Συγγραφείς Μάριος Μαρκίδης, αφιέρωμα Πρόλογος Καθηγήτριας Λ. Σύρρου Κωστάκη Πρόλογος Καθηγητή Μ. Μαδιανού Πρόλογος Επιμελητριών xi xvii xxi xxv xxix ΕΝΟΤΗΤΑ Α Η αναπτυξη τησ εργοθεραπειασ στην ψυχικη υγεια. ιστορικη αναδρομη Η εξέλιξη της εργοθεραπείας. Το σύγχρονο Παράδειγμα [Ι. Τσίπρα, Ε. Μάγκλαρη] Παγκόσμια διάσταση της εργοθεραπείας στην ψυχική υγεία: δράσεις της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Εργοθεραπευτών [Α. Παπαγεωργίου, K. Sinclair] Οι ευρωπαϊκές προοπτικές της εργοθεραπείας στην ψυχική υγεία: το Συμβούλιο των Εργoθεραπευτών για τις Ευρωπαϊκές Χώρες [Κ. Βένερη, S. Saenger] Η ανάπτυξη της εργοθεραπείας στην Ελλάδα 0 [Λ. Σύρρου-Κωστάκη] Η εργοθεραπεία στην Ψυχιατρική Κλινική του Αιγινητείου Νοσοκομείου. Ανάγνωση μιας διαδρομής [Ε. Μπότση, Α. Χαριτάκη, Γ. Καραμούζη] ΕΝΟΤΗΤΑ B θεμελιωδεισ εννοιεσ τησ εργοθεραπειασ Θεωρητικά πλαίσια αναφοράς [A. Xαριτάκη, Ο. Πλυτζανοπούλου, Ε. Μανάκας] Εννοιολογικά μοντέλα κλινικής πρακτικής 79 [Π. Σκαλτσή, Ν. Τσινιά, Κ. Θεοχάρη] v
Συγγραφείς Μάριος Μαρκίδης, αφιέρωμα Πρόλογος Καθηγήτριας Λ. Σύρρου Κωστάκη Πρόλογος Καθηγητή Μ. Μαδιανού Πρόλογος Επιμελητριών xi xvii xxi xxv xxix ΕΝΟΤΗΤΑ Α Η αναπτυξη τησ εργοθεραπειασ στην ψυχικη υγεια. ιστορικη αναδρομη Η εξέλιξη της εργοθεραπείας. Το σύγχρονο Παράδειγμα [Ι. Τσίπρα, Ε. Μάγκλαρη] Παγκόσμια διάσταση της εργοθεραπείας στην ψυχική υγεία: δράσεις της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Εργοθεραπευτών [Α. Παπαγεωργίου, K. Sinclair] Οι ευρωπαϊκές προοπτικές της εργοθεραπείας στην ψυχική υγεία: το Συμβούλιο των Εργoθεραπευτών για τις Ευρωπαϊκές Χώρες [Κ. Βένερη, S. Saenger] Η ανάπτυξη της εργοθεραπείας στην Ελλάδα 0 [Λ. Σύρρου-Κωστάκη] Η εργοθεραπεία στην Ψυχιατρική Κλινική του Αιγινητείου Νοσοκομείου. Ανάγνωση μιας διαδρομής [Ε. Μπότση, Α. Χαριτάκη, Γ. Καραμούζη] ΕΝΟΤΗΤΑ B θεμελιωδεισ εννοιεσ τησ εργοθεραπειασ Θεωρητικά πλαίσια αναφοράς [A. Xαριτάκη, Ο. Πλυτζανοπούλου, Ε. Μανάκας] Εννοιολογικά μοντέλα κλινικής πρακτικής 79 [Π. Σκαλτσή, Ν. Τσινιά, Κ. Θεοχάρη] v
Κατηγοριοποίηση και ανάλυση σύνθεση ανθρώπινου έργου 0 [Π. Σκαλτσή, Ν. Τσινιά, Ε. Διαμαντοπούλου] Η διαδικασία αξιολόγησης στην ψυχοκοινωνική εργοθεραπεία 7 [Ζ. Καλογεράκης, Α. Μουσελίμη, Ο. Πλυτζανοπούλου] Κλινική συλλογιστική. Σχεδιασμός και εφαρμογή θεραπευτικού προγράμματος [Ζ. Καλογεράκης, Π. Σκαλτσή, Ό. Κοντοκώστα] ΕΝΟΤΗΤΑ Γ Η βιοψυχοκοινωνικη θεωρηση στην αντιμετωπιση του ψυχιατρικου ασθενουσ Δίκτυο παροχής υπηρεσιών στην ψυχική υγεία. Το συνεχές της ψυχιατρικής φροντίδας [Δ. Πλουμπίδης, Δ. Δικαίος, Δ. Παππά] Προληπτικές παρεμβάσεις στην ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων: αναπτυξιακή προσέγγιση 8 [Ε. Λαζαράτου, Ρ. Γιαννάκη, Δ. Αναγνωστόπουλος] ΕΝΟΤΗΤΑ Δ εφαρμογεσ τησ εργοθεραπειασ στην κλινικη πραξη Κλινικές εφαρμογές της εργοθεραπείας σε παιδιά [Ι. Τσίπρα, Δ. Καλπογιάννη, Κ. Τζαλαγιάννης] Κλινικές εφαρμογές της εργοθεραπείας σε εφήβους 9 [Ά. Μικέλλη, Β. Αποστόλογλου] Κλινικές εφαρμογές της εργοθεραπείας σε ηλικιωμένους 70 [Ν. Τσινιά, Μ. Κουστιμπή, Δ. Ελένα] Η εργοθεραπεία στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση 8 [Μ.-Χ. Χρηστίδου, Γ. Φωτιάδης, Ι. Νικάκη] Οργάνωση προγράμματος εργοθεραπείας σε σύγχρονη δομή νοσηλείας οξέων περιστατικών 9 [Π. Σκαλτσή, Μ. Παπαγαθαγγέλου, Κ. Σαμαράς] Η εργοθεραπεία σε άτομα με αγχώδεις διαταραχές 99 [Κ. Θεοχάρη, Σ. Μποτέλλη, Κ. Κουγιανού] vi
7 8 9 0 Η εργοθεραπεία σε άτομα που πάσχουν από διαταραχές πρόσληψης τροφής 07 [Α. Χαριτάκη, Ά. Κολιού, Φ. Γονιδάκης] Η εργοθεραπεία σε άτομα με διαταραχές προσωπικότητας [Δ. Κατωπόδη, Α. Χαριτάκη, Γ. Χατζησταυράκης] Πρόληψη και έγκαιρη παρέμβαση στη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών και αλκοόλ. Ο ρόλος του εργοθεραπευτή [Θ. Θαλασσινού, Ι. Κυρίτση] Η συμβολή της εργοθεραπείας στην απεξάρτηση από αλκοόλ [Δ. Γκαζινάκη, Β. Μουχτούρη] Η συμβολή της εργοθεραπείας στην απεξάρτηση από τοξικές ουσίες 8 [Ε. Μπερκέτη, Α. Πρώιμος] ΕΝΟΤΗΤΑ E Η εργοθεραπεια σε γενικα και ειδικα νοσοκομεια 9 Η εργοθεραπεία στη Β Ψυχιατρική Κλινική του Π.Γ.Ν. «Αττικόν» 0 [Ζ. Χαρίση, Ι. Ζντάβου, Ρ. Γουρνέλλης] Η εργοθεραπεία στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής «Δαφνί» [A. Καλμαντή, E. Κουτσογκίλα] Η εργοθεραπεία στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής «Δρομοκαΐτειο» 7 [Σ. Μούγιου, Ν. Ζαρόκωστας] Η εργοθεραπεία στη Γ Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ 8 [Ι. Μυλωθρίδης, Ζ. Τσακώνη, Ι. Νηματούδης] Η εργοθεραπεία στην έγκαιρη παρέμβαση στην ψύχωση. Η εμπειρία του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων 87 [Β. Αγγέλη, Β. Γεωργούλα, Κ. Κωστούλας, Β. Μαυρέας] Η εργοθεραπεία σε άτομα με σοβαρές ψυχικές διαταραχές στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο του Έβρου, Αλεξανδρούπολη 9 [Δ. Καλουτσκίδου, Φ. Αντώναρου, Μ. Σαμακουρή] vii
ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΤ διεπιστημονικη ομαδα και εργοθεραπεια: σημεια συγκλισησ 99 Η λειτουργία της διεπιστημονικής ομάδας: προκλήσεις και αποτελεσματικότητα 00 [Ε. Βάρσου, Κ. Καττάν, Α. Μουσελίμη] Συνεργασία ψυχολόγου και εργοθεραπευτή: αξιολόγηση νοητικών λειτουργιών και εκτέλεση έργου 0 [Π. Στεφανάτου, Α. Χαριτάκη] Εργοθεραπεία και νοσηλευτική ψυχικής υγείας: συνεργασία για την προαγωγή της υγείας των ψυχικά πασχόντων [Α. Μπερκ, Κ. Θεοχάρη] Εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων σε άτομα που πάσχουν από σχιζοφρένεια 0 [Μ. Τζεδάκη, Π. Σκαλτσή, Μ. Παπαγαθαγγέλου] H διεπιστημονική συνεργασία στην αντιμετώπιση παιδιών με νευροαναπτυξιακές διαταραχές [Μ. Βλασσοπούλου, Α. Σακελλαρίου, Ι. Τσίπρα] ΕΝΟΤΗΤΑ Z εργοθεραπεια και ποιοτητα ζωησ Ανθρώπινο έργο υγεία και ευεξία [Δ. Μαραβελής, Α. Χαριτάκη, Σ. Κανταρτζή] Επιστήμη έργου και εργοθεραπεία [Σ. Κανταρτζή, Δ. Σακελλαρίου, M. Molineux] Ποιότητα ζωής και εργοθεραπεία 0 [Μ. Τζινιέρη-Κοκκώση, Ε. Τριανταφύλλου, Μ.-Χ. Χρηστίδου] ΕΝΟΤΗΤΑ H διασφαλιση ποιοτητασ παρεχομενων υπηρεσιων εργοθεραπειασ 7 Συνεχιζόμενη επαγγελματική ανάπτυξη και κλινική εποπτεία 7 [Ι. Τσίπρα, Ν. Τσινιά] viii
Ηλεκτρονική υγεία και εργοθεραπευτική παρέμβαση σε άτομα με ψυχικές διαταραχές 8 [Χ. Αθανασοπούλου, Ε. Σακελλάρη, M. Valimäki] Επαγγελματική δεοντολογία 8 [Κ. Βένερη, Κ. Κεραμιώτου] Η αποτελεσματικότητα της εργοθεραπείας στην ψυχική υγεία 9 [Π. Σιαπέρας, Ν. Μπούρας] ΕΝΟΤΗΤΑ Θ ειδικεσ καινοτομεσ δρασεισ 0 Ομάδες γραφοκινητικών δεξιοτήτων 0 [Ι. Τσίπρα, Κ. Τζαλαγιάννης, Α. Παπαθανασίου] Η δημιουργική γραφή στην αποκατάσταση ασθενών που πάσχουν από σχιζοφρένεια [Π. Σκαλτσή, Ν. Τσινιά, Β. Παπαγέωργας] «Οι κούκλες στη σιωπή και τον λόγο». Λειτουργία εικαστικής ψυχοθεραπευτικής ομάδας σε χρόνιους ψυχιατρικούς ασθενείς [Π. Σκαλτσή, Μ. Τζινιέρη-Κοκκώση] Η χρήση της φωτογραφίας ως ομαδικής δραστηριότητας στο θεραπευτικό πρόγραμμα ενός Κέντρου Ημέρας 9 [Α. Μουσελίμη, Β. Λευκαδίτη, Κ. Καττάν] Βόλτες στην πόλη. Μια ομαδική δημιουργική εμπειρία με την ομάδα βιντεοτέχνης [Ο. Πλυτζανοπούλου, Κ. Κωνσταντινίδου, Β. Λευκαδίτη, Α. Χατζάκης] Ένα ψηφιδωτό στα εργαστήρια 9 [Ζ. Καλογεράκης, Π. Βαβουράκης] Με τη ματιά της Ράνιας για τις συνεδρίες της εργοθεραπείας Αντί Επιλόγου [Π. Σκαλτσή, Ι. Τσίπρα, Α. Χαριτάκη, Ν. Τσινιά] Παράρτημα Ι: Υπηρεσίες Εργοθεραπείας στην Ψυχική Υγεία 9 [Π. Σκαλτσή, Ό. Κοντοκώστα, Σ. Τσαουσίδου] Παράρτημα ΙΙ: Χρήσιμες ηλεκτρονικές διευθύνσεις [Ι. Τσίπρα, Α. Παπαθανασίου, Π. Κοκκινιώτη] Παράρτημα ΙΙΙ: Γλωσσάρι 9 [Ν. Τσινιά, Ι. Δαλαμπίρα, Γ. Γκιόκα] Ευρετήριο 7 ix
Κατηγοριοποίηση και ανάλυση σύνθεση ανθρώπινου έργου 0 [Π. Σκαλτσή, Ν. Τσινιά, Ε. Διαμαντοπούλου] Η διαδικασία αξιολόγησης στην ψυχοκοινωνική εργοθεραπεία 7 [Ζ. Καλογεράκης, Α. Μουσελίμη, Ο. Πλυτζανοπούλου] Κλινική συλλογιστική. Σχεδιασμός και εφαρμογή θεραπευτικού προγράμματος [Ζ. Καλογεράκης, Π. Σκαλτσή, Ό. Κοντοκώστα] ΕΝΟΤΗΤΑ Γ Η βιοψυχοκοινωνικη θεωρηση στην αντιμετωπιση του ψυχιατρικου ασθενουσ Δίκτυο παροχής υπηρεσιών στην ψυχική υγεία. Το συνεχές της ψυχιατρικής φροντίδας [Δ. Πλουμπίδης, Δ. Δικαίος, Δ. Παππά] Προληπτικές παρεμβάσεις στην ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων: αναπτυξιακή προσέγγιση 8 [Ε. Λαζαράτου, Ρ. Γιαννάκη, Δ. Αναγνωστόπουλος] ΕΝΟΤΗΤΑ Δ εφαρμογεσ τησ εργοθεραπειασ στην κλινικη πραξη Κλινικές εφαρμογές της εργοθεραπείας σε παιδιά [Ι. Τσίπρα, Δ. Καλπογιάννη, Κ. Τζαλαγιάννης] Κλινικές εφαρμογές της εργοθεραπείας σε εφήβους 9 [Ά. Μικέλλη, Β. Αποστόλογλου] Κλινικές εφαρμογές της εργοθεραπείας σε ηλικιωμένους 70 [Ν. Τσινιά, Μ. Κουστιμπή, Δ. Ελένα] Η εργοθεραπεία στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση 8 [Μ.-Χ. Χρηστίδου, Γ. Φωτιάδης, Ι. Νικάκη] Οργάνωση προγράμματος εργοθεραπείας σε σύγχρονη δομή νοσηλείας οξέων περιστατικών 9 [Π. Σκαλτσή, Μ. Παπαγαθαγγέλου, Κ. Σαμαράς] Η εργοθεραπεία σε άτομα με αγχώδεις διαταραχές 99 [Κ. Θεοχάρη, Σ. Μποτέλλη, Κ. Κουγιανού] vi
7 8 9 0 Η εργοθεραπεία σε άτομα που πάσχουν από διαταραχές πρόσληψης τροφής 07 [Α. Χαριτάκη, Ά. Κολιού, Φ. Γονιδάκης] Η εργοθεραπεία σε άτομα με διαταραχές προσωπικότητας [Δ. Κατωπόδη, Α. Χαριτάκη, Γ. Χατζησταυράκης] Πρόληψη και έγκαιρη παρέμβαση στη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών και αλκοόλ. Ο ρόλος του εργοθεραπευτή [Θ. Θαλασσινού, Ι. Κυρίτση] Η συμβολή της εργοθεραπείας στην απεξάρτηση από αλκοόλ [Δ. Γκαζινάκη, Β. Μουχτούρη] Η συμβολή της εργοθεραπείας στην απεξάρτηση από τοξικές ουσίες 8 [Ε. Μπερκέτη, Α. Πρώιμος] ΕΝΟΤΗΤΑ E Η εργοθεραπεια σε γενικα και ειδικα νοσοκομεια 9 Η εργοθεραπεία στη Β Ψυχιατρική Κλινική του Π.Γ.Ν. «Αττικόν» 0 [Ζ. Χαρίση, Ι. Ζντάβου, Ρ. Γουρνέλλης] Η εργοθεραπεία στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής «Δαφνί» [A. Καλμαντή, E. Κουτσογκίλα] Η εργοθεραπεία στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής «Δρομοκαΐτειο» 7 [Σ. Μούγιου, Ν. Ζαρόκωστας] Η εργοθεραπεία στη Γ Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ 8 [Ι. Μυλωθρίδης, Ζ. Τσακώνη, Ι. Νηματούδης] Η εργοθεραπεία στην έγκαιρη παρέμβαση στην ψύχωση. Η εμπειρία του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων 87 [Β. Αγγέλη, Β. Γεωργούλα, Κ. Κωστούλας, Β. Μαυρέας] Η εργοθεραπεία σε άτομα με σοβαρές ψυχικές διαταραχές στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο του Έβρου, Αλεξανδρούπολη 9 [Δ. Καλουτσκίδου, Φ. Αντώναρου, Μ. Σαμακουρή] vii
ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΤ διεπιστημονικη ομαδα και εργοθεραπεια: σημεια συγκλισησ 99 Η λειτουργία της διεπιστημονικής ομάδας: προκλήσεις και αποτελεσματικότητα 00 [Ε. Βάρσου, Κ. Καττάν, Α. Μουσελίμη] Συνεργασία ψυχολόγου και εργοθεραπευτή: αξιολόγηση νοητικών λειτουργιών και εκτέλεση έργου 0 [Π. Στεφανάτου, Α. Χαριτάκη] Εργοθεραπεία και νοσηλευτική ψυχικής υγείας: συνεργασία για την προαγωγή της υγείας των ψυχικά πασχόντων [Α. Μπερκ, Κ. Θεοχάρη] Εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων σε άτομα που πάσχουν από σχιζοφρένεια 0 [Μ. Τζεδάκη, Π. Σκαλτσή, Μ. Παπαγαθαγγέλου] H διεπιστημονική συνεργασία στην αντιμετώπιση παιδιών με νευροαναπτυξιακές διαταραχές [Μ. Βλασσοπούλου, Α. Σακελλαρίου, Ι. Τσίπρα] ΕΝΟΤΗΤΑ Z εργοθεραπεια και ποιοτητα ζωησ Ανθρώπινο έργο υγεία και ευεξία [Δ. Μαραβελής, Α. Χαριτάκη, Σ. Κανταρτζή] Επιστήμη έργου και εργοθεραπεία [Σ. Κανταρτζή, Δ. Σακελλαρίου, M. Molineux] Ποιότητα ζωής και εργοθεραπεία 0 [Μ. Τζινιέρη-Κοκκώση, Ε. Τριανταφύλλου, Μ.-Χ. Χρηστίδου] ΕΝΟΤΗΤΑ H διασφαλιση ποιοτητασ παρεχομενων υπηρεσιων εργοθεραπειασ 7 Συνεχιζόμενη επαγγελματική ανάπτυξη και κλινική εποπτεία 7 [Ι. Τσίπρα, Ν. Τσινιά] viii
Ηλεκτρονική υγεία και εργοθεραπευτική παρέμβαση σε άτομα με ψυχικές διαταραχές 8 [Χ. Αθανασοπούλου, Ε. Σακελλάρη, M. Valimäki] Επαγγελματική δεοντολογία 8 [Κ. Βένερη, Κ. Κεραμιώτου] Η αποτελεσματικότητα της εργοθεραπείας στην ψυχική υγεία 9 [Π. Σιαπέρας, Ν. Μπούρας] ΕΝΟΤΗΤΑ Θ ειδικεσ καινοτομεσ δρασεισ 0 Ομάδες γραφοκινητικών δεξιοτήτων 0 [Ι. Τσίπρα, Κ. Τζαλαγιάννης, Α. Παπαθανασίου] Η δημιουργική γραφή στην αποκατάσταση ασθενών που πάσχουν από σχιζοφρένεια [Π. Σκαλτσή, Ν. Τσινιά, Β. Παπαγέωργας] «Οι κούκλες στη σιωπή και τον λόγο». Λειτουργία εικαστικής ψυχοθεραπευτικής ομάδας σε χρόνιους ψυχιατρικούς ασθενείς [Π. Σκαλτσή, Μ. Τζινιέρη-Κοκκώση] Η χρήση της φωτογραφίας ως ομαδικής δραστηριότητας στο θεραπευτικό πρόγραμμα ενός Κέντρου Ημέρας 9 [Α. Μουσελίμη, Β. Λευκαδίτη, Κ. Καττάν] Βόλτες στην πόλη. Μια ομαδική δημιουργική εμπειρία με την ομάδα βιντεοτέχνης [Ο. Πλυτζανοπούλου, Κ. Κωνσταντινίδου, Β. Λευκαδίτη, Α. Χατζάκης] Ένα ψηφιδωτό στα εργαστήρια 9 [Ζ. Καλογεράκης, Π. Βαβουράκης] Με τη ματιά της Ράνιας για τις συνεδρίες της εργοθεραπείας Αντί Επιλόγου [Π. Σκαλτσή, Ι. Τσίπρα, Α. Χαριτάκη, Ν. Τσινιά] Παράρτημα Ι: Υπηρεσίες Εργοθεραπείας στην Ψυχική Υγεία 9 [Π. Σκαλτσή, Ό. Κοντοκώστα, Σ. Τσαουσίδου] Παράρτημα ΙΙ: Χρήσιμες ηλεκτρονικές διευθύνσεις [Ι. Τσίπρα, Α. Παπαθανασίου, Π. Κοκκινιώτη] Παράρτημα ΙΙΙ: Γλωσσάρι 9 [Ν. Τσινιά, Ι. Δαλαμπίρα, Γ. Γκιόκα] Ευρετήριο 7 ix