ΣΤΡΑΤΗΓΙΚH ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ (2013-2020) ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ, 07.12.2012, 17547/12 1. Προστασία και βελτίωση κοινωνικής και ατοµικής ευηµερίας, 2. Προστασία δηµόσιας υγείας, 3. Παροχή ασφαλείας υψηλού επιπέδου για το ευρύ κοινό, και 4. Υιοθέτηση ισόρροπης, ολοκληρωµένης, και τεκµηριωµένης προσέγγισης του φαινοµένου των ναρκωτικών. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Ενιαία σύμβαση ΟΗΕ για τα ναρκωτικά (1961) & Πρωτόκολλό της (1972), Σύµβαση ΟΗΕ για τις Ψυχοτρόπους Ουσίες (1971), Σύµβαση ΟΗΕ για την καταπολέµηση της παράνοµης διακίνησης ναρκωτικών και ψυχοτρόπων ουσιών (1988), Οικουµενική ιακήρυξη των Δικαιωµάτων του Ανθρώπου (ΟΗΕ - 1948) Πολιτική δήλωση ΟΗΕ και Σχέδιο Δράσης για τη διεθνή συνεργασία προς ολοκληρωµένη και ισόρροπη στρατηγική αντιµετώπισης του παγκόσµιου προβλήµατος των ναρκωτικών (2009) [: µείωση ζήτησης και προσφοράς ναρκωτικών = αλληλοενισχυόµενα στοιχεία πολιτικής στον τοµέα των παράνοµων ναρκωτικών, Πολιτική δήλωση ΟΗΕ περί HIV/AIDS (2011), Συνθήκη της Λισσαβώνας (2007), Ευρωπαϊκή Σύµβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (1950), και Χάρτης Θεµελιωδών ικαιωµάτων της ΕΕ (2007). 1
1. Αυξανόµενη τάση για ταυτόχρονη χρήση πολλών ουσιών (και νόµιµων: αλκοόλ, συνταγογραφούμενα, και ελεγχόµενα φάρµακα), 2. Τάσεις για χρήση µη οπιούχων ναρκωτικών, 3. Εµφάνιση & διάδοση νέων ψυχοτρόπων ουσιών, 4. Ανάγκη εξασφάλισης και βελτίωσης πρόσβασης σε συνταγογραφούμενα και ελεγχόµενα φάρµακα, 5. Ανάγκη βελτίωσης της ποιότητας, κάλυψης, και διαφοροποίησης των υπηρεσιών µείωσης της ζήτησης ναρκωτικών, 6. Συνεχής αύξηση περιστατικών µολύνσεων που µεταδίδονται µε το αίµα (ιδίως HCV) µεταξύ ενδοφλέβιων χρηστών, 7. Συνεχώς αυξανόµενοι αριθµοί θανάτων που συνδέονται με τα ναρκωτικά θανάτων στην ΕΕ, 8. Ανάγκη αντιµετώπισης της χρήσης ναρκωτικών µέσω ολοκληρωµένης προσέγγισης της υγειονοµικής περίθαλψης (αντιμετώπιση και ψυχιατρικής συννοσηρότητας), 9. Δυναµική των αγορών παράνοµων ναρκωτικών ουσιών, 10. Αλλαγές στις διαδροµές διακίνησης ναρκωτικών, το διασυνοριακό οργανωµένο έγκληµα, και τη χρήση των νέων τεχνολογιών επικοινωνιών = διευκόλυνση διάθεσης παράνοµων ναρκωτικών και ψυχοτρόπων ουσιών, και 11. Ανάγκη για πρόληψη της εκτροπής πρόδροµων κ.λπ. ουσιών για παράνοµη παρασκευή ναρκωτικών από το νόµιµο εµπόριο στην παράνοµη αγορά, και χηµικών ουσιών που χρησιµοποιούνται ως παράγοντες νόθευσης. 1. Μετρήσιµη µείωση της ζήτησης ναρκωτικών, της εξάρτησης από ναρκωτικά, των κινδύνων υγείας και κοινωνικών κινδύνων και βλαβών που αποδίδονται στα ναρκωτικά, 2. Μετρήσιμη μείωση της τροφοδότησης της αγοράς και διαθεσιµότητας παράνοµων ναρκωτικών, 3. Συντονισµός ενεργού συζήτησης και ανάλυσης εξελίξεων και προκλήσεων σε ενωσιακό και διεθνές επίπεδο, 4. Ενίσχυση διαλόγου και συνεργασίας µεταξύ ΕΕ και τρίτων χωρών και διεθνών οργανισµών, 5. Καλύτερη διάδοση παρακολούθησης, έρευνας, και αξιολόγησης αποτελεσµάτων και καλύτερη κατανόηση του φαινοµένου των ναρκωτικών και των επιπτώσεων των παρεµβάσεων, 6. Ορθή και πλήρως τεκµηριωµένη βάση για πολιτικές και δράσεις. 2
1. Αποτελεσµατικά και διαφοροποιηµένα µέτρα, διευκόλυνση πρόσβασης, βέλτιστες πρακτικές, ποιοτικά πρότυπα πρόληψης, έγκαιρη ανίχνευση - παρέµβαση, µείωση κινδύνων - περιορισµό βλαβών, θεραπεία, αποκατάσταση, κοινωνική επανένταξη, απεξάρτηση. 2. Διαθεσιµότητα - αποτελεσµατικότητα προγραµµάτων πρόληψης, ευαισθητοποίηση για κίνδυνο και συνέπειες χρήσης. Μέτρα πρόληψης: έγκαιρη διάγνωση και παρέµβαση, προώθηση υγιεινών τρόπων ζωής, στοχοθετηµένη πρόληψη (επιλεκτική και ενδεδειγµένη, και σε οικογένειες και σε κοινότητες). 3. Μείωση ζήτησης ως ανταπόκριση σε προκλήσεις όπως: πολυτοξικοεξάρτηση (και συνδυασµένη χρήση νόµιµων παράνοµων ουσιών), κατάχρηση συνταγογραφούµενων & ελεγχόµενων φαρµάκων, χρήση νέων ψυχοτρόπων ουσιών. 4. 5. 6. Αποτελεσµατικά µέτρα µείωσης του κινδύνου και επιβλαβών επιπτώσεων. Στόχος: ουσιαστική µείωση αριθµού άµεσων και έµµεσων σχετιζόµενων µε τα ναρκωτικά θανάτων και λοιµωδών ασθενειών που µεταδίδονται µε το αίµα και σχετίζονται µε τη χρήση ναρκωτικών (όχι μόνο HIV ιογενής ηπατίτιδα), καθώς και σεξουαλικά µεταδιδόµενες ασθένειες και φυµατίωση. Διαθεσιµότητα, προσβασιµότητα, κάλυψη αποτελεσµατικής και διαφοροποιηµένης απεξάρτησης σε όλη την ΕΕ σε προβληµατικούς και εξαρτηµένους χρήστες ναρκωτικών, (και χρηστών µη-οπιούχων). Need-based approach Mέτρα µείωσης ζήτησης σε σωφρονιστήρια κατόπιν ορθής εκτίµησης της κατάστασης της υγείας και των αναγκών των κρατουµένων = ποιότητα περίθαλψης ισοδύναµης µε της κοινότητας - σύµφωνα µε δικαίωµα στην υγειονοµική περίθαλψη και ανθρώπινη αξιοπρέπεια, Συνέχεια φροντίδας σε όλα τα στάδια του συστήµατος ποινικής δικαιοσύνης, και µετά την απελευθέρωση. 7. Ολοκληρωµένα µοντέλα περίθαλψης (ψυχικής, σωµατικής υγείας, αποκατάστασης, κοινωνικής στήριξης), βελτίωση υγειονοµικής και κοινωνικής κατάστασης, κοινωνικής επανένταξης, αποκατάσταση προβληµατικών και εξαρτηµένων χρηστών (και περιπτώσεις συννοσηρότητας). 8. Αποτροπή επιδηµιών κάθε κλίμακας λόγω χρήσης ναρκωτικών. 9. Έμφαση στις ιδιαιτερότητες, ανάγκες, και προκλήσεις που δηµιουργεί το φαινόµενο των ναρκωτικών σε εθνικό και σε ενωσιακό επίπεδο. Πρόβλεψη σχετικών πόρων σε τοπικό, εθνικό, και ενωσιακό επίπεδο. 3
1. Ενίσχυση συνεργασίας και συντονισµού µεταξύ υπηρεσιών επιβολής του νόµου, βελτίωση διασυνοριακής ανταλλαγής πληροφοριών σε πραγµατικό χρόνο, βέλτιστες πρακτικές, διεξαγωγή κοινών επιχειρήσεων και ερευνών, συνεργασία µε τρίτες χώρες για αντιμετώπιση οργανωµένου εγκλήµατος. 2. Περιορισµός της ενδο-ενωσιακής και διασυνοριακής παραγωγής, του λαθρεµπορίου, της εµπορίας, της διανοµής και πώλησης παράνοµων ναρκωτικών, και της διευκόλυνσης αυτών, µείωση της εκτροπής προδρόµων και άλλων βασικών ουσιών που χρησιµοποιούνται για την παράνοµη παρασκευή ναρκωτικών. 3. Ανταπόκριση στις εξελισσόµενες τάσεις, εκτροπή χηµικών που χρησιµοποιούνται ως παράγοντες νόθευσης και καταπολέμηση προσφοράς ναρκωτικών µέσω χρήσης νέων τεχνολογιών. 4. Ιδιαίτερη προσοχή στις νέες τεχνολογίες επικοινωνιών λόγω του σηµαντικού τους ρόλου στη διευκόλυνση της παραγωγής, της εµπορίας, της διακίνησης και της διανοµής ναρκωτικών. 5. Συνεργασία και συντονισμός δράσεων σε διεθνές, ενωσιακό (Europol, Eurojust, ΕΚΠΝΤ, κ.λπ.), και περιφεριακό επίπεδο αξιοποίηση δικαστικής και αστυνομικής συνεργασίας (χρήση εµπιστευτικών πληροφοριών, κοινές οµάδες έρευνας, κοινές τελωνειακές και αστυνοµικές επιχειρήσεις, Ευρωπαϊκή Πολυκλαδική Πλατφόρµα κατά των Εγκληµατικών Απειλών EMPACT, διασυνοριακή δήμευση, ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων, κ.ά.). 6. Εναλλακτικές ποινές και τρόποι έκτισης για παραβατικούς εξαρτημένους χρήστες (εκπαίδευση, θεραπεία - αποκατάσταση, μέριμνα μετά τη θεραπεία, κοινωνική επανένταξη). 1. Συνέργειες, συνοχή, αποτελεσµατικές µέθοδοι εργασίας µεταξύ κρατών-µελών, θεσµικών οργάνων ΕΕ, φορέων, κ.λπ. για αποτελεσµατική ανταλλαγή πληροφοριών. 2. Ενίσχυση Οριζόντιας Ομάδας για τα Ναρκωτικά (ΟΟΝ: βασικό συντονιστικό όργανο του ΣυμβΕΕ), αξιοποίηση έργου Μόνιµης Επιτροπής Επιχειρησιακής Συνεργασίας σε θέµατα Εσωτερικής Ασφάλειας (COSI ΣυμβΕΕ) και Οµάδας «ηµόσια Υγεία» ΣυμβΕΕ. Συνεργασία, διάδραση, ανταλλαγή πληροφοριών, πρωτοβουλία ΕΕ στους τοµείς: δικαστικών & ποινικών υποθέσεων, επιβολής νόµου, δηµόσιας υγείας, κοινωνικών υποθέσεων. 3. Διασφάλιση περαιτέρω ανάπτυξης και εφαρµογής µεθόδων εργασίας και βέλτιστων πρακτικών από ΕΕ και κράτη-µέλη, διεπιστηµονική συνεργασία για τη στήριξη των στόχων της στρατηγικής και προώθησή τους σε εθνικό επίπεδο. 4
4. Προεδρίες: παροχή ευκαιριών συζήτησης, παρακολούθησης, και αξιολόγησης συντονισµού, συνεργασίας, αναδυόµενων τάσεων, αποτελεσµατικών παρεµβάσεων, και άλλων εξελίξεων της πολιτικής έναντι της Στρατηγικής της ΕΕ για τα Ναρκωτικά που παράγουν υπεραξία. 5. Προώθηση ουσιαστικής συµµετοχής της ΚτΠ (ΜΚΟ, ομάδες νέων, χρήστες, πελάτες υπηρεσιών που σχετίζονται µε τα ναρκωτικά) στη διαµόρφωση και υλοποίηση πολιτικών για τα ναρκωτικά σε εθνικό, ενωσιακό και διεθνές επίπεδο. 6. Ενδυνάμωση -μέσω των αντιπροσωπειών- της ΕΕ σε διεθνή φόρα (Επιτροπή για τα Ναρκωτικά του ΟΗΕ CND) και σε διαλόγους µε τρίτες χώρες, προς µια ολοκληρωµένη, ισορροπηµένη, και τεκµηριωµένη ενωσιακή προσέγγιση για τα ναρκωτικά. 1. Γενική κατεύθυνση: περαιτέρω ενίσχυση διαλόγου και συνεργασίας της ΕΕ µε τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισµούς σε θέµατα ναρκωτικών, µε συνολικό και ισορροπηµένο τρόπο. Οι δράσεις θα στοχεύουν µεταξύ άλλων τη διαφθορά, τη νοµιµοποίηση εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες και τα προϊόντα εγκλήµατος που σχετίζονται µε ναρκωτικά. 2. Ένταξη Στρατηγικής για τα Ναρκωτικά στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ. 3. Βελτίωση συνοχής µεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής πτυχής των πολιτικών της ΕΕ για τα ναρκωτικά και η ανταπόκριση προς τις τρίτες χώρες σε θέµατα ναρκωτικών. 4. Επίταση συµµετοχής και συντονισµού από την ΕΕ στον διεθνή διάλογο, διασφάλιση αποτελεσµατικού ρόλου στην πολιτική του ΟΗΕ για τα ναρκωτικά. 4. Εξασφάλιση κατάλληλης χρηµατοδότησης, τεχνογνωσίας, και διαφάνειας. Η µεσοπρόθεσµη επανεξέταση και η τελική επανεκτίµηση της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά θα πρέπει να συνυπολογίζει τον αντίκτυπο των δαπανών της ΕΕ σε τρίτες χώρες. 5. Κατά την παροχή οικονοµικής και τεχνικής στήριξης σε χώρες προέλευσης: εξασφάλιση ότι τα εναλλακτικά αναπτυξιακά προγράµµατα παρέχονται ισότιμα, προβλέπεται σταδιακή εκρίζωση (όπου κρίνεται σκόπιμο), θέτονται ρεαλιστικοί στόχοι και δείκτες επιτυχίας αγροτικής ανάπτυξης, κατοχυρώνεται η κυριότητα κάθε στοχευόµενης κοινότητας, και στηρίζεται η τοπική ανάπτυξη, σε παράλληλη αλληλεπίδραση µε καίριους παράγοντες (ασφάλεια, διακυβέρνηση, βία, ανθρώπινα δικαιώµατα, ανάπτυξη και ασφάλεια των τροφίµων). 5
1. Διατήρηση και περαιτέρω ενίσχυση συλλογής και παρουσίασης δεδοµένων µε τη βοήθεια των βασικών δεικτών του EMCDDA όσον αφορά τη µείωση της ζήτησης των ναρκωτικών. 2. EMCDDA: α) ενίσχυση υποδομών διάχυσης και διατήρηση βασικού του ρόλου ως κεντρικού διαµεσολαβητή, υποστηρικτή και παρόχου ενηµέρωσης, έρευνας, παρακολούθησης και αξιολόγησης σε ό,τι αφορά τις παράνοµες ναρκωτικές ουσίες ανά την ΕΕ, β) παροχή έγκαιρων, πολυεπίπεδων, και εµπεριστατωµένων αναλύσεων για την κατάσταση των ναρκωτικών στην Ευρώπη και την αντιµετώπισή της, γ) συνεργασία µε άλλες αρµόδιες υπηρεσίες. 3. Europol: συγκέντρωση - ανάλυση πληροφοριών για οργανωµένο έγκληµα που σχετίζεται µε τα ναρκωτικά, εκπόνηση τακτικών εκθέσεων για εκτίµηση των απειλών του στην ΕΕ. 4. Εν γένει βελτίωση συλλογής πληροφοριών και δεδοµένων για την προµήθεια ναρκωτικών (λ.χ. αγορές ναρκωτικών, εγκλήµατα που σχετίζονται µε τα ναρκωτικά, µείωση της προσφοράς), αποβλέποντας στην καλύτερη ανάλυση και στη συνειδητή λήψη αποφάσεων. Συνεργασία όλων των εμπλεκομένων για τη βελτίωση της συλλογής δεδοµένων και τη διαµόρφωση επιστηµονικά βάσιµων δεικτών. 5. Βελτίωση σε εντοπισμό, αξιολόγηση, και αντιμετώπιση με ταχύτητα και αποτελεσµατικότητα της εµφάνισης νέων ψυχοτρόπων ουσιών, των συµπεριφορικών αλλαγών στην κατανάλωση ναρκωτικών και την έξαρση επιδηµιών, και άλλων αναδυόµενων τάσεις που δηµιουργούν κινδύνους για τη δηµόσια υγεία και ασφάλεια (λ.χ. με ενίσχυσης υφιστάµενης νοµοθεσίας ΕΕ για ανταλλαγή πληροφοριών, ευαίσθητων δεδομένων, γνώσεων, και βέλτιστων πρακτικών. 6. Προώθηση και στήριξη έρευνας στις ψυχοτρόπες ουσίες και να εξασφάλιση συνεργασίας και συντονισµού µεταξύ των δικτύων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο για την ενίσχυση της κατανόησης του φαινοµένου. Έµφαση στην ανάπτυξη των εγκληµατολογικών και τοξικολογικών ικανοτήτων, και στη βελτίωση της πρόσβασης σε επιδηµιολογικά στοιχεία. 7. Συνέχιση προσπάθειες για την κατοχύρωση των επιτευγμάτων εντός της ΕΕ ως προς την παρακολούθηση και ανταλλαγή πληροφοριών (και µέσω του δικτύου Reitox των εθνικών κέντρων αναφοράς), με περαιτέρω ανάπτυξη της τυποποιηµένης συλλογής και ανάλυσης δεδοµένων από την ΕΕ στους τοµείς της ζήτησης και προσφοράς ναρκωτικών. 6
8. Επαρκής χρηµατοδότηση έρευνας και αναπτυξιακών έργων που σχετίζονται µε τα ναρκωτικά σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, (και µέσω χρηµατοδοτικών προγραµµάτων ΕΕ 2014-2020), με σκοπό: α) προώθηση προτεραιοτήτων και σχεδίων δράσης της Στρατηγικής, β) εξασφάλιση σαφούς προστιθέµενης αξίας για την ΕΕ, γ) διασφάλιση συνοχής και συνεργειών, και δ) αποφυγή επικαλύψεων µεταξύ προγραµµάτων και οργανισµών της ΕΕ. 9. Αναγνώριση ρόλου επιστηµονικής αξιολόγησης πολιτικών και παρεµβάσεων ως κεντρικού στοιχείου, προαγωγή χρήσης της σε εθνικό, ενωσιακό, και διεθνές επίπεδο. 10. Εξασφάλιση και ενίσχυση κατάρτισης επαγγελµατιών που ασχολούνται µε το οικείο πεδίο, σε θέματα µείωσης ζήτησης και προσφοράς ναρκωτικών. Κάνναβη Συζήτηση για την κάνναβη πιθανές δυσμενείς συνέπειες για την υγεία. Κάναβη & εγκληματικότητα: 80% κατασχέσεων. Χρήση/κατοχή για προσωπική χρήση > 60% αδικημάτων για ναρκωτικά. Παραγωγή & διακίνηση: αυξημένη εμπλοκή οργανωμένου εγκλήματος. Σημαντικές διαφορές σε ποινές από χώρα σε χώρα (προμήθεια 1 kg για πρώτη φορά: <1-10 έτη). Αύξηση αιτήσεων θεραπείας για προβληματική χρήση κάνναβης. Λόγοι: - Μεγάλο % χρηστών που ξεκινούν θεραπεία παραπέμπεται υποχρεωτικά από τη δικαιοσύνη. - Διαφορές εθνικών ορισμών & πρακτικών για τη θεραπεία διαταραχών λόγω χρήσης κάνναβης. (βραχεία παρέμβαση μέσω διαδικτύου έως εισαγωγή σε πρόγραμμα εσωτερικής διαμονής). Θεραπεία για προβληματικούς χρήστες κάνναβης: ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις οξέων περιστατικών λόγω χρήσης υψηλής δραστικότητας κάνναβης. Μεσοπρόθεσμα/βραχυπρόθεσμα καθαρότητας & δραστικότητας όλων των ευρέως διαδεδομένων ναρκωτικών στην Ευρώπη ( τεχνολογικές καινοτομίες, ανταγωνισμός). Αύξηση δραστικότητας εισαγόμενης ρητίνης μεταβολές στις μεθόδους παραγωγής. SPICE - POT POURI: >130 ουσίες-συνθετικά κανναβινοειδή, μάλλον παρασκευάζονται στην Κίνα, εισάγονται σε σκόνη στην Ευρώπη, προστίθενται σε φυτικό υλικό, συσκευάζονται, και πωλούνται ως «νόμιμα διεγερτικά». 7
8
Γερμανία, Η.Β., Ισπανία: επικράτηση χρήσης κάνναβης ή την τελευταία δεκαετία. Βουλγαρία, Γαλλία, Δανία, Σουηδία, Φινλανδία, Νορβηγία:. 24% μαθητών 15-16: χρήση τουλάχιστον μια φορά (5% Νορβηγία 42% Τσεχία) Καθημερινή/σχεδόν καθημερινή χρήση: 20 μέρες/μήνα (1% ενηλίκων στην Ευρώπη) 3/4 αυτών ηλικίας 15-34, > 3/4 άνδρες. Καθημερινή χρήση κάνναβης: σπάνια στον γενικό πληθυσμό. Από 3% Ευρωπαίων 15-64 με χρήση κάνναβης τον τελευταίο μήνα, 1/4 = καθημερινή ή σχεδόν καθημερινή χρήση (αμετάβλητο την τελευταία δεκαετία). Οξέα/επείγοντα περιστατικά: σπάνια (μ.ο. 16%), αλλά αυξανόμενα. Τυπολογία: ανησυχία, επιθετικότητα, ψυχωσικά συμπτώματα, άγχος, έμετος. Σύνηθης αντιμετώπιση: εξιτήριο χωρίς νοσηλεία. 9
Ηρωίνη - Οπιοειδή Ηρωίνη: το πιο διαδεδομένο οπιοειδές στην ευρωπαϊκή αγορά ναρκωτικών. Μορφές: Καφέ ηρωίνη ( βάση ηρωίνης - πιο συνήθης - προέλευση: Αφγανιστάν, Ιράν, Πακιστάν) Λευκή ηρωίνη (άλας - σπανιότερη - προέλευση: κυρίως ΝΑ Ασία, ίσως Αφγανιστάν ή όμορες χώρες) Άλλα οπιοειδή: όπιο, μορφίνη, μεθαδόνη, βουπρενορφίνη, φαιντανύλη, τραμαδόλη. αριθμός νέων συνθετικών οπιοειδών, ιδίως υψηλής δραστικότητας φαιντανύλες. Κυριότεροι δρόμοι εισαγωγής στην Ευρώπη: «Βαλκανική Οδός» (οδικώς, Τουρκία Βουλγαρία, Ρουμανίας ή Αλβανίας Κ., Ν., Δ. Ευρώπη) «Νότια Οδός» (από αέρα/θάλασσα, από Ιράν & Πακιστάν απευθείας ή από Δ., Ν., Α. Αφρική) «Νότια Οδός»: ολοένα αυξημένη σημασία στη διακίνηση ηρωίνης προς την Ευρώπη. Προβληματική χρήση: μεγάλο μέρος υγειονομικού & κοινωνικού κόστους χρήσης ναρκωτικών στην ΕΕ. Συνέχιση πτωτικής τάσης αιτήσεων θεραπείας και επιβλαβών συνεπειών χρήσης ηρωίνης. Προβλήματα: Σημαντική παραγωγής οπίου στο Αφγανιστάν ίσως αυξημένη διαθεσιμότητα. καθαρότητας ηρωίνης στην Ευρώπη αύξηση θανάτων overdose. Εντοπισμός εργαστηρίων επεξεργασίας ηρωίνης στην Ευρώπη (πρωτοφανές). Προσαρμογές οδών διακίνησης και του τρόπου δράσης οργανωμένου εγκλήματος. 10
Χρήση οπιοειδών δυσανάλογα μεγάλο % θνησιμότητας & νοσηρότητας λόγω χρήσης ναρκωτικών στην Ευρώπη. Επικίνδυνη χρήση οπιοειδών (15 64) 4/1.000 κατοίκους = 1,3 εκατ. προβληματικοί χρήστες. Χρήστες οπιοειδών (κυρίως ηρωίνης) = 41% χρηστών που εισήχθησαν σε θεραπεία το 2013 (175.000), 20% χρηστών που ξεκίνησαν θεραπεία για πρώτη φορά (31.000). Χρήστες ηρωίνης που ξεκινούν θεραπεία για πρώτη φόρα >50% από το 2007. Ενδείξεις: έναρξη χρήσης ηρωίνης. Οπιοειδή πλην ηρωίνης: Ανησυχητικές ενδείξεις 4/11 χώρες >10% χρηστών οπιοειδών που ξεκίνησαν θεραπεία: πρωτεύουσα αιτία η χρήση οπιοειδών πλην ηρωίνης. Εσθονία: πλειονότητα χρηστών οπιοειδών αναφέρουν χρήση κυρίως φαιντανύλης. Φινλανδία: πλειονότητα χρηστών οπιοειδών αναφέρουν χρήση κυρίως βουπρενορφίνης. Προβληματικοί χρήστες οπιοειδών που ξεκινούν θεραπεία: αριθμός, μέση ηλικία 2006 2013: μέση ηλικία 5 έτη, μέση ηλικία θυμάτων ναρκωτικών (κυρίως από οπιοειδή) (33 37). Πολλοί μακροχρόνιοι πολυχρήστες είναι πλέον σαραντάρηδες ή πενηντάρηδες. Προβλήματα υγείας, κακές συνθήκες διαβίωσης, κάπνισμα, αλκοόλ, εξασθένιση ανοσοποιητικού ευάλωτοι σε χρόνια προβλήματα υγείας (καρδιαγγειακά, πνευμονικά, χρόνιοι πόνοι, ηπατίτιδα, κίρρωση, ηπατοπάθειες). Πολλαπλή χρήση + overdoses + συνεχείς μολύνσεις = επιτάχυνση σωματικής γήρανσης Νέα πρόκληση. 11
Αμφεταμίνες - MDMA (Ecstasy) - LSD, GHB (Rape Drug), Ketamine, «Νόμιμα Διεγερτικά» Καινοτομίες στην αγορά, καθαρότητας. Πλέον: υψηλής καθαρότητας MDMA (σκόνη και δισκία) και δισκία υψηλής δοσολογίας με διάφορα σχήματα και λογότυπους μάλλον σκόπιμη στρατηγική (διαφορετική και ελκυστικότερη μορφή). Δισκία πωλούνται ως Ecstasy αλλά περιέχουν PMMA (παραμεθοξυμεθαμφεταμίνη - Red Mitsubishi, παράγωγο της παραμεθοξυαμφεταμίνης PMA), καθαρή ή σε συνδυασμό με MDMA σοβαρές ανησυχίες για τη δημόσια υγεία. Συνθετικές ουσίες: ποιότητα & διαθεσιμότητα εξαρτάται από διαθεσιμότητα πρόδρομων χημικών ουσιών. Καινοτομίες στις μεθόδους παραγωγής, μεγάλη δυναμικότητα εργαστηρίων παραγωγής. Διαθεσιμότητα υψηλής ποιότητας συνθετικών κανναβινοειδών (Spice) και παραγώγων καθινόνης (Bath Salts) ενίοτε ανταγωνίζεται τα χαμηλής ποιότητας και σχετικά ακριβότερα καθιερωμένα ναρκωτικά. Αρνητικές συνέπειες για την υγεία: καρδιαγγειακά, πνευμονολογικά, νευρολογικά, ψυχιατρικά. Ενέσιμη χρήση: κίνδυνος προσβολής από λοιμώδη νοσήματα. Θάνατοι: Δύσκολο να επιβεβαιωθούν (όπως για όλα τα διεγερτικά). Μικρός αριθμός αναφέρεται ετησίως. Χρήση αμφεταμινών τον τελευταίο χρόνο: 1,3 εκατ. (1%) άτομα 15 34, 1,6 εκατ. (0,5%) άτομα 15-64. Χρήση MDMΑ τον τελευταίο χρόνο: 1,8 εκατ. (1,4%) άτομα 15 34, 2,1 εκατ. (0,6%) άτομα 15-64. Χρήση GHB & Κεταμίνης τον τελευταίο χρόνο: <0,5% άτομα 15 64. Κεταμίνη στο Η.Β.: 1,8% άτομα 16-24. LSD & Magic Mushrooms: <1% άτομα 15-34. 12
13
Δείγμα: 25.790 άτομα, 15-34, 10 χώρες Τακτικοί θαμώνες κλαμπ (min. 1 φορά/τρίμηνο). 55% αναφέρουν χρήση κάνναβης τον τελευταίο χρόνο (σταθμισμένος εθνικός μ.ό. ΓΠ 12,9%). Κοκαΐνη 22% (ΓΠ 2,4%), Αμφεταμίνες 19% (ΓΠ 1,2%), Ecstasy 37% (ΓΠ 1,5%), Κεταμίνη 11%, Μεφεδρόνη 3%, Συνθετικά κανναβινοειδή 3%, GHB 2%. Κάνναβη & Ecstasy: σχετίζονται συχνότερα με οξέα συμπτώματα-επείγοντα περιστατικά στoυς τακτικούς θαμώνες κλάμπ. Κοκαΐνη Το πιο διαδεδομένο διεγερτικό στην ευρωπαϊκή αγορά ναρκωτικών. Συστηματική χρήση: ενδορρινική (κυρίως κοινωνικά ενσωματωμένοι, ιδίως ψυχαγωγική χρήση σε σκόνη), ενέσιμη (σκόνη) και εισπνεόμενη (βράχος κρακ), συχνά μαζί με οπιοειδή (περιθωριοποιημένοι χρήστες) Προβλήματα υγείας συστηματικής χρήσης: εξάρτηση, καρδιαγγειακά, νευρολογικά, ψυχιατρικά, αυξημένος κίνδυνος ατυχημάτων, λοιμώδη νοσήματα (ιδίως ενέσιμη χρήση και χρήση κρακ). Χρήση τον τελευταίο χρόνο: 2,3 εκατ. (1,9%) άτομα 15 34, 3,4 εκατ. (1%) άτομα 15-64. Ανάλυση λυμάτων: η ψυχαγωγική χρήση κορυφώνεται τα σαββατοκύριακα και τις αργίες. Σταθεροποίηση ύφεση επικράτησης χρήσης από το 2008, άνοδος πριν. αιτήσεων θεραπείας από χρήστες κοκαΐνης 2013: 13% (55.000) χρηστών που εισήχθησαν για θεραπεία δήλωσαν κύρια ουσία χρήσης την κοκαΐνη 16% (25.000) χρήστες που ξεκίνησαν θεραπεία για πρώτη φορά. 6.000 χρήστες που ξεκίνησαν θεραπεία δήλωσαν κύρια ουσία χρήσης το κρακ. Θάνατοι: >800 (2013), ιδίως λόγω υπερβολικής δόσης, συνδυασμένης χρήσης (οπιοειδή) 14
Ενέσιμη Χρήση & HIV, Ηπατίτιδα & Άλλες Λοιμώξεις Eνέσιμη χρήση ναρκωτικών: <8% κρουσμάτων HIV στην Ευρώπη με γνωστή οδό μετάδοσης (τελ. δεκαετία) Επιδημική έξαρση HIV σε Ελλάδα και Ρουμανία. Aύξηση αριθμού νεοδιαγνωσθέντων κρουσμάτων HIV από το 2010 έχει ανακοπεί, συνολικός αριθμός ΕΕ προ εξάρσεων επίπεδα. (2013: 1.458, 2012: 1.974). (>50%) νέων κρουσμάτων στην Ελλάδα μεταξύ 2012 και 2013 (μικρότερη) στη Ρουμανία. 2013: Αναφερθέντα νεοδιαγνωσθέντα κρούσματα που συνδέονται με ΕΧΝ: 2,5/1.000.000 (769) Βαλτικές χώρες: 8x 22x από μ.ό. ΕΕ. Ισπανία, Πορτογαλία: πτωτική τάση. Έγκαιρη διάγνωση - άμεση έναρξη ενδεδειγμένης θεραπείας: τεράστια σημασία για πρόληψη εξέλιξης της λοίμωξης HIV. Θνησιμότητα λόγω HIV: καλύτερα τεκμηριωμένη έμμεση αιτία θανάτου των χρηστών ναρκωτικών. 2010: 1.700 θάνατοι από HIV/AIDS λόγω ΕΧΝ - πτωτική τάση. Ηπατίτιδα C (HCV): υψηλό και αυξανόμενο επιπολασμό σε ΧΕΝ. Σημαντικές μακροπρόθεσμες συνέπειες: η προσβολή από HCV (συχνά επιδεινώνεται από κατάχρηση αλκοόλ), πιθανόν ενοχοποιείται για κίρρωσης, καρκίνου ήπατος, θανάτων ΧΕΝ. Χρήση ναρκωτικών: παράγοντας κινδύνου για ηπατίτιδα A και Β, STD s, φυματίωση, τέτανο, αλλαντίαση. 15
Ναρκωτικά & Θνησιμότητα Xρήση ναρκωτικών: κύρια αιτία θανάτου νεαρών Ευρωπαίων Αίτια: άμεσες (οφειλόμενοι στα ναρκωτικά θάνατοι - overdose), έμμεσες (συνδεόμενα με τα ναρκωτικά νοσήματα, ατυχήματα, βία, αυτοκτονίες). Θνησιμότητα: 1-2%/έτος σε προβληματικούς χρήστες, 10.000-20.000 χρήστες οπιοειδών. Χρήστες οπιοειδών: τουλάχιστον 10x κίνδυνο θνησιμότητας από συνομηλίκους μη χρήστες ιδίου φύλου. Περισσότεροι θάνατοι προβληματικών χρηστών ναρκωτικών: πρόωροι και δυνητικά προλήψιμοι Έρευνα: 2.886 θάνατοι σε δείγμα > 31.000. Συνολικός ετήσιος δείκτης θνησιμότητας: 14,2/1.000 ανθρωποέτη. Ταυτοποίηση αιτίας θανάτου: 71% των περιστατικών. 50% των θανάτων: εξωγενή αίτια (κυρίως υπερβολική δόση, λιγότερο αυτοκτονία). 50% των θανάτων: οργανικά αίτια (HIV/AIDS, παθήσεις κυκλοφορικού και αναπνευστικού, κλπ.). Θάνατοι από overdose: σε κάποιες χώρες πρόσφατα. Overdose: κύρια αιτία θανάτου προβληματικών χρηστών, 78%, 8% <25 ετών. 2006-2013: θανάτων από overdose στους νεότερους χρήστες, στους μεγαλύτερους γήρανση χρηστών οπιοειδών με αυξημένο κίνδυνο θανάτου από overdose. Τάση θανάτων από overdose: από 2003 έως 2008/2009, κατόπιν κι έπειτα. ΕΕ 2013: τουλάχιστον 6.100 θάνατοι (ελαφρά από 2012). Ανησυχητικό: θανάτων σε χώρες με άρτια συστήματα υποβολής στοιχείων (Γερμανία, Η.Β., Σουηδία). Περισσότεροι θάνατοι από overdose στην Ευρώπη: ανίχνευση ηρωίνης ή μεταβολιτών της, συχνά σε συνδυασμό με άλλες ουσίες. Συχνή ανίχνευση άλλων οπιοειδών (μεθαδόνη, βουπρενορφίνη, φαιντανύλες, τραμαδόλη), που πλέον ενοχοποιούνται για σημαντικό % θανάτων από overdose. Ευρώπη 2013: μέσο % θνησιμότητας από overdose = 16/1.000.000 άτομα 15 64. Εθνικά ποσοστά θνησιμότητας: σημαντικές αποκλίσεις (λόγω διαφορών στα ποσοστά επικράτησης και πρότυπα χρήσης ναρκωτικών -ιδίως ενέσιμη χρήση και χρήση οπιοειδών, στα χαρακτηριστικά πληθυσμών χρηστών, στη διαθεσιμότητα και καθαρότητα ναρκωτικών, στις πρακτικές υποβολής στοιχείων και στις παρεχόμενες υπηρεσίες). 7 χώρες: > 40/1.000.000 (Εσθονία 127, Νορβηγία 70, Σουηδία 70. Νέες ψυχοδραστικές ουσίες: σύνδεσης με επιβλαβείς συνέπειες και θανάτους. European Drug Emergencies Network (κέντρα επειγόντων 10 χωρών): 9% επειγόντων λόγω χρήσης ναρκωτικών = ΝΨΟ, ιδίως καθινόνες. 12% λόγω χρήσης GHB ή GBL, 2% λόγω χρήση κεταμίνης. Συνθετικά κανναβινοειδή: δεν αποκλείονται σοβαρές συνέπειες που φθάνουν ως και τον θάνατο. (καταγεγραμμένα: ταχυκαρδία, έντονα συμπτώματα άγχους, παραισθήσεις). ΝΨΟ: ανιχνεύονται δύσκολα και μπορεί να μην περιλαμβάνονται στις συνήθεις εργαστηριακές εξετάσεις. Συνθετική καθινόνη (MDPV): εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2008, ανιχνεύθηκε σε 99 θανατηφόρα περιστατικά μέχρι το 2014. 16
Υγειονομικές & Κοινωνικές Παρεμβάσεις Πανευρωπαϊκά: Ευρωπαϊκή στρατηγική για τα ναρκωτικά 2013 2020 και συνοδευτικά σχέδια. Εθνικά: εθνικές στρατηγικές, εθνικά δημοσιονομικά πλαίσια, εθνικά σχέδια δράσης για τα ναρκωτικά (σαφής χρονικός ορίζοντας, διατύπωση γενικών αρχών, στόχων και προτεραιοτήτων, καθορισμός δράσεων και αρμοδίων φορέων υλοποίησης). Εξαιρέσεις: Αυστρία (περιφερειακά σχέδια), Δανία (περισσότερα έγγραφα πολιτικής και σχέδια δράσης). Τοπική πολιτική για τα ναρκωτικά = συνήθως δημοτικές αρχές (και με ειδικό προϋπολογισμό). Λιτότητα = υποχρηματοδότηση υγειονομικών παρεμβάσεων Εκτιμήσεις τελευταίας δεκαετίας: Δημόσιες δαπάνες για ναρκωτικά 0,01% - 0,5% ΑΕΠ Υγειονομικές παρεμβάσεις για ναρκωτικά: 24% - 73% συνόλου δαπανών. Γενικά και συχνότερα > περικοπές δαπανών υγείας από άλλους κλάδους (π.χ. δημόσια τάξη, ασφάλεια, κοινωνική προστασία). 17
Πρόληψη χρήσης από νέους: κεντρικός στόχος ευρωπαϊκής στρατηγικής για τα ναρκωτικά 2013 2020. Προσεγγίσεις: Περιβαλλοντική και καθολική πρόληψη (σύνολο πληθυσμού) Επικεντρωμένη πρόληψη (ευάλωτες ομάδες πιο επιρρεπείς στην προβληματική χρήση) Ενδεδειγμένη πρόληψη (άτομα υψηλού κινδύνου) Περισσότερες χώρες: Απαγόρευση καπνίσματος στα σχολεία Σχολικές πολιτικές για ουσίες Προσεγγίσεις πρόληψης αποκλειστικά μέσω παροχή πληροφόρησης (: ελάχιστα στοιχεία τεκμηριώνουν ότι επηρεάζει τη μελλοντική συμπεριφορά χρήσης). Σπανιότερα: Προσεγγίσεις έγκαιρης διάγνωσης και παρέμβασης (συμβουλευτική σε νεαρούς χρήστες). Preventure (καναδικό πρόγραμμα για νεαρούς πότες που αναζητούν έντονες συγκινήσεις): έχει αξιολογηθεί θετικά, έχει προσαρμοστεί, θα εφαρμοστεί στην Τσεχία, Ολλανδία, και Η.Β. Παρεμβάσεις πρόληψης για ευάλωτες ομάδες: Οικογένειες με προβλήματα κατάχρησης ουσιών Μαθητές με κοινωνικά και ακαδημαϊκά προβλήματα Ανήλικοι παραβάτες. FreD: πολύ αξιόλογο πρωτόκολλο συστηματικής παρέμβασης σε ανήλικους παραβάτες % υποτροπής. 18
Νέες Ψυχοδραστικές Ουσίες Ανάπτυξη δράσεων (εκτός περιορισμού προσφοράς και νομοθετικής απαγόρευσης): Στοχευμένη εκπαίδευση Πρόληψη Κατάρτιση και ευαισθητοποίηση επαγγελματιών. Υπηρεσίες παρέμβασης σε νυχτερινή διασκέδαση ή ψυχαγωγία. Διαδίκτυο: παροχή πληροφόρησης και συμβουλευτικών υπηρεσιών Χρήση «διαδικτυακών παρεμβάσεων εκτός δομών» προσέγγιση νέων ομάδων χρηστών. Πρωτοβουλίες χρηστών ναρκωτικών (forums, blogs): πληροφόρηση & συμβουλές για προστασία χρηστών. Σπανιότερα: υπηρεσίες που κάνουν εξετάσεις για ναρκωτικά ή ανάλυση χαπιών και δημοσιεύουν αποτελέσματα στο διαδίκτυο με μηνύματα για μείωση της βλάβης. Μικρός αριθμός αιτήσεων θεραπείας από χρήστες ΝΨΟ, έντονη ανομοιομορφία μεταξύ χωρών. Ουγγαρία & Ρουμανία: ενέσιμη χρήση καθινόνης ανταλλαγή βελονών και συρίγγων πολύ σημαντική. Η.Β.: χρήση μεφεδρόνης εξειδικευμένες «κλινικές για ναρκωτικά των κλαμπ» Θεραπεία Απεξάρτησης Κυρίως σε εξειδικευμένα κέντρα εξωτερικής παραμονής και γενικά κέντρα υγείας. Θεραπευτικές δομές: και ιδιωτικά ιατρεία γιατρών που συνταγογραφούν υποκατάστατα οπιοειδών (Γερμανία, Γαλλία) Σημαντικό % παρακολουθεί πρόγραμμα σε κέντρα εσωτερικής διαμονής (π.χ. ψυχιατρεία, κοινότητες, εξειδικευμένα κέντρα). 2013: 1,6 εκατ. χρήστες παρακολούθησαν θεραπευτικά προγράμματα στην Ευρώπη (1,4 εκατ. στην ΕΕ) 300 χιλ. από 2012. Αύξηση: βελτιωμένες μέθοδοι υποβολής στοιχείων, συνυπολογισμός νέων δεδομένων (200.000 σε προγράμματα εξωτερικής παραμονής στην Τουρκία). Χρήστες κάνναβης & κοκαΐνης: κύρια θεραπευτική επιλογή οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις. Θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών + Ψ/Κ παρεμβάσεις : επικρατέστερη επιλογή, αριθμού χρηστών. Θετική επίδραση σε: παραμονή των ασθενών σε θεραπεία, μείωση χρήσης παράνομων οπιοειδών, μείωση επικίνδυνων συμπεριφορών, μείωση βλάβης και θνησιμότητας λόγω χρήσης ναρκωτικών. Συχνότερα συνταγογραφούμενο υποκατάστατο: μεθαδόνη (69% χρηστών), βουπρενορφίνη (28%) διακετυλμορφίνη-ηρωίνη (3%). 2013: 700.000 χρήστες σε θεραπεία υποκατάστασης στην ΕΕ (737.000: ΕΕ + Τουρκία, Νορβηγία) Μεγαλύτερες σχετικές μειώσεις 2010-2013: Τσεχία (41%), Κύπρος (39%), Ρουμανία (36%). Μεγαλύτερες σχετικές αυξήσεις 2010-2013: Πολωνία (80%), Ελλάδα (59%). 50% κάλυψης θεραπείας υποκατάστασης (χρήστες σε θεραπεία/χρήστες που χρήζουν θεραπείας) Άλλες θεραπευτικές επιλογές: 4-17% συνόλου προβληματικών χρηστών οπιοειδών σε θεραπεία. 19
Στοχευμένες παρεμβάσεις: Διευκολύνουν πρόσβαση σε θεραπεία, διασφαλίζουν κάλυψη αναγκών διαφορετικών ομάδων χρηστών. Κυρίως στόχευση: Νεαροί χρήστες ουσιών Χρήστες που παραπέμπονται από το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης Έγκυες Σπανιότερη στόχευση: Άστεγοι χρήστες Χρήστες μεγαλύτερης ηλικίας Χρήστες ΛΟΑΔ Ειδικά προγράμματα για χρήστες κάνναβης 50% χωρών, τάση Αλλού: θεραπεία στο πλαίσιο γενικών προγραμμάτων. Είδη παρεμβάσεων: βραχείες μέσω διαδικτύου έως μακροχρόνιες θεραπείες σε εξειδικευμένα κέντρα. Θεραπεία: κυρίως κοινότητα ή δομή εξωτερικής παραμονής 1/5 χρήστες: χρήση υπηρεσιών εσωτερικής διαμονής Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις: Έφηβοι: ιδίως παρεμβάσεις στην οικογένεια. Ενήλικες: γνωσιακές-συμπεριφορικές παρεμβάσεις. Καλύτερα αποτελέσματα: Συνδυασμός γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας, παρακινητικής συνέντευξης, συντελεστικής ενίσχυσης. Παρεμβάσεις μέσω διαδικτύου: Διεύρυνση σε περισσότερους χρήστες κάνναβης Αύξηση γεωγραφικής κάλυψης. 20
Θεραπεία σε χρήστες μεγαλύτερης ηλικίας Σύντομα οι χρήστες >40 >50% προβληματικών χρηστών οπιοειδών σε θεραπεία. Ολοένα περισσότερα & συχνότερα προβλήματα υγείας, χορήγηση φαρμάκων, κ.λπ. Στοχευμένα προγράμματα για χρήστες μεγαλύτερης ηλικίας: μικρός αριθμός χωρών. Γερμανία, Ολλανδία: οίκοι ευγηρίας που καλύπτουν ανάγκες χρηστών μεγαλύτερης ηλικίας. Ανάγκες: Τροποποίηση & ανάπτυξη προγραμμάτων θεραπείας και μέριμνας. Κατάρτιση προσωπικού, αλλαγές στις παρεχόμενες υπηρεσίες. Χρήστης >40: δύσκολα απευθύνεται στο γενικό σύστημα υγείας, ελλιπής συμμόρφωση σε θεραπεία λοιμώξεων που σχετίζονται με χρήση ναρκωτικών είναι. Ανάγκη υιοθέτησης διεπιστημονικής προσέγγισης για αδιάλειπτη φροντίδα και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας απεξάρτησης. Πρόληψη Διάδοσης Λοιμωδών Νοσημάτων Κοινή χρήση συνέργων ή μη χρήση προφυλακτικού από ΧΕΝ: κίνδυνος προσβολής από λοιμώδη νοσήματα. Θεραπεία υποκατάστασης: επικίνδυνων συμπεριφορών Συνδυασμός με προγράμματα διανομής βελόνων & συρίγγων: προστατευτικής επίδρασης. 2007-2013: 43 49 εκατ. σύριγγες διανεμήθηκαν σε 24 χώρες (48% πληθυσμού της ΕΕ). Εθνικό επίπεδο: 50% χωρών - 50% 21
Θεραπεία Ηπατίτιδας C: Βελτίωση Μέτρα πρόληψης της μετάδοσης HEP-C παρόμοια με μέτρα πρόληψης HIV. χώρες που έχουν υιοθετήσει ή καταρτίζουν ειδική στρατηγική. Εργαστηριακοί έλεγχοι ΧΕΝ για HEP-C (π.χ. Fibroscan), παροχή συμβουλευτικής: αλλά περιορισμένα. Νέα φάρμακα: μείωση διάρκειας θεραπείας, λίγες ανεπιθύμητες ενέργειες διευκόλυνση συμμόρφωσης. Aγωγή κατά του ιού HEP-C σε ΧΕΝ: αποτελεσματική αλλά περιορισμένη (υψηλό κόστος νέων φαρμάκων). Πρόληψη θανάτων από overdose και επιπλοκές λόγω χρήσης Πρόγραμμα απεξάρτησης (ιδίως υποκατάστασης): προλαμβάνει overdose, κίνδυνο θνησιμότητας. Προγράμματα ναλοξόνης: 7 χώρες. Nαλοξόνη σε κρατούμενους «υψηλού κινδύνου» κατά την αποφυλάκισή σημαντική θανάτων λόγω οπιοειδών εντός 4 εβδομάδων από την αποφυλάκιση. Αίθουσες Eπιτηρούμενης Xρήσης: συχνότητα overdose, % επιβίωσης μετά από overdose. 2015: 70 AEX σε 6 χώρες. Tελευταία χρόνια: αρκετές AEX έκλεισαν λόγω μειωμένης ζήτησης. Θεραπεία & Περίθαλψη στις Φυλακές Πληθυσμοί κρατουμένων: % χρήσης ναρκωτικών από γενικό πληθυσμό - πιο επιβλαβή πρότυπα χρήσης 6-31% κρατουμένων: ενέσιμη χρήση ναρκωτικών τουλάχιστον μία φορά. Εγκλεισμός: μείωση ή διακοπή χρήσης. Ναρκωτικά: κατορθώνουν να μπαίνουν σε πολλές φυλακές αρκετοί κρατούμενοι συνεχίζουν ή και ξεκινούν χρήση κατά τον εγκλεισμό. Φυλακή: Υψηλός επιπολασμός ηπατίτιδας C και λοιμωδών νοσημάτων. Υψηλή συχνότητα προβληματικής χρήσης ναρκωτικών μεταξύ κρατουμένων: Απαραίτητη η αξιολόγηση της κατάστασης της υγείας τους κατά τον εγκλεισμό. Σύσταση Π.Ο.Υ.: δωρεάν έλεγχο για λοιμώδη νοσήματα σε εθελοντική βάση, διανομή προφυλακτικών και αποστειρωμένων υλικών ενέσιμης χρήσης, θεραπεία λοιμωδών νοσημάτων & θεραπεία απεξάρτησης. Πολλές χώρες: Συμπράξεις υγειονομικών υπηρεσιών εντός και εκτός φυλακών παρεμβάσεις αγωγής υγείας & θεραπείας εντός + αδιάλειπτη φροντίδα εκτός Προτιμάται κεντρικός φορέας υγειονομικής περίθαλψης κρατουμένων (π.χ. Υπουργείο Υγείας) διευκόλυνση ολοκληρωμένης παροχής υπηρεσιών εντός και εκτός φυλακών. 26/30 χώρες: θεραπεία υποκατάστασης στις φυλακές (3 από αυτές: καμία δραστηριότητα το 2013). διαθεσιμότητα θεραπείας υποκατάστασης στις φυλακές. Αποστειρωμένα σύνεργα σε φυλακές: 4/30 χώρες 22