчиња (12 бројчани и 22 функции) со следниве назнаки и местоположба: Бројчаните копчиња (0...9) се користат за внесување количини, суми и броеви како и текст во програмскиот мод; Копчето со две нули внесува две последователни нули во цената; а во комбинација со <ФУНК> го означува тековниот датум и време Копчето <БРИШИ> обично се користи за сторнирање или бришење на дисплејот; Копчето <ОТКАЖИ> ја менува кодната табела при корекции или внесува нова (привремена) цена за ПЛУ-код во регистрацискиот мод; Доколку се користи во комбинација со <ФУНК> на диспејот ќе се појави краток дневен извештај. 9

Копчето <ФУНК> овозможува користење на секундарна функција на некои од другите копчиња со функции што може да се види на долниот дел од копчето Копчето <X> овозможува пристап до количини, а заедно со копчето <ФУНК> се користи за пресметување на количините од внесените суми и цени. Копчето <АРТ> овозможува пристап до ПЛУ-кодови; и заедно со <F> за рачно внесување на бар-кодови. Копчето <ПЛАЌА> се користи за пристап до плаќање; Копчето со слика на печатар се користи за поместување на хартијата; во комбинација со <ФУНК> покажува листи на ПЛУ-кодови, оддели или оператори или го менува работниот мод помеѓу ЕКФМ и фискалрн печатар. <ЗБИР> го покажува меѓузбирот на фискалната сметка; <ВКУПНО> ја затвора сметката; со притискање на <ФУНК> - се излегува од тековната услуга и притоа се зачувуваат сите направени промени Со копчето <ИЗЛЕЗ> се излегува од тековниот мод (регистрација, програмирање) и се влегува назад во менито. Доколку се држи притиснат подолго време, ја исклучува касата. По притискање на децималната запирка може да се внесат најмногу до 3 броја. Фискални екрани РАЗВИГОРЕЦ има два фискални екрани 8 реда со 21 знак за операторот и 2 реда со 21 знак за клиентот. Фискален екран за клиентот Кока кола лајт 120 Фискален екран за операторот гм ИЗБЕРЕТЕ РЕГИСТРАЦИЈА ДНЕВЕН ИЗВЕШТАЈ Уред за печатење РАЗВИГОРЕЦ работи со термален печатар од типот APS-MP215. За правилна работа треба да се запазат следниве мерки: 10

Хартија за термално печатење со дијаметар од максимум 60мм и широчина од 56 мм; Дебелина на хартијата 0,06-0,09мм; Специфична тежина од 52,3 до 54 г/м2. 11

Работа со печатачот Пред почетокот на работата, операторот треба да ја провери ролната хартија. Хартијата треба да се намести, така што ролните ќе се движат еднаподруга, а работ од предната страна треба да се протне низ засекот на апаратот за печатење и неколкупати да се притисне копчето означено со < >. Доколку нема хартија, дисплејот покажува текст load paper. Штом ќе се стави хартија, истиот текст може да се избрише со копчето <БРИШИ>. Во случај на подолго континуирано печатење, кога температурата на грејните елементи на печатарот ќе ја надмине дозволената граница, апаратот престанува со печатење и дисплејот покажува printer overheated и операторот мора да чека да се излади печатарот, а потоа да продолжи со работа со притискање на тастерот <ВКУПНО>. Доколку за време на печатењето снема струја, по повторното вклучување на струјата печатењето продолжува од последната незавршена испрекината линија. Работна меморија Работната меморија овозможува зачувување на податоците нешто повеќе од 3 месеци по исклучување од струја. Апаратот работи на интегрирана батерија на полнење. При секое вклучување апаратот прави проверка на меморијата. Доколку било извршено ресетирање заради некоја неправилност, на дисплејот и печатарот ќе се појави текстот RAM Memory ERROR. Меморијата се враќа на првобитниот статус, а податоците зачувани таму се бришат и се враќаат од флеш меморијата и белешките од електронскиот записник. Дисплејот го покажува датумот на последниот зачуван фискален извештај, а на касата треба да се прилагоди датумот и времето. Податоците за ресетирање на меморијата автоматски се зачувуваат во фискалната меморија. Фискална меморија Фискалната меморија е непроменлива меморија со единечен внес. Таа ги содржи името, адресата, даночниот број на даночниот обврзник, сериските броеви на апаратот и фискалната меморија, сумите на промет од продажбата на стоки во тековниот ден, во 4 даночни групи (групирани според македонски производи, фискални/сторни сметки), промена на даночните стапки, непредвидени настани (ресетирање на меморијата) со ознака на датумот и времето кога се случиле. За време на работа со ЕКФМ не е возможно да се променат податоците зачувани во фискалната меморија. ЕКФМ не може да функционира доколку недостига модот за ФМ или пак постојат грешки во фискалната меморија. РАЗВИГОРЕЦ предупредува за бројот на преостанати финансиски извештаи, кои можат да се зачуваат во фискалната меморија доколку нивниот број е помал од 50. Сите фискални и сторно сметки, како и финансиските, контролните и извештаите од фискалната меморија почнуваат и завршуваат со текст кој го покажува името на фискалниот документ, на пример 12

*****ФИСКАЛНА СМЕТКА*****... *****ФИСКАЛНА СМЕТКА***** Сите останати документи, издадени од касата (со исклучок на мал број сервисни исписи почнуваат и завршуваат со текстот: Флеш меморија ------НЕФИСКАЛНА СМЕТКА---- Флеш меморијата служи за зачувување, складирање и враќање (доколку тоа е неопходно) на сите параметри програмирани во ЕКФМ: Општи (системски) параметри на ЕКФМ; Податоци за начините на плаќање; Податоци за даночните групи; Податоци за групите на артикли; Податоци за одделенијата; Податоци за сите 16000 ПЛУ-кодови; Податоци за операторите; Преносот на податоци од привремената во работната меморија се врши автоматски или со соодветните функции од програмското мени. Доколку струјата се исклучи, сите задолжителни функции во РАЗВИГОРЕЦ се заштитени. По повторното приклучување во струја најпрво завршуваат тие, а потоа продолжуваат нормалните функции на фискалниот апарат. Фиока за пари РАЗВИГОРЕЦ ја контролира фиоката за банкноти и ситни пари. Се отвара со притиснување на тастерот <ВКУПНО> во регистрацискиот мод или тастерот <ЗБИР> при отпочнување на нова сметка. Интерфејси РАЗВИГОРЕЦ е опремен со 3 сериски асинхрони интерфејси од типот RS 232, кои се поставени на 3 приклучоци во долниот десен дел на ЕКФМ. На нив можат да се прикачат компјутер, бар-код читач и електронска вага (од лево кон десно). Приклучувањето на надворешни апарати мора да се означи со пополнување на соодветните полиња во функцијата за системски параметри од програмското мени. Освен тоа, РАЗВИГОРЕЦ има и USB-приклучок, кој се користи во мастер модот за поврзување со надворешни енкриптички апарати. РАЗВИГОРЕЦ располага со интегриран GSM/GPRS модем, кој се користи за регистрација и пререгистрација на ЕКФМ или пренос на дневни финансиски податоци на серверот до Управата за јавни приходи. Промената во самостоен мод или фискален печатач (FPR) може да се направи со притискање на неколку копчиња едно по друго, без да се излезе од регистрацискиот мод. 13

Модот за работа како Фискален печатач може да биде програмиран како дел од системските параметарски податоци. Поврзувањето со персонален компјутер за вчитување и зачувување на параметрите се врши преку опцијата Connection with PC (Поврзување со персонален компјутер) во програмското мени. 14

Главни функции за промена на податоци Едитор на количини и суми Овозможува да се внесат броеви со најмногу 9 места (3 децимални места за количини). За таа цел се користат копчињата <0>...<9>, <00>, <.>. Внесениот број се појавува на фискалниот екран од десно кон лево. Едиторот се користи целосно во регистрацискиот мод и делумно во програмскиот мод (количини и цени според ПЛУ-кодови), лозинка на операторот. Од едиторот се излегува со притискање на <ИЗЛЕЗ> или <ФУНК+ВКУПНО>. Едитор на низи на цифри Се користи за внесување нумерички податоци со предоредена големина и структура: Броеви (даночни, ПЛУ-кодови, оддели итн.), датуми итн. Пред да се започне со едитирање, целата низа се гледа на дисплејот (доколку е подолга од големината на екранот, може да се прелистува со мрдање на курсорот од едниот до другиот крај). Курсорот (хоризонталната линија под знаците на дисплејот) го покажува местото кадешто може да се додаде поединечната цифра. Со копчињата <0> <9> се внесува цифрата на даденото место означено со курсорот, а потоа истиот се поместува на следното место, автоматски прескокнувајќи ги забранетите полиња (кои што не служат за цифри). Копчињата <-%> и <+%> го поместуваат курсорот едно место полево или подесно, автоматски прескокнувајќи ги забранетите полиња (коишто не служат за цифри). Тастерот <БРИШИ> ја нулира целата низа. Се излегува со тастерот <ИЗЛЕЗ> (пришто системот прашува дали сакате да ги зачувате промените или не) или со <ФУНК+ВКУПНО> (со претходно зачувување на податоците) Едитор на низа на симболи Овој едиторе сличен на претходниот во смисла на функцијата што ја врши, назнаките и методот на раководење, но се користи за внесување на произволни низи на симболи (ПЛУ-кодови, имиња на оддели, оператори, стилови на печатење итн.). Се користат истите функции со следниве дополнувања и дообјаснувања: Следниве табели со симболи можат да се сменат со копчето <ОТКАЖИ>: македонска кирилица (големи букви), македонска кирилица (мали букви), латиница (големи букви), латиница (мали букви) и + (други симболи). Типот на користени симболи и нивната положба во низата на местото на курсорот се означени во горниот десен агол, во загради). Симболите се групирани по 3 на секое копче, а најважните од нив се напишани и на копчињата од фискалниот апарат. Табела на копчивата со бројки и симболи во поединечните кодни табели (= space/празно место) 15

Копчето <БРИШИ> го брише претходниот симбол од лево кој се наоѓа пред курсорот; Копчето <СТОРНО> се користи за целосно бришење на низата (оневозможувајќи ја поединечната номенклатура). Целото име се пополнува со знакот < >. Копчето <ФУНК+БРИШИ> се користи да се избришат последните направени промени во тековниот ред. Со копчињата од <0>... <9> се внесуваат симболи од избраната табела. Секој од овие тастери соодветствува на трите букви означени на десниот дел од истата. При притиснување еднаш, се појавува првата од трите букви, а доколку се притисне уште еднаш се појавува втората, потоа третата и пак првата итн. со секое наредно притиснување. Доколку тастерот не се притисне подолго од една секунда, курсорот се поместува за една положба кон десно. Механизмот на внесување е сличен на оној од мобилните телефони и може да се илустрира на следниов начин: За внесување на зборот КАСА: Тастер/ Дисплеј Кирилица големи букви [M] Кирилица мали букви [м] Латиница големи букви [L] Латиница мали букви [l] Симболи [+] 7 8 9 4 5 6 1 2 3 0 00. Повеќекратно го притискаме копчето <ОТКАЖИ>, додека не се покаже (МО1), т.е. големи букви, македонски, прва позиција на левата страна од дисплејот. Потоа се притиска копчето <5> и буквата [K] се појавува на првата позиција. Потоа се притиска копчето <7> и буквата [A] се појавува на втората позиција. А Б В а б в A B C a b c 7 + " 16 Г Д Ѓ г д ѓ D E F d e f 8 ( ) Е Ж З е ж з G H I g h i 9 [ ] Ѕ И Ј ѕ и ј J K L j k l 4 < > К Л Љ к л љ M N O m n o 5 * / М Н Њ м н њ P Q R p q r 6 = % О П Р о п р S T U s t u 1!? С Т Ќ с т ќ V W X v w x 2 : ; У Ф Х у ф х Y Z @ y z @ 3 & # Ц Ч Џ ц ч џ $ $ 0 { } Ш., - ш., -., -., -., -

Со притискање на <2>, буквата [C] се појавува на третата позиција. Со единечно притискање на бројот <7>, знакот [A] се појавува на цетвртата позиција. Доколку непосредно пред притискање на бил кој од копчињата од <0>... <9>, го притиснеме копчето <ФУНК>, избраниот симбол ќе биде внесен во низата, а симболите што следат ќе се поместат за едно место на десно (при што послениот симбол ќе се изгуби). Се излегува со <ИЗЛЕЗ> (со прашање дали сакате да зачувате) или со <ФУНК+ВКУПНО> (со претходно зачувување на податтоците). Пребарување на ПЛУ-кодови Во овој мод се влегува од регистрацискиот мод, како и при програмирањето на ПЛУ-код со копчето <АРТ>. Фискалниот екран го покажува последниот ПЛУ-код којшто сме го користеле, а доколку нема таков, тогаш првиот ПЛУ-код. По второто притиснување на <АРТ> или <ВКУПНО>, го избираме ПЛУ-кодот покажан на дисплејот. Со копчето <БРИШИ>, можеме да го поништиме изборот на ПЛУ-кодот. Со копчињата од <0>... <9> можеме да го внесеме бројот на бараниот ПЛУ-код. По секое внесување, фискалниот екран го покажува првиот ПЛУ-код, чијшто број соодветствува на бројот којшто бил внесен до тој момент. Со копчињата <ПЛАЌА> и <ЗБИР> се избира следниот и претходниот ПЛУ-код (според бројот) соодветно. Со копчиеата <1/5> и <2/6> се избира следната или претходната група на ПЛУкодови соодветно (поместувајќи го бројот нанапред и наназад за 100). Овој мод е соодветен за работа со мал број на ПЛУ-кодови без бар-код читач. ПЛУкодовите се поделени во групи врз основа на сличноста на артиклите. Операторот може да не го знае точниот број на бараниот ПЛУ-код, но во тој случај се избираат почетните броеви на групата, а потоа се пребарува со <1/5>, <2/6>, <PY>, <STL>. Пример: Следниве 3 ПЛУ-кодови се програмирани (во произволен редослед): 0001 Палто-------- 0012 Ракавици --- 0123 Сукња ------- Пребарување по број Копче ПЛУ-код на екранот <1> 0001 Палто ------ <2> 0012 Ракавици ---- <3> 0123 Сукња ------- 17

Пребарување според положба Копчиња ПЛУ-код на екранот 0001 Палто ------ <1/5>(11 пати) 0012 Ракавици ---- Пребарување на бар-код Најпрво треба да се притиснат истовремено <ФУНК+АРТ>, а потоа на екранот се појавува поле на коешто може рачно да се напише бар-кодот. Потоа се притиска <ВКУПНО>, со што се отпочнува пребарување на дадениот бар-код во сите фајлови со ПЛУ-кодови. Доколку се пронајде бараниот ПЛУ-код неговото име се појавува во следниот ред од полето. Пребарувањето се завршува со <ВКУПНО> за потврда или <БРИШИ> за откажување. 18

Постапки за вклучување При секое вклучување, РАЗВИГОРЕЦ врши тестирање на работната меморија, софтверот и идентитетот на фискалната меморија, мемориската картичка и екранот за потрошувачот. Доколку се пронајде некоја неправилност, екранот и печатачот го покажуваат следниот текст: RAM Memory ERROR и треба да се : Ги вчитува сите зачувани параметри а особено зачуваните имиња, цени и баркодовите на ПЛУ; Ги вчитува неопходните податоци од фискалната меморија. Ги вчитува сите продажби, регистрирани во интерниот записник за електронски податоци, по последниот финансиски извештај со нулирање и ги враќа податоците за регистрираниот промет според даночни групи, артикли, групи, одделенија, оператори, начини на плаќање, броевите на сметките итн. Доколку записникот содржи недовршена сметка, истата автоматски ќе се затвори со командата за сторнирање. Неопходно е да се внесе лозинка од страна на овластен техничар и исправка на датумот/времето; Се зачувуваат датумот и времето од ресетирањето на фискалната меморија како и датумот/времето од сервисирањето; Врши проверка на конекцијата со механизмот за печатење, фискалната меморија и меморијата на записникот. Доколку не постои конекција, ја блокира работата и по исклучувањето за да се поврати конекцијата со соодветниот апарат и повторно да се вклучи, потребно е да се внесе лозинка за сервисирање за да може во ФМ да се регистрира и зачува појавата на disconnection of (исклучување) и сервисирањето. Врши проверка на GSM конекцијата и доколку истата не постои или врската е слаба, покажува порака за предупредување. По проверка на датумот/времето на системот и доколку датумот и времето предничат на оние од последниот записник на ФМ, потребно е да се прилагоди ЕКФМ при што се појавува текстот ADJUST THE DATE. 19

Главно мени на работните модови Следните работни модови на фискалниот апарат се дел од главното мени: Регистрација Финансиски извештаи Контролни извештаи Извештаи на фискалната меморија Нефискални извештаи Програмирање По вклучувањето и извршувањето на сите тестови, ЕКФМ започнува со регистрацискиот мод. За избирање на сите останати работни модови можат да се користат сите копчиња со хоризонтални или вертикални стрелки. Во секој мод се влегува со тастерот <ВКУПНО>, а за некои од нив ЕКФМ бара да се внесе лозинка за пристап или оператор. Следниве лозинки се внесуваат во ЕКФМ по автоматизам: Сервисна лозинка фабричко подесена лозинка е 222222. Овозможува пристап до сите функции од програмското мени и зачувување на разни појави, а се користи и за исправка на датумот или враќање на податоците по ресетирање на работната меморија Оператор 1 администратор со фабричка лозинка 1. Има пристап до сите функции на касата освен дополнителните програмски функции. Оператори 2...25 имаат пристап до регистрациските модови и извештаи. 20

Програмски мод Пристап до овој мод има само оператор 1 (обично тоа е сопственикот на компанијата), доколку истиот е внесен и сервисерот. Модот ги има следниве функции, чиишто имиња се покажани на дисплејот и можат да се прелистуваат со тастерите < >: Подесување на датумот и времето Поврзување со персонален компјутер Тестирање Општи ЕКФМ параметри; Одделенија ПЛУ-кодови; Групи на артикли; Оператори; Плаќање; Даночни групи; Фискални податоци за сопственикот Дополнителни редови за рекламен материјал Регистрација на серверот на УЈП Престанок на регистрацијата на серверот на УЈП Рачно испраќање на податоци до серверот Влез во фискалниот мод на работа За влез до посакуваната услуга, се притиска <ВКУПНО>. Излез од било која услуга и враќање во програмското мени се прави со <ИЗЛЕЗ> (при што се појавува прашањето дали да се зачуваат направените промени) или со <ФУНК+ВКУПНО> (за да се зачуваат направените промени и да се излезе). Излез од програмското мени и враќање на главното мени се прави со <БРИШИ>. Подесување на времето Подесување на времето е дозволено само во периодот меѓу изработка на дневен финансиски извештај и првата последователна фискална или сторна сметка. ЕКФМ проверува и оневозможува внесување на датум и време кои се пред датумот и времето во последниот запис во фискалната меморија. За подесување на датумот и времето се користи функцијата опишана во пасусот Едитор на низи на цифри, а за излез : <ФУНК+ВКУПНО> при што се зачувуваат промените. <ИЗЛЕЗ> без зачувување на промените. Поврзување со персонален компјутер ЕКФМ го покажува текстот ВЕ МОЛИМЕ ПОЧЕКАЈТЕ и чека на команда од поврзаниот персонален компјутер. На крајот од комуникацијата персоналниот компјутер го исклучува ЕКФМ од модот за поврзување. Ова може да се направи и рачно со притискање на 21

<ФУНК+ОТКАЖИ>. Промена на податоци за време на забранетиот период (по првата фискална/сторно сметка од новиот дневен финансиски извештај) не е овозможена од страна на ЕКФМ. Со понудената апликација за конфигурација на РАЗВИГОРЕЦ е возможно: Да се програмираат сите податоци од ЕКФМ на персонален компјутер Да се пренесат податоците на ЕКФМ Да се вчитаат податоците од ЕКФМ Да се стават рекламни графички претстави од bitmap фајл (.BMP) Да се програмираат графички фајлови на ЕКФМ Да се вчитаат извештаи според ПЛУ-кодови Да се вчита содржината на ФМ и да се изготви фајл со извештај од ФМ. Сервисни тестови Постојат 8 типа на тестови коишто можат да се изберат од тест менито и да се потврдат со копчето <ВКУПНО>. Тестовите се набројани подолу. Копчето <БРИШИ> не враќа назад во програмското мени. 1. Тест на работната меморија. Се прави преглед на опциите за вчитување и зачувување во меморијата на фискалниот апарат. Доколку тестот е успешен се појавува пораката RAM memory OK, во спротивно се покажува адресата каде што настанала грешката. Во тој случај треба да се контактира сервисот. 2. Тест на софтверската апликација: firmware верзијата (инструкциите запишани на чипот) и checksum (сумата на цифри за проверка на истите при трансфер на податоци) се појавуваат во полето за пораки и се печатат како нефискална сметка. 3. Тест на фискалната меморија: Последователно вчитување од ФМ на сите пополнети полиња и на првото празно поле. Доколку вчитувањето е неуспешно или checksum е погрешна сума, неправилно внесените податоци се покажуваат на дисплејот со пораката: ERROR FM-. Доколку се притисне било кој тастер, вчитувањето отпочнува одново. Доколку читањето е успешно, се појавува и се печати текстот Fiscal memory OK ; во случај на грешка ве молиме контактирајте го вашиот сервис. 4. Тест на екранот. ЕКФМ постепено ги вклучува и исклучува сите пиксели со цел да се испита целосната функционалност на екранот. По завршувањето на оваа постапка, сите симболи од генераторот на симболи на касата се појавуваат на екранот едноподруго. Тестот се завршува со притискање на било кое копче. 5. Проверка на тастатурата. По притискање на секое копче, екранот ги покажува имињата на истите и бројот на последователни притискања. Проверката завршува со 3 последователни притискања на едно исто копче. 6. Тест на печатарот. Се печатат сите симболи од генераторот на симболи на касата. 7. Тест на интерфејсот за комуникација. Ја тестира функционалноста на интерфејсите RS232, за поврзување со надворешни уреди (персонален компјутер/бар-код читач/ваги). Најпрво треба да се вклучи кабелот во приклучокот PC COM. По вметнувањето на џек (за премостување на женскиот и машкиот приклучок) во приклучокот за вкрстен кабел, тестот може да започне со притискање на тастерот 22

<ВКУПНО>. Екранот е поделен на два дела првиот ги покажува испратените знаци, а вториот примените знаци. Кога комуникацијата се одвива добро, ЕКФМ ја прима истата содржина што ја праќа. Доколку не може да се воспостави врска пак, вториот дел од дисплејот останува празен. 8. Тест на GSM/GPRS. Јачината на сигналот на GSM мрежата се мери и покажува во реално време на екранот на ЕКФМ. Општи параметри Сите параметри кои се состојат од една цифра можат да се внесат директно преку нумеричката тастатура или да се подесат на поголема/помала вредност со копчињата < >, < >. Последните два реда на екранот содржат краток потсетник за сите можни вредности и нивното значење. Display brightness (Светлина на дисплејот) ја регулира светлината на дисплејот за операторот и клиентот во 8 степени (0-7). Истите можат да се внесат директно или да се зголемат/намалат со. Фабричкото подесување е наместено на 3. Printer contrast: (Контраст на печатарот) Се прилагодува од 0 до 7. Колку повисок контраст се избере, толку е поспоро печатењето. Фабричкото подесување е на 1. Keyboard echo (Звук на тастатурата) оневозможува или оневозможува краток акустичен сигнал по секое притискање на тастер. Receipt print mode: (Печатење на сметка) Со притискање на 0 се овозможува да се испечати секој поединечен артикл на сметката, а 1 е за да се одложи печатењето до крајот и да се изготви целата сметка одеднаш по нејзиното затворање. Operating mode: (Работен мод): 0 е за ЕКФМ а 1 за фискален печатар. Ова е почетниот мод во којшто се пристапува по вклучувањето. Може да се смени секој пат во регистрацискиот мод со притискање на <ФУНК+ОТКАЖИ>. Decimal point recognition (Оставање на децимални места) 0 се избира за износи без децимални места, а 1 за 2 децимални места. До оваа функција се пристапува само со сервисна лозинка. PLU reports (0-1) (Извештаи според ПЛУ-кодови) овозможува или оневозможува складирање и печатење на извештаи според ПЛу-кодови. Фабричкото подесување е наместено на 0. Department reports (0-1) - (Извештаи според одделенија) овозможуваат или оневозможуваат извештаи поред одделенијата. Group reports (0-1) (Извештаи според групи) овозможуваат или оневозможуваат извештаи според групите. Operator reports (0-1) (Извештаи според операторите) овозможуваат или оневозможуваат извештаи според операторите. Забелешка: Доколку се дозволи тоа, овие извештаи можат да ја прекинат регистрацијата при надминување на лимитот на внесените количини и суми, се додека не се финализира соодветниот извештај. Drawer (фиоката е опционална) 23

Barcode scanner (Бер-код читач) Изберете 0 за да назначите дека ЕКФМ ќе работи без бар-кодови; а бројот 1 кога бар-код читачот е припоен на соодветниот приклучок RS232 (и поставен на 9600 бита во секунда) Scales (0-3) (Ваги) Покажува дали вагата е приклучена на ЕКФМ. Доколку сте внеле вредност од 1...3 а во регистрацискиот мод го притиснете копчето <X> без да внесете количина, касата воспоставува врска со вагата и ја прифаќа измерената количина. Во истата ситуација но кога вредноста на параметарот е 0 (фабричкото подесување) на касата се појавува порака за грешка. Во зависност од внесениот параметар, касата ги поддржува следниве 3 протоколи за поврзување со електронска вага: 1. Протокол за конекција CAS 2. Протокол за конекција DELMAC; 3. Протокол за конекција Dialog 02 за ваги од типот BEETLE и check out. Забелешка: Вагата треба да биде приклучена на соодветната спојка RS232 и прилагодена на 9600 бита во секунда. Cash register number, (Број на каса) Фабричко подесување 1. Доколку има повеќе каси во продажното место, нивните броеви можат да се означат од 1 до 99. Password service: (Сервисна лозинка) Фабрички е подесена на 222222. Основна лозинка за пристап до сите функции на програмскиот мод и сите подесувања подолу што спаѓаат во оваа услуга. Забелешка: Пристап до оваа лозинка ќе имате само доколку сте ја користеле да пристапите до програмскиот мод. Операторот 1 не може да ја види и измени сервисната лозинка како и сите параметри под неа. Model number of the ECRFM. (Број на моделот на ЕКФМ) Неопходен за регистрацијата. Object number from UJP. (Шифра на објект според УЈП) Неопходен за регистрацијата. Object number from CR. (Шифра на објект според Централен Регистар на Република Македонија) Неопходен за регистрацијата. Registration server: (Сервер за регистрација) IP или DNS адреса на серверот за регистрација на УЈП. Registration server port: (Приклучок на серверот за регистрација) Број на приклучокот за пристап до серверот за регистрација на УЈП. Communication server: (Сервер за комуникација) IP или DNS адреса на серверот за комуникација на УЈП. Communication server port: (Приклучок на серверот за комуникација) Приклучен број за пристап до серверот за комуникација на УЈП. DNS: IP адреса PIN SIM Card: Лозинка за пристап до SIM картичката на модемот. Не е неопходна доколку картичката е веќе отклучена. GPRS APN: Address point name за пристап до GPRS мрежата APN CLIENT: Корисничко име за пристап до GPRS мрежата 24

APN PASSWORD: Лозинка за пристап до GPRS мрежата TAX number service: Даночен број на овластениот сервер потребен за регистрацијата Service contract start date: (Почетен датум на договорот за сервисирање) потребен за регистрацијата Service contract expiration date: (Рок на истекот на договорот за сервисирање) потребен за регистрацијата Start date (Почетен датум за пораките од сервисот, кои се појавуваат при секое вклучување). Two lines (Два реда на пораки од сервисот)(слободен текст), кој се појавува при секое вклучување. Притоа се печатат само пополнетите редови и само по истекот на почетниот датум во горниот дел. Копчиња за едитирање: <ВКУПНО>,< > - премин на следниот параметар; < > - води назад до претходниот параметар; < >, < > - за движење лево и десно во полето или за зголемување или намалување на вредноста во полињата за единечни цифри; <ФУНК+ОТКАЖИ> - за прикажување на општите параметри; <ФУНК+ВКУПНО>, <ИЗЛЕЗ> - за излез од функцијата и враќање во програмското мени (со или без зачувување на промените). Програмирање на одделенија ЕКФМ има 8 одделенија за брза регистрација на продажба. За оние од нив коишто ќе се користат, треба да се внесат следниве описи: 1. Име со најмногу 22 симбола. По автоматизам имињата на одделенијата се наместени на "DEPARTMENT 1"... "DEPARTMENT 8" 2. Доколку припаѓа на група на артикли (цифра од 1 до 30), групата мора да се програмира. 3. Доколку припаѓа на даночна група цифра од 1 до 3, при што 1 соодветствува на Α итн...."в". 4. "MAC.PROD." За да се означи дали продажбата во ова одделение припаѓа на групата македонски производи. 5. "MIN.EL." За да се означи дали продажбата во ова одделение припаѓа на групата нафта од минерално потекло со специфични назнаки. 6. Цена Може да се внесе и рачно во регистрацискиот мод. Цената може да се програмира дури со скоро 9 цифри. Забелешка: При пополнување на полињата од 2...5, доколку внесете цифра надвор од одредениот опсег или номенклатурата е онеспособена, ќе слушнете краток звучен сигнал, а цифрата ќе биде заменета со 1(или со 0). 25

Копчиња за едитирање: < >, < > - за движење лево и десно во полето или зголемување и намалуцвање на вредноста доколку има само едно поле за едитирање <ВКУПНО>,< > - за премин во следното поле < > - за премин во претходното поле < > - За премин во истото поле на следното одделение; < > - за премин во истото поле на претходното одделение; <БРИШИ> - за бришење на претходниот симбол според пасусите 4.2 и 4.3; <СТОРНО> - за бришење на името на одделението и оневозможување на неговата употреба. <ФУНК+ОТКАЖИ> - Ги покажува сите одделенија. <ФУНК+ВКУПНО>, <ИЗЛЕЗ> - за излез од функцијата и враќање во програмското мени (со или без зачувување на промените). Име, ДДВ, група, MAC.PPD., MIN.OIL, Цена ОДДЕЛЕНИЈА ------------------- 1 ОДДЕЛЕНИЕ 1 ДДВ A МК.11 MK.1 EL 0 ЦЕНА 123... Забелешка: Не се дозволени промени ако е регистрирана продажба по последниот дневен финасиски извештај, со исклучок на внесување на нови одделенија. Програмирање на ПЛУ-кодови Следниве описи треба да се внесат за секој ПЛУ-код: 1. Име Со најмногу 22 симбола. Автоматски, имињата на првите 5 ПЛУ-кода се 1 за "Commodity 1" до "Commodity 5"(Артикл 1-5), сите други ПЛУ-кодови се оневозможени. 2. Група на артикли од (1 30) мора да се програмирани. 3. ДДВ група: 1 до 3 за ДДВ групите од A...В 4. "MAC.PROD." За да се означи дали ПЛУ-кодот припаѓа на групата македонски производи. 5. "MIN.EL." За да се означи дали ПЛУ-кодот припаѓа на групата нафта од минерално потекло со специфицирани назнаки. 6. Одделенијата од (1 8) мора да се програмирани. 7. Бар-код/Број на номенклатура со 8 или 13-знака позиционирани од лево. Доколку бар-код читачот е поврзан со ЕКФМ, бар-кодот може да се внесе преку истиот. Доколку програмираниот бар-код на одреден ПЛУ-код се состои од 8 цифри, вториот дел на вчитаниот бар-код може да се земе како тежина на артиклот во регистрацискиот мод (5 цифри во грамажа + контролен знак). 8. Предодредена цена, која исто така може да се внесе и рачно во регистрацискиот мод. Цената може да се програмира дури и со скоро 9 цифри. 26

Копчиња за едитирање: < >, < > - за движење лево и десно во полето <ВКУПНО>,< > - за премин во следното поле < > - за премин во претходното поле < > - за премин во истото поле на следниот ПЛУ-код; < > - за премин во истото поле на претходниот ПЛУ-код; <БРИШИ> - за бришење на претходните симболи според пасусите 4.2 и 4.3; <СТОРНО> - за бришење на името на ПЛУ-кодот и оневозможување на неговата употреба. <ФУНК+ОТКАЖИ> - За да го покаже тековниот ПЛУ-код. Доколку тастерот се држи притиснат подолго време, се печатат сите програмирани ПЛУ-кодови. Печатењето може да се прекине со тастерот <БРИШИ> (кој треба да се држи притиснат неколку секунди). <АРТ> Пребарување на ПЛУ-код опишано во пасус 4.4. <ФУНК+АРТ> Рачно пребарување на бар-код опишано во пасус 4.5. <ФУНК+ВКУПНО>, <ИЗЛЕЗ> - за излез од функцијата и враќање во програмското мени (со или без зачувување на промените). Забелешка: Доколку во ФМ е зачувана регистрацијата на продажба направена по последниот дневен финасиски извештај, не е возможно да се менуваат фајловите со ПЛУкодови, но дозволено е внесување на нови ПЛУ-кодови. Име, Група,ДДВ MAC.PR.,MIN OIL, Одделение Бар-код и цена PLU 1 Група 1 ДДВ Група 1 MK.PROD 1 MM-EL 0 Број 0000000000000 Цена 100 ------------------------ Програмирање на групи Секој ПЛУ-код и одделение програмирани во ЕКФМ можат да се назначат на одредена група артикли, (за подетална анализа на продажбата). Можат да се програмираат до 30 групи. За секоја група којашто ќе ја користите, треба да внесете име со најмногу 12 симболи. По автоматизам фабричките имиња на групите се "ГРУПА 1...30". Копчиња за едитирање: < >, < > - за движење лево и десно во полето <ВКУПНО>,< > - за премин во следната група < > - за премин во претходната група <БРИШИ> - за бришење на претходниот симбол според пасус 4.3 <СТОРНО> - за нулирање на името. Ова ја оневозможува употребата на групата. <ФУНК+ОТКАЖИ> - за прикажување на сите групи; 27

<ФУНК+ВКУПНО>, <ИЗЛЕЗ> - за излез од функцијата и враќање во програмското мени (со или без зачувување на промените). Програмирање на оператори Групи ------------------ 01 Група 1 02... Се внесуваат следниве описи за до 25 оператори: Име до 12 симболи. По правило, името на првиот оператор е ОПЕРАТОР 1. Лозинка (1-6 цифри). Копчиња за правење измени: < >, < > - за движење лево/десно во полето; <ВКУПНО> наизменично префрлување помеѓу име и лозинка; < >< > - преминување кон наредниот оператор; < >< > - преминување кон претходниот оператор; <БРИШИ> - бришење на претходниот симбол според точките 4.2 и 4.3; <СТОРНО> - бришење на името на операторот и онеспособување на негова употреба; <ФУНК+ОТКАЖИ> - печатење на имињата на операторите; <ΕΙΔ> барање на ПЛУ види точка 4.4; <ФУНК+ВКУПНО>, <ИЗЛЕЗ> - Ви овозможува да се вратите од функцијата во менито за програмирање (со или без зачувување за измените). ОПЕРАТОРИ ------------------ 01 Оператор 1... Забелешка: Лозинката се брише со внесување на <0>. Програмирање на начини на плаќање Мора да се внесат следниве описи за главниот вид и до 4 дополнителни видови на плаќање: Име до 12 симболи. Фабричко подесување на името на главниот вид на плаќање: ВКУПНО Копчиња за правење измени: < >, < > - движење лево/десно во полето; <ВКУПНО>,< > - преминување кон наредниот вид на плаќање; 28

< > - преминување кон претходниот вид на плаќање; <БРИШИ> - бришење на претходниот симбол според параграф 4.3; <СТОРНО> - нулирање на името на видот на плаќање и онеспособување на негова употреба; <ФУНК+ОТКАЖИ> - печатење на сите видови на плаќање; <ФУНК+ВКУПНО>, <ИЗЛЕЗ> - Ви овозможува да се вратите од функцијата во менито за програмирање (со или без зачувување за измените). ПЛАЌАЊА ------------------ 01 Во готово 02 Со картичка 03 04... Програмирање на даночни групи Тука треба да се внесат: Даночни стапки во 4 даночни групи (Α, Б, В, Г):од 00.01% до 99.99%. Копчиња за правење измени: < >, < > - движење лево/десно во полето <ВКУПНО>,< > - преминување кон наредната даночна група; < > - преминување кон претходната даночна група; <БРИШИ> бришење на полето според 4.2; <ФУНК+ОТКАЖИ> - печатење на даночните стапки; <ФУНК+ВКУПНО>, <ИЗЛЕЗ> - Ви овозможува да се вратите од функцијата во менито за програмирање (со или без зачувување за измените). Име и адреса на компанијата Број на измена на даночни стапки ИМЕ НА КОМПАНИЈА АДРЕСА НА КОМПАНИЈА ДДВ стапки # 1 ДДВ ОДДО ---------------------------------- ДДВ А 18.00 18.00 ДДВ Б 5.00 6.00 ДДВ В 0.00 0.00 ДДВ Г 0.00 0.00 Останати внесувања:49 01-05-14 12:33 29

Финансиски информации за сопственикот Се претпоставува внесување на најмногу 6 реда на податоци: Име/адреса на компанија, опис на производот, итн., по што следат два реда општ даночен број и ДДВ број на сопственикот. Само пополнетите редови се печатат на сметките и извештаите на клиентите. Даночниот број мора да се внесе пред да се даде фискална сметка и по тоа, не може да се прават измени. Колоната пред името го содржи видот на фонтот и може да има една од следниве вредности: 1 = единечна ширина 2 = двојна ширина Правилата за правење измени се опишани во 4.3. Копчето <СТОРНО> може да го користите за бришење на ред и негово изземање од испечатениот горен дел од сметката. <ФУНК+ВКУПНО>, <ИЗЛЕЗ> - Ви овозможува да се вратите од функцијата во менито за програмирање (со или без зачувување за измените). Комуникација со серверот на УЈП Ова под-мени содржи четири функции коишто може да се пристапат само со лозинка за услугата: РЕГИСТРИРАЊЕ НА УЈП СЕРВЕРОТ. ЕКсФМ внесува регистарска јамка што е контролирана од страна на кодиран уред. Сите податоци за регистрирање што се зачувани во фискалниот уред се праќаат до серверот за регистрација. Кога ќе се заврши, позитивен или негативен одговор од серверот се печати како нефискална сметка. ПРОМЕНА ВО ПОДАТОЦИТЕ ЗА РЕГИСТРИРАЊЕ Исто како и погоре, но може да се промени само дел од податоците ЗАВРШУВАЊЕ НА РЕГИСТРИРАЊЕТО НА УЈП СЕРВЕРОТ ЕКсФМ ја внесува регистерската крајна јамка, што е контролирана од кодиран уред. Кога ќе се заврши, позитивен или негативен одговор од серверот се печати како нефискална сметка. Постапката може да потрае, поради треба да се заврши со испраќање на фискалните податоци пред крајот на регистрирањето. Рачно праќање на податоци до серверот на УЈП Оваа функција се контролира преку кодиран уред и содржи обид да се пратат некои фискални информации до даночниот сервер. 30

Продажба Модот за продажба се избира од главното мени со <ВКУПНО> и (доколку се дефинирани повеќе оператори) мора да се внесе важечка лозинка на оператор. Ако лозинката е пократка од 6 цифри, мора да се потврди со <ВКУПНО>. Горниот ред на екранот покажува Registration 0 (вкупен износ). Двата долни реда на екранот покажуваат детали за тековната продажба. Останатите редови од екранот ги отсликуваат последните неколку регистрирани продажби на сметката на клиентот. На почетокот од сметката стои само наслов START. ЗАВЕЛЕШКА: По правило, лозинката за Оператор 1 е <1>+<ВКУПНО>. За излегување, може да притиснете <ИЗЛЕЗ>или<ФУНК+ВКУПНО>. Продажбата во РАЗВИГОРЕЦ се врши согласно начинот на кој е програмиран. Продажбата може да биде преку ПЛУ и/или оддели, доколку тие се овозможени за употреба. Остварениот промет може да се распредели во 30 групи на артикли, 8 оддели и 4 даночни групи. Изборот на одредена технологија зависи од организацијата на комерцијалната деловна единица: За малите продавници што нудат мали количини на различни добра, се препорачува групирање на продажбите во 8 расположливи оддели. За деловните единици што нудат големи количини на добра преку фиксни позиции, се препорачува организирање на акумулирање според ПЛУ. Опцијата за поврзување со баркод читач овозможува значителна помош при брзо пребарување на ПЛУ. Ако бројот на ПЛУ го надминува капацитетот на ЕКсФМ (преку 16000), се препорачува да се работи во мод Fiscal printer, кога ЕКсФМ може од главниот компјутер да добие количина, цена, соодветен оддел (ДДВ група) и опис на производот. Други мешани опции се исто така можни, во зависност од сопственикот на касата. Продажба од оддели со програмирана цена Ова може да се изврши со само едно притискање на едно од копчињата <1/5>...<4/8> за продажба во одделите 1..4 или <ФУНК+1/4>...<F+5/8> за регистрации во одделите 5...8. 1/5 4/8 F 1/5 4/8 Продажба од оддели со рачно зададена цена Со копчињата <0> <9>, <00> и <.> може да внесете цена или износ до 999999.99, а соодветниот оддел се избира со ([< ФУНК>+<1/5> <4/8>). 31

Price 1/5 4/8 F 1/5 4/8 <1/5> [0,8]<X><ФУНК3/7> [600]<ВКУПНО> *******ФИСКАЛНА СМЕТКА****** Број 23 ИМЕНАКОМПАНИЈА ДДВ Бр. КАСА# 1 Оператор 1 ----------------------------- Оддел 118.00% 1 X 123 = 123 (A) Оддел 7 05.00% 0.800 X 500 =400 (B) --------------------------- Промет од мак.производи 400 ДДВ од мак.производи 19 ДДВ група Б 19 Вкупен промет 533 Вкупен ДДВ 38 ДДВ група A 19 ДДВ група Б 19 ---------------------------- Готовина 600 Кусур 67 [2D баркод] Прогресивен # 224 / 12.5.2014 [Фискален логотип]mk123456789 *******ФИСКАЛНА СМЕТКА****** 32

ПЛУ продажба со програмирана цена ПЛУ бројот мора да се истипка на тастатурата и да се притисне <АРТ>. Регистрирањето во овој мод е дозволено само ако е дозволена употреба на ПЛУ и има програмирана цена/оддел/група. Инаку, се појавува порака: NOT PROGRAMMED или ENTER PRICE се појавува на екранот и регистрирањето не може да се изврши. ПРИМЕР: PLU number 1 16 000 PLU Ако се притисне копчето <АРТ> без да се внесе ПЛУ број, може да се побара преку бројот или позицијата, наведени во 4.4. PLU Search according 4.4 PLU Се печати следната сметка како пример: ПЛУ продажба со рачно зададена цена <1><2><АРТ> <АРТ><9><АРТ> <ВКУПНО> *******ФИСКАЛНА СМЕТКА****** Број 23 ИМЕНАКОМПАНИЈА ДДВ Бр. КАСА# 1 Оператор 1 ---------------------------- Пиво Туборг(18.00%) 1 X 300 = 300 Кока-кола лајт(18.00%) 1 X 200= 200 A ---------------------------- Вкупен промет 500 Вкупен ДДВ 76 ДДВ група A 76 ---------------------------- Готовина 500 Кусур 0 [2D баркод] Прогресивен # 224 / 12.5.2014 [Фискален логотип]mk123456789 *******ФИСКАЛНА СМЕТКА****** Внесете ја цената и внесете ја во ЕКсФМ со помош на <ОТКАЖИ>. Потоа, изберете го ПЛУ преку еден од начините што се опишани во претходниот дел. Избраниот ПЛУ мора да се биде овозможен за користење и да соодветствува на програмираниот оддел и група 33

ПРИМЕР: PRICE PRC PLU number PLU ПЛУ продажба со баркод читач По скенирање на ПЛУ со баркод читач, продажбата се регистрира во ЕКсФМ, доколку баркодот е претходно програмиран. Ако се прикаже програмиран баркод EAN-8, што одговара на баркодот прочитан од првите 7 позиции, тогаш наредните 5 позиции се толкуваат како производ мерен во грамови (0.000 99.999). Ако читачот не може да ја прочита ознаката, баркодот може да се внесе со помош на тастатурата на ЕКсФМ, на следниот начин: Притиснете <ФУНК+АРТ>. Екранот покажува порака насловена No 000000000000 Внесете го баркодот, следејќи ги упатствата во 4.2. Откако ќе го внесете, притиснете <ВКУПНО>. Името на производот (доколку е пронајден) ќе се појави во пораката. Потоа, потврдете ја или откажете ја продажбата. Продажба со количина/тежина од вага Внесете ја количината и означете ја со <X>. Ова може да се повтори повеќе пати, а внесените количини да се множат една со друга. Дозволени количини се: 0.001 до 99999.999. Доколку се притисне копчето <X> без внесена количина, ЕКсФМ ја зема количината од електронската вага, доколку е поврзана со уредот. Доколку нема електронска вага или нема одговор од неа, по 3-4 секунди на екранот се појавува порака за грешка NO QUANTITY. Откако ќе се внесе количината, регистрирањето продолжува на еден од начините, опишани во 8.1-8.5. 34

ПРИМЕР: Scales Quantity X PLU number 0.001 99999.990 PLU. Price PRC PLU # 1/5 4/8 PLU Price F 1/5 4/8 [2]<X><1/5> <X>[500]<ОТКАЖИ> <9><АРТ> <ВКУПНО> *******ФИСКАЛНА СМЕТКА****** Број 23 ИМЕНАКОМПАНИЈА ДДВ Бр. КАСА# 1 Оператор 1 --------------------------- ОДДЕЛ1-ПИВО (18.00%) 2 X 50 = 100 КИКИРИКИ (18.00%) 0.100 X 500 = 50 A --------------------------- Вкупен промет 150 Вкупен ДДВ 23 ДДВ група A 23 --------------------------- Готовина 200 Кусур 50 [2D баркод] Прогресивен #224 /12.5.2014 [Фискален логотип] MK123456789 *******ФИСКАЛНА СМЕТКА****** Обратна пресметка на количин од износ Овој мод на продажба се користи кога некој сака да купи одредена количина од некој производ, што резултира со даден износ (на пример, гориво за 1000 денари). Внесете го износот на производот Притиснете <ФУНК+X>. Ќе се прикаже привремен износ од 0 Изберете оддел или ПЛУ со програмирана цена 35

ЕКсФМ во обратен редослед ќе ја пресмета количината од овој производ, што е потребна за покривање на дадениот износ и ќе ја регистрира продажбата на вообичаениот начин. Овој мод нема да функционира доколку нема програмиран оддел или цена на производ, така што нема да можете да ги внесете ни износот ни единечната цена на продажбата. Доплати/попуст на единечна продажба Веднаш по продажба според оддел или ПЛУ, мора да го внесете износот (процент) на попустот/доплатата и потоа да притиснете: <-%> или <+%> за процентуален попуст/доплата <ФУНК+-%> или <ФУНК + +%> за попуст/доплата како износ Доплатите и попустите во проценти не може да надминат 99.99%, инаку ќе добиете порака за грешка OVERFLOW. Истата порака за грешка се појавува доколку се обидете да внесете износ за попуст повисок од самата регистрирана продажба. Доплата или попуст од единечна продажба може да има само еднаш за секој продаден производ. Износот се однесува на даночната група на ПЛУ или на оддел. *******ФИСКАЛНА СМЕТКА****** Број 23 ИМЕНАКОМПАНИЈА ДДВ Бр. КАСА# 1 Оператор 1 --------------------------- ОДДЕЛ1 ПИВО (18.00%) 2 X 50 = 100 A 10.00% ДОПЛАТА 10 КИКИРИКИ 100g (18.00%) 1,00* 50 = 50 A ПОПУСТ НА ИЗНОС -5 ---------------------------- - Вкупен промет 155 Вкупно ДДВ 24 ДДВ група A 24 --------------------------- Готовина 200 Кусур 50 [2D баркод] Прогресивен #224 /12.5.2014 [Фискален логотип MK123456789 *******ФИСКАЛНА СМЕТКА****** Почеток на фискална сметка Име и адреса на компанија Продажба во ОДД1,ДДВ Б 10% Доп.трошок за ОДДЕЛ1 Продажба на производ 9, ДДВ В 1 ДЕН попуст на ПЛУ 9 Вкупен промет Вкупно ДДВ ДДВ група A Платено во готово Кусур Знак на баркод:2.4x2.4 mm Општ број на сметка Вид на лого и број на ЕКсФМ Крај на важечка сметка 36