14ο Εθνικό Συνέδριο Ενέργειας «Ενέργεια και Ανάπτυξη» Ημερίδα - Ενέργεια Business to Business Γ Συνεδρία: Εξοικονόμηση Ενέργειας στα Κτίρια Κριτική αξιολόγηση της Ελληνικής Στρατηγικής της περιόδου 1975-2005 για την «Βελτίωση της Ενεργειακής Αποδοτικότητας (ΒΕΑ) στις τελικές χρήσεις ενέργειας» και προτάσεις για την αναβάθμισή της Χρίστος Αρώνης Επιστημονικός Συνεργάτης ΣΕΕΣ 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Α) ΘΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ & ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Θετικές Επιδράσεις της Στρατηγικής για ΒΕΑ, στην εξέλιξη της ενεργειακής κατανάλωσης, στη μείωση των εκπομπών CO2 και στους κρίσιμους δείκτες της Εθνικής & της Ενεργειακής Οικονομίας Χαμηλά κόστη και ευνοϊκοί δείκτες κόστους /οφέλους, για επενδύσεις στον τομέα της ενεργειακής ζήτησης, που αφορούν ΒΕΑ. 2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ (Συνέχεια 1) Β) ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ & ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Αξιολoγείται η ελληνική Στρατηγική ΒΕΑ της περιόδου 1975-2005, με εργαλείο την «μεθοδολογία των ενεργειακών δεικτών» του ΔΟΕ Διαπιστώνεται η συνολική αποτυχία της ελληνικής Στρατηγικής για ΒΕΑ της περιόδου 1975-2005, σε αντίθεση με τις εντυπωσιακές επιτυχίες των Στρατηγικών ΒΕΑ 11 χωρών του ΟΟΣΑ. Διαπιστώνονται τεράστια διαφυγόντα κέρδη περιόδου 1975-2005, που αποδίδονται στην ανεπιτυχή Ελληνική Στρατηγική για ΒΕΑ, η οποία οδήγησε σε μηδενική εξοικονόμηση ενέργειας, Προσδιορίζονται οι συνιστώσες της ελληνικής Στρατηγικής για ΒΕΑ που ευθύνονται για την αποτυχία αποτυχία. 3
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ (Συνέχεια 2) Γ) ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΒΕΑ 4
1. Επισημάνσεις για τον ρόλο και την σημασία των Στρατηγικών για ΒΕΑ. Α) Θετικές Επιδράσεις Μείωση ενεργειακής κατανάλωσης Πιο ασφαλής ενεργειακή τροφοδοσία Διπλό όφελος : Βελτίωση ενεργειακής αποδοτικότητας και μείωση εκπομπών CO 2 Βελτίωση ενεργειακού ισοζυγίου & ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών Μετακύλυση στο μέλλον εναλλακτικών επενδύσεων σε σταθμούς Η/Π, δίκτυα) 5
Α) Θετικές Επιδράσεις (συνέχεια) Αντιμετώπιση αιχμών ηλεκτρικού φορτίου με εφαρμογή τιμολογιακών κινήτρων Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας Προσέλκυση επενδύσεων σε νέες ενεργειακές τεχνολογίες, με υψηλή προστιθέμενη αξία Μειώση δαπανών για αγορά ενέργειας στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις Ενίσχυση ανταγωνιστικότητας εγχώριας βιομηχανίας, λόγω μείωσης κόστους 6
Β) Ευνοϊκοί δείκτες Κόστους/Οφέλους και χαμηλά κόστη επενδύσεων Πρόγραμμα ΔΟΕ περιόδου 2005-2030 2030 Ενδεικτικοί χρόνοι αποπληρωμής (Διαγρ.. 1) Μακροπρόθ. Στρατηγική DECC 2008-2050 2050 Καμπάνιες ενημέρωσης 7
Διάγραμμα 1: Ενδεικτικοί χρόνοι αποπληρωμής διαφόρων παρεμβάσεων για ΒΕΑ εντός και εκτός ΟΟΣΑ Χρόνος Αποπληρωμής (Έτη) ΟΟΣΑ ΕΚΤΟΣ ΟΟΣΑ 2005-2015 2016-2030 2005-2015 2016-2030 Επενδύσεις σε οδικές μεταφορές Ηλεκτρικός εξοπλισμός στον οικιακό/τριτογενή τομέα Ηλεκτικοί κινητήρες στην βιομηχανία 8
2. Κριτική Αξιολόγηση της Ελληνικής Στρατηγικής για «Βελτίωση της Ενεργειακής Αποδοτικότητος (ΒΕΑ)» Α) Μεθοδολογία Ενεργειακών Δεικτών Βασικές μεταβλητές Α.1. Συνολική ενεργειακή κατανάλωση (TFC) Α.2. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (GDP) Α.3. Ενεργειακή ένταση (TFC/GDP). 9
Β) Γραφική Επεικόνιση της αποτυχίας της Ελληνικής Στρατηγικής ΒΕΑ κατά την περίοδο 1975-2005 (30 χρόνια) (βλ. Διαγράμματα 2, 3 και 4) 10
Διάγραμμα 2 : Μακροχρόνια Εξέλιξη της «ενεργειακής έντασης» (1974 2000) των οικονομιών 11 προηγμένων χωρών του ΟΟΣΑ TFC/GDP (megajoules/us$) Canada Finland Sweden Norway US Australia IEA-11 Germany UK France Denmark Japan Italy 11
Διάγραμμα 3: Διαχρονική Εξέλιξη της συνολικής Εξοικονόμησης Ενέργειας 11 προηγμένων χωρών του ΟΟΣΑ, 1973-2004 Υποθετικές ετήσιες καταναλώσεις βάσει σεναρίου μηδενικής ΕΕ Έτήσια ΕΕ Πραγματικές ετήσιες καταναλώσεις ενέργειας Μέση ετήσια μεταβολή % 1973-1990 1990-2004 12
Διάγραμμα 4 : Ενεργειακή Ενταση συνόλου Ελληνικής Οικονομίας 13
Γ. Διαφυγόντα κέρδη λόγω της αποτυχημένης Ελληνικής Στρατηγικής της περιόδου 1975-05 (βλ. Διαγράμματα 5 και 6) 14
Διάγραμμα 5 Ετήσια Εξοικονόμηση Ενέργειας που εκτιμάται οτι θα προέκυπτε, σωρευτικά, με την υπόθεση οτι θα εφαρμοζόταν την περίοδο 1975-05 και στην Ελλάδα, μια Στρατηγική ΒΕΑ στα πρότυπα των 11 χωρών του ΟΟΣΑ, που θα απέδιδε +56% ΕΕ το τελευταίο έτος. 15
Διάγραμμα 6 : Ετήσια διαφυγόντα έσοδα από ΕΕ, λόγω εφαρμογής, στην Ελλάδα, μιας αναποτελεσματικής Στρατηγικής για ΒΕΑ, την περίοδο 1975-2005 16
3. Συνιστώσες της ελληνικής Στρατηγικής για ΒΕΑ που ευθύνονται για την αποτυχία της κατά την περίοδο 1975-2005 3.1. Πλημμελής ενημέρωση καταναλωτών για τις «επιτυχημένες πρακτικές». 3.2. Απουσία ικανοποιητικής υποδομής για πραγματοποίηση «ενεργειακών κατα- γραφών» σε κτίρια & Μ/Μ βιομηχανίες. 3.3. Απουσία ενεργειακής παιδείας και «ενερ- γειακής συνείδησης». 17
3.4. Άτολμη τιμολογιακή πολιτική στην εσωτερική αγορα ενέργειας (βλ. Διαγράμματα 3.5. Ανεπαρκές και παρωχημένο εθνικό νομοθετικό πλαίσιο για Εξοικονόμηση Ενέργειας (1975-2000). 3.6. Πρόχειρα σχεδιασμένες «Κρατικές υποστη- ρικτικές δράσεις», χωρίς ένταξη σε κάποιο ολοκληρωμένο επιχειρησιακό σχέδιο & χωρίς μακροπρόθεσμη στόχευση. 18
3.7. Ανεπαρκής οργανωτική υποδομή και φορείς ακατάλληλοι να διαχειριστούν ολοκληρωμένα προγράμματα ΒΕΑ. 3.8. Εμπλοκή αναρμόδιων φορέων & γραφείων Υπουργών και Γενικών Γραμματέων, στο εκτελεστικό σκέλος των προγραμμάτων. 3.9. Απουσία κατάλληλων επικοινωνιακών πρωτο- βουλιών για την προώθηση της Εθνικής Στρατηγικής για ΒΕΑ στην αγορά. 19
Διάγραμμα 7: Εξέλιξη διεθνών τιμών αργού πετρελαίου (τρεχουσών και σταθερών) περιόδου 1946-2009 20
Διαγρ. 8 : Τιμές πετρελαιακών προϊόντων στις χώρες της ΕΕ 1984-88 Βενζίνη σούπερ Ν τ ή ζ ε λ Ντήζελ κίνησης 21
4. Φωτεινά διαλείμματα, σε μια σκοτεινή διαδρομή 35 ετών 1. ΕΣΕ 2. ΥΒΕΤ 3. ΚΑΠΕ 4. ΕΛΚΕΠΑ 5. ΥΠΑΝ 22
5. Ενδεικτικες Προτάσεις για την ενίσχυση, αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό της ελληνικής Στρατηγικής για ΒΕΑ Να καλλιεργηθεί σύγχρονη αντίληψη και εικόνα της Ελληνική Στρατηγικής ΒΕΑ Να αναμορφωθεί και να κωδικοποίηθεί η ελληνική νομοθεσία για ΒΕΑ Να αναμορφωθεί και να ενισχυθεί το λειτουργικό πλαίσιο της Στρατηγικής ΒΕΑ 23
Ενδεικτικές Προτάσεις (συνέχεια 1) Να εξειδικευθούν και να εμπλουτιστούν, κατά περίπτωση, οι 130 προτεινόμενες στο ΣΔΕΑ στοχευμένες υποστηρικτικές δράσεις, αφού διερευνηθεί σε βάθος το «γιατί», «από ποιον», «πως» και «πότε» θα μεθοδευθεί η επεξεργασία και η εφαρμογή τους. Να ανασχεδιαστεί το οργανωτικό πλαίσιο και το πλέγμα των υφιστάμενων και νέων φορέων που θα επωμιστούν τις ευθύνες για τον σχεδιασμό και την ολοκληρωμένη διαχείριση της Στρατηγικής για ΒΕΑ. 24
Ενδεικτικές Προτάσεις (συνέχεια 2) Να δημιουργηθούν νέες βάσεις ενεργειακών δεδομένων που θα τροφοδοτούν με αξιόπιστα στοιχεία ολόκληρη την ενεργειακή κοινότητα (κρατικούς & ιδιωτικούς φορείς, ενεργειακούς συμβούλους, κλπ) Να ενεργοποιηθεί, με ιδιαίτερη έμφαση, ο θεσμός των ενεργειακών ελέγχων σε κτίρια και Μ/Μ βιομηχανίες και της πιστοποίησης των πάσης φύσεως ενεργειακών συσκευών, σε διαπιστευμένα εργαστήρια. 25
Ενδεικτικές Προτάσεις (συνέχεια 3) Να δημιουργηθεί μία Μόνιμη Επιτροπή Υψηλού Επιπέδου (High Level Standing Committee), που θα καθοδηγεί και θα παρακολουθεί τις πρωτοβουλίες για τον αναχεδιασμό και την ενίσχυση της Στρατηγικής για ΒΕΑ, καθώς και των φορέων που θα την υπηρετούν. Η άσκηση της Στρατηγικής ΒΕΑ με ασύνδετες και αποσπασματικές δράσεις, που αναλαμβά- νονται από αναρμόδιους φορείς, προτείνεται να σταματήσει, γιατί οδηγεί σε κατασπατάληση πόρων και αποσυντονισμό της προσπάθειας. 26