Προσωρινά μέτρα ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου

2

3

4

Κύριες Συντομογραφίες. A F D I A n n u a i r e F r a n c a i s d e D r o i t I n t e r n a t i o n a l A J I L A m e r i c a n J o u r n a l o f I n t e r n a t i o n a l L a w BYBIL B r i t t i s h Ye a r b o o k o f I n t e r n a t i o n a l L a w G A O R U n i t e d N a t i o n s G e n e r a l A s s e m b l y. O f f i c i a l R e c o r d s. I C J P l e a d i n g s I n t e r n a t i o n a l C o u r t o f J u s t i c e - P l e a d i n g s, O r a l A r g u m e n t s, D o c u m e n t s I C J Y B I n t e r n a t i o n a l C o u r t o f J u s t i c e. Ye a r b o o k. L N T S L e a g u e o f N a t i o n s Tr e a t y S e r i e s P C I J S e r. A P u b l i c a t i o n s o f t h e P e r m a n e n t C o u r t o f I n t e r n a t i o n a l J u s t i c e. C o l l e c t i o n o f J u d g e m e n t s P C I J S e r. Β P u b l i c a t i o n s o f t h e P e r m a n e n t C o u r t o f I n t e r n a t i o n a l J u s t i c e. C o l l e c t i o n o f A d v i s o r y O p i n i o n s. ( μ έ χ ρ ι 1 9 3 0 ). P C I J S e r. Α / Β P u b l i c a t i o n s o f t h e P e r m a n e n t C o u r t o f I n t e r n a t i o n a l J u s t i c e. J u d g m e n t s, O r d e r s a n d A d v i s o r y O p i n i o n s. P C I J s e r. C P u b l i c a t i o n s o f t h e P e r m a n e n t C o u r t o f I n t e r n a t i o n a l J u s t i c e. A c t s a n d D o c u m e n t s R e l a t i n g t o J u d g e m e n t s a n d A d v i s o r y O p i n i o n s G i v e n b y t h e C o u r t μ έ χ ρ ι. P l e a d i n g s, O r a l J u d g e m e n t s a n d D o c u m e n t s. P C I J S e r. D P u b l i c a t i o n s o f t h e P e r m a n e n t C o u r t o f I n t e r n a t i o n a l J u s t i c e. A c t s a n d D o c u m e n t s C o n c e r n i n g t h e o r g a n i z a t i o n o f t h e C o u r t. P C I J P e r m a n e n t C o u r t o f i n t e r n a t i o n a l J u s t i c e. R B D I R e v u e B e l g e d e D r o i t I n t e r n a t i o n a l R C A D I R e c u e i l d e C o u r s. A c a d e m i e d e d r o i t i n t e r n a t i o n a l d e l a H a y e. R H D I R e v u e H e l l e n i q u e d e D r o i t I n t e r n a t i o n a l. S C O R U n i t e d N a t i o n s, S e c u r i t y C o u n c i l. O f f i c i a l R e c o r d s. S y r a c u s e J. I n t. L. C o m m S y r a c u s e J o u r n a l o f I n t e r n a t i o n a l L a w a n d C o m m e r c e. 5

S y d n e y L R T h e S y d n e y L a w R e v i e w. U N C I O D o c u m e n t s o f t h e U n i t e d N a t i o n s C o n f e r e n c e o n I n t e r n a t i o n a l O r g a n i z a t i o n. U N T S U n i t e d N a t i o n s Tr e a t y S e r i e s. Z A o R V Z e i t s c h r i f t F ü r A u s l ä n d i s c h e s ö f f e n t l i c h e s R e c h t u n d V ö l k e r r e c h t. Ε Ε Σ χ Ν Ο Ε Ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ή Ε π ε τ η ρ ί δ α Σ χο λ ή ς Ν ο μ ι κ ώ ν κ α ι Ο ι κ ο ν ο μ ι κ ώ ν Ε π ι σ τ η μ ώ ν. Ι C J R e p o r t s I n t e r n a t i o n a l C o u r t o f J u s t i c e. R e p o r t s o f J u d g e m e n t s, A d v i s o r y O p i n i o n s a n d O r d e r s. Κ τ Ε Κ ο ι ν ω ν ί α τ ω ν Ε θ ν ώ ν Τ. Α. Μ R e c u e i l d e s D e c i s i o n s d e s Tr i b u n a u x A r b i t r a u x M i x t e s. Δ. Δ. Δ. Δ. Δ ι α ρ κ έ ς Δ ι κ α σ τ ή ρ ι ο Δ ι ε θ ν ο ύ ς Δ ι κ α ι ο σ ύ ν η ς Δ. Δ. Δ ι ε θ ν έ ς Δ ι κ α σ τ ή ρ ι ο Ε υ ρ Σ Δ Α Ευρ ω π α ϊ κ ή Σ ϋ μ β α σ η Δ ι κ α ι ω μ ά τ ω ν τ ο υ Α ν θ ρ ώ π ο υ Κ α τ Δ Δ Κ α τ α σ τ α τ ι κ ό Δ ι ε θ ν ο ύ ς Δ ι κ α σ τ η ρ ί ο υ Κ α τ Δ Δ Δ Δ Κ α τ α σ τ α τ ι κ ό Δ ι α ρ κ ο ύ ς Δ ι κ α σ τ η ρ ί ο υ Δ ι ε θ ν ο ύ ς Δ Ι κ α ι ο σ ύ ν η ς Μ Δ Δ Μ ι κ τ ά Δ ι α ι τ η τ ι κ ά Δ ι κ α σ τ ή ρ ι α 6

Κύριες Συντομογραφίες. 1 1 Τα προσωρινά μέτρα ως γενική αρχή του διεθνούς δικαίου 10 2 Η διαχρονική εξέλιξη του θεσμού της προσωρινής δικαστικής προστασίας ενώπιον των διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων. 13 2.1 Οι πρώτες θεσμικές ρυθμίσεις 14 2.2 Οι Συνθήκες Μπραϊαν και η σημασία τους στην περαιτέρω θεσμική εξέλιξη της προσωρινής δικαστικής προστασ ίας στην διεθνή δίκη 18 2.3 Τα Mικτά Διαιτητικά Δικαστήρια 18 3 Προσωρινά μέτρα ενώπιον του ΔΔΔΔ 19 3.1 Η διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου περί προσωρινών μέτρων ενώπιον του ΔΔΔΔ. 19 3.2 Η εφαρμογή του άρθρου 41 ΚατΔΔΔΔ από τη νομολογία του ΔΔΔΔ 24 3.2.1 Υπόθεση της καταγγελίας της Σινοβελγικής συνθήκης του 1865 25 3.2.2 Υπόθεση εργοστασίου Chorzow 27 3.2.3 Υπόθεση της Νοτιανατολικής Γροιλανδίας 29 3. 2. 4 Ο ι υπόλοιπες υποθέσεις προσωρινών μέτρων ενώπιον του ΔΔΔΔ. 31 4 Προσωρινά μέτρα ενώπιον άλλων διεθνών δικαιοδοτικών ο ργάνων και μεθοδολογική τους κατάταξη 31 4.1 Επισκόπηση των διατάξεων περί προσωρινών μέτρων στα υπόλοιπα διεθνή δικαστήρια. 31 4.2 Διακρίσεις των προσωρινών μέτρων αναλόγως του επιδιωκόμενου σκοπού 33 4.3 Διάκριση των ασφαλιστικών μέτρων αναλόγως του οργάνου που τα διατάσσει 34 4.4 Ιδιομορφίες και γενικά χαρακτηριστικά των επιμέρους συμβατικών ρυθμίσεων για τα προσωρινά μέτρα ενώπιον διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων 35 7

5 Το νομικό πλαίσιο για τα προσωρινά μέτρα ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου 38 5.1 Η μεταπολεμική εξέλιξη του κανονιστικού πλαισίου των προσωρινών μέτρων ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου. 38 5.2 Προϋποθέσεις διαταγ ής προσωρινού μέτρου. 42 5.3 Διαδικαστικά ζητήματα 44 5.3.1 Κατάθεση της αίτησης. 44 5.3.2 Ορισμός δικασίμου και συζήτηση της αίτησης 45 5.3.3 Η απόφαση περί προσωρινών μέτρων. 46 5.4 Τα Προσωρινά μέτρα ενώπιον του Δ ιεθνούς Δικαστηρίου 48 5.4.1 Υπόθεση της Angloiranian Oil co. 48 5.4.2 Υπόθεση Interhandel ( πράξη της 24.10.1957) 51 5.4.3 Yποθέσεις δικαιοδοσίας αλιείας 54 5.4.4 Υπόθεση Πυρηνικών δοκιμών 58 5.4.5 Υπόθεση Πακιστανών αιχμαλώτων πολέμου 61 5.4.6 Υπόθεση υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου 62 5.5 Η νομολογία του ΔΔ υπό τον ΚανΔΔ/1978 70 5.5.1 Υπόθεση αμερικάνων ομήρων στην Τεχεράνη 71 5.5.2 Υπόθεση στρατιωτικών και παραστρατιωτικών δραστηριοτήτων κατά της Νικαράγουα 72 5.5.3 Υπόθεση συνοριακής διαφοράς 74 5.5.4 Υπόθεση της διαιτητικής απόφασης της 31.6.1989 74 5.5.5 Υπόθεση της ελεύθερης διέλευσης από το Storebaelt 75 5.5.6 Υπόθεση εφαρμογής της Σύμβασης για την πρόληψη και τιμωρία του εγκλήματος της Γενοκτονίας 76 8

5.5.7 Υπόθεση αίτησης για επανεξέταση της συμμόρφωσης της Γα λλικής κυβέρνησης με την απόφαση του Δικαστηρίου της 20ης Δεκεμβρίου1974 για τις πυρηνικές δοκιμές. 78 5.5.8 Υπόθεση οριοθέτησης των θαλασσίων και χερσαίων συνόρων μεταξύ Καμερούν και Νιγηρίας 78 5.5.9 Υπόθεση σχετικά με τη Σύμβαση της Βιέννης για τις προξενικές σχέσεις 81 5.5.10 Υπόθεση Legrand 84 5.5.11 Υπόθεση σχετικά προς τη νομιμότητα της χρ ήσης βίας 84 Βιβλιογραφία 88 Παράρτημα: 93 ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙ ΣΜΟΥ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ ΜΕΤΡΑ. 93 Α. Το Καταστατικό του Διεθνούς Δικαστηρίου 93 Β. Ο Κανονισμός του Διεθνούς Δικαστηρίου του 1978 93 Οι ενότητες 1,2,4 και 5.1 έως 5.3, έχουν γραφεί από την κ. Νάσκου - Περράκη. Οι ενότητες 3 και 5.4 έως 5.11 έχουν γραφεί από τον κ. Γιαννόπουλο, ο οποίος είχε και την επιμέλεια των παραρτημάτων. Σε κάθε περίπτωση πάντως η παρούσα μελέτη αποτελεί προϊόν κοινής συγγραφικής προσπάθειας, απότοκης της γόνιμης ανταλλαγής απόψεων μεταξύ των δύο συγγραφέων. 9

1 Τα προσωρινά μέτρα ως γενική αρχή του διεθνούς δικαίου Η προσωρινή δικαστική προστασία αποτελεί θεσμό αυτονόητο σε κάθε απόπειρα δημιουργίας ενός δικονομικού συστήματος. Επομένως η ύπαρξη ιδιαίτερα μεγάλου αριθμού διεθνών συμβατικών διατάξεων 1 που ρυθμίζουν τη δυνατότητα και τις προϋποθέσεις της διαταγής τέτοιων μέτρων, όπως και η αντίστοιχα ιδιαίτερα εκτεταμένη νομολογία των Διεθνών Δικαστηρίων στο αντικείμενο των προσωρινών μέτρων, κάθε άλλο παρά πρέπει να ξενίσει. Εννοιολογικά η προσωρινή δικαστική προστασία αποτελεί απλά ένα minimum, οποιουδήποτε δικαιϊκού συστήματος φιλοδοξεί να είναι αποτελεσματικό 2. Δικαστική προστασία σε οποιοδήποτε επίπεδο ( εσωτερικού ή διεθνούς δικαίου) χωρίς θεσμικούς μηχανισμούς προστασίας του αντικειμένου της δίκης μέχρι να εκδοθεί οριστική απόφαση για το κύριο αντικείμενο της επιδικίας, αποτελεί κενό γράμμα. Η αναγκαιότητα αυτή καθίσταται ακόμη πιο έντονη στο επίπεδο της Διεθνούς Δικαιοσύνης, όπου τόσο η καθυστέρηση της έκδοσης οριστικών αποφάσεων όσο και οι παράλληλοι κίνδυνοι για το "αντικείμενο της επιδικίας" αυξάνονται γεωμετρικά. Το νομικό πλαίσιο της προσωρινής δικαστικής προστασίας ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου, συντίθεται από το άρθρο 41 του ΚατΔΔΔΔ αρχικά και ΚατΔΔ στη συνέχεια καθώς και από τις επιμέρους διατάξεις των Κανονισμών του Δικαστηρίου που ίσχυσαν στη διάρκεια της λειτουργίας του.. Ανεξάρτητα από τα ερμηνευτικά ζητήματα των άρθρων αυτών, τα οποία θα εξετασθούν στη συνέχεια, ένα πρώτο πρόβλημα, που ανακύπτει κατά την εξέταση του θεσμού αφορά το κατά πόσον τα προσωρινά μέτρα στη διεθνή δίκη αποτελούν απλή συμβατική ρύθμιση ή γενική αρχή του διεθνούς δικαίου η οποία αποκρυσταλλώνεται στο άρθρο 41 ΚατΔΔ ή προκειμένου για άλλα διεθνή δικαιοδοτικά όργανα,στις αντίστοιχες διατάξεις των νομικών κειμένων που διέπουν τη λειτουργία τους. Το πρόβλημα διατηρεί αξιόλογη πρακτική σημασία. Αν γίνει δεκτό το πρώτο ενδεχόμενο προσωρινά μέτρα μπορούν να διαταχθούν μόνο όταν προβλέπονται από διεθνές συμβατικό κείμενο και μόνο στα πλαίσια και υπό τους όρους που αυτό προδιαγράφει. Αντίθετα σε περί πτωση που θεωρηθεί ότι ο θεσμός των προσωρινών μέτρων στηρίζεται σε γενική αρχή του διεθνούς 1 Β λ. κ α τ ω τ έ ρ ω 4. 1. 2 D UMBAULD, I n t e r i m m e a s u r e s of p r o t e c t i o n in i n t e r n a t i o n a l c o n t r o v e r s i e s, 1 9 3 2, 1 7 7. ο ο π ο ί ο ς χα ρ α κ τ ή ρ ι σ ε τ α π ρ ο σ ω ρ ι ν ά μ έ τ ρ α ω ς τ η " λ ο γ ι κ ή α ν α γ κ α ι ό τ η τ α τ η σ ύ γ χ ρ ο ν η ς π ο λ ι τ ι κ ή ς δ ι κ ο ν ο μ ί α ς ". Β λ. π ε ρ α ι τ έ ρ ω κ α ι τ η ν ε κ τ ε ν έ σ τ α τ η α ν ά λ υ σ η τ ο υ τ ε λ ε υ τ α ί ο υ τ ω ν π α ρ α μ έ τ ρ ω ν τ ο υ θ ε σ μ ο ύ τ η ς π ρ ο σ ω ρ ι ν ή ς δ ι κ α σ τ ι κ ή ς π ρ ο σ τ α σ ί α ς σ τ ο ε σ ω τ ε ρ ι κ ό δ ί κ α ι ο δ ι α φ ό ρ ω ν κ ρ α τ ώ ν δ ι α χ ρ ο ν ι κ ά ( Ρ ω μ α ϊ κ ό, Α υ σ τ ρ ι α κ ό, Γ ε ρ μ α ν ι κ ό, Γ α λ λ ι κ ό κ α ι Ο υ γ γ ρ ι κ ό ) δ ί κ α ι ο α π ό τ η ν ο π ο ί α π ρ ο κ ύ π τ ε ι σ α φ ώ ς η ο ι κ ο υ μ ε ν ι κ ό τ η τ α τ ο υ θ ε σ μ ο ύ τ ω ν π ρ ο σ ω ρ ι ν ώ ν μ έ τ ρ ω ν. Β λ. ε π ί σ η ς C h e n g, G e n e r a l p r i n c i p l e s o f l a w a s a p p l i e d b y I n t e r n a t i o n a l C o u r t s a n d Tr i b u n a l s, 1 9 5 3, 2 7 3 επ. 10

δικαίου, πρέπει αντίστοιχα να θεωρηθεί, ότι είναι νοητή η διαταγή τέτοιων ακόμη και αν το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του διεθνούς δικαιοδοτικού οργάνου δεν προβλέπει ρητά τέτοια εξουσία. Η απάντηση στο πρόβλημα αυτό δίχασε επί δεκαετίες τη θεωρία του διεθνούς δικονομικού δικαίου. Κατά τον Hammarskjold 3 από τη στιγμή που ο θεσμός των προσωρινών μέτρων προβλεπόταν ρητά από το άρθρο 41 ΚατΔΔΔΔ, θα έπρεπε περαιτέρω να αντιμετωπισθεί ως μια οποιαδήποτε συμβατική διάταξη, με περαιτέρω συνέπεια την αδυναμία διαταγής τους πέρα από τις προϋποθέσεις του διεθνούς συμβατικού πλαισίου που τα διέπει. Εν τούτοις το επιχείρημα αυτό παραγνωρίζει το ενδεχόμενο της κωδικοποιητικής λειτουργίας του διεθνούς συμβατικού δικαίου και ως εκ τούτου δεν μπορεί να θεωρηθεί πειστική 4. To ΔΔΔΔ στην υπόθεση προσωρινών μέτρων για την Ηλεκτρική Εταιρεία Σόφιας το 1939, φάνηκε να υιοθετεί τη θέση ότι τα προσωρινά μέτρα αποτελούν γενική αρχή του δικαίου επισημαίνοντας ότι :" η εν λόγω διάταξη του Καταστατικού ( αναφέρεται στο άρθρο 41 ΚατΔΔΔΔ) εφαρμόζει την οικουμενικά δεκτή αρχή των Διεθνών Δικαστηρίων ότι τα μέρη υποχρεούνται κατά τη διάρκεια της εκκρεμοδικίας να απέχουν από τη λήψη μέτρων τα οποία θα μπορούσαν να επιδράσουν στη δυνατότητα εκτέλεσης της απόφασης επί του κύριου ζητήματος όταν αυτή εκδοθεί και γενικά να απέχουν από τη λήψη μέτρων που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν ή να επεκτείνουν τη διαφορά" 5. Ενεργότερη στάση υπέρ της προσέγγισης του θεσμού των προσωρινών μέτρων, έλαβε το Βρεττανογερμανικό ΜΔΔ στην υπόθεση Gramophone LTD, όπου διέταξε προσωρινά μέτρα, παρά το γεγονός ότι δεν προβλεπόταν τέτοια αρμοδιότητα από τον κανονισμό λειτουργίας του 6. Με εξαίρεση τον Hammarskjold 7, η συντριπτική πλειοψηφία των συγγραφέων 8 δέχεται την άποψη ότι τα προσωρινά μέτρα αποτελούν γενική αρχή του 3 H AMMARSKJOLD, Q u l q u e s a s p e c t s d e l a q u e s t i o n d e s m e s u r e s c o n s e r v a t o i r e s e n d r o i t I I n t e r n a t i o n a l p o s i t i f, Z A o R V 1 9 3 5, 1 0. 4 Ό π ω ς ε π ι σ η μ α ί ν ε ι ε ύ σ τ οχα ο F ITZMAURICE, G e n e r a l p r i n c i p l e s o f s o u r c e s o f l a w, B Y B I L 1 9 3 5, 5 8, ό π ο υ κ α ι κ ρ ι τ ι κ ή τ ω ν α π ό ψ ε ω ν τ ο υ α ν ω τ έ ρ ω σ υ γ γ ρ α φ έ α. 5 E l e c t r i c i t y c o m p a n y o f S o f i a a n d B u l g a r i a ( p r o v i s i o n a l m e a s u r e s ) c a s e, P C I J S e r. A / B 7 9 1 9 3 9, 1 9 9. 6 Τ. Α. Μ. 1 9 2 2, 8 5 7 επ. Γι α τ α π ρ ο σ ω ρ ι ν ά μ έ τ ρ α σ τ α Μ Δ Δ, β λ. κ α τ ω τ έ ρ ω : 2. 3. 7 Ο π. π. σ η μ 3. Ο H a m m a r k j o l d α π έ ρ ρ ι π τ ε τ η σ η μ α σ ί α μ ι α σ υ γ κ ρ ι τ ι κ ή ς α ν ά λ υ σ η ς τ η ς α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η ς τ ω ν π ρ ο σ ω ρ ι ν ώ ν μ έ τ ρ ω ν σ τ ο ε σ ω τ ε ρ ι κ ό κ α ι σ τ ο δ η μ ό σ ι ο Δ ι ε θ ν έ ς Δ ί κ α ι ο, θ ε ω ρ ώ ν τ α ς ό τ ι δ ε ν υ φ ί σ τ α τ ο α ν α λ ο γ ί α μ ε τ α ξ ύ τ ω ν δ ύ ο δ ι κ α ι ο δ ο τ ι κ ώ ν τ ά ξ ε ω ν. Μ ε τ α π ο λ ε μ ι κ ά η ί δ ι α ά π ο ψ η υ π ο σ τ η ρ ί χ θ η κ ε κ α ι α π ό τ ο ν A DEDE ( T h e r u l e i n I n t e r l o c u t o r y i n j u n c t i o n s u n d e r d o m e s t i c l a w a n d I n t e r i m m e a s u r e s o f p r o t e c t i o n u n d e r i n t e r n a t i o n a l l a w : S o m e c r i t i c a l d i f f e r e n c e s, S y r a c u s e J. I n t. L. C o m m. 1 9 7 7, 2 7 7 ). 8 Βλ. σ χ ε τ ι κ ά : D UMBAULD, οπ. π. σ η μ 2, 1 7 7. G UGGENHEIM, L e s m e s u r e s c o n s e v a t o i r e s d a n s l a p r o c e d u r e a r b i t r a l e e t j u d i c i a i r e, R C A D I 1 9 3 2 ΙΙΙ, 6 4 9. Ο ι σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς α υ τ ο ί 11

δικαίου, και μάλιστα κατά τον Cheng αποτελούν έννοια σύμφυτη προς την ιδέα του δικαίου 9. Η αντιμετώπιση του ζητήματος θα ήταν σκόπιμο να κινηθεί σε δύο ά ξονες. Αρχικά πρέπει να επισημανθεί ότι πράγματι τα προσωρινά μέτρα, έχουν εξελιχθεί ως το αναγκαίο συμπλήρωμα κάθε μορφής δικαιοδοτικής δραστηριότητας, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο δημόσιο διεθνές δίκαιο. Η συχνότητα με την οποία απαντώνται οι σχετικ ές ρυθμίσεις σε καταστατικά Διεθνών Δικαστηρίων και σε δικονομίες των εσωτερικών δικαστηρίων κάθε δικαιοδοσίας και πολιτείας, φαίνεται όντως να επαληθεύει τη θέση ότι τα προσωρινά μέτρα αποτελούν γενική αρχή του δικαίου, υπό την έννοια του άρθρου 38 ΚατΔΔ 10. Μένει επομένως να εξετασθεί το κατά πόσον τα διεθνή δικαιοδοτικά όργανα, είναι σε θέση να διατάξουν προσωρινά μέτρα σε περιπτώσεις που δεν προβλέπονται από το καταστατικό τους ή παρά το γεγονός ότι το καταστατικό τους δεν προβλέπει τη δυνατότητα διαταγ ής προσωρινών μέτρων. Το ζήτημα δεν επιδέχεται ενιαίας αντιμετώπισης, αφού τα δύο ζητήματα διαφέρουν μεταξύ τους. Ως προς τη δυνατότητα διαταγής προσωρινών μέτρων από Διεθνές Δικαστήριο καθ' υπέρβαση των ορίων που τάσσονται από το καταστατικό ή τον κανο νισμό του Δικαστηρίου, θα μπορούσαν να γίνουν οι ακόλουθες παρατηρήσεις. Κατά το άρθρο 38 1 Κατ ΔΔ, το Δικαστήριο εφαρμόζει μεταξύ άλλων και " γ) τας γενικάς αρχάς του δικαίου" τας παραδεδεγμένας υπό των πολιτισμένων κρατών". Η διάταξη αυτή κατά γενική αποδοχή αποτελεί την εγκυρότερη σύγχρονη απαρίθμηση των πηγών του διεθνούς δικαίου 11. Περαιτέρω γίνεται δεκτό ότι μεταξύ των κανόνων που απαριθμεί το άρθρο 38 1 Κατ ΔΔ δεν καθιερώνεται κάποιου είδους ιεραρχική σχέση 12. Επομένως οι κανόνες αυτοί ισχύουν παράλληλα, περαιτέρω δε στο ενδεχόμενο συγκρούσεως μεταξύ τους, οι συγκρούσεις αυτές αίρονται με βάση τις ερμηνευτικές αρχές του δικαίου 13. Μεταξύ αυτών εξάλλου, πρέπει να θεωρηθεί ότι ισχύει προφανώς χα ρ α κ τ η ρ ί ζο υ ν μ ε ν τ α π ρ ο σ ω ρ ι ν ά μ έ τ ρ α γ ε ν ι κ ή α ρ χ ή τ ο υ δ ι κ α ί ο υ, θ ε ω ρ ο ύ ν ό μ ω ς ό τ ι δ ε ν ε ί ν α ι δ υ ν α τ ό ν Δ ι ε θ ν έ ς Δ ι κ α σ τ ή ρ ι ο ν α δ ι α τ ά ξ ε ι π ρ ο σ ω ρ ι ν ά μ έ τ ρ α χω ρ ί ς ν α τ ο π ρ ο β λ έ π ε ι ε ι δ ι κ ά κ ά π ο ι α σ υ μ β α τ ι κ ή δ ι ά τ α ξ η. Α ν τ ί θ ε τ α ο N I E M E Y E R, E i n s t w e i l l i g e v e r f φ gungendes w e l t g e r i c h t s h o f s, i h r W e s e n und i h r e G r e n z e n, 1 9 3 2, 1 5 ε π, τ ά σ σ ε τ α ι π ι ο τ ο λ μ η ρ ά υ π έ ρ τ η ς τ ο υ χα ρ α κ τ ή ρ α τ ω ν π ρ ο σ ω ρ ι ν ώ ν μ έ τ ρ ω ν ω ς γ ε ν ι κ ή ς α ρ χ ή ς τ ο υ δ ι κ α ί ο υ, α π ο σ υ ν δ έ ο ν τ α ς τ η δ υ ν α τ ό τ η τ α δ ι α τ α γ ή ς τ ο υ ς α π ό τ η ρ η τ ή π ρ ό β λ ε ψ η σ υ μ β α τ ι κ ή ς δ ι ά τ α ξ η ς. Π α ρ ό μ ο ι α θ έ σ η υ π ο σ τ ή ρ ι ξ ε κ α ι o C HENG, ο π. π. σ η μ 2, 2 7 3 ε π. 9 I b i d. 10 Γι α τ η ν έ ν ν ο ι α τ ω ν γ ε ν ι κ ώ ν α ρ χώ ν τ ο υ δ ι κ α ί ο υ σ τ ο Δ ι ε θ ν έ ς Δ ί κ α ι ο, β λ. ε ν δ ε ι κ τ ι κ ά : Ι Ω Α Ν Ν Ο Υ σ ε Ι Ω Ά Ν Ν ΟΥ / Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ί Δ Η / Ρ Ο Ζ Ά Κ Η / ΦΑΤ ΟΥ Ρ ΟΥ, Δ η μ ό σ ι ο Δ ι ε θ ν έ ς Δ ί κ α ι ο. Η θ ε ω ρ ί α τ ω ν π η γ ώ ν, 1 9 8 8, 3 8 7 ε π. 11 Β λ. ε ν δ ε ι κ τ ι κ ά Φ ΑΤ Ο Υ Ρ Ο Σ Ε Ι Ω Ά Ν Ν ΟΥ / Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ί Δ Η / Ρ Ο Ζ Ά Κ Η / ΦΑΤ ΟΥ Ρ ΟΥ, ο π. π. σ η μ 1 0, 2 5 ε π. 12 I BID. 13 Β λ. Ι Ω Α Ν Ν Ο Υ ο π. π. σ η μ 1 0, 3 8 7 ε π. 12

και το αξίωμα ότι lex specialis derogat generali 14. Μια διεθνής συμβατική ρύθμιση η οποία προβλέπει τη δυνατότητα διαταγής προσωρινών μέτρων, υπό ορισμένες προϋποθέσεις και κατόπιν τήρησης μιας ορισμένης διαδικασίας, είναι εξορισμού ειδικότερη από την αντίστοιχη γενική αρχή που προβλέπει τη δυνατότητα υπόδειξης προσωρινών μέτρων κατά τη διάρκεια της εκκρεμοδικίας. Στην περίπτωση εξάλλου που ενώπιον διεθνούς δικαιοδοτικού οργάνου ανακύπτει ζήτημα σχετικό με την διαταγή προσωρινών μέτρων πέραν του πλαισίου που προδιαγράφει η δικονομία του, ανακύπτει σύγκρουση μεταξύ των δύο αυτών ρυθμίσεων. Κατά το συμβατικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία του Δικαστηρίου, δεν επιτρέπεται η υπόδειξη μέτρου στην προκείμενη περίπτωση, ενώ αντίθετα κατά τη γενική αρχή του διεθνούς δικαίου στην οποία στηρίζεται ο θεσμός των προσω ρινών μέτρων κάτι τέτοιο είναι νοητό. Επειδή όμως η συμβατική διάταξη που ρυθμίζει την επιβολή του μέτρου, είναι ειδικότερη της γενικής αρχής, πρέπει περαιτέρω να γίνει και δεκτό ότι κατισχύει. Επομένως, με βάση τα ανωτέρω, όταν το πλαίσιο λειτουργίας ενός Διεθνούς Δικαστηρίου, περιέχει διατάξεις καθορίζουσες τη δυνατότητα διαταγής και τις προϋποθέσεις λήψης προσωρινών μέτρων, τα μέτρα αυτά μπορούν να υποδειχθούν μόνο στα πλαίσια που προδιαγράφονται από τις ρυθμίσεις του διεθνούς συμβατικού δικαίου 15. Αντίθετα, όταν το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας διεθνούς δικαιοδοτικού οργάνου δεν περιέχει ειδική ρύθμιση για τη δυνατότητα λήψης προσωρινών μέτρων, τότε δεν ανακύπτει σύγκρουση μεταξύ της γενικής αρχής και της γραπτής ειδικής διάταξης, οπότε περαιτέρω συνάγεται και ότι είναι δυνατή η διαταγή προσωρινών μέτρων παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ειδική πρόβλεψη του διεθνούς συμβατικού δικαίου. Ενόψει των ανωτέρω, η θέση την οποία έλαβε το Βρεττανογερμανικό ΜΔΔ στην υπόθεση Gramophone πρέπει να θεωρηθεί ορθή. 2 Η διαχρονική εξέλιξη του θεσμού της προσωρινής δικαστικής προστασίας ενώπιον των διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων. 14 I BID, 4 0 6 15 Β λ. ε ν δ ε ι κ τ ι κ ά κ α ι τ η ν π ρ ό σ φ α τ η α π ό φ α σ η τ ο υ Δ Δ σ τ η ν υ π ό θ ε σ η τ η ς α ί τ η σ η ς γ ι α ε π α ν ε ξ έ τ α σ η τ η ς σ υ μ μ ό ρ φ ω σ η ς τ η ς Γ α λ λ ι κ ή ς Κ υ β έ ρ ν η σ η ς μ ε τ η ν α π ό φ α σ η τ ο υ Δ ι κ α σ τ η ρ ί ο υ τ η ς 2 0 η ς Δ ε κ ε μ β ρ ί ο υ 1 9 7 4 γ ι α τ ι ς π υ ρ η ν ι κ έ ς δ ο κ ι μ έ ς ( β λ. κ α τ ω τ έ ρ ω 5. 5. 7. ). Στ η ν υ π ό θ ε σ η α υ τ ή τ ο Δ ι κ α σ τ ή ρ ι ο α π έ ρ ρ ι ψ ε τ η ν α ί τ η σ η π ρ ο σ ω ρ ι ν ώ ν μ έ τ ρ ω ν τ η ς Ν. Ζ η λ α ν δ ί α ς μ ε τ η ν α ι τ ι ο λ ο γ ί α ό τ ι δ ε σ τ ο ι χ ε ι ο θ ε τ ε ί τ ο ε κ κ ρ ε μ ο δ ι κ ί α υ π ό τ η ν έ ν ν ο ι α τ ο υ ά ρ θ ρ ο υ 4 1 Κ α τ Δ Δ. 13

2.1 Οι πρώτες θεσμικές ρυθμίσεις Η πρώτη φάση της διαμόρφωσης του θεσμού της προσωρινής δικαστικής προστασίας ενώπιον των θεσμικών οργάνων της διεθνούς δικαιοσύνης τοποθετούνται στις αρχές του 20 ου αιώνα στην Κεντρική Αμερική. Ειδικότερα στη συνθήκη περί διαιτητικής επίλυσης των διαφορών μεταξύ των κρατών της Κεντρικής Αμερικής που υπογράφηκε στις 20.1.1902, προβλεπόταν ότι μπορούσε να διαταχθεί η προσωρινή αναστολή των εχθροπραξιών, προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των μέσων επίλυσης της διαφοράς που προβλεπόταν στη συνθήκη 16. Η αποτελεσματικότητα της ρύθμισης αυτής δεν άργησε να δοκιμαστεί από τις εξελίξεις : το Δεκέμβριο του 1906 ξέσπασε στην Ονδούρα επανάσταση, η οποία είχε υποκινηθεί από την κυβέρνηση της Νικαράγουα. Τμήματα του τακτικού στρατού της Ονδούρα καταδίωξαν του επαναστάτες στο έδαφος της Νικαράγουα. Η Νικαράγουα διαμαρτυρήθηκε και απαίτησε αποζημ ίωση για τις ζημιές που υπέστει. Χάρη στη μεσολάβηση των ΗΠΑ και των υπόλοιπων Κεντροαμερικανικών κρατών που δεν ήταν αναμειγμένα στη σύρραξη, η διαφορά οδηγήθηκε σε Διαιτητικό Δικαστήριο το οποίο συγκροτήθηκε κατ εφαρμογή των διατάξεων της ανωτέρω σύμβα σης. Το Δικαστήριο που συνήλθε για πρώτη φορά στο Σαν Σαλβαδόρ την 1.2.1907, δήλωσε κατ' εφαρμογή του άρθρου 11 της εν λόγω Σύμβασης, ότι προκειμένου να διευκολυνθεί κατά την εκδίκαση της υπόθεσης, ήταν αναγκαίο τα στρατεύματα των δύο εμπολέμων δυνάμεω ν να αποσυρθούν. Η Ονδούρα δέχθηκε να συμμορφωθεί προς στη διαταγή αυτή. Η Νικαράγουα αρνήθηκε, προβάλλοντας τον ισχυρισμό ότι το Δικαστήριο είχε διαπράξει υπέρβαση εξουσίας. Στις 8.2.1907 το Διαιτητικό Δικαστήριο διαλύθηκε αφού ξέσπασε πόλεμος ανάμεσ α στα δύο κράτη. Τελικά η ειρήνη αποκαταστάθηκε κατόπιν επέμβασης των ΗΠΑ και του Μεξικού 17. Προκειμένου δε να αποφευχθούν μελλοντικές παρόμοιες διενέξεις, οι ΗΠΑ πρότειναν τη σύγκληση συνδιάσκεψης των Κρατών της Κεντρικής Αμερικής. Η συνδιάσκεψη αυτή πραγματοποιήθηκε το Δεκέμβριο του 1907 και 16 Το κ ε ί μ ε ν ο τ η ς Σ ύ μ β α σ η ς α υ τ ή ς έ χ ε ι δ η μ ο σ ι ε υ τ ε ί σ ε : U. S. F o r. R e l. 1 9 0 2, 8 8 1-8 8 2. Σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ η σ υ ν θ ή κ η α υ τ ή β λ. ε κ τ ε ν ή α ν α φ ο ρ ά σ ε P OLITIS, La j u s t i c i a i n t e r n a t i o n a l e, 1 9 2 4, 1 4 0. D UMBAULD, ο π. π. σ η μ 2, 9 2 ε π. G UGENHEIM, οπ. π. σ η μ 8, 6 6 0 επ. Χ Ρ Ι Σ Τ Ο Δ Ο ΥΛ Ι Δ Η, Η δ ι κ α ι ο δ ο σ ί α τ ο υ Δ ι ε θ ν ο ύ ς Δ ι κ α σ τ η ρ ί ο υ π ρ ο ς λ ή ψ ι ν π ρ ο σ ω ρ ι ν ώ ν μ έ τ ρ ω ν, Ε Ε Σ χ Ν Ο Ε 1 9 7 0 ( τ. Ι Β : Α φ ι έ ρ ω μ α ε ι ς Χα ρ ά λ α μ π ο ν Φ ρ α γ κ ί σ τ α ν ), α ν ά τ υ π ο, 11. 17 Π ε ρ α ι τ έ ρ ω π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς σ χ ε τ ι κ ά με τ η ν ε π έ μ β α σ η α υ τ ή βλ. σε G UGENHEIM, L e s m e s u r e s p r o v i s o i r e s d e p r o c e d u r e i n t e r n a t i o n a l e t l e u r i n f l u e n c e s u r l e d e v e l o p e m e n t d u d r o i t d e s g e n s, 1 9 3 1, 3 4-35 14

μεταξύ των αποφάσεων της ήταν και η σύσταση του Δικαστηρίου των Κρατών της Κεντρικής Αμερικής, με τη Σύμβαση της Washington της 20.12.1907 18. Σύμφωνα με το άρθρο 18 του Κανονισμού του, το Δικαστήριο είχε την εξουσία : Από τη στιγμή που ασκείται προσφυγή κατά μιας ή περισσότερων κυβερνήσεων, μέχρι τη δημοσίευση της οριστικής απόφασης, το Δικαστήριο μπορεί κατόπιν αίτησης οποιουδήποτε διάδικού, να ρυθμίσει προσωρινά την κατάσταση κατά τρόπο δεσμευτικό για τα μέρ η, προκειμένου να μην επιδεινωθεί η κατάσταση και να διατηρηθεί το status quo κατά τη διάρκεια της εκκρεμοδικίας 19. Κατά τη διάρκεια της σύντομης λειτουργίας του το όργανο αυτό εκδίκασε δύο υποθέσεις προσωρινών μέτρων, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, αφού οι αποφάσεις του αντιμετωπίσθηκαν με έντονο σκεπτικισμό από τους διαδίκους. Η πρώτη από τις υποθέσεις αυτές, αφορούσε μια προσφυγή της Ονδούρα και της Νικαράγουα κατά του Ελ Σαλβαδόρ και της Γουατεμάλα, με αφορμή την υποκίνηση και στήριξη από τους καθ ών η προσφυγή, επαναστατικών κινημάτων σε βάρος τους. Το Δικαστήριο εξέδωσε διαταγή εφαρμόζοντας τις ρυθμίσεις του άρθρου 18 του Καταστατικού, με την οποία καλούνταν οι διάδικοι να απόσχουν από οποιαδήποτε δραστηριότητα στο έδαφος της Ονδούρα, η οποία θα πα ραβίαζε τη συμφωνηθείσα ουδετερότητα, να απέχουν από οποιασδήποτε μορφής αρωγή προς τους επαναστάτες, να επιτηρούν αυστηρότατα τα σύνορα τους προς εξασφάλιση των ανωτέρω, να περιορίσουν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης τους αυτοεξόριστους αντικαθεστωτικούς από την Ονδούρα κ.ο.κ. Η απόφαση αυτή δίχασε τον επιστημονικό κόσμο. Ο Guggenheim, επέκρινε έντονα τη διαταγή αυτή θεωρώντας ότι αποτελούσε παρέμβαση σε εσωτερικά ζητήματα των διαδίκων πολιτειών 20. Αντίθετα ο Dumbauld, επικρότησε το περιεχόμενο της, υποστη ρίζοντας ότι : τα Κεντροαμερικανικά κράτη σε άλλα άρθρα της συνθήκης είχαν αναλάβει εκτεταμένες και αναλυτικές υποχρεώσεις για την πρόληψη πραξικοπηματικών και επαναστατικών κινήσεων στην περιοχή. Κατά συνέπεια το περιεχόμενο 18 Γι α τ ο Κ α τ α σ τ α τ ι κ ό τ ο υ Δ ι κ α σ τ η ρ ί ο υ, β λ. A J I L 1908(s u p p l. ) 2 3 8. Γι α τ ο ν Κ α ν ο ν ι σ μ ό ( 1 9 11 ) κ α ι τ ο ν Ο ρ γ α ν ι σ μ ό ( 1 9 1 2 ) τ ο υ Δ ι κ α σ τ η ρ ί ο υ β λ. A J I L 1 9 1 4, 1 7 9 ε π κ α ι 1 9 4 ε π. α ν τ ί σ τ ο ι χα. Π ε ρ α ι τ έ ρ ω σ τ ο ι χ ε ί α σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ ο ό ρ γ α ν ο α υ τ ό, β λ. π ε ρ α ι τ έ ρ ω : Ι Ω Α Ν Ν Ο Υ /ΠΕ Ρ ΡΑ Κ Η, 7 3 ε π. 19 Το π λ ή ρ ε ς κ ε ί μ ε ν ο τ η ς α π ό φ α σ η ς ε ί ν α ι δ η μ ο σ ι ε υ μ έ ν ο σ ε A J I L 1 9 0 8, 8 3 5 ε π. 20 G UGENHEIM, οπ. π. σ η μ 1 7. G UGENHEIM, ο π. π. σ η μ 8, 6 4 9 κ α ι 6 6 5 α ν τ ί σ τ ο ι χα. 15

των προσωρινών μέτρων και η έκταση αυτών πρέπει να θεωρηθεί σε αναλογία με το εύρος του εφαρμοστέου ουσιαστικού δικαίου 21. Υπό το πρίσμα των σύγχρονων εξελίξεων στο χώρο του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, η διαταγή αυτή φαίνεται ούτως ή άλλως αναχρονιστική, αφού επέβαλλε μια σειρά από παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των αντικαθεστωτικών : (α) οι διατάξεις της απόφασης σχετικά με τη δημιουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης για τους αντικαθεστωτικούς ή οι διώξεις και οι διακρίσεις σε βάρος των αυτοεξόριστων στρατιωτικών, είναι αδιαν όητες υπό το σύγχρονο δίκαιο για την προστασία των προσφύγων και των δικαιωμάτων του ανθρώπου, (β) αποδείχθηκε από την περαιτέρω εξέλιξη της διαμάχης, ότι η έκδοση της δεν ήταν απαραίτητη, αφού πέντε μέρες, επιτεύχθηκε συμβιβαστική λύση μεταξύ των εμπλεκομένων κρατών, χάρη στην οποία αποφεύχθηκε τελικά ο πόλεμος. 22 Παρά το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις του Σαν Σαλβαδόρ και της Γουατεμάλα δεν αρνήθηκαν την συμμόρφωση τους προς στην απόφαση, εν τούτοις ο Πρόεδρος της Γουατεμάλα δεν παρέλειψε να επισημάνει τ ο μάταιο χαρακτήρα αυτής. Η επανάσταση στην Ονδούρα υποχώρησε ταχύτατα, καθιστώντας την περαιτέρω ενασχόληση με το ζήτημα άνευ αντικειμένου. Η δεύτερη υπόθεση προσωρινών μέτρων ανέκυψε ενώπιον του Δικαστηρίου των Κρατών της Κεντρικής Αμερικής με αφορμή τη διένεξη μεταξύ Γουατεμάλα και ΕΛ Σαλβαδορ με τη Νικαράγουα, αναφορικά προς την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της τελευταίας στον κόλπο Φονσέκα. Στις 8 Φεβρουαρίου 1913, οι ΗΠΑ, υπέγραψαν συνθήκη με τη Νικαράγουα με την οποία τους παραχωρείτο - χωρίς χρονικούς περιορισμούς - η δυνατότητα να κατασκευάσουν διώρυγα μεταξύ Ειρηνικού και Ατλαντικού ενώ αποκτούσαν και το δικαίωμα να κατασκευάσουν μια ναυτική βάση στο κόλπο Φονσέκα. Παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχαν άμεσα σχέδια για την κατασκευή της διώρυγας, η Κόστα Ρίκα και το Ελ Σαλβαδόρ, αντέδρασαν στη συνθήκη. 21 D UMBAULD, ο π. π. σ η μ 2, 9 7. Α κ ο λ ο υ θ ώ ν τ α ς τ η ν ά π ο ψ η α υ τ ή α ρ κ ε τ ο ί σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς υ π ο σ τ ή ρ ι ξα ν ό τ ι η α π ό φ α σ η κ α τ α δ ε ι κ ν ύ ε ι τ η ν π λ ή ρ η α ν α λ ο γ ί α μ ε τ α ξ ύ ι δ ι ω τ ι κ ο ύ κ α ι δ η μ ο σ ί ο υ δ ι κ α ί ο υ. Β λ. σ χ ε τ ι κ ά : T h e f i r s t d e c i s i o n o f t h e C e n t r a l A m e r i c a n C o u r t o f J u s t i c e ( e d i t o r i a l c o m m e n t ), A J I L 1 9 0 9, 4 3 6. H AMMARSKJOLD, J u r i s d i c t i o n I n t e r n a t i o n a l e, 1 9 3 8, 4 2 8. D E M A G YA R Y, L a j u r i d i c t i o n d e l a C o u r p e r m a n a n t e d e j u s t i c e i n t e r n a t i o n a l e, 1 9 3 1, 1 0 2, 1 0 5. Π ρ β λ π ά ν τ ω ς κ α ι D ESCAMPS σε P e r m a n e n t C o u r t o f J u s t i c e. P r o c e s Ve r b a u x o f t h e P r o c e e d i n g s o f t h e A d v i s o r y C o m m i t t e e o f J u r i s t s, J u n e 1 6 t h - J u l y 2 4 t h 1 9 2 0, 1 9 2 0, e d. L e a g u e of N a t i o n s, 5 3 2-5 3 3, κ α τ ά τ ο ν ο π ο ί ο η σ ύ γ χ υ σ η μ ε τ α ξ ύ ε σ ω τ ε ρ ι κ ή ς κ α ι δ ι ε θ ν ο ύ ς α π ο ν ο μ ή ς δ ι κ α ι ο σ ύ ν η ς π ρ έ π ε ι ν α α π ο φ ε ύ γ ε τ α ι γ ι α τ ί ε ί ν α ι π ρ α κ τ ι κ ά α δ ύ ν α τ ο ν ν α ε π ι τ ε υ χ θ ε ί α ν α λ ο γ ί α μ ε τ α ξ ύ α υ τ ώ ν τ ω ν δ ύ ο δ ι κ α ι ο δ ο τ ι κ ώ ν τ ά ξ ε ω ν. Ε π ί σ η ς τ ι ς σ ύ μ φ ω ν ε ς γ ν ώ μ ε ς τ ω ν A D AT C I κ α ι R OOT ( P e r m a n e n t C o u r t of J u s t i c e. P r o c e s Ve r b a u x o f t h e P r o c e e d i n g s o f t h e A d v i s o r y C o m m i t t e e o f J u r i s t s, J u n e 1 6 t h - J u l y 2 4 t h 1 9 2 0, 1 9 2 0, e d. L e a g u e o f N a t i o n s, 5 2 9 κ α ι 5 3 2 ) 22 Βλ. τ ι ς π α ρ α τ η ρ ή σ ε ι ς τ ω ν E L K I N D, ΟΠ. Π. Σ Η Μ 22, I n t e r i m P r o t e c t i o n : A f u n c t i o n a l a p p r o a c h, 1 9 8 2, 3 8 επ κ α ι S ZTUCKI, I n t e r i m m e a s u r e s a t t h e H a g u e C o u r t, 1 9 8 3, 3. 16

Η μεν Κόστα Ρίκα, επειδή θεώρησε ότι κατά αυτό τον τρόπο παραβιαζόταν παλαιότερη συνθήκη που είχε συνάψει με τη Νικαράγουα, με την οποία τα συμβαλλόμενα κράτη αναλάμβαναν την υποχρέωση να μ ην συνάπτουν συνθήκες με τρίτα κράτη, αναφορικά με την περιοχή των παραποτάμιων συνόρων μεταξύ των δύο κρατών, ώστε να μην περιορίζεται η ελευθερία ναυσιπλοΐας της Κόστα Ρίκα 23, το δε Ελ Σαλβαδόρ, επειδή θεώρησε ότι η δημιουργία της ναυτικής βάσης θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια και την ουδετερότητα του. Τελικά ασκήθηκε προσφυγή από το Ελ Σαλβαδόρ ενώπιον του Δικαστηρίου στις 14.8.1916 24. Στις 9.3.1918 το Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση με την οποία διέταξε να παραμείνει αμετάβλητη η κατάσταση στον Κόλπο Φονσ έκα, πριν τη σύναψη της επίμαχης σύμβασης μεταξύ ΗΠΑ και Νικαράγουα, επειδή έκρινε ότι η κατασκευή της βάσης απειλούσε την εθνική ασφάλεια του Ελ Σαλβαδόρ και παραβίαζε τα κυριαρχικά του δικαιώματα στον κόλπο. Περαιτέρω δε διέταξε τη Νικαράγουα να χρησιμοποιήσει κάθε διαθέσιμο μέσο προκειμένου να αποκαταστήσει το status quo που υφίστατο πριν από την σύναψη της συνθήκης. Εν τούτοις δεν απαγόρευσε στις ΗΠΑ να αξιώσουν την εκτέλεση της συνθήκης. Η Νικαράγουα αντέδρασε δηλώνοντας δια της διπλωματικής οδού ό τι θεωρούσε την απόφαση ανίσχυρη, ως εκδοθείσα καθ υπέρβαση δικαιοδοσίας, αφού -κατά την κρίση της- είχε εκδοθεί επί ζητήματος εξαιρετικά κρίσιμου για την εθνική της ασφάλεια 25. Το Δικαστήριο απάντησε στη δήλωση της Νικαράγουα, καλώντας την να εφαρμόσει την απόφαση και απευθύνοντας - επί ματαίω - έκκληση στο περί δικαίου αίσθημα των υπόλοιπων τεσσάρων δημοκρατιών 26. Η εκδίκαση της υπόθεσης δεν ολοκληρώθηκε, αφού η θητεία των δικαστών του Δικαστηρίου είχε λήξει στο μεταξύ (από τα τέλη του 1917) και τα κρ άτη μέλη δυσαρεστημένα από τη μέχρι τότε λειτουργία του, στάθηκαν απρόθυμα να διορίσουν νέους δικαστές 27 / 28. 23 E L K I N D, ΟΠ. Π. Σ Η Μ 22, i b i d, 4 0 24 P OLITIS, οπ. π. σ η μ 1 6, 1 4 6-151 25 I b i d, 1 5 0 26 I b i d, 151 27 G UGENHEIM, οπ. π. σ η μ 1 7, 4 5. 28 Α υ τ ό ή τ α ν ο υ σ ι α σ τ ι κ ά κ α ι τ ο τ έ λ ο ς τ ω ν π ρ ο σ π α θ ε ι ώ ν γ ι α τ η δ η μ ι ο υ ρ γ ί α ε ν ό ς π ε ρ ι φ ε ρ ε ι α κ ο ύ δ ι ε θ ν ο ύ ς δ ι κ α ι ο δ ο τ ι κ ο ύ ο ρ γ ά ν ο υ σ τ η ν π ρ ο π ο λ ε μ ι κ ή K ε ν τ ρ ι κ ή Α μ ε ρ ι κ ή. Μ ι α π ρ ο σ π ά θ ε ι α ε π α ν α σ ύ σ τ α σ η ς τ ο υ ο ρ γ ά ν ο υ π ο υ έ γ ι ν ε τ ο 1 9 2 3, δ ε ν α π έ φ ε ρ ε κ α ν έ ν α α π ο τ έ λ ε σ μ α. Ε ι δ ι κ ό τ ε ρ α κ α τ ά τ η δ ι ά ρ κ ε ι α τ η ς 5 η ς Π α ν α μ ε ρ ι κ α ν ι κ ή ς Σ υ ν δ ι ά σ κ ε ψ η ς, κ α τ α ρ τ ί σ θ η κ ε η Σ ύ μ β α σ η γ ι α τ η ν α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ η κ α ι τ η ν π ρ ό λ η ψ η τ ω ν σ υ ρ ρ ά ξ ε ω ν μ ε τ α ξ ύ 17

Συνοψίζοντας λοιπόν τη πρώτη αυτή περίοδο της θεσμικής ανάπτυξης των προσωρινών μέτρων στη διεθνή δίκη η οποία έλαβε χώρα στη Λατινική Αμερική, θα μπορούσε να υποστηριχθεί δόκιμα ότι χαρακτηρίζεται από πληθώρα καλών προθέσεων, οι οποίες στην πράξη προσέκρουσαν και ματαιώθηκαν από την κακόπιστη συμπεριφορά των εμπλεκομένων κρατών 29. 2.2 Οι Συνθήκες Μπραϊαν και η σημασία τους στην περαιτέρω θεσμική εξέλιξη της προσωρινής δικαστικής προστασίας στην διεθνή δίκη Η σημαντικότερη εξέλιξη της θεσμικής ρύθμισης των προσωρινών μέτρων στο χώρο του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου κατά τη διάρκεια της πρώτης εικοσαετίας του αιώνα, ήταν οι Συνθήκες για την προώθηση τη ς ειρήνης του 1914, οι οποίες έμειναν στην Ιστορία ως συνθήκες Μπραϊαν, από τον υπουργό εξωτερικών των ΗΠΑ, W illiam Jennings Bryan, οποίος διεξήγαγε τις διαπραγματεύσεις για λογαριασμό των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι Συνθήκες αυτές συνήφθησαν μεταξύ ΗΠΑ αφεν ός και Κίνας, Γαλλίας και Σουηδίας υπό τύπο διμερών συμβάσεων 30. Το κοινό σε όλες τις ανωτέρω συνθήκες άρθρο 4 2 της κάθε μιας από αυτές τις συνθήκες προέβλεπε ότι: Σε περίπτωση διένεξης η οποία συνίσταται σε τέλεση ορισμένων πράξεων ή σε επικείμενη τέλεση ορισμένων πράξεων, η επιτροπή θα υποδείξει αμελλητί τα ενδεικνυόμενα μέτρα που πρέπει να διαταχθούν προληπτικά, προκειμένου να διατηρηθούν τα δικαιώματα του κάθε διαδίκου κράτους κατά τη διάρκεια του διαστήματος που μεσολαβεί μέχρι τη δημοσίευση τ ης αναφοράς της. Η ρύθμιση αυτή έχει ιδιαίτερα μεγάλη σημασία αφού αποτέλεσε το νομοτεχνικό υπόδειγμα για τη ρύθμιση του άρθρου 41 του ΔΔΔΔ 31. 2.3 Τα Μικτά Διαιτητικά Δικαστήρια τ ω ν Α μ ε ρ ι κ α ν ι κ ώ ν Κ ρ α τ ώ ν ( Σ α ν τ ι ά γ κ ο 3. 5. 1 9 2 3 ). Σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ ο ά ρ θ ρ ο V τ ο υ π α ρ α ρ τ ή μ α τ ο ς τ η ς, η Ε π ι τ ρ ο π ή Δ ι α κ α ν ο ν ι σ μ ο ύ ( η σ ύ σ τ α σ η τ η ς ο π ο ί α ς π ρ ο β λ ε π ό τ α ν σ τ ο ά ρ θ ρ ο 1 τ η ς Σ ύ μ β α σ η ς ) ε ί χ ε τ η ν ε ξο υ σ ί α ν α υ π ο δ ε ι κ ν ύ ε ι π ρ ο σ ω ρ ι ν ά μ έ τ ρ α μ έ χ ρ ι ν α ε κ δ ώ σ ε ι τ η ν α π ό φ α σ η τ η ς. Ε ξά λ λ ο υ κ α τ ά τ η δ ι ά ρ κ ε ι α τ η ς 6 η ς Π α ν α μ ε ρ ι κ α ν ι κ ή ς Σ υ ν δ ι ά σ κ ε ψ η ς ( υ ι ο θ ε τ ή θ η κ ε ψ ή φ ι σ μ α υ π έ ρ τ η ς Δ ι α ι τ η τ ι κ ή ς ε π ί λ υ σ η ς τ ω ν δ ι α φ ο ρ ώ ν. Ε ν ό ψ ε ι μ ι α ς σ υ ν ο ρ ι α κ ή ς δ ι α φ ο ρ ά ς π ο υ ξ έ σ π α σ ε, μ ε τ α ξ ύ Β ο λ ι β ί α ς / Π α ρ α γ ο υ ά η ς, η σ υ ν δ ι ά σ κ ε ψ η π ρ ό τ ε ι ν ε ν α λ η φ θ ε ί τ ο α ν ω τ έ ρ ω ψ ή φ ι σ μ α ω ς β ά σ η γ ι α τ η ν υ π ο γ ρ α φ ή ε ν ό ς π ρ ω τ ο κ ό λ λ ο υ Φ ι λ ί α ς κ α ι Δ ι α ι τ η τ ι κ ή ς ε π ι λ ύ σ ε ω ς τ ω ν δ ι α φ ο ρ ώ ν τ ο ο π ο ί ο υ π ο γ ρ ά φ η κ ε τ ε λ ι κ ά σ τ ι ς 3. 1. 1 9 2 9 ( A J I L 1 9 2 9 ( s u p p l ), 9 8 ). Σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ η ν 8 τ ο υ Π ρ ω τ ο κ ό λ λ ο υ, η Δ ι α ι τ η τ ι κ ή Ε π ι τ ρ ο π ή θ α ε ί χ ε τ η ν ε ξο υ σ ί α ν α υ π ο δ ε ι κ ν ύ ε ι π ρ ο σ ω ρ ι ν ά μ έ τ ρ α. Β λ. Π ε ρ α ι τ έ ρ ω γ ι α τ ι ς π ρ ο σ π ά θ ε ι ε ς π ο υ έ γ ι ν α ν σ τ η δ ι ά ρ κ ε ι α τ η ς π έ μ π τ η ς κ α ι έ κ τ η ς Π α ν α μ ε ρ ι κ α ν ι κ ή ς Σ υ ν δ ι α σ κ έ ψ ε ω ς γ ι α τ η θ ε σ μ ο θ έ τ η σ η δ ι α δ ι κ α σ ι ώ ν π ρ ο σ ω ρ ι ν ώ ν μ έ τ ρ ω ν σ ε π ε ρ ι φ ε ρ ε ι α κ ό - Π α ν α μ ε ρ ι κ α ν ι κ ό ε π ί π ε δ ο, β λ. σ χ ε τ ι κ ά S COTT, T h e f i f t h I n t e r n a t i o n a l C o n f e r e n c e of A m e r i c a n St a t e s, A. J. I. L. 1 9 2 3, 5 1 8. S COTT, T h e P a n - A m e r i c a n C o n f e r e n c e o n c o n c i l i a t i o n a n d a r b i t r a t i o n, A J I L 1 9 2 9, 1 4 3. M URDOCK, A r b i t r a t i o n a n d C o n c i l i a t i o n i n P a n - A m e r i c a, A J I L 1 9 2 9, 2 7 3 29 Βλ. π ε ρ α ι τ έ ρ ω : S COTT, T h e c l o s i n g o f t h e C e n t r a l A m e r i c a n C o u r t o f J u s t i c e, A J I L 1 9 1 8, 4 5 8 επ. 30 U n i t e d St a t e s Tr e a t i e s, 1 9 1 4, 6 0 7, 6 0 9, 6 1 7 31 Βλ. έ τ σ ι : S ZTUCKI, οπ. π. σ η μ 2 2, 2 σ η μ 3. E L K I N D, ΟΠ. Π. Σ Η Μ 22, οπ. π. σ η μ 2 2, 4 1 18

Τα Μικτά Διαιτητικά Δικαστήρια συστάθηκαν κατ επιταγήν του άρθρου 3 04 της Συνθήκης των Βερσαλλιών του 1920, μετά το τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, με αντικείμενο την εκδίκαση των αξιώσεων πολιτών των νικητριών δυνάμεων, που απέρρεαν από περιουσιακές ζημίες τους 32. Ο αριθμός των δικαστηρίων αυτών ήταν εξαιρετικά με γάλος, γιατί συστάθηκαν σε διμερή βάση. Οι Κανονισμοί τους προέβλεπαν, όλοι σχεδόν ρυθμίσεις για τη λήψη προληπτικών μέτρων 33. Εξάλλου ακόμη και σε μια από τις λίγες περιπτώσεις ΜΔΔ που ο Κανονισμός λειτουργίας ενός ΜΔΔ δεν περιείχε ρητές ρυθμίσεις σχετι κά με τη διαταγή περιοριστικών μέτρων, το Αγγλογερμανικό ΜΔΔ δε δίστασε να διατάξει προληπτικά μέτρα στην υπόθεση Gramophone LTD 34. 3 Προσωρινά μέτρα ενώπιον του ΔΔΔΔ 3.1 Η διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου περί προσωρινών μέτρων ενώπιον του ΔΔΔΔ. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του ΔΔΔΔ, το νομικό πλαίσιο για τη λήψη προσωρινών μέτρων αποτελούταν από το άρθρο 41 ΚατΔΔ και τις επιμέρους ειδικές διατάξεις των Κανονισμών του Δικαστηρίου που ίσχυσαν καθ' όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του. Το Καταστατικό του ΔΔΔΔ καταρτίσθηκε από μια συμβουλευτική επιτροπή (Αdvisory Committee- στο εξής αναφέρεται ως Επιτροπή), η οποία αποτελούταν από δέκα μέλη τα οποία ορίσθηκαν από το Συμβούλιο της ΚτΕ, 32 Βλ. το κ ε ί μ ε ν ο α υ τ ή ς σ τ ο ν τ ό μ ο : T h e Τ r e a t i e s o f p e a c e, T h e C a r n e g i e E n d o w m e n t f o r I n t e r n a t i o n a l P e a c e ( 1 9 1 9-1 9 2 3 ), 1 9 2 4, 2 0 0 επ. Π α ρ ό μ ο ι α ά ρ θ ρ α π ε ρ ι ε ί χα ν κ α ι ο ι ά λ λ ε ς δ ύ ο Σ υ ν θ ή κ ε ς Ε ι ρ ή ν η ς τ ο υ Α ' Π α γ κ ο σ μ ί ο υ Π ο λ έ μ ο υ. Γι α τ η σ υ ν θ ή κ η τ ο υ Α γ ί ο υ Γ ε ρ μ α ν ο ύ β λ. α ν ω τ. 4 1 3 κ α ι γ ι α τ α Σ υ ν θ ή κ η τ ο υ Τ ρ ι α ν ό ν, ο π. π. 6 0 3. Γι α τ α Μ Δ Δ β λ. ε κ τ ε ν έ σ τ ε ρ α σ ε Ι Ω Α Ν Ν Ο Υ /ΠΕ Ρ ΡΑ Κ Η, Ε ι σ α γ ω γ ή σ τ η Δ ι ε θ ν ή Δ ι κ α ι ο σ ύ ν η, 1 9 8 4, τ. Ι : Γ ε ν ι κ ή Θ ε ω ρ ί α, 7 8 ε π. B LUSGDORN, L e f o n c t i o n e m e n t e t l a j u r i s p r u d e n c e d e s t r i b u n a u x a r b i t r a u x m i x t e s c r é e p a r l e s t r a i t é e s d e P a r i s, R C A D I 1 9 3 5 I I I, 1 4 1 επ. T E Y S S A I R E / D E SOLAIRES, Les Tr i b u n a u x a r b i t r a u x m i x t e s, P a r i s, 1 9 3 1, p a s s i m. 33 Ε π ί σ υ ν ό λ ο υ 3 6 Μ Δ Δ π ο υ λ ε ι τ ο ύ ρ γ η σ α ν τ ε λ ι κ ά, μ ό ν ο τ ο Α γ γ λ ο γ ε ρ μ α ν ι κ ό, τ ο Γ ε ρ μ α ν ο Ι α π ω ν ι κ ό κ α ι Α υ σ τ ρ ο Ι α π ω ν ι κ ό δ ε ν π ε ρ ι ε ί χα ν ρ υ θ μ ί σ ε ι ς σ τ ο υ ς Κ α ν ο ν ι σ μ ο ύ ς λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς τ ο υ ς γ ι α τ η λ ή ψ η π ρ ο σ ω ρ ι ν ώ ν μ έ τ ρ ω ν ( Η σ χ ε τ ι κ ή π λ η ρ ο φ ο ρ ί α α π ό : E L K I N D, ο π. π. σ η μ 22,4 1 κ α ι σ η μ. 2 7-2 9 ). Τα Μ Δ Δ δ ε ν ε ί χα ν ε ν ι α ί ο κ α ν ο ν ι σ μ ό λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς κ ά τ ι μ ά λ λ ο ν α ν α μ ε ν ό μ ε ν ο α φ ο ύ δ η μ ι ο υ ρ γ ή θ η κ α ν ε ξο ρ ι σ μ ο ύ π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ ν α δ ι κ ά σ ο υ ν α ξ ι ώ σ ε ι ς ι δ ι ω τ ώ ν κ α ι π ρ ο ο ρ ι ζό ν τ α ν ν α λ ε ι τ ο υ ρ γ ή σ ο υ ν σ τ ο μ ε τ α ί χ μ ι ο μ ε τ α ξ ύ κ ρ α τ ώ ν π ο υ α ν ή κ α ν σ ε τ ε λ ε ί ω ς δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ο ύ ς δ ι κ α ι ι κ ο ύ ς κ λ ά δ ο υ ς. Γι α τ ο λ ό γ ο α υ τ ό δ η μ ι ο υ ρ γ ή θ η κ α ν π έ ν τ ε υ π ο δ ε ί γ μ α τ α κ α ν ο ν ι σ μ ώ ν : τ ο γ α λ λ ι κ ό, τ ο α γ γ λ ι κ ό, τ ο Β ε λ γ ι κ ό, τ ο Ι τ α λ ι κ ό κ α ι τ η ς Λ ο ζά ν ν η ς. Α ν ε ξα ι ρ έ σ ε ι κ α ν ε ί ς τ ο α γ γ λ ι κ ό υ π ό δ ε ι γ μ α, τ α υ π ό λ ο ι π α τ έ σ σ ε ρ α ε ί χα ν μ ά λ λ ο ν ε π ο υ σ ι ώ δ ε ι ς δ ι α φ ο ρ έ ς. Ε ν δ ε ι κ τ ι κ ά γ ι α τ ι ς ε φ α ρ μ ο γ έ ς τ ω ν τ ε σ σ ά ρ ω ν π ρ ο τ ύ π ω ν β λ. Κ α ν ο ν ι σ μ ό ς τ ο υ Γ α λ λ ο γ ε ρ μ α ν ι κ ο ύ Μ Δ Δ τ η ς 2. 4. 1 9 2 0 T. A. M 1, 4 9-5 0, Κ α ν ο ν ι σ μ ό τ ο υ Β ε λ γ ο γ ε ρ μ α ν ι κ ο ύ Μ Δ Δ τ η ς 1 9. 1 0. 1 9 2 0 σ ε ΤΑ Μ 1, 3 9, Κ α ν ο ν ι σ μ ό τ ο υ Α υ σ τ ρ ο Β ρ ε τ α ν ι κ ο ύ Μ Δ Δ τ η ς 1 6. 9. 1 9 2 1, ΤΑ Μ 1, 6 3 1-6 3 2, Κ α ν ο ν ι σ μ ό τ ο υ Ι τ α λ ο γ ε ρ μ α ν ι κ ο ύ Μ Δ Δ τ η ς 2 0. 1 2. 1 9 2 1 σ ε ΤΑ Μ 1, 8 1 0-8 11 κ α ι Κ α ν ο ν ι σ μ ό τ ο υ Ρ ο υ μ α ν ο τ ο υ ρ κ ι κ ο ύ Μ Δ Δ τ η ς 2 4. 1 2. 1 9 2 5 σ ε ΤΑ Μ 5, 1 0 1 0-1 0 11 34 ΤΑ Μ 2, 8 5 7. Β λ. Π ε ρ α ι τ έ ρ ω κ α ι τ ι ς κ ρ ι τ ι κ έ ς π α ρ α π ο μ π έ ς γ ι α τ η ν ο ρ θ ό τ η τ α τ η ς ε π ι λ ο γ ή ς τ ο υ ε ν λ ό γ ω Δ ι κ α σ τ η ρ ί ο υ, α ν ω τ έ ρ ω σ ε 1. 19

το Φεβρουάριο του 1920, κατ εφαρμογή του άρθρου 14 του Συμφώνου τ ης ΚτΕ. Η Επιτροπή υπέβαλλε το Σχέδιο Καταστατικού του Δικαστηρίου στο Συμβούλιο της ΚτΕ κατά την 8 η σύνοδο του τον Οκτώβριο του 1920. Το Σχέδιο με όσες τροποποιήσεις επέφερε σε αυτό το Συμβούλιο της ΚτΕ παρουσιάσθηκε στην 1 η σύνοδο της ΓΣ της ΚτΕ, η οπο ία με την απόφαση της 13 ης Δεκεμβρίου 1920 το ενέκρινε με κάποιες ακόμη περαιτέρω τροποποιήσεις. Ο Κανονισμός και το Πρωτόκολλο του, υπογράφηκαν στις 16.12.1920 και τέθηκαν σε ισχύ τον Οκτώβριο του 1921 35. Σύμφωνα με το άρθρο 41 ΚατΔΔΔΔ 36 : Το Δικαστήριο θα έχει την εξουσία να λαμβάνει εάν νομίζει ότι αι περιστάσεις το απαιτούσι παν προσωρινόν μέτρον όπερ θα έδει να ληφθή προς διαφύλαξιν των οικείων δικαιωμάτων εκάστου διαδίκου. Προ της οριστικής απόφασης τα λαμβανόμενα μέτρα θα γνωστοποιούνται αμέσως εις τους διαδίκους και εις το Συμβούλιον. Το άρθρο αυτό εξάλλου επηρέασε την θεσμική εξέλιξη των προσωρινών μέτρων στη διεθνή δικαιοσύνη κατά το μεσοπόλεμο όχι μόνο άμεσα με την εφαρμογή του, αλλά και έμμεσα. Ειδικότερα οι 107 από τις 139 Συνθήκες για την ειρηνική επίλυση των διαφορών που υπογράφηκαν κατά την περίοδο αυτή,αναφέρονται άμεσα ή έμμεσα στο ενδεχόμενο διαταγής προσωρινών μέτρων, προβλέποντας τη δυνατότητα διαταγής τους από Διαιτητικά όργανα, από επιτροπές μεσολάβησης ή από το Συμβούλιο της ΚτΕ 37. 35 Η α κ ρ ι β ή ς η μ ε ρ ο μ η ν ί α τ η ς θ έ σ η ς σ ε ι σ χ ύ τ ο υ Κ α τ α σ τ α τ ι κ ο ύ π α ρ έ μ ε ι ν ε α δ ι ε υ κ ρ ί ν ι σ τ η, α φ ο ύ η α π ό φ α σ η μ ν η μ ό ν ε υ ε ό τ ι έ π ρ ε π ε α υ τ ό ν α κ υ ρ ω θ ε ί α π ό τ η ν π λ ε ι ο ψ η φ ί α τ ω ν μ ε λ ώ ν τ η ς Κ τ Ε, χω ρ ί ς ν α δ ι ε υ κ ρ ι ν ί ζ ε ι α ν α ν α φ ε ρ ό τ α ν σ τ η ν π λ ε ι ο ψ η φ ί α τ ω ν μ ε λ ώ ν τ η ς Κ τ Ε κ α τ ά τ ο χ ρ ό ν ο τ η ς υ π ο γ ρ α φ ή ς ή κ α τ ά τ ο ν Ο κ τ ώ β ρ ι ο τ ο υ 1 9 2 1 ( Η σ χ ε τ ι κ ή π α ρ α τ ή ρ η σ η α π ό S z t u c k i, ο π. π. σ η μ 2 2, 2 3 σ η μ. 1 ). 36 Γι α τ ι ς ε ρ γ α σ ί ε ς τ η ς Α d e v i s o r C o m m i t t e e of J u r i s t s π ο υ ε π ε ξ ε ρ γ ά σ θ η κ ε τ ο μ ε τ έ π ε ι τ α ά ρ θ ρ ο 4 1 Κ α τ Δ Δ Δ Δ, κ α ι ι δ ι α ί τ ε ρ α γ ι α τ α π ρ ο β λ ή μ α τ α π ο υ α ν έ κ υ ψ α ν α π ό τ ι ς α π ο κ λ ί σ ε ι ς τ η ς δ ι α τ ύ π ω σ η ς μ ε τ α ξ ύ τ ο υ γ α λ λ ι κ ο ύ κ α ι τ ο υ α γ γ λ ι κ ο ύ κ ε ι μ έ ν ο υ, β λ. ε ν δ ε ι κ τ ι κ ά S ZTUCKI, ο π. π. σ η μ 2 2, 2 3 ε π, E L K I N D, ο π. π. σ η μ 22, 4 2 ε π. Ε π ί σ η ς β λ. τ ο μ ν η μ ό ν ι ο τ η ς Γ ρ α μ μ α τ ε ί α ς τ η ς Κ τ Ε ( P C I J : A d v i s o r y C o m m i t t e e of J u r i s t s : D o c u m e n t s, 1 9 2 0, 1-1 2 1 ) π ο υ π ρ ο ε τ ο ι μ ά σ τ η κ ε π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ ν α δ ι ε υ κ ο λ ύ ν ε ι τ ι ς ε ρ γ α σ ί ε ς τ η ς Ε π ι τ ρ ο π ή ς, κ α ι π ε ρ ι ε ί χ ε μ ι α σ υ σ τ η μ α τ ι κ ή κ α τ α γ ρ α φ ή δ ι ε θ ν ώ ν σ υ μ β α τ ι κ ώ ν ρ υ θ μ ί σ ε ω ν δ ι ε θ ν ο ύ ς δ ι κ α ι ο σ ύ ν η ς κ α ι δ ι ά φ ο ρ ε ς π ρ ο τ ά σ ε ι ς π ο υ ε ί χα ν δ ι α τ υ π ω θ ε ί δ ι ε θ ν ώ ς σ ε σ χ ε τ ι κ ά ζ η τ ή μ α τ α κ α ι τ ο Σ χ έ δ ι ο γ ι α τ η ν ί δ ρ υ σ η τ ο υ Δ ι α ρ κ ο ύ ς Δ ι κ α σ τ η ρ ί ο υ Δ ι ε θ ν ο ύ ς Δ ι κ α ι ο σ ύ ν η ς τ ω ν π έ ν τ ε ο υ δ έ τ ε ρ ω ν δ υ ν ά μ ε ω ν ( Ν ο ρ β η γ ί α, Ο λ λ α ν δ ί α, Ν ο ρ β η γ ί α, Σ ο υ η δ ί α, Ε λ β ε τ ί α ) ( σ ε P C I J : A d v i s o r y C o m m i t t e e of J u r i s t s. D o c u m e n t s, 1 9 2 0, 3 0 1-3 3 5 ), τ ο ο π ο ί ο χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή θ η κ ε ω ς μ ι α π ρ ώ τ η β ά σ η σ τ ι ς σ υ ζ η τ ή σ ε ι ς τ ω ν ε π ι τ ρ ο π ώ ν. Ο ι σ υ ζ η τ ή σ ε ι ς τ ω ν μ ε λ ώ ν τ η ς Σ υ ν τ α κ τ ι κ ή ς ε π ι τ ρ ο π ή ς τ ο υ Κ α τ α σ τ α τ ι κ ο ύ, π ε ρ ι έ χο ν τ α ι σ τ η ν έ κ δ ο σ η P e r m a n e n t C o u r t of J u s t i c e. P r o c e s Ve r b a u x o f t h e P r o c e e d i n g s o f t h e A d v i s o r y C o m m i t t e e o f J u r i s t s, J u n e 1 6 t h - J u l y 2 4 t h 1 9 2 0, 1 9 2 0, e d. L e a g u e of N a t i o n s, p a s s i m. Η α ξ ί α τ ω ν κ ε ι μ έ ν ω ν α υ τ ώ ν γ ι α τ η ν κ α τ α ν ό η σ η τ ο υ ι σ τ ο ρ ι κ ο ύ υ π ό β α θ ρ ο υ τ ο υ ά ρ θ ρ ο υ 4 1 Κ α τ Δ Δ, ε ί ν α ι π ρ ο φ α ν ή ς. 37 Γι α τ ι ς σ υ ν θ ή κ ε ς α υ τ έ ς β λ. H ABICHT, P o s t - W a r t r e a t i e s f o r t h e p a c i f i c s e t t l e m e n t o f i n t e r n a t i o n a l d i s p u t e s, 1 9 3 1, p a s s i m. 20

Η πιο διαδεδομένη διατύπωση που ακολουθήθηκε ήταν αυτή του άρθρου 33 της Γενικής πράξης του 1928, σύμφωνα με την οποία: Σε κάθε περίπτωση στην οποία το αντικείμενο της διαφοράς αφορά..., δικαστικές διαδικασίες και ιδιαίτερα αν το αντικείμενο της διαφοράς αφορά ήδη τετελεσμένες ενέργειες διαδίκου ή επικείμενες πράξεις των οποίων η τέλεση επίκειται άμεσα, το ΔΔΔΔ, ενεργώντας σύμφωνα με το άρθρο 41 του Καταστατικού λειτουργίας του, θα προτείνει προς υιοθέτηση αμελλητί, προσωρινά μέτρα. Τα διάδικα μέρη δεσμεύονται να αποδεχθούν τα μέτρα αυτά 38. Επίσης πολύ συνηθισμένη υπήρξε και η ίδια διατύπωση, χωρίς όμως την προσθήκη του τελευταίου εδαφίου του άρθρου 33 της Γενικής Πράξης 39. Τέλος, ένας τρίτος τύπος ρήτρας προέβλεπε την υποχρέωση των μ ερών να απέχουν από ενέργειες που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την εκτέλεση των αποφάσεων του Δικαστηρίου και όριζε ότι προς εξυπηρέτηση αυτού του σκοπού [χωρίς άμεση αναφορά στο άρθρο 41 ΚατΔΔΔΔ] το Δικαστήριο θα είχε την εξουσία να προτείνει προς λήψη, πρ οσωρινά μέτρα 40. Το άρθρο 41 ΚατΔΔΔΔ εξετάσθηκε εκ νέου από μια επιτροπή νομικών, η οποία είχε οριστεί από την ΚτΕ το Δεκέμβριο του 1928, με σκοπό την επισήμανση των διατάξεων εκείνων του Καταστατικού των οποίων η τροποποίηση θα ήταν επιθυμητή. Κατά τις συνεδριάσεις της επιτροπής αυτής που διεξήχθησαν στη Γενεύη το Μάρτιο του 1929, συζητήθηκε η σκοπιμότητα μιας τροποποίησης του άρθρου 41 ΚατΔΔΔΔ. Το κύριο ζήτημα που τέθηκε αφορούσε το κατά πόσον θα ήταν σκόπιμο να μνημονευθεί και να κατοχυρωθεί στο άρθρο 41 ΚατΔΔΔΔ, η εξουσία του Προέδρου του ΔΔΔΔ να διατάσσει προσωρινά μέτρα, η οποία προβλεπόταν κατά το άρθρο 57 του Κανονισμού του Δικαστηρίου. Προς αντίκρουση της εν λόγω προσπάθειας, προβλήθηκε το βάσιμο αντεπιχείρημα, ότι οι αναφορές στο άρθρο 41 ΚατΔΔ ΔΔ ήταν πολυπληθέστατες σε μια σειρά από συμβατικά κείμενα της εποχής, και κατά συνέπεια μια ενδεχόμενη τροποποίηση της εν λόγω διάταξης του 38 Γ ε ν ι κ ή Π ρ ά ξ η τ η ς Γ ε ν ε ύ η ς γ ι α τ η ν ε ι ρ η ν ι κ ή ε π ί λ υ σ η τ ω ν δ ι ε θ ν ώ ν δ ι α φ ο ρ ώ ν τ η ς 2 6. 1. 1 9 2 8, L N T S v o l. XC I I I, No 2 1 2 3, 3 5 7. Ε κ τ ε ν ή ς α ν α φ ο ρ ά σ ε ά λ λ ε ς σ υ ν θ ή κ ε ς π ο υ α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν τ η δ ι α τ ύ π ω σ η α υ τ ή, σ ε : S z t u c k i, ο π. π. σ η μ 2 2, 2 6 σ η μ 2 5. 39 Εκτ ε ν ή ς α ν α φ ο ρ ά σ ε ά λ λ ε ς σ υ ν θ ή κ ε ς π ο υ υ ι ο θ έ τ η σ α ν τ η δ ι α τ ύ π ω σ η α υ τ ή, σ ε :. S z t u c k i, ο π. π. σ η μ 2 2, 2 6 σ η μ 2 6. Π ρ β λ ό μ ω ς : Σ ύ μ β α σ η Γ ε ρ μ α ν ί α ς - Λ ο υ ξ ε μ β ο ύ ρ γ ο υ ( 11. 9. 1 9 2 9 ) [ L N T S, v o l C XV I I I, 11 0, no 2 7 1 5 ] κ α τ ά τ ο ά ρ θ ρ ο 2 1 τ η ς ο π ο ί α ς τ ο Δ ι κ α σ τ ή ρ ι ο θ α δ ί ν ε ι ο δ η γ ί ε ς γ ι α τ ο π ο ι α π ρ ο σ ω ρ ι ν ά μ έ τ ρ α θ α έ π ρ ε π ε ν α λ η φ θ ο ύ ν κ α ι τ ο ά ρ θ ρ ο 2 2 Σ ύ μ β α σ η ς Λ ο υ ξ ε μ β ο ύ ρ γ ο υ - Ι σ π α ν ί α ς ( 1 6. 11. 1 9 2 8 ) κ α τ ά τ ο ο π ο ί ο τ ο Δ ι κ α σ τ ή ρ ι ο θ α α π ο φ α σ ί ζ ε ι π ο ι α π ρ ο σ ω ρ ι ν ά μ έ τ ρ α θ α υ ι ο θ ε τ η θ ο ύ ν ( L N T S, v o l C I X, 1 4 9, no 2 5 3 3 ). 40 Β λ. π ε ρ α ι τ έ ρ ω σ ε : S z t u c k i, i b i d, 2 6 σ η μ 2 7 21

Καταστατικού, θα διαφοροποιούσε τις ανειλημμένης διεθνείς συμβατικές υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών στις συν θήκες αυτές, χωρίς την σύμφωνη γνώμη των κρατών αυτών 41. Τελικά αντί να κατοχυρωθεί η εξουσία του Προέδρου του Δικαστηρίου για την διαταγή προσωρινών μέτρων στο Καταστατικό του Δικαστηρίου, καταργήθηκε με την επόμενη τροποποίηση του Κανονισμού το 1931. Εκτός όμως από το άρθρο 41 του Καταστατικού του ΔΔΔΔ, εξίσου σημαντικοί για την κατανόηση τόσο της δογματικής εξέλιξης των προσωρινών μέτρων, όσο και του νομικού πλαισίου υπό το οποίο δικάστηκαν οι 6 υποθέσεις ασφαλιστικών μέτρων, που αντιμετώπισε το ΔΔΔΔ, είναι και οι ρυθμίσεις για τα προσωρινά μέτρα των Κανονισμών που κατάρτισε το ίδιο το Δικαστήριο στα πλαίσια της εξουσιοδότησης του άρθρου 30 ΚατΔΔΔΔ 42. Το πρώτο σχέδιο Κανονισμού που παρουσιάστηκε το 1922, περιείχε μόνο μια διάταξη σχετικά με τα προσωρινά μέτρα, γιατί όπως αναφέρεται στα πρακτικά της συντακτικής επιτροπής... Από τη στιγμή που το Δικαστήριο δεν είχε την εξουσία να εκτελέσει αποφάσεις αναφορικά με την υπόδειξη προσωρινών μέτρων, θα ήταν άσκοπο περαιτέρω να δημιουργήσει αναλυτικούς κανό νες για τη διαδικασία υποδείξεως αυτών των μέτρων. Εν τούτοις σκόπιμο θα ήταν να καταρτισθούν κανόνες σχετικά με την προστασία των τρίτων κρατών 43. Κατά τις τελικές διεργασίες για την κατάρτιση του Κανονισμού μάλιστα παραλείφθηκε επιπλέον και η μνεία στα δ ικαιώματα των τρίτων κρατών. Το τελικό κείμενο του άρθρου 57 του Κανονισμού έλαβε το ακόλουθο περιεχόμενο: Τις περιόδους που το Δικαστήριο δεν συνεδριάζει, τα μέτρα για την προστασία στο μεταξύ των επίδικων δικαιωμάτων υποδεικνύονται από τον Πρόεδρο του Δικαστηρίου. Οποιαδήποτε άρνηση των διαδίκων να συμμορφωθούν με τις υποδείξεις του Δικαστηρίου ή του Προέδρου, θα καταγράφεται 44 Παρά το γεγονός ότι ο Κανονισμός του Δικαστηρίου αναθεωρήθηκε το 1926 και τροποποιήθηκε το 1927, το άρθρο 57 δεν υπέστη α λλαγές. 41 Τα π ρ α κ τ ι κ ά τ η ς ε π ι τ ρ ο π ή ς α υ τ ή ς ε ί ν α ι δ η μ ο σ ι ε υ μ έ ν α σ τ ο ν τ ό μ ο : League of N a t i o n s. C o m m i t t e e o f J u r i s t s o n t h e St a t u t e o f t h e P e r m a n e n t C o u r t o f I n t e r n a t i o n a l J u s t i c e. M i n u t e s of t h e s e s s i o n ( D o c. C. 1 6 6. M. 6 6. 1 9 2 9. V ), 1 9 2 9, p a s s i m. 42 3 0 1 : τ ο Δ ι κ α σ τ ή ρ ι ο ν θ α κ α τ α ρ τ ί σ ε ι K α ν ο ν ι σ μ ό ν π ε ρ ί τ η ς ε κ τ ε λ έ σ ε ω ς τ ω ν κ α θ η κ ό ν τ ω ν τ ο υ. Ι δ ι α ι τ έ ρ ω ς θ α κ α τ α ρ τ ί σ ε ι Δ ι κ ο ν ο μ ο μ ι κ ό ν K α ν ο ν ι σ μ ό ν 43 P C I J S e r. D 1 9 2 2, 3 0 2 44 I b i d, 1 0 4 22