ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 29.7.2011 COM(2011) 462 τελικό ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Η εφαρµογή του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1082/2006 για τον ευρωπαϊκό όµιλο εδαφικής συνεργασίας (ΕΟΕΣ) {SEC(2011) 981 τελικό}

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Η εφαρµογή του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1082/2006 για τον ευρωπαϊκό όµιλο εδαφικής συνεργασίας (ΕΟΕΣ) 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το άρθρο 175 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1, και ιδίως το τρίτο εδάφιό του 2, αποτέλεσε τη νοµική βάση για την έκδοση του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1082/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2006, για τον ευρωπαϊκό όµιλο εδαφικής συνεργασίας (ΕΟΕΣ) 3 (κανονισµός για τον ΕΟΕΣ), ο οποίος τέθηκε σε ισχύ την 1η Αυγούστου 2006 και εφαρµόζεται πλήρως από την 1η Αυγούστου 2007. Ο κανονισµός έδωσε νέα προοπτική στον τοµέα της συνεργασίας και τη δυνατότητα δηµιουργίας ενός νέου ευρωπαϊκού µηχανισµού, διαµορφώνοντας το νοµικό πλαίσιο για την καλύτερη συνεργασία µεταξύ εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών και άλλων οργανισµών δηµοσίου δικαίου σε διαφορετικές χώρες, ιδίως στο πλαίσιο του στόχου «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» (ΕΕΣ) της πολιτικής συνοχής. Ο µηχανισµός ΕΟΕΣ αποσκοπεί στην ενδυνάµωση της συνοχής της Ένωσης, διευκολύνοντας την εδαφική συνεργασία και τον περιορισµό των πρακτικών δυσχερειών της µέσω ενός νοµικής οντότητας που θα µπορεί να εξασφαλίσει µεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου και σταθερότητα για τις πρωτοβουλίες συνεργασίας. Το παρόν έγγραφο ανταποκρίνεται στην υποχρέωση της Επιτροπής να υποβάλει έως την 1η Αυγούστου 2011 έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συµβούλιο σχετικά µε την εφαρµογή του κανονισµού και, ενδεχοµένως, προτάσεις τροποποιήσεων (άρθρο 17). Σηµείωση: όλα τα άρθρα στα οποία γίνονται παραποµπές είναι άρθρα του κανονισµού για τον ΕΟΕΣ, εκτός εάν ορίζεται άλλως. 2 ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΕΟΕΣ Τα κράτη µέλη και, ειδικότερα, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές αντιµετώπιζαν σηµαντικές δυσχέρειες κατά την εφαρµογή προγραµµάτων εδαφικής συνεργασίας λόγω των διαφορετικών εθνικών νοµοθεσιών και διαδικασιών, καθώς και της αύξησης του αριθµού των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων της Κοινότητας µετά τις διευρύνσεις του 2004 και του 2007. Οι υφιστάµενοι µηχανισµοί συνεργασίας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως ο ευρωπαϊκός όµιλος οικονοµικού σκοπού (ΕΟΟΣ), αποσκοπούν πρωτίστως στη συνεργασία µεταξύ οικονοµικών παραγόντων 4 παρά στη συνεργασία µεταξύ δηµόσιων αρχών. Επιπλέον, οι 1 Που αντικαθιστά το άρθρο 159 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας 2 «Εάν απαιτούνται ειδικές δράσεις, πέρα από τα πλαίσια των Ταµείων και µε την επιφύλαξη των µέτρων που αποφασίζονται στα πλαίσια των άλλων πολιτικών της Ένωσης, οι δράσεις αυτές µπορούν να θεσπίζονται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο, που αποφασίζουν σύµφωνα µε τη συνήθη νοµοθετική διαδικασία και µετά από διαβούλευση µε την Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών.» 3 ΕΕ L 210, της 31.7.2006, σ. 19. 4 «οι άλλες νοµικές οντότητες δηµοσίου ή ιδιωτικού δικαίου που έχουν συσταθεί σύµφωνα µε τη νοµοθεσία κράτους µέλους» µπορούν επίσης να είναι µέλη ενός οµίλου (άρθρο 4 του κανονισµού (ΕΟΚ) αριθ. 1

δοµές που πρότεινε το Συµβούλιο της Ευρώπης για τη διασυνοριακή συνεργασία των περιφερειακών και τοπικών αρχών δεν υιοθετήθηκαν από το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτό το πλαίσιο, συστάθηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο ο ΕΟΕΣ ως νοµικό µέσο που συµβάλλει στη διασυνοριακή εδαφική συνεργασία παρέχοντας µια ευρωπαϊκή βάση για δράσεις, µε άµεση ισχύ και µακροπρόθεσµο χαρακτήρα. Όλα τα κράτη µέλη εφαρµόζουν πλήρως τον κανονισµό για τον ΕΟΕΣ. Η ίδρυση του ΕΟΕΣ είναι προαιρετική και ο κανονισµός για τον ΕΟΕΣ δεν εµποδίζει τους φορείς να επιλέγουν ελεύθερα άλλες µορφές ή σχηµατισµούς για εδαφική συνεργασία, µε ή χωρίς νοµική προσωπικότητα. Στόχος της δηµιουργίας του ΕΟΕΣ είναι να αποκτήσει η εδαφική συνεργασία περισσότερο στρατηγικό χαρακτήρα και, ταυτόχρονα, να καταστεί περισσότερο ευέλικτη και απλή. Ο ΕΟΕΣ θα πρέπει να περιορίζει τις δυσχέρειες που αντιµετωπίζουν τα κράτη µέλη, και ιδίως οι περιφερειακές και τοπικές αρχές, κατά την εφαρµογή και τη διαχείριση δραστηριοτήτων συνεργασίας λόγω των διαφορετικών εθνικών νοµοθεσιών και διαδικασιών. 3 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΟΕΣ Για τη συγκέντρωση των απαιτούµενων δεδοµένων όσον αφορά την πρακτική εφαρµογή του ΕΟΕΣ, η Γενική ιεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πραγµατοποίησε άτυπη συνεδρίαση µε τους εµπειρογνώµονες των κρατών µελών (οµάδα υψηλού επιπέδου για τον σχεδιασµό της µελλοντικής πολιτικής συνοχής), συναντήθηκε µε αντιπροσώπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και ειδικότερα συνεργάστηκε στενά µε την Επιτροπή των Περιφερειών. Το 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Επιτροπή των Περιφερειών σε συνεργασία µε τις προεδρίες του Συµβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το διάστηµα 2010-2011 (Ισπανία - Βέλγιο - Ουγγαρία) και µε βάση το πρόγραµµα INTERACT διεξήγαγαν ευρείες διαβουλεύσεις µε τα κράτη µέλη, τις περιφερειακές και τοπικές αρχές και άλλους ενδιαφερόµενους σχετικά µε τη λειτουργία και την προστιθέµενη αξία του ΕΟΕΣ. 5 3.1 Ρόλος των ευρωπαϊκών θεσµικών οργάνων και των συµβουλευτικών οργάνων 3.1.1 Ευρωπαϊκή Επιτροπή Η Επιτροπή έχει επανειληµµένα τονίσει τη σηµασία της αποτελεσµατικής διακυβέρνησης για τη διασφάλιση της εδαφικής συνοχής 6. Επιπλέον, η Επιτροπή συµµετείχε ενεργά σε συνέδρια και συζητήσεις που οργάνωσαν οι προεδρίες του Συµβουλίου, η Επιτροπή των Περιφερειών, οι ΕΟΕΣ και άλλα ενδιαφερόµενα µέρη. 5 6 2137/85), συµπεριλαµβανοµένων, µεταξύ άλλων, τοπικών αρχών και εµπορικών επιµελητηρίων. Υπό τον όρο, ωστόσο, ότι µπορεί να θεωρηθεί ότι οι δραστηριότητές τους έχουν οικονοµικό χαρακτήρα. Τα αποτελέσµατα δηµοσιεύονται στο έγγραφο «Conclusions of the Committee of the Regions about the joint consultation The Review of regulation (EC) 1082/2006 on the European Grouping of Territorial Cooperation» (Συµπεράσµατα της Επιτροπής των Περιφερειών σχετικά µε την κοινή διαβούλευση Η αναθεώρηση του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1082/2006 για τον ευρωπαϊκό όµιλο εδαφικής συνεργασίας), Επιτροπή των Περιφερειών, 2010, http://www.cor.europa.eu/cor_cms/ui/viewdocument.aspx?contentid=366960dd-3c03-4efa-9230-665455fa6bb5 εύτερη έκθεση προόδου σχετικά µε την οικονοµική και κοινωνική συνοχή (COM(2003)31 τελικό της 30.01.2003, σ. 5. 2

Η Επιτροπή παρέχει ενεργό στήριξη τόσο άµεσα, µέσω της οργάνωσης συνεδρίων, εκδηλώσεων δικτύωσης και της ανάπτυξης διµερών επαφών µε ορισµένα κράτη µέλη και ενδιαφερόµενα µέρη, όσο και έµµεσα, µέσω του προγράµµατος INTERACT που έχει στόχο την ανταλλαγή εµπειριών στον τοµέα της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας. Παράλληλα, οι ΕΟΕΣ αποτελούν πλέον τακτικό θέµα συζήτησης στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Open Days» που διοργανώνουν κάθε χρόνο από κοινού η Επιτροπή και η Επιτροπή των Περιφερειών. 3.1.2 Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους ΕΟΕΣ. Η έκθεση πρωτοβουλίας «σχετικά µε το στόχο 3: µια πρόκληση για την εδαφική συνεργασία η µελλοντική ατζέντα της διασυνοριακής, διεθνικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας» 7 εγκρίθηκε το 2011. Όσον αφορά τον ΕΟΕΣ η έκθεση αναφέρει ότι «το µέσο αυτό λειτουργεί ικανοποιητικά» και ότι «ανταποκρίθηκε στις ανάγκες των περιφερειακών και τοπικών αρχών για διαρθρωµένη συνεργασία, τόσο από δηµοσιονοµική άποψη όσο και από άποψη νοµικών καθεστώτων έργων και πολυεπίπεδης διαχείρισης ( ).» Επιπλέον, οι ειδικές τοµεακές εκθέσεις, για παράδειγµα αναφορικά µε τον αθλητισµό 8 και την υγειονοµική περίθαλψη 9, ενθαρρύνουν την προαγωγή και χρήση του ΕΟΕΣ για την επίτευξη διασυνοριακής, διεθνικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας. 3.1.3 Επιτροπή των Περιφερειών Η Επιτροπή των Περιφερειών αναγνωρίζεται από τη Συνθήκη ως κύριος εταίρος της Επιτροπής, ιδίως σε θέµατα που αφορούν τη διασυνοριακή συνεργασία. Η Επιτροπή προέβη στην έγκριση γνωµοδοτήσεων σχετικά µε τον ΕΟΕΣ το 2008 10 και το 2011 11, επιβεβαιώνοντας τη δέσµευσή της ως προς τη στήριξη του ΕΟΕΣ, ζήτησε όµως αλλαγές νοµικού χαρακτήρα µε στόχο τη διευκόλυνση της σύστασης και της λειτουργίας του. Παράλληλα, θεωρεί ότι «οι ΕΟΕΣ παρέχουν επίσης ενδιαφέρουσες προοπτικές ως "εργαστήρια" πολυεπίπεδης διακυβέρνησης». 3.2 Εφαρµογή του κανονισµού για τον ΕΟΕΣ από τα κράτη µέλη Τα κράτη µέλη πρέπει να λαµβάνουν τα κατάλληλα µέτρα για να εξασφαλίσουν την αποτελεσµατική εφαρµογή του κανονισµού για τον ΕΟΕΣ. Ως προθεσµία ορίστηκε η 1η Αυγούστου 2007 και το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής το οποίο συνοδεύει 7 8 9 10 11 Σχέδιο έκθεσης (2010/2155(INI)), Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης, Εισηγήτρια: Marie Thérèse Sanchez-Schmid, Ιούνιος 2011. «Λευκή Βίβλος για τον Αθλητισµό», ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 8ης Μαΐου 2008 (2007/2261/INI), σηµείο 83, ΕΕ C 271E, της 12.11.2009, σ. 51. Νοµοθετικό ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 23ης Απριλίου 2009 σχετικά µε την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου που αφορά την εφαρµογή των δικαιωµάτων των ασθενών στη διασυνοριακή υγειονοµική περίθαλψη (COM(2008)0414 C6-0257/2008 2008/0142(COD)), τροποποίηση 102. Γνωµοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών µε θέµα «Ευρωπαϊκός Όµιλος Εδαφικής Συνεργασίας: νέα ώθηση στην εδαφική συνεργασία στην Ευρώπη» (CdR 308/2007 τελικό), Εισηγητής: Mercedes Bresso. Γνωµοδότηση πρωτοβουλίας της Επιτροπής των Περιφερειών µε θέµα: «Νέες προοπτικές όσον αφορά την αναθεώρηση του κανονισµού για τον ΕΟΕΣ» (CdR 100/2010 τελικό), Εισηγητής: Alberto Núnez Feijóo. 3

την παρούσα έκθεση περιλαµβάνει λεπτοµερή στοιχεία σχετικά µε τις πληροφορίες που διαβίβασαν τα κράτη µέλη στην Επιτροπή. 12 Μολονότι όλα τα κράτη µέλη έχουν πλέον ενηµερώσει την Επιτροπή σχετικά µε τα µέτρα που έλαβαν ή πρόκειται να λάβουν για την προσαρµογή της εθνικής τους νοµοθεσίας ώστε να είναι σύµφωνη µε τον κανονισµό, ορισµένα εξ αυτών προχώρησαν στη συγκεκριµένη ενηµέρωση µε µεγάλη καθυστέρηση. Συχνά, οι καθυστερήσεις αυτές θέτουν προσκόµµατα στη διαδικασία έγκρισης προτάσεων για ορισµένους ΕΟΕΣ. 3.3 Αριθµός και πεδίο εφαρµογής των ΕΟΕΣ Σύµφωνα µε το άρθρο 5 «τα µέλη ενηµερώνουν τα οικεία κράτη µέλη και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά µε τη σύµβαση και µε την καταχώριση ή/και δηµοσίευση του καταστατικού». Το γεγονός αυτό παρέχει στην Επιτροπή των Περιφερειών τη δυνατότητα κατάρτισης ενός άτυπου µητρώου των ΕΟΕΣ: Ίδρυση ΕΟΕΣ (31 Μαρτίου 2011) 13 Έτος Ιδρυθέντες ΕΟΕΣ Σωρευτικό σύνολο 2008 4 4 2009 6 10 2010 6 16 Υπό ίδρυση 21 Το άρθρο 7 αναφέρει ότι «[ο] ΕΟΕΣ ενεργεί εντός των ορίων των καθηκόντων που του έχουν ανατεθεί, τα οποία περιορίζονται στη διευκόλυνση και στην προαγωγή της εδαφικής συνεργασίας για την ενίσχυση της οικονοµικής και κοινωνικής συνοχής». Τα «καθήκοντα του ΕΟΕΣ περιορίζονται πρωτίστως στην εφαρµογή προγραµµάτων ή έργων εδαφικής συνεργασίας που συγχρηµατοδοτούνται από [την πολιτική συνοχής]. Ο ΕΟΕΣ µπορεί να διεξάγει άλλες συγκεκριµένες δράσεις εδαφικής συνεργασίας µεταξύ των µελών του ( ), µε ή χωρίς οικονοµική συνεισφορά της Κοινότητας.» Πέρα από τον κανονισµό για τον ΕΟΕΣ, το άρθρο 18 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1080/2006 (κανονισµός για το ΕΤΠΑ) 14, αναφέρει ότι «τα κράτη µέλη που συµµετέχουν σε ένα επιχειρησιακό πρόγραµµα δυνάµει του στόχου "Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία" µπορούν να χρησιµοποιούν τον [ΕΟΕΣ] για να καταστήσουν τον όµιλο αυτό υπεύθυνο για τη διαχείριση του επιχειρησιακού προγράµµατος αναθέτοντας σε αυτό τις ευθύνες της διαχειριστικής αρχής και της κοινής τεχνικής γραµµατείας.» Από τους 16 ΕΟΕΣ που ιδρύθηκαν έως την 31η Μαρτίου 2011, ένας εξ αυτών συστάθηκε συγκεκριµένα για την υλοποίηση και τη διαχείριση ενός προγράµµατος ΕΕΣ, ένας πρωτίστως για την υλοποίηση ενός σχεδίου µε χρηµατοδότηση από την πολιτική συνοχής και οι υπόλοιποι για την ανάληψη 12 13 14 Βλέπε ενότητα 2 του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών. Πηγή: Επιτροπή των Περιφερειών. Βλέπε πλήρη κατάλογο στην ενότητα 3 του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών. ΕΕ L 210, της 31.7.2006, σ. 1. 4

άλλων δράσεων εδαφικής συνεργασίας, που ενδέχεται να περιλαµβάνουν σχέδια χρηµατοδοτούµενα µέσω της ΕΕΣ. 15 4 ΟΙ ΕΟΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ 4.1 Κίνητρα ίδρυσης και περαιτέρω ανάπτυξης ΕΟΕΣ Ο ΕΟΕΣ θέτει ένα πιο συνεκτικό πλαίσιο συνεργασίας στη διάθεση των τοπικών, περιφερειακών και εθνικών αρχών και άλλων δηµόσιων φορέων. Ο κανονισµός για τον ΕΟΕΣ παρέχει ένα επίσηµο πλαίσιο για την υπάρχουσα συνεργασία µε µεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου, µια πιο επίσηµη βάση και µια πιο στέρεη θεσµική δοµή. Ο ΕΟΕΣ συµβάλλει στη βελτίωση του διαλόγου µεταξύ των κρατών µελών και των υπόλοιπων δηµόσιων αρχών και αποτελεί κατάλληλη δοµή για την επίτευξη µακροπρόθεσµης εδαφικής συνεργασίας. Ο κανονισµός για τον ΕΟΕΣ παρέχει τη δυνατότητα για ευρείες συµπράξεις, για διασυνοριακές παρεµβάσεις και για ένα ευρύ πεδίο εφαρµογής δράσεων στο πλαίσιο και των τριών πτυχών συνεργασίας: διασυνοριακή, διεθνική και διαπεριφερειακή. Απλοποιεί το προηγούµενο εξαιρετικά ανοµοιογενές νοµικό πλαίσιο που ίσχυε για τη διασυνοριακή συνεργασία εντός της ΕΕ και παρέχει ένα κατάλληλο νοµικό πλαίσιο για τη διεθνική και διαπεριφερειακή συνεργασία 16, αν και για την επίλυση συγκεκριµένων ζητηµάτων απαιτήθηκε η εξεύρεση λύσεων ad hoc, σε επίσηµο ή άτυπο επίπεδο. Συχνά, κίνητρα για τη σύσταση ΕΟΕΣ αποτελούν η επιθυµία συγκρότησης µιας προβεβληµένης και µόνιµης δοµής διασυνοριακής ή εδαφικής συνεργασίας, η επιθυµία χάραξης κοινών αναπτυξιακών στρατηγικών, δηµιουργίας οικονοµιών κλίµακας, αλλά και διαχείρισης κοινών σχεδίων, υποδοµής ή περιβαλλοντικών πόρων. Από τις εκθέσεις των κρατών µελών, των περιφερειακών και τοπικών αρχών και των ΕΟΕΣ προκύπτει ότι συχνά η απόφαση ίδρυσης ενός ΕΟΕΣ εξαρτάται από την πρότερη εµπειρία συνεργασίας µεταξύ των εταίρων. Οι εταίροι επεσήµαναν ότι οι ΕΟΕΣ συγκροτήθηκαν µε στόχο την καλύτερη αντιµετώπιση της πρόκλησης συνεργασίας: η επίτευξη συµφωνίας σχετικά µε τον ρόλο και τα καθήκοντα του ΕΟΕΣ αποτελεί σηµαντικό µέρος της διαδικασίας. Ορισµένοι από τους ήδη συσταθέντες ΕΟΕΣ σχεδιάζουν να αυξήσουν τον αριθµό των µελών τους, ούτως ώστε η σύσταση ενός ΕΟΕΣ να µην αποτελεί απλώς ένα µεµονωµένο γεγονός, αλλά ένα βήµα στο πλαίσιο µιας συνεχούς διαδικασίας. 4.2 Πρακτικές δυσχέρειες στην εφαρµογή του κανονισµού για τον ΕΟΕΣ Με βάση τα στοιχεία που συλλέχθηκαν κατόπιν διαβουλεύσεων µε τα ενδιαφερόµενα µέρη, προσδιορίστηκαν αρκετά ζητήµατα κατά την πρακτική εφαρµογή του κανονισµού για τον ΕΟΕΣ, τόσο σε επίπεδο σύστασης όσο και λειτουργίας του εν λόγω φορέα. Ο µηχανισµός έχει λάβει θετικές αντιδράσεις από τους ήδη συσταθέντες ΕΟΕΣ, όµως η προσφυγή σε αυτόν εµφανίζεται πολύ περιορισµένη σε σχέση µε τις δυνατότητές του. Όπως διευκρινίστηκε ανωτέρω, οι καθυστερήσεις στη θέσπιση εθνικών διατάξεων είχαν ως αποτέλεσµα να έχουν ήδη προετοιµαστεί τα προγράµµατα ΕΕΣ και να έχουν ήδη ληφθεί καίριες αποφάσεις για τα συστήµατα υλοποίησής τους, µέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία 15 16 Πηγή: έκθεση της Επιτροπής των Περιφερειών INTERREG III Community Initiative (2000-2006) - Ex-Post Evaluation (Κοινοτική πρωτοβουλία INTERREG III (2000-2006) Εκ των υστέρων αξιολόγηση). Τελική έκθεση (αριθ. 2008.CE.16.0.AT.016) της Panteia and Partners, Μάιος 2010, σ. 165. 5

θέσπισης. Επιπλέον, ενδέχεται η νέα αυτή δοµή του µηχανισµού ΕΟΕΣ να περιόρισε την εµπιστοσύνη που επιδεικνύουν τα κράτη µέλη και οι διαχειριστικές αρχές στο εν λόγω µέσο ως προς τον επίσηµο ρόλο του στην υλοποίηση προγραµµάτων συνεργασίας. Οι σχοινοτενείς και πολύπλοκες διαδικασίες αναφέρονται ως οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την ίδρυση ενός ΕΟΕΣ. Ορισµένοι ΕΟΕΣ διαµαρτυρήθηκαν για την ελλιπή πληροφόρηση σχετικά µε τον µηχανισµό από µέρους των εθνικών αρχών και των υπηρεσιών της Επιτροπής, όταν απευθύνθηκαν σε αυτές για πληροφορίες σε πρακτικά ζητήµατα ή για να υποβάλουν αίτηση παροχής στήριξης. Φαίνεται ότι η τήρηση της προθεσµίας των τριών µηνών που απαιτείται για την απόφαση υποβολής αίτησης ίδρυσης ενός ΕΟΕΣ από ένα κράτος µέλος αποτελεί περισσότερο εξαίρεση παρά κατά κανόνα πρακτική, όπως ορίζει το άρθρο 4. 4.2.1 Σύσταση ΕΟΕΣ Οι νοµικές δυσχέρειες που συνδέονται µε τη διαδικασία σύστασης του ΕΟΕΣ, οι οποίες απορρέουν κατά κύριο λόγο από την αντίληψη περί ασυµβατότητας των διαφορετικών εθνικών νοµοθεσιών και από την έλλειψη συντονισµού µεταξύ των κρατών µελών, συγκαταλέγονται µεταξύ των πιο σηµαντικών ανασταλτικών παραγόντων που αποθαρρύνουν τα ενδιαφερόµενα µέρη από την ίδρυση ενός ΕΟΕΣ. Η διαφοροποίηση των διασυνοριακών δοµών, των τοπικών και περιφερειακών αρχών και των ενώσεων υπογραµµίζει την ανάγκη ύπαρξης ενός µηχανισµού όπως ο ΕΟΕΣ. Παράλληλα, η διαφοροποίηση αυτή θέτει σοβαρά προβλήµατα στην εφαρµογή ενός ενιαίου προτύπου το οποίο θα αντιµετωπίζει τους διάφορους περιορισµούς που τίθενται στο σύνολό τους. Ένα ζήτηµα που παρεµποδίζει τη σύσταση ΕΟΕΣ είναι το διαφορετικό καθεστώς των τοπικών και περιφερειακών φορέων των διαφόρων κρατών µελών. Υπάρχει περίπτωση καθήκοντα που εµπίπτουν στην αρµοδιότητα των περιφερειακών ή των τοπικών αρχών στη µία πλευρά των συνόρων να θεωρούνται εθνικές αρµοδιότητες στο συνορεύον κράτος. Ένα δεύτερο ζήτηµα είναι ότι ο κανονισµός για τον ΕΟΕΣ παρέχει στα κράτη µέλη τη δυνατότητα να λαµβάνουν διαφορετικές αποφάσεις κατά τη διαδικασία εφαρµογής σε εθνικό επίπεδο, γεγονός που οδηγεί σε διαφοροποιήσεις επί ζητηµάτων περιορισµένης ή απεριόριστης ευθύνης. Το καθεστώς που ισχύει σε δύο γειτονικά κράτη µπορεί να διαφέρει. Κατά τη διάρκεια των διαπραγµατεύσεων για τον κανονισµό για τον ΕΟΕΣ, ορισµένα κράτη µέλη ανέφεραν ότι οι εθνικές τους νοµοθεσίες δεν επέτρεπαν στις τοπικές αρχές να συµµετάσχουν σε νοµικές οντότητες µε απεριόριστη ευθύνη: κατά συνέπεια η διάταξη του άρθρου 12 κατέστη απαραίτητη. Ένα τρίτο ζήτηµα που αφορά τόσο τους ήδη συσταθέντες όσο και τους υπό σύσταση ΕΟΕΣ είναι η συµµετοχή µελών από τρίτες χώρες και των περιφερειακών και τοπικών τους φορέων. Το άρθρο 3 ορίζει ότι τα µέλη των ΕΟΕΣ πρέπει να είναι κράτη µέλη, περιφερειακές ή τοπικές αρχές ή οργανισµοί δηµοσίου δικαίου ή ενώσεις τους, που είναι εγκατεστηµένα στο έδαφος τουλάχιστον δύο κρατών µελών. Εντούτοις, σε αρκετές περιπτώσεις τα µέλη ή τα προτιθέµενα µέλη ενδέχεται να αντλούν οφέλη από την προσχώρηση µελών από τρίτες χώρες ή ακόµη και από την ίδρυση ενός ΕΟΕΣ µεταξύ περιφερειών ή τοπικών αρχών ενός κράτους µέλους και µίας τρίτης χώρας. Το γεγονός αυτό θέτει πολιτικά ζητήµατα, ενώ στη δεύτερη περίπτωση τίθεται το ζήτηµα σε ποια νοµική βάση µπορεί να εδραστεί η ίδρυση ενός ΕΟΕΣ µεταξύ µελών ενός µόνο κράτους µέλους και µιας τρίτης χώρας. 6

Ορισµένοι ανέφεραν ότι τα εµπόδια που τίθενται φαίνεται να οφείλονται στην έλλειψη πληροφόρησης ως προς τις λεπτοµέρειες του κανονισµού για τον ΕΟΕΣ. Για παράδειγµα, παρατηρήθηκε σύγχυση σχετικά µε τα στοιχεία που πρέπει να περιέχει η σύµβαση για την ίδρυση ενός ΕΟΕΣ και εκείνα που πρέπει να περιέχει το καταστατικό του. Οµοίως, η εσφαλµένη αντίληψη περί µη δυνατότητας συµµετοχής ιδιωτικών οντοτήτων στους ΕΟΕΣ περιόρισε ορισµένες δραστηριότητες. Στην πραγµατικότητα, ιδιωτικές οντότητες που νοούνται ως αναθέτουσες οντότητες για τους σκοπούς σύναψης δηµόσιων συµβάσεων µπορούν να είναι µέλη ενός ΕΟΕΣ (άρθρο 3 παράγραφος 1 στοιχείο δ)). Ωστόσο, διατυπώθηκε το αίτηµα να επεκταθεί ακόµη περαιτέρω η συγκεκριµένη δυνατότητα. Τέλος, ορισµένα ενδιαφερόµενα µέρη ανέφεραν καθυστερήσεις κατά τη διαδικασία δηµοσίευσης αναφορικά µε τους ΕΟΕΣ, γεγονός που αποτελεί ένδειξη ότι ενδεχοµένως απαιτείται αποσαφήνιση και βελτίωση της διαδικασίας γνωστοποίησης. 4.2.2 Λειτουργία ΕΟΕΣ Οι ήδη συσταθέντες ΕΟΕΣ στο σύνολό τους σχεδόν αναφέρουν ότι, από τη στιγµή που αίρονται οι φραγµοί αναφορικά µε τη σύστασή τους, τα οφέλη είναι προφανή. Η σύσταση ενός νοµικού προσώπου η εντολή του οποίου εκτείνεται και στις δύο πλευρές των συνόρων µπορεί να απλοποιήσει σηµαντικά την ορθολογική παροχή υπηρεσιών δηµόσιων µεταφορών ή κοινής ωφέλειας ή µια ολοκληρωµένη στρατηγική για την ανάπτυξη της περιφέρειας στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Εντούτοις, η σύσταση ενός ΕΟΕΣ δεν αίρει όλα τα προβλήµατα που απαντώνται στις διασυνοριακές δραστηριότητες. Το κάθε κράτος µέλος ή ακόµα και διαφορετικές αρχές του ίδιου κράτους µέλους µπορεί να δίδουν διαφορετική ερµηνεία σε µια ορισµένη νοµική διάταξη και να ακολουθούν διαφορετικές πρακτικές. Τα ενδιαφερόµενα µέρη επεσήµαναν ένα πρόβληµα µείζονος σηµασίας που αφορά τις συµβάσεις προσωπικού, παρά το γεγονός ότι, σύµφωνα µε το άρθρο 9 παράγραφος 2 στοιχείο δ), το καταστατικό του ΕΟΕΣ περιέχει ρυθµίσεις για τη λειτουργία του, ιδίως όσον αφορά τη διοίκηση του προσωπικού, τις διαδικασίες πρόσληψης και τη φύση των συµβάσεων του προσωπικού. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή φρονεί ότι το καταστατικό µπορεί να προσδιορίζει το δίκαιο στο οποίο υπόκεινται οι συµβάσεις απασχόλησης, π.χ. το δίκαιο της χώρας στην οποία εδρεύει ο ΕΟΕΣ ή το δίκαιο της χώρας όπου είναι εγκατεστηµένα και ασκούν τα καθήκοντά τους άλλα καταστατικά όργανα του ΕΟΕΣ. Σε αντίθετη περίπτωση και σύµφωνα µε το άρθρο 2 δεύτερο εδάφιο του κανονισµού για τον ΕΟΕΣ, εφόσον απαιτείται, στο πλαίσιο του δικαίου της ΕΕ ή του διεθνούς ιδιωτικού δικαίου, να καθοριστεί το δίκαιο που διέπει τις πράξεις ενός ΕΟΕΣ, ο ΕΟΕΣ αντιµετωπίζεται ως οντότητα του κράτους µέλους στο οποίο έχει την καταστατική του έδρα. Ούτε ο κανονισµός για τον ΕΟΕΣ ούτε οι οικείες οδηγίες της ΕΕ παρέχουν λύση σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ένας δηµόσιος φορέας όπως ο ΕΟΕΣ προµηθεύεται ως αναθέτουσα αρχή έργα ή υπηρεσίες σε διαφορετικό κράτος µέλος από εκείνο στο οποίο έχει την καταστατική του έδρα. Ωστόσο, οι ήδη συσταθέντες ΕΟΕΣ οφείλουν να συνάπτουν τέτοιες συµβάσεις σε περισσότερα από ένα κράτη µέλη, καθώς το πεδίο των δραστηριοτήτων τους καλύπτει διαφορετικές χώρες. ιατυπώθηκε το αίτηµα να αντιµετωπιστεί το συγκεκριµένο ζήτηµα στο πλαίσιο του κανονισµού για τον ΕΟΕΣ. Η µεγαλύτερη προβολή θα έδινε στους ΕΟΕΣ τη δυνατότητα υποστήριξης ενεργειών δικτύωσης και ανταλλαγής εµπειριών. Οι ΕΟΕΣ δεν αναγνωρίζονταν πάντοτε από τις υπηρεσίες της Επιτροπής ως επιλέξιµοι για να συµµετέχουν, για παράδειγµα, στις 7

προσκλήσεις τους για την υποβολή προτάσεων. Οµοίως, οι εθνικές δηµόσιες διοικήσεις δεν ήταν πάντοτε ενηµερωµένες σχετικά µε τους ΕΟΕΣ και τις δυνατότητες και το νοµικό τους καθεστώς. Η χρονοβόρα διαδικασία σύστασης ενός ΕΟΕΣ αποθαρρύνει και την επακόλουθη προσαρµογή της σύµβασης ή του καταστατικού, ακόµα και όταν κάτι τέτοιο απαιτείται λόγω αλλαγής των συνθηκών. Εντούτοις, ο ισχύων κανονισµός για τον ΕΟΕΣ δεν παρέχει τη δυνατότητα µιας απλοποιηµένης προσέγγισης ως προς την τροποποίηση της σύµβασης ή του καταστατικού, ιδίως όσον αφορά την ένταξη νέων µελών σε έναν ήδη συσταθέντα ΕΟΕΣ. 4.3 Παραδείγµατα ήδη συσταθέντων ΕΟΕΣ Το πεδίο των δραστηριοτήτων που αναλαµβάνουν επί του παρόντος οι ΕΟΕΣ είναι ιδιαίτερα ευρύ και κυµαίνεται από την κοινή διαχείριση φυσικών πόρων έως τη βελτίωση της πρόσβασης σε διασυνοριακά συστήµατα µεταφορών, τη διαχείριση των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (όπως η υγεία ή η εκπαίδευση) και άλλα εδαφικά ζητήµατα. Πολλοί ΕΟΕΣ σχεδιάζουν την υλοποίηση στρατηγικών µεγέθυνσης και βιώσιµης ανάπτυξης σύµφωνα µε τη στρατηγική «Ευρώπη 2020», συµβάλλοντας κατ αυτόν τον τρόπο στην πλήρη ανάπτυξη των εν λόγω περιοχών. Συχνά, το πεδίο δραστηριοτήτων των ΕΟΕΣ επεκτείνεται πέραν της υλοποίησης προγραµµάτων και σχεδίων συνεργασίας στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής, που ορίζονται ως πρωταρχικά καθήκοντα στον κανονισµό για τον ΕΟΕΣ. Ορισµένοι, ωστόσο, από τους εν λόγω ΕΟΕΣ προχωρούν πλέον στην υποβολή σχεδίων που θα χρηµατοδοτούνται στο πλαίσιο της ΕΕΣ ή άλλων προγραµµάτων της ΕΕ. Μολονότι οι ήδη συσταθέντες ΕΟΕΣ χαιρετίζουν το γεγονός ότι τους δίνεται η δυνατότητα να αναλάβουν την ευθύνη της διαχειριστικής αρχής και της κοινής τεχνικής γραµµατείας στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραµµάτων συνεργασίας, µέχρι στιγµής µόνο ο ΕΟΕΣ Grande Région έχει αξιοποιήσει τη συγκεκριµένη δυνατότητα. Αυτό ενδέχεται να οφείλεται στους χρονικούς περιορισµούς που θέτουν η υιοθέτηση του κανονισµού ΕΟΕΣ και η υποχρέωση θέσπισης οικείων εθνικών διατάξεων από τα κράτη µέλη µε σκοπό την εφαρµογή του κανονισµού για τον ΕΟΕΣ. ΕΟΕΣ Grande Région Ο συγκεκριµένος ΕΟΕΣ ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2010, βάσει του γαλλικού δικαίου και µε έδρα την πόλη Metz, από το Μεγάλο ουκάτο του Λουξεµβούργου, τη Région Wallonne (Βέλγιο), τη Lorraine (Γαλλία) και τα γερµανικά κρατίδια Rheinland-Pfalz και Saarland. Αποτελεί το µοναδικό παράδειγµα ΕΟΕΣ που δρα ως διαχειριστική αρχή ενός διασυνοριακού προγράµµατος συνεργασίας στο πλαίσιο της ΕΕΣ, καλύπτοντας το µεγαλύτερο µέρος των εν λόγω περιφερειών. Η κοινή τεχνική γραµµατεία ακολουθεί την οργανωτική δοµή ένωσης µε έδρα το Λουξεµβούργο. Ο εν λόγω ΕΟΕΣ χρηµατοδοτείται από την τεχνική υποστήριξη του προγράµµατος ΕΕΣ, που έχει οριστεί ως διαχειριστική αρχή του οµώνυµου προγράµµατος ΕΕΣ. ΕΟΕΣ Hospital de la Cerdanya Ο συγκεκριµένος ΕΟΕΣ, που συστάθηκε τον Απρίλιο του 2010, συνιστά καινοτόµο λύση για την δηµιουργία µιας νοσοκοµειακής µονάδας µε άµεσο αντίκτυπο στους περίπου 30.000 κατοίκους µιας διασυνοριακής γεωγραφικής 8

ζώνης µεταξύ της Γαλλίας και της Ισπανίας. Οι εταίροι που συµµετέχουν είναι η κυβέρνηση της Καταλωνίας και το γαλλικό Υπουργείο Υγείας, ο εθνικός ασφαλιστικός φορέας υγείας και ο περιφερειακός οργανισµός νοσοκοµείων του Languedoc-Roussillon. Λαµβανοµένων υπόψη του όγκου των επενδύσεων και των ετήσιων εισφορών, αποτελεί τον πλέον σηµαντικό φορέα στο σύνολο των ΕΟΕΣ. Το σχέδιο είναι πρωτοπόρο σε έναν ιδιαίτερα σηµαντικό τοµέα στην ΕΕ, που αυξάνει σταδιακά τη συνεργασία και την εναρµόνιση της υγειονοµικής περίθαλψης µεταξύ των κρατών µελών. ΕΟΕΣ Ister Granum Ο ΕΟΕΣ Ister Granum ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 2008 στην παραµεθόρια περιοχή µεταξύ Ουγγαρίας και Σλοβακίας και αποτέλεσε τον δεύτερο ΕΟΕΣ της ΕΕ. Το πλαίσιο των δραστηριοτήτων του συνίσταται στην ανάπτυξη συνεργασίας στην περιοχή γύρω από τη γέφυρα Eszergom-Parkany. Σήµερα, µέλη του είναι 51 ουγγρικές και 38 σλοβακικές τοπικές αρχές της Ευρωπεριφέρειας. Λόγω της ισχυρής πολιτικής στήριξης και της έντονης δραστηριότητας της Ευρωπεριφέρειας, η ίδρυσή του προχώρησε µε γρήγορο ρυθµό, κυρίως βάσει του εγκεκριµένου αναπτυξιακού προγράµµατος που εφαρµόζεται σήµερα από τον ΕΟΕΣ. Στα κύρια καθήκοντά του περιλαµβάνεται η προετοιµασία αιτήσεων χρηµατοδότησης στο πλαίσιο των προγραµµάτων ΕΕΣ Ουγγαρία-Σλοβακία και Νοτιοανατολική Ευρώπη. Καθώς αυξάνεται σταδιακά ο αριθµός των ΕΟΕΣ, καθίσταται σαφές ότι, ενώ κάθε ΕΟΕΣ προσαρµόζεται σε µια συγκεκριµένη κατάσταση, παρατηρείται ευρέως η τάση να δίδεται έµφαση στις στρατηγικές πτυχές της συνεργασίας. ΕΟΕΣ Ευρωµητρόπολη Λιλ-Κουρτραί-Τουρναί Όντας ο πρώτος ΕΟΕΣ που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2008, ο ΕΟΕΣ Ευρωµητρόπολη Λιλ-Κουρτραί-Τουρναί περιλαµβάνει στους κόλπους του 145 δήµους, καθώς και περιφερειακές και εθνικές αρχές. Η περιφέρεια έχει µακρά παράδοση διασυνοριακών συναλλαγών ήδη από το 1991. Καλύπτει µια ευρεία αστική περιοχή µε πληθυσµό περίπου δύο εκατοµµυρίων κατοίκων. Κύριος στόχος του είναι η ενίσχυση της εσωτερικής συνοχής της διασυνοριακής αστικής περιοχής µέσω της προαγωγής της συνεργασίας και της υλοποίησης σχεδίων στο πλαίσιο της ενιαίας αναπτυξιακής στρατηγικής. Η προστιθέµενη αξία έγκειται στη βελτίωση της διαδικασίας συντονισµού που βασίζεται στην ισχυρή βούληση όλων των ενδιαφερόµενων µερών και στη µακρά παράδοση συνεργασίας. 5 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ Η Επιτροπή φρονεί ότι πρέπει να διατηρηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο ο απλός και µη περιοριστικός χαρακτήρας του µηχανισµού του ΕΟΕΣ, γεγονός που θα επιτρέπει τη διαµόρφωση της δοµής και της λειτουργίας των εκάστοτε ΕΟΕΣ µε βάση τα καθήκοντα που καλούνται να εκτελέσουν στο περιβάλλον µέσα στο οποίο δραστηριοποιούνται. Ωστόσο, προκειµένου να διασφαλισθεί ότι η ευέλικτη αυτή προσέγγιση δεν προκαλεί καθυστερήσεις στην εφαρµογή, υπάρχουν σηµαντικά περιθώρια βελτίωσης των διαδικασιών έγκρισης των προτεινόµενων ΕΟΕΣ. Η Επιτροπή, συνεπώς, εξετάζει έναν περιορισµένο αριθµό συγκεκριµένων βελτιώσεων στον κανονισµό και στο ευρύτερο πλαίσιο. 9

5.1 Τροποποιήσεις του κανονισµού για τον ΕΟΕΣ Ο ΕΟΕΣ προσφέρει έναν πολύτιµο µηχανισµό που τυγχάνει ολοένα και µεγαλύτερης αποδοχής. Εντούτοις, η αργή υιοθέτηση του µηχανισµού σε συνδυασµό µε ορισµένες δυσχέρειες στην πρακτική εφαρµογή καταδεικνύουν τόσο τη δυνατότητα όσο και την αναγκαιότητα βελτιώσεων. Η Επιτροπή, συνεπώς, εξετάζει µια σειρά τροποποιήσεων του κανονισµού για τον ΕΟΕΣ. Οι εν λόγω τροποποιήσεις δεν θα επιφέρουν αλλαγές στη δραστηριότητα των ήδη συσταθέντων ΕΟΕΣ, αλλά θα προσαρµόσουν, αφενός, τη διατύπωση στη συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα εστιάσουν, αφετέρου, στην απλοποίηση και επίσπευση της διαδικασίας ίδρυσης και της εφαρµογής. Για παράδειγµα, εάν διευρυνθεί το πεδίο εφαρµογής της νοµικής πράξης, θα µπορούσε να επιτραπεί η σύσταση ΕΟΕΣ µεταξύ δηµόσιων φορέων ενός µόνο κράτους µέλους και κρατών που δεν είναι µέλη της ΕΕ. Ένα καθεστώς σιωπηρής απόφασης, που θα δίνει τη δυνατότητα ίδρυσης ΕΟΕΣ ελλείψει αιτιολογηµένων αντιρρήσεων από εθνικές αρχές εντός εύλογου χρονικού διαστήµατος, ενδέχεται να αντικαταστήσει την ισχύουσα υποχρέωση για λήψη απόφασης εντός τριών µηνών, κατά κανόνα. Ο σκοπός του ΕΟΕΣ µπορεί να επεκταθεί προκειµένου να καλύψει τους τοµείς στρατηγικής και σχεδιασµού και διαχείρισης περιφερειακών και τοπικών ζητηµάτων σύµφωνα µε τις πολιτικές της ΕΕ. Τέλος, στην ενότητα αυτή, η λύση που βασίζεται στη σύναψη ασφαλιστήριων συµβάσεων και θεσπίστηκε σύµφωνα µε το δίκαιο της ΕΕ για ένα άλλο νοµικό µέσο 17 θα µπορούσε να αντιµετωπίσει το πρόβληµα ίδρυσης ΕΟΕΣ περιορισµένης ευθύνης, που επιτρέπεται µεν σε ορισµένα κράτη µέλη, αλλά όχι κατ ανάγκη και στα όµορα κράτη µέλη. 5.2 Πιθανές διευκρινίσεις Από την εµπειρία διαπιστώνεται ότι, σε ορισµένες περιπτώσεις, ο κανονισµός για τον ΕΟΕΣ δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητός. Η Επιτροπή θα επιχειρήσει να αποσαφηνίσει καλύτερα ότι η σύµβαση για τη συγκρότηση ενός ΕΟΕΣ πρέπει να αναφέρει ρητά ποια νοµοθεσία θα διέπει τη λειτουργία του, συµπεριλαµβανοµένης κάθε πρόβλεψης για εξαιρέσεις, ότι οι ιδιωτικοί φορείς που υπόκεινται στους κανόνες σύναψης δηµοσίων συµβάσεων µπορούν να είναι µέλη των ΕΟΕΣ και ότι το καταστατικό που ρυθµίζει τη λειτουργία ενός ΕΟΕΣ πρέπει να ορίζει σαφώς τους κανόνες που θα διέπουν αυτή του τη λειτουργία, όπως για παράδειγµα το εφαρµοστέο εθνικό δίκαιο για τους εργαζοµένους. 5.3 Βελτιώσεις που συνδέονται µε άλλους κανονισµούς και πολιτικές της ΕΕ Για την πλήρη αξιοποίηση του δυναµικού του, ο µηχανισµός ΕΟΕΣ θα πρέπει να αποτελεί µέρος µιας ολοκληρωµένης προσέγγισης προς την υλοποίηση των προτεραιοτήτων της πολιτικής της ΕΕ. Με τις προτάσεις που υποβάλλει η Επιτροπή για την αναθεώρηση της πολιτικής συνοχής, αποσκοπεί να διασφαλίσει ότι δεν τίθενται εµπόδια στη χρήση των ΕΟΕΣ. Το γεγονός αυτό θα συνέβαλε στην ενίσχυση του ρόλου των ΕΟΕΣ στην υλοποίηση παρεµβάσεων που προϋποθέτουν τη συνεργασία µεταξύ περιφερειών που ανήκουν σε διαφορετικά κράτη. Επιπλέον, οι ΕΟΕΣ θα µπορούσαν να διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο στην αύξηση της 17 Άρθρο 14 παράγραφος 3 του κανονισµού (ΕΚ) του Συµβουλίου σχετικά µε κοινοτικό νοµικό πλαίσιο για την κοινοπραξία ευρωπαϊκής ερευνητικής υποδοµής (ΚΕΕΥ) (ΕΕ L 206, της 8.8.2009, σ. 1): «Εάν τυχόν η οικονοµική ευθύνη των µελών δεν είναι απεριόριστη, η ΚΕΕΥ συνάπτει τις απαραίτητες ασφαλιστήριες συµβάσεις για να καλύψει τους σύµφυτους µε την κατασκευή και τη λειτουργία της υποδοµής κινδύνους.» 10

αποτελεσµατικότητας των µακρο-περιφερειακών στρατηγικών, των σχεδίων διασυνοριακής συνεργασίας (εκτός του πλαισίου της ΕΕΣ) και των δικτύων. Παράλληλα, θα πρέπει να ενισχυθεί η εκτεταµένη χρήση του µηχανισµού κατά την υλοποίηση άλλων ενωσιακών πολιτικών. Είτε πρόκειται για τους τοµείς των περιβαλλοντικών βελτιώσεων, της ερευνητικής συνεργασίας, της εκπαίδευσης και του πολιτισµού είτε για άλλους τοµείς, οι ΕΟΕΣ µπορούν να προσθέσουν αξία στις πολιτικές της Ένωσης, παρέχοντας ένα πιο διαρθρωµένο και ευέλικτο µέσο εφαρµογής. Κατά την επερχόµενη αναθεώρηση των οδηγιών περί δηµοσίων συµβάσεων, η Επιτροπή θα εξετάσει τον τρόπο αντιµετώπισης των προβληµάτων που σχετίζονται µε τη σύναψη διασυνοριακών συµβάσεων, µε τα οποία έρχονται, µεταξύ άλλων, αντιµέτωποι οι εν λόγω φορείς. 5.4 Βελτιώσεις στη συλλογή και τη διάδοση πληροφοριών Μια σειρά αλλαγών θα µπορούσε να συµβάλει στην αποτελεσµατικότερη λειτουργία του µηχανισµού. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή σκοπεύει: να συλλέξει και να διανείµει πληροφορίες προς τα κράτη µέλη σχετικά µε την εφαρµογή του κανονισµού για τον ΕΟΕΣ, να συνεργαστεί ενεργά µε την Επιτροπή των Περιφερειών για τη σύσταση πλατφόρµας ΕΟΕΣ 18, να ενισχύσει τη δικτύωση και την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και απόψεων σε τακτική βάση µεταξύ όλων των ενδιαφερόµενων µερών (εθνικές, περιφερειακές και τοπικές διοικήσεις, ήδη συσταθέντες και υπό σύσταση ΕΟΕΣ), για παράδειγµα µέσω ενός προγράµµατος όπως το INTERACT. 6 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η πρόταση για τον µηχανισµό ΕΟΕΣ έγινε µε σκοπό να αρθούν οι ανασταλτικοί παράγοντες που εµποδίζουν την εδαφική συνεργασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και πέραν αυτής και, συγκεκριµένα, για να παρασχεθεί ένα µέσο διασυνοριακών συναλλαγών, αποφεύγοντας τα δυνητικά εµπόδια που θέτουν οι ασυµβατότητες των νοµικών και διοικητικών συστηµάτων. Μολονότι το χρονοδιάγραµµα που έθετε ο νέος µηχανισµός περιόρισε τη χρήση του προς τον σκοπό αυτό, η εµπειρία από το 2007 µαρτυρά ότι ο µηχανισµός ΕΟΕΣ ανταποκρίνεται σε σαφείς ανάγκες. Έχει χρησιµοποιηθεί µεταξύ άλλων για: τη διαχείριση συγκεκριµένων προγραµµάτων, είτε µε χρηµατοδότηση µέσω κοινοτικών κονδυλίων είτε όχι το σχεδιασµό αναπτυξιακών στρατηγικών για διασυνοριακές και πολυεθνικές περιοχές τη λειτουργία υποδοµών κοινού συµφέροντος την παροχή ενός πεδίου πολυδιάστατης, πολυεπίπεδης επικοινωνίας και συνεργασίας 18 http://portal.cor.europa.eu/egtc/en-us/platform/pages/welcome.aspx 11

τη διασφάλιση της προβολής και της διάρκειας συνεργασίας πέραν των προγραµµάτων ΕΕΣ. Συνοψίζοντας, ο εν λόγω µηχανισµός συνέβαλε στη µετάβαση από την επιθυµία για συνεργασία στην απτή υλοποίησή της. Η σταδιακά επιταχυνόµενη τάση για σύσταση ΕΟΕΣ καταδεικνύει ότι οι τοπικές και περιφερειακές οντότητες βρίσκουν ολοένα και περισσότερους τρόπους µε τους οποίους οι ΕΟΕΣ µπορούν να συµβάλουν στην επίτευξη των επιδιώξεών τους. Ωστόσο, οι ευκαιρίες µπορούν να αξιοποιηθούν σε ακόµα µεγαλύτερο βαθµό. Οι δυσχέρειες κατά τη σύσταση ΕΟΕΣ αποθάρρυναν ορισµένες οµάδες που θα µπορούσαν να συνεισφέρουν στις δραστηριότητες που απαριθµούνται ανωτέρω. Επιπλέον, η ύπαρξη ενός ενιαίου φορέα µε νοµική προσωπικότητα που δραστηριοποιείται πέραν των εθνικών συνόρων δεν εξαλείφει εµµένοντα ζητήµατα, όπως ο καθορισµός των εφαρµοστέων κανόνων σύναψης διασυνοριακών δηµοσίων συµβάσεων ή το καθεστώς του ίδιου του προσωπικού των ΕΟΕΣ. Η Επιτροπή, συνεπώς, σκοπεύει να προτείνει περιορισµένο αριθµό τροποποιήσεων στον κανονισµό µε σκοπό τη διευκόλυνση της σύστασης και λειτουργίας των ΕΟΕΣ, καθώς και να παράσχει διευκρινίσεις ως προς ορισµένες ισχύουσες διατάξεις. Παράλληλα, ενθαρρύνει περαιτέρω αλλαγές για την ενίσχυση της αποδοτικότητας και της αποτελεσµατικότητας των ΕΟΕΣ στην προαγωγή της συνεργασίας στο πλαίσιο της υλοποίησης των ευρωπαϊκών πολιτικών. Η επιδιωκόµενη προσέγγιση που ακολουθεί η Επιτροπή επιζητά την άρση των εµποδίων για τη σύσταση νέων ΕΟΕΣ, εξασφαλίζοντας παράλληλα τη συνέχιση και τη διευκόλυνση της λειτουργίας των ήδη συσταθέντων. Η Επιτροπή κρίνει ότι οι εν λόγω προσαρµογές θα ενισχύσουν τη χρήση των ΕΟΕΣ, οι οποίοι µε τη σειρά τους θα συµβάλουν στη βελτίωση της συνεργασίας και της πολιτικής συνοχής µεταξύ των δηµόσιων φορέων, χωρίς την περαιτέρω επιβάρυνση των εθνικών ή ευρωπαϊκών διοικήσεων. 12