9666/19 ΣΠΚ/μκρ 1 JAI.2

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 27 Μαΐου 2019 (OR. en) 9666/19 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Προεδρία Συμβούλιο αριθ. προηγ. εγγρ.: 9289/19 REV1 Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: 6102/19 ADD 1 Θέμα: JAI 576 COPEN 234 CYBER 181 DROIPEN 89 JAIEX 86 ENFOPOL 272 DAPIX 197 EJUSTICE 86 MI 474 TELECOM 240 DATAPROTECT 155 USA 38 RELEX 540 ΠΡΟΣΘΗΚΗ στη Σύσταση για ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ που εγκρίνει την έναρξη διαπραγματεύσεων με σκοπό τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής σχετικά με τη διασυνοριακή πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία στο πλαίσιο της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις - Έγκριση 1. Στις 5 Φεβρουαρίου 2019, η Επιτροπή εξέδωσε δύο συστάσεις για αποφάσεις του Συμβουλίου, συμπεριλαμβανομένων προσθηκών, σχετικά με τις οδηγίες διαπραγμάτευσης για το ζήτημα της διασυνοριακής πρόσβασης σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία - μία σύσταση για την έναρξη διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ και μία σύσταση για τη συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με το δεύτερο πρόσθετο πρωτόκολλο της σύμβασης για το έγκλημα στον κυβερνοχώρο (CETS αριθ. 185). 9666/19 ΣΠΚ/μκρ 1 JAI.2 EL

2 2. Τα κείμενα της σύστασης για απόφαση του Συμβουλίου για την έναρξη διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ σχετικά με τη διασυνοριακή πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία στο πλαίσιο της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις 1 και της σχετικής οδηγίας διαπραγμάτευσης 2 υποβλήθηκαν στο Συμβούλιο και εξετάστηκαν σε τεχνικό επίπεδο στο πλαίσιο της ομάδας εργασίας COPEN. 3. Μετά την εξέταση σε τεχνικό επίπεδο, εισήχθησαν ορισμένες αλλαγές και στα δύο κείμενα, προκειμένου να ληφθούν υπόψη απόψεις των αντιπροσωπιών. Αυτό επέτρεψε να οριστικοποιηθεί το κείμενο της σύστασης για απόφαση του Συμβουλίου, το οποίο υποβλήθηκε στους γλωσσομαθείς νομικούς για οριστική διατύπωση, καθώς και το κείμενο της οδηγίας διαπραγμάτευσης. 4. Το κείμενο της σύστασης, όπως διατυπώθηκε οριστικά από τους γλωσσομαθείς νομικούς, και το κείμενο της οδηγίας διαπραγμάτευσης, με ορισμένες πρόσθετες προσαρμογές που καθορίζονται στο παράρτημα του παρόντος σημειώματος, εγκρίθηκαν από την ΕΜΑ στις 22 Μαΐου Οι αλλαγές στο αρχικό κείμενο της Επιτροπής επισημαίνονται με μαύρα στοιχεία για τις προσθήκες και με [...] για τις διαγραφές. 6. Βάσει των ανωτέρω, καλείται συνεπώς το Συμβούλιο να εγκρίνει: το κείμενο της σύστασης για απόφαση του Συμβουλίου για την έναρξη διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ σχετικά με τη διασυνοριακή πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία στο πλαίσιο της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις, όπως αναθεωρήθηκε από τους γλωσσομαθείς νομικούς 3 και το κείμενο της οδηγίας διαπραγμάτευσης όπως παρατίθεται στο Παράρτημα του παρόντος σημειώματος / /19 ADD / /19 ΣΠΚ/μκρ 2 JAI.2 EL

3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Προσθήκη στη Σύσταση για απόφαση του Συμβουλίου που εγκρίνει την έναρξη διαπραγματεύσεων με σκοπό τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής σχετικά με τη διασυνοριακή πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία στο πλαίσιο της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις I. ΣΤΟΧΟΙ Σκοπός της Επιτροπής κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων θα πρέπει να είναι η επίτευξη των ειδικών στόχων που παρατίθενται αναλυτικά στη συνέχεια, καθώς και η παράλληλη διασφάλιση ότι το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων συνάδει με τους εσωτερικούς κανόνες της Ένωσης για τα ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία. Αυτοί οι εσωτερικοί κανόνες, συμπεριλαμβανομένης της εξέλιξής τους στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας της Ένωσης, [...] θα αποτελέσουν τη βάση αναφοράς για τη διαπραγματευτική θέση της Ένωσης. Οι ειδικοί στόχοι είναι οι ακόλουθοι: 1. [...] Αντιμετώπιση των συγκρούσεων νόμων και καθορισμός κοινών κανόνων για εντολές για τη λήψη ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων, υπό τη μορφή δεδομένων περιεχομένου και δεδομένων που δεν αφορούν το περιεχόμενο, οι οποίες θα εκδίδονται από δικαστική αρχή του ενός συμβαλλόμενου μέρους και θα απευθύνονται σε πάροχο υπηρεσιών ο οποίος διέπεται από το δίκαιο του άλλου συμβαλλόμενου μέρους. Με τον τρόπο αυτόν αναμένεται να μειωθεί ο κίνδυνος κατακερματισμού των πρακτικών και των νομικών κανόνων και να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου μεταξύ της Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής κατά τη λήψη ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων σε ποινικές διαδικασίες. 2. Παροχή της δυνατότητας, σε αμοιβαία βάση, απευθείας διαβίβασης ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων από πάροχο υπηρεσιών σε αιτούσα αρχή, όπως αναφέρεται στο σημείο /19 ΣΠΚ/μκρ 3

4 3. Διασφάλιση του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ελευθεριών και γενικών αρχών του δικαίου της ΕΕ, όπως κατοχυρώνονται στις Συνθήκες και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης[...]. Για την επίτευξη των στόχων που παρατίθενται στο μέρος 1, η συμφωνία θα πρέπει να πραγματεύεται ιδίως τα ακόλουθα στοιχεία: II. ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ 1. Η συμφωνία θα πρέπει να εφαρμόζεται στις ποινικές διαδικασίες που περιλαμβάνουν τόσο προδικαστικό στάδιο όσο και στάδιο δίκης. 2. Η συμφωνία θα πρέπει να δημιουργεί αμοιβαία δικαιώματα και αμοιβαίες υποχρεώσεις για τα μέρη. 3. Η συμφωνία θα πρέπει να παραθέτει τους ορισμούς και τα είδη των δεδομένων που θα καλύπτονται, συμπεριλαμβανομένων τόσο των δεδομένων περιεχομένου όσο και των δεδομένων που δεν αφορούν το περιεχόμενο. 4. Η συμφωνία θα πρέπει να προσδιορίζει το ακριβές πεδίο εφαρμογής της όσον αφορά τα καλυπτόμενα ποινικά αδικήματα και τα κατώτατα όρια. 5. Η συμφωνία θα πρέπει να καθορίζει τις προϋποθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των δικονομικών εγγυήσεων, που πρέπει να πληρούνται προκειμένου δικαστική αρχή να μπορεί να εκδώσει εντολή, καθώς και τους τρόπους επίδοσης των εντολών. 6. Η συμφωνία θα πρέπει να περιλαμβάνει ρήτρα που να παρέχει στα υποκείμενα των δεδομένων τη δυνατότητα άσκησης αποτελεσματικών μέσων δικαστικής έννομης προστασίας κατά τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας. Η συμφωνία θα πρέπει επίσης να προσδιορίζει τις περιστάσεις υπό τις οποίες [...] μπορούν να προβληθούν αντιρρήσεις σε σχέση με εντολή. 9666/19 ΣΠΚ/μκρ 4

5 7. Η συμφωνία θα πρέπει να προσδιορίζει την προθεσμία για την υποβολή των δεδομένων που καλύπτονται από την εντολή. 8. Η συμφωνία δεν θα πρέπει να θίγει άλλες υφιστάμενες διεθνείς συμφωνίες σχετικά με τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις μεταξύ αρχών, όπως τη συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ για την αμοιβαία δικαστική συνδρομή, οι οποίες εξακολουθούν να ισχύουν. 9. Η συμφωνία θα πρέπει, στις διμερείς σχέσεις μεταξύ της Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, να υπερισχύει της σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για το έγκλημα στον κυβερνοχώρο και κάθε άλλης συμφωνίας ή ρύθμισης που θα έχει συναφθεί στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για το δεύτερο πρόσθετο πρωτόκολλο της σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για το έγκλημα στον κυβερνοχώρο, στον βαθμό που οι διατάξεις της εν λόγω άλλης συμφωνίας ή ρύθμισης θα καλύπτουν ζητήματα τα οποία διέπονται από τη συμφωνία του παρόντος. 9666/19 ΣΠΚ/μκρ 5

6 III. ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ 1. Η συμφωνία θα πρέπει να διασφαλίζει το σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ελευθεριών και γενικών αρχών του δικαίου της ΕΕ, όπως κατοχυρώνονται στις Συνθήκες και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η αρχή της αναλογικότητας, το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου, το τεκμήριο της αθωότητας και τα δικαιώματα υπεράσπισης των προσώπων που υπόκεινται σε ποινική διαδικασία, η αρχή της μη διάκρισης, η αρχή «ου δις δικάζειν», καθώς και η προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και των δεδομένων επικοινωνιών κατά την επεξεργασία τέτοιων δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των διαβιβάσεων σε αρχές επιβολής του νόμου τρίτων χωρών, και κάθε άλλη υποχρέωση που υπέχουν οι αρχές επιβολής του νόμου και οι δικαστικές αρχές στο πλαίσιο αυτό. 2. Η συμφωνία θα πρέπει να ακολουθεί την αρχή της αμοιβαιότητας όσον αφορά τις κατηγορίες των προσώπων, είτε πρόκειται για νομικά είτε για φυσικά πρόσωπα, τα δεδομένα των οποίων δεν θα επιτρέπεται να ζητούνται [...] βάσει της συμφωνίας. Η συμφωνία δεν θα πρέπει να εισάγει διακρίσεις μεταξύ προσώπων από διαφορετικά κράτη μέλη. 3. Η συμφωνία θα πρέπει να καθιστά εφαρμοστέα, διά παραπομπής, τη συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ για την προστασία των δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής, γνωστή και ως «συμφωνίαπλαίσιο», η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου Η συμφωνία θα πρέπει να συμπληρώνει τη συμφωνία-πλαίσιο με πρόσθετες εγγυήσεις οι οποίες να λαμβάνουν υπόψη το επίπεδο ευαισθησίας των σχετικών κατηγοριών δεδομένων και τις ιδιαίτερες απαιτήσεις της διαβίβασης ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων απευθείας από παρόχους υπηρεσιών και όχι μεταξύ αρχών και των διαβιβάσεων από αρμόδιες αρχές απευθείας σε παρόχους υπηρεσιών. 9666/19 ΣΠΚ/μκρ 6

7 5 1. Οι [...] εγγυήσεις για την προστασία των δικονομικών δικαιωμάτων, οι οποίες θα πρέπει να επανεξεταστούν υπό το πρίσμα του πεδίου εφαρμογής της συμφωνίας, θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να περιλαμβάνουν: α) Κατάλληλες εγγυήσεις που να διασφαλίζουν ότι δεν θα είναι δυνατή η υποβολή αιτήματος για δεδομένα με σκοπό τη χρήση τους σε ποινική διαδικασία που ενδέχεται να οδηγήσει σε θανατική ποινή. (αα) Κατάλληλες εγγυήσεις που να διασφαλίζουν την άρνηση χορήγησης των ζητούμενων δεδομένων σε περίπτωση που η εκτέλεση της αίτησης είναι πιθανό να χρησιμοποιηθεί σε ποινικές διαδικασίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ισόβια κάθειρξη χωρίς δυνατότητα επανεξέτασης και χωρίς προοπτική επανεξέτασης. β) Κατάλληλους όρους για τη διασφάλιση της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας των εντολών για πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία, ιδίως με τις αναγκαίες διαφοροποιήσεις μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών δεδομένων. γ) Δικονομικές εγγυήσεις για τα φυσικά πρόσωπα τα οποία θα αφορά εντολή υποβολής δεδομένων στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας. δ) Ειδικές εγγυήσεις για τα δεδομένα που προστατεύονται από προνόμια και ασυλίες και για τα δεδομένα των οποίων η κοινολόγηση θα ήταν αντίθετη προς ουσιώδη συμφέροντα κράτους μέλους. ε) Εγγυήσεις τήρησης της εμπιστευτικότητας για τις αρχές και τους παρόχους υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων απαιτήσεων τήρησης του απορρήτου. 6. Οι πρόσθετες εγγυήσεις για την προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων, οι οποίες θα πρέπει να επανεξεταστούν υπό το πρίσμα του πεδίου εφαρμογής της συμφωνίας, θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να περιλαμβάνουν: α) Προσδιορισμό των σκοπών για τους οποίους είναι δυνατόν να ζητηθούν και να διαβιβαστούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και δεδομένα ηλεκτρονικών επικοινωνιών. β) Την απαίτηση η εντολή να περιορίζεται σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και δεδομένα ηλεκτρονικών επικοινωνιών τα οποία είναι αναγκαία και αναλογικά σε σχέση με τους σκοπούς για τους οποίους παρέχεται πρόσβαση σε αυτά. 1 Σημείο 17 του αρχικού κειμένου της Επιτροπής. Επισημαίνονται μόνον οι αλλαγές σε σχέση με το κείμενο αυτό. 9666/19 ΣΠΚ/μκρ 7

8 γ) Την απαίτηση η κοινοποίηση δεδομένων σε άλλες αρχές των ΗΠΑ οι οποίες δεν δεσμεύονται από τη συμφωνία-πλαίσιο και η χρήση των δεδομένων από τις εν λόγω αρχές να προϋποθέτει την ενημέρωση και την προηγούμενη έγκριση της αρμόδιας δικαστικής αρχής που ορίζεται στο κράτος μέλος της Ένωσης στο οποίο είναι εγκατεστημένος ή εκπροσωπείται ο πάροχος υπηρεσιών, και την απαίτηση η εν λόγω κοινοποίηση και χρήση να επιτρέπεται μόνο αν διασφαλίζεται ότι η αποδέκτρια αρχή προστατεύει αποτελεσματικά τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και τα δεδομένα ηλεκτρονικών επικοινωνιών σύμφωνα με τις διατάξεις της συμφωνίας. Κατά την εξέταση της αίτησης για τη χορήγηση της εν λόγω προηγούμενης έγκρισης, η αρμόδια δικαστική αρχή θα πρέπει να λαμβάνει δεόντως υπόψη όλους τους σχετικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων της σοβαρότητας του αδικήματος και του σκοπού για τον οποίον διαβιβάζονται αρχικά τα δεδομένα. δ) Την απαίτηση περαιτέρω διαβιβάσεις σε άλλες τρίτες χώρες να μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο προς αρχές επιβολής του νόμου που είναι αρμόδιες για την πρόληψη, τη διερεύνηση, την ανίχνευση ή τη δίωξη ποινικών αδικημάτων, συμπεριλαμβανομένης της τρομοκρατίας, και να προϋποθέτουν την ενημέρωση και την προηγούμενη έγκριση της αρμόδιας δικαστικής αρχής που ορίζεται από το κράτος μέλος της Ένωσης στο οποίο είναι εγκατεστημένος ή εκπροσωπείται ο πάροχος υπηρεσιών. Κατά την εξέταση της αίτησης για τη χορήγηση της εν λόγω προηγούμενης έγκρισης, η αρμόδια δικαστική αρχή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τους παράγοντες που παρατίθενται στο άρθρο 7 παράγραφος 2 της συμφωνίας-πλαισίου. ε) Η συμφωνία μπορεί να αναφέρεται στις εξαιρετικές περιστάσεις και τις εγγυήσεις που θα απαιτούνται προκειμένου να είναι δυνατή η περαιτέρω διαβίβαση χωρίς προηγούμενη έγκριση, σε περίπτωση σοβαρής και άμεσης απειλής για τη δημόσια ασφάλεια κράτους μέλους ή τρίτης χώρας. στ) Η κοινοποίηση των συμβάντων ασφάλειας των πληροφοριών στην αρμόδια αρχή που ορίζεται από το κράτος μέλος της Ένωσης στο οποίο είναι εγκατεστημένος ή εκπροσωπείται ο πάροχος υπηρεσιών πραγματοποιείται υπό τους όρους του άρθρου 10 παράγραφος 2 της συμφωνίας-πλαισίου. 9666/19 ΣΠΚ/μκρ 8

9 IV. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ 1. Στη συμφωνία θα πρέπει να ορίζεται ότι τα μέρη θα επανεξετάζουν περιοδικά από κοινού την εφαρμογή της συμφωνίας και θα αναζητούν τρόπους εξασφάλισης της πλέον αποτελεσματικής χρήσης της. Για τον σκοπό αυτόν, αμφότερα τα μέρη θα πρέπει να συλλέγουν στατιστικά στοιχεία προς διευκόλυνση της διαδικασίας. 2. Η συμφωνία θα πρέπει να περιλαμβάνει διάταξη σχετικά με τη διάρκειά της. Το αν η συμφωνία θα πρέπει να είναι αορίστου ή ορισμένου χρόνου θα αξιολογηθεί με βάση τα αποτελέσματα της διαπραγμάτευσης. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να συμπεριληφθεί διάταξη που να επιβάλλει την επανεξέταση της συμφωνίας σε εύθετο χρόνο. 3. Η συμφωνία θα πρέπει να ορίζει ότι τα μέρη θα πρέπει να διαβουλεύονται μεταξύ τους προκειμένου να διευκολύνουν την επίλυση οποιασδήποτε διαφοράς σχετικά με την ερμηνεία ή την εφαρμογή της συμφωνίας. 4. Η συμφωνία θα πρέπει να προβλέπει τη δυνατότητα αναστολής της εφαρμογής και καταγγελίας της συμφωνίας από οποιοδήποτε από τα μέρη στην περίπτωση που δεν καταστεί δυνατόν να επιλυθεί η διαφορά στο πλαίσιο της προαναφερόμενης διαδικασίας διαβούλευσης. 5. Η συμφωνία θα πρέπει να περιλαμβάνει διάταξη σχετικά με την εδαφική εφαρμογή της. 6. Το κείμενο της συμφωνίας θα είναι εξίσου αυθεντικό σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ένωσης. 9666/19 ΣΠΚ/μκρ 9

10 V. ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ 1. Οι διαπραγματεύσεις πρέπει να προετοιμάζονται εγκαίρως. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή ενημερώνει το Συμβούλιο σχετικά με το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα και τα προς διαπραγμάτευση θέματα και διαβιβάζει τα σχετικά έγγραφα το νωρίτερο δυνατόν. 2. Πριν από κάθε διαπραγματευτική σύνοδο πραγματοποιείται συνεδρίαση της ομάδας COPEN, ώστε να προσδιορίζονται τα βασικά θέματα, να διατυπώνονται γνώμες και να καθορίζονται κατευθυντήριες γραμμές, κατά περίπτωση. 3. Η Επιτροπή υποβάλλει στην ομάδα COPEN έκθεση για τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων μετά από κάθε διαπραγματευτική σύνοδο. 4. Η Επιτροπή ενημερώνει το Συμβούλιο και διαβουλεύεται με την ομάδα COPEN για οποιοδήποτε σημαντικό ζήτημα προκύψει κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. 9666/19 ΣΠΚ/μκρ 10