ΑΥΛΩΝΑ 01-2360 ΕΛΤΙΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ Ι ΡΥΤΗΣ: Μητροπολίτη ττικ καί Μεγαρίδο ΝΙΚΟ ΗΜΟΣ ριθµό φύλλου 332 Νοέµβριο - εκέµβριο 2013 Διαθήκη κληρονοµιά στήν Ἐκκλησία Σ υνήθως οἱ ἄνθρωποι ψάχνουν τίς διαθῆκες γιά νά ἀνακαλύψουν κάποια κληρονοµιά πού τούς χαρίζεται ἀπό τόν κεκοιµηµένο διαθέτη. Στή Διαθήκη τοῦ µα - καριστοῦ Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήµου, ὅµως, ἡ κληρονοµιά χαρίζεται σ ὁλόκληρη τήν Ἐκκλησία. Ἀνακαλύπτουµε τό θησαυρό πίσω ἀπό τόν λακωνικό λόγο του: Τή δοξολογική καί εὐχαριστιακή στάση του µέσα σέ κόπους, µόχθους καί περιπέτειες. Τήν εὐχαριστία καί γιά τή θησαυρισµένη ἐµπειρία τῆς σταυρωµένης ἀρχιερω - σύνης του. Τούς ἀποστολικούς ἀσπασµούς καί τίς εὐλογίες του στούς ἀδελφούς καί συµµοναστές του, τίς εὐχαριστίες καί τίς εὐλογίες στούς ἐκλεκτούς ἀδελφούς καί συνεργούς του, τήν εὐγνωµοσύνη στούς ἐπώνυµους καί ἀνώνυµους πού τοῦ συµπαραστάθηκαν στήν περίοδο τῆς ἔσχατης στέρησής του. Τήν εὐλογία πού ἀφήνει ἰδιαίτερα στό ἀγαπηµένο ποίµνιο τῆς Μητροπόλεως Ἀτ τικῆς καί Μεγαρίδος, τό ὁποῖο ποτέ δέν ἐγκατέλειψε µέ τή θέλησή του, ποτέ δέν τό ξέχασε στίς προσευχές του καί χάριν τοῦ ὁποίου ἔδωσε ὅλες τίς ἐκκλησιαστικές µάχες γιά τήν κανονική λειτουργία στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας. Τήν διάθεσή του, τά βιβλία του, τή µοναδική περιουσία του, πού ἀφιέρωσε στήν Ἐκκλησία κατά τή διάρκεια τῆς ζωῆς του, νά τά χαρίσει µετά τό θάνατό του καί πάλι στό ἱεραποστολικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας. Τήν ἐκζήτηση ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς προσευχῆς Της, γιά νά ἔχει καλήν ἀπολο - γίαν ἐνώπιον τοῦ Κυρίου του. Ἀποστολικά βιώµατα καί ἐµπειρίες καί ἀποστολικές εὐχές καί εὐλογίες ἐκφράζει ἡ Διαθήκη καί αὐτή εἶναι ἡ κληρονοµιά πού ἄφησε ὁ µακαριστός ἐπίσκοπος στήν Ἐκκλησία.
2
3
4
5 διόγραφη ιαθήκη Μητροπολίτου ττικ ς καί Μεγαρίδος Νικοδήµου ( ηµοσιευθε σα νοµίµως στά ικαστήρια τ ν θην ν τήν 8ην-10-2013) Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙ ΟΣ ΝΙΚΟ ΗΜΟΣ 24 Α γούστου 2007 Μνήµη σίου Κοσµ το Α τωλο οξάζω καί ε χαριστ τόν Κύριόν µου, γιατί µέ ξίωσε νά διακονήσω «ν κόπ καί µόχθ» (Β Κορινθ. ια 27) τό Πανάγιο Θυσιαστήριο καί νά θησαυ ρί σω τήν µπειρία µι ς σταυρωµένης ρχιερωσύνης. σπάζοµαι τούς δελφούς µου καί συµµοναστές µου τούς «συγκοινωνήσαντές µου τ θλίψει» (Φιλιπ. δ 14). «ώη (α το ς Κύριος) κατά τόν πλο τον τ ς δό ξης α το δυνάµει κραταιωθ ναι διά το Πνεύµατος α το ε ς τόν σω νθρωπον» ( φεσ. γ 16). Ε χαριστ καί ντιπροσφέρω τήν ε λογία µου στούς κλεκτούς δελ - φούς καί συνεργούς «ο µαρτύρησαν τ γάπ νώπιον κκλησίας» (Γ ω άν. 6) «µηδέν λαµβάνοντες πό τ ν θνικ ν» (7). «Θεός καί πατήρ µ ν καί Κύριος µ ν ησο ς Χριστός... πλεονάσαι καί περισσεύσαι τ γάπ τ ε ς λλήλους καί ε ς πάντας» (Α Θεσ. γ 11, 12). Στούς πώνυµους καί νώνυµους, πού «παξ καί δίς ε ς τήν χρείαν µου πεµψαν» (Φιλιπ. δ. 16) κατά τήν περίοδο τ ς σχατης στέρησής µου, καί βοήθησαν στήν πιβίωση καί µο καί τ ς γηραι ς είµνηστης µητέρας µου, καταλείπω ς µοναδικό, φτωχό ντίδωρο τήν πηγαία ε γνωµοσύνη µου. Στό γαπηµένο ποίµνιο τ ς Μητροπόλεως ττικ ς καί Μεγαρίδος φήνω τήν ε λογία µου καί ζητ τήν πό καρδίας του συγχώρηση καί τήν προ - σευχή του. Περιουσία κινητή κίνητη δέν πέκτησα καί δέν µο προκύπτει πρόβληµα δια θέσεώς της. Τά µφιά µου, τά βιβλία τ ς προσωπικ ς µου βιβλιοθήκης καί τά βι βλία πού µέ ξίωσε Κύριος νά συγγράψω, τά χω κχωρήσει, πρό πολλο, στή µοναστική µας δελφότητα καί στό εραποστολικό της ργο. δελφοί µου, προσευχηθ τε νά χω «καλήν πολογίαν» νώπιον το Κυρίου µου. ττικ ς Νικόδηµος
6 Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙ ΟΣ ΝΙΚΟ ΗΜΟΣ (στ) Καταδίκη σέ τίµωση καί νέχεια ξίζει τόν κόπο, παρενθετικά, νά πο µε δυό λόγια καί γιά µιά κί - νη ση πρέπειας πρός 10 κ τ ν 12 κθρονισθέντων µητροπολιτ ν κ µέρους πρωτοστατ ν τ ς κκλησι - α στικ ς νωµαλίας. Μιά βδοµάδα µετά τή συνεδρία τ ς Συνόδου πού κθρόνισε τούς 9 τελευταίους κ τ ν 12, στίς 18-7-1974, κουτσουρε - µένη Σύνοδος π ρε πόφαση τούς µέν ιδυµοτείχου Κωνσταντίνο καί Κιλκισίου Χαρίτωνα νά τούς νο- µάσει πρώην, τούς δέ πόλοιπους 10 νά τούς νοµάσει «τιτουλάριους µη τροπολίτες πάλαι ποτέ διαλαµψασ ν πισκοπ ν». Ε ναι γνωστοί ο µητροπολίτες πού νέτρεξαν στούς καταλόγους παλαι ν πι - σκο π ν γιά νά νεύρουν τίτλους πε ριπαικτικούς, δεικτικούς, περι - γραφικούς µι ς κακ ς ε κόνας πού ε χαν γιά καθένα πό τούς 10 α - τούς µητροπολίτες. πό τότε ο τίτλοι α τοί ποκλήθηκαν «παρατσούκλια», πού σκοπό ε χαν τήν περαιτέρω ταπείνωση καί τίµωση τ ν κθρονισθέντων. µητροπολίτης ττικ ς καί Μεγαρίδος Νικόδηµος ποτέ δέν ποδέχθηκε τίς κπτωτικές πράξεις τ ς Συνόδου πού γίνανε σέ βάρος του ο τε τήν προσαγόρευσή του ς τιτουλαρίου µητροπολίτη λους, πού ρρωστηµένη µπάθεια µι ς δράκας νθρώπων το πέβαλε. Ποτέ, λα τά χρόνια, δέν δέχθηκε νά ποκαλε ται, κόµα καί στήν λληλογραφία πό τή Σύνοδο, ε τε µέ τό παρατσούκλι ε τε ς πρώην. Πλ - θος γράµµατα τ ς Συνόδου, πού λ λες φορές ε χαν προειδοποιητικό πειλητικό χαρακτήρα, λλες φορές τόν καλο σαν γιά νά σκήσουν δίωξη ναντίον του, λλες πάλι φορές τόν καλο σαν νά ποδε - χθε δ θεν προτάσεις πιλύσεως, δέν τά παραλάµβανε ο τε ς συ - στη µένα µέσ το ταχυδροµείου ο τε µέ κλητήρα τ ς Συνόδου, γιατί δέν ναγνώριζε ο τε τόν τίτλο το τιτουλαρίου πού το ποδόθηκε ο τε τίς σέ βάρος του κπτωτικές πράξεις. µή ποδοχή τ ν τίτλων πό τούς κθρονισθέντες µητροπολίτες καί πό τόν ττικ ς Νικόδηµο ε χε καί βαρύτερες συνέπειες. πί χρόνια διοίκηση τ ς κκλησίας παιτο σε νά πογράφουν µέ τά «πα ρα τσούκλια» γιά νά παίρνουν τόν κου τσουρεµένο µισθό τους (πού νερχόταν στά δύο τρίτα το µι σθο τ ν λλων µητροπολιτ ν). Μέ α τόν τόν τρόπο τούς κατα δί - κα σε νά µήν χουν ο τε τά παραί - τητα γιά τήν συντήρησή τους καί
7 νά ζο ν πραγµατικά πό «τίς λεη - ποφασίζει µοσύνες τ ν πιστ ν» ( κφραση το πως, κατ κραν ο κονοµίαν, συγκατάβασιν καί κκλησιαστικήν πιεί - διου το ττικ ς Νικοδήµου) πού τούς γαπο σαν καί βρίσκονταν κειαν, φ ξ ς ντικατασταθε προσαγόρευσις τ ν κατωτέρω ρχιε- στό πλευρό τους. Στίς 13 κτωβρίου το 1978 ρέων ς κάτωθι: εραρχία τ ς κκλησίας τ ς λλάδος ποφασίζει νά ρει τά µπαθ 6) Σεβ. Μητροπολίτου λους κ. Νι-... σέ βάρος τ ν 10 µητροπολιτ ν πι - κοδήµου, ς πρώην ττικ ς καί Μεγαρίδος... τίµια καί νά τούς ποκαλε πλέον πρώην µητροπολίτες στίς δρες πού ς νω πόφασις µηδέ τό παράπαν πηρεάζει τήν περί ντικανο- ε χαν διακονήσει. Σέ λίγο καιρό - µως καί νέα κπληξη τούς περίµενε γιά τή σκοπιµότητα τ ς ποφά - κάστου ξ α τ ν ξενεχθε σαν ο - νικ ς κλογ ς καί καταστάσεως νός σεως α τ ς. Γράφει µητροπολίτης σι αστικήν Συνοδικήν κρίσιν καί πό - ττικ ς στό µερολόγιό του: «01- φασιν, ( πογράµµιση δική µας) - 02-1979. λλη περίπτωσι πλαστογραφίας. Σεραφείµ κανε «πράξι» ας, γάπης καί ε ρηνεύσεως... ποτελο σα πλ ς µέτρον πιείκει- (στίς 16-12-1978), λοποι ντας τήν Η ΙΕΡΑ ΣΥΝΟ ΟΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ πόφασι τ ς εραρχίας (τ ς 13 ης -10- + θην ν ΣΕΡΑΦΕΙΜ Πρόεδρος» 1978) γιά τά παρατσούκλια, καί σ Προσέφυγαν 3 κ τ ν 10 µητρο - α τήν προσέθεσε στοιχε α γιά νά πο λιτ ν στό Συµβούλιο τ ς πι κρατείας γι α τή τήν «Πράξη» τ ς Συν - πικυρώση τίς καταδικαστικές ποφάσεις το 1974. Κάθε πρότασι, πού όδου καί στή διαδικασία τ ς κδίκασης τούς περίµενε µιά δυσάρεστη θά διατυπώνουν ο νθρωποι α τοί γιά µ ς ε ναι σκέτο φαρµάκι καί πρό - κπληξη: τήν «Πράξη» α τή τ ς Συνόδου τήν πέγραφαν καί γνωστοί κλησι». Σαφής λοιπόν πρόθεση το Σεραφείµ κ νέου πικύρωση τ ν στούς 12 µητροπολίτες. Γράφει καταδικαστικ ν πράξεων το 1974. ττικ ς στό µερολόγιο: «22-09- ε τε ποσπάσµατα τ ς πράξεως 1979. ηµήτρης Παπουτσιδάκης α τ ς τ ς Συνόδου γιά νά βεβαιωθε τε: ος παρουσίασε στό Συµβούλιο πι- µο νακοίνω σε σήµερα τι Λιλα - «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ κρατείας Πρ ξι τ ς εραρχίας... σχε - Η ΙΕΡΑ ΣΥΝΟ ΟΣ τικά µέ τήν ρσι τ ν παρα τσουκλί - ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ων, πού περιέχει καί τήν πίµαχη ριθµ. Πρωτ. 5178 φρ σι... καί τήν ποία πογράφουν ιεκπ. 2432 καί γνωστοί µητροπολ ται. λα τά θήνησι τ 16-12-1978 πίθανα γίνονται πραγµατικότης». ΠΡΑΞΙΣ προσφυγή στό Συµβούλιο τ ς ερά Σύνοδος τ ς κκλησίας πικρατείας, κίνηση πού πάντα τ ς λλάδος... φό βιζε τήν διοίκηση τ ς κκλησίας
8 Βίοι Παράλληλοι µακαριστό Μητροπολίτη τ - τι κ καί Μεγαρίδο κυρό Νι - κό δηµο κατά τόν 40ετή διωγµό του δέχτηκε πολλέ πικρίσει κ µέρου τ ν διωκτ ν του. Συνήθη σέ νάλο - γε περιπτώσει ε ναι διασπορά πι - κρ ν σχολίων, πού τάχα προέρχον - ται πό γνωσµένε α θεντίε (στήν πού προέβαινε συνεχ ς σέ παράνοµες καί ντικανονικές πράξεις, κανε τόν Σεραφείµ νά σπεύσει νά νακαλέσει τήν πόφαση τ ς ερ - αρ χίας γιά ρση τ ν παρατσουκλι ν. Γράφει ττικ ς στό µερο - λόγιο: «07-11-1979. Μέ πρότασι το Σεραφείµ καί µέ 40 ψήφους πανέ - φεραν τά παρατσούκλια. Τόν Κύριό µου τόν κάλεσαν «Ναζαρηνό». Γιατί γώ νά στενοχωρο - µαι γιά τήν διάθεσι µπαιγµο, πού δείχνουν ο σύγχρονοι ρχιερε ς ν - αντί µου καί ναντι τ ν συνεξορί - στων µου δελφ ν;» Νά κλείσουµε τό θλιβερό α τό κε φάλαιο σχετικά µέ τά «παρατσούκλια» µέ µιά κόµα πισήµανση. ταν, µετά τίς ποφάσεις το Συµ - βουλίου πικρατείας το 1990 καί τ ς λοµελείας το 1993, πεσαν λες ο κπτωτικές πράξεις τ ς δι - οίκησης τ ς κκλησίας καί ο πι - πραγµατικότητα πό χαλκε α προ - πα γάνδα ) καί ποτιµο ν θικά λιποβαρ τόν ψυχικό κόσµο το θύ - µα το. Στόχο µετάθεση στό πρόσω - πό του τ ν ε θυν ν τ ν θυτ ν καί δικαίωσή του στά µάτια το κόσµου. τσι, πίσκοπό µα δέχτηκε τή µοµφή τ «µµονη ντιεκκλησια - ζ ντες 6 µητροπολίτες ταν πλέον ο νόµιµοι στίς δρες τους καί λες ο παίσχυντες πράξεις σέ βάρος τους (καί α τές µέ τά «παρατσού - κλια») ε χαν καταρρεύσει, πέµεναν σκληροπυρηνικοί καί µπαθε ς µητροπολίτες νά βγαίνουν στά παράθυρα τ ν ΜΜΕ καί νά ποκαλο ν τούς µητροπολίτες χαιρέκακα µέ τούς τίτλους τ ν «παρατσου - κλι ν» καί λλοι πίσης νά τούς στέλ νουν κόµα καί πίσηµα γ - γρα φα πό τή Σύνοδο µέ τά µπαι - κτικά «παρατσούκλια» (διαπράττοντας ποινικά κολάσιµη πράξη). µεγάλη κπληξη ταν ταν, καί µετά τήν κοίµηση το µητροπο - λίτη ττικ ς Νικοδήµου, διαπιστώ - σαµε τι µερίδα του στήν ρχι - επισκοπή θην ν ταν ς «λους Νικόδηµος». ρχιµ. Ε ρηνα ος Μπουσδέκης
9 στι κ νοοτροπία», διότι δέν κο - λούθησε τό παράδειγµα το γίου Γρηγορίου το Θεολόγου, πού πα - ραι τήθηκε πό τό θρόνο του, «γιά τήν ε ρήνη τ κκλησία», ταν κανονικότητα τ νάρρησή του στό θρόνο του µφισβητήθηκε. Ε ναι γνωστέ πό λλε στ λε το περιο - δικο µα ο δικε συνοδικέ νέρ - γειε σέ βάρο το µακαριστο Νι - κοδήµου. Τίθεται, λοιπόν, τό κρίσιµο ρώτηµα ν τά δεδοµένα τ δίωξή του µπορο ν νά παραλληλισθο ν µέ τά φορ ντα τόν µεγάλο γιο εράρχη γεγονότα. να βλέµµα στήν κκλησιαστική στορία θά ταν διαφωτιστικό. Στήν περίοδο πού κολούθησε τήν Α Ο κουµενική Σύνοδο τ Νί καια, τά θεολογικά ρείσµατα γιά τήν καταδίκη το ρειανισµο ε χαν τεθε, στήν πράξη µω α ρεση κυρι αρ - χο σε καί ε χε λώσει τήν κρατική διοίκηση στό νατολικό τµ µα τ Ρωµα κ Α τοκρατορία. Α το - κράτορα Ο άλη ταν ρειανό. Στή ριζε τού µοδόξου του καί δίω - κε σου κληρικού καί λα κού ντι - στέκονταν. ρθόδοξο λαό κατα - πιεζόταν. Ο µεγάλοι νατολι κοί Πα - τέρε κείνη τ περιόδου ποτε - λο σαν πυρ νε σθεναρ ντίσταση, ταν µω πό διωγµό πό τό κκλησιαστικο-κρατικό status quo, ξόριστοι, ποκοµµένοι πό τά ποί - µνιά του. γιο Γρηγόριο Θεολόγο ταν µεταξύ α τ ν. κ χαρα - κτ ρο λάτρη τ ρηµικ ζω, πε χθανόταν τήν τριβή µέ τόν κόσµο, τά διοικητικά καθήκοντα καί τί διαµάχε. πό τό ρηµητήριό του, ν τούτοι, µέ τά σοφά πύρινα κείµενά του στήριζε τού ρθόδοξου εράρχε καί τό λαό, σου ε χαν µείνει πιστοί στήν ρθοδοξία. Ο άλη σκοτώθηκε σέ µιά µάχη. Γρατια - νό, συναυτοκράτορά του στή Ρώµη, στό δυτικό τµ µα τ Α τοκρατορί - α, ρισε τό Θεοδόσιο, νέο στρατιωτικό πό τήν σπανία, πού ταν ρθόδοξο, διάδοχό του ( ρειανισµό δέν ε χε µολύνει σέ τόσο βάθο τή ύση σο τήν νατολή δυτική δι - οίκηση δέν ε χε λωθε ). Θεοδόσι - ο, πού µεινε γνωστό στήν στορία Μέγα, µπερίστατο σέ πολεµικέ πιχειρήσει κατά τ ν Γότθων, ργησε νά γκατασταθε στήν Κωνσταντινούπολη. Τό ρειανικό κατεστηµένο κε δρο σε νεξέλεγκτο. Ο ρθόδοξοι δοκιµάζονταν. Ζήτησαν πό τόν γιο Γρηγόριο, µ λλον τόν πίεσαν, νά πάει κοντά του. Στί πιέσει α τέ προστέθηκαν καί ντονε παραινέσει συναθλητ ν το γίου νά πάει νά πολεµήσει τό «θηρίο» στό ντρο του. γιο Γρηγόριο κάµφθηκε.
10 πίσκοπο δη, φτασε στήν Πόλη, σάν κοµάντο, θά λέγαµε σήµερα, στό προπύργιο το χθρο. Πατριάρ - χη καί πλειονότητα κλήρου καί λαο ταν α ρετικοί. γιο, γι α - τού, ε σπήδησε στήν πικράτειά του persona non grata. Το παγορεύ - τηκε πρόσβαση στού Ναού. Λιθο - βολήθηκε κατ πανάληψη πό πλήθη κληρικ ν, µοναχ ν καί λα κ ν. Κινδύνεψε νά δολοφονηθε. Πολέµησε µω τήν πλάνη µέ σοφά, νθεα κηρύ - γµατα σέ χώρου διωτικού. Σιγάσι γά µπέδωσε στό λαό τήν πίστη τ Νίκαια. Θεοδόσιο νέβηκε, πί τέ λου, στό θρόνο. Ο ρειανοί χασαν τά κρατικά ρείσµατά του καί συρρικνώθηκαν. λλοι φυγαν καί λ λοι, πού ε χαν πλανηθε, λλά καί ο ναπόφευκτοι καιροσκόποι, λ - θαν στί τάξει τ ν ρθοδόξων. γ. Γρηγόριο ε χε πιτελέσει τό ργο του στήν Πόλη. Θέλησε νά πιστρέψει στήν «ρηµία» του. λαό δέν τόν φηνε. λλά καί γιά τόν Α - τοκράτορα ταν πολύτιµο σύµβουλο καί συνεργάτη. Θεοδόσιο ζήτησε πό τόν ν νεργεί Πατρι - άρχη νά πογράψει ρθόδοξη µολογία πίστεω, δηλαδή τού ρου τ Νίκαια. Πατριάρχη ρνήθηκε καί Θεοδόσιο τόν παυσε. λα ό ζητο σε πίµονα τήν νάρρηση το γίου Γρηγορίου στήν Πατριαρ - χία. τσι γιο χωρί νά τό πιδιώξει καί µέ µφυτη πέχθεια πρό τά διοικητικά καθήκοντα, πιεσθεί, γινε κυρίαρχο πίσκοπο στή Βασιλεύουσα, χωρί µω νά δεχθε ν - θρόνιση, περιµένοντα τό θέµα νά τό τακτοποιήσει Σύνοδο πισκόπων. Τότε συγκλήθηκε Β Ο κουµενική Σύνοδο στήν Κωνσταντινούπολη, πού µεταξύ τ ν πρώτων ποφάσεών τη ταν ναγνώριση καί νθρό - νησή του, πού γινε µέ λιτή τελετή. α ρεση ε χε ττηθε. φθόνο µω συχνά ε ναι πιό σχυρό πό τήν α ρεση! Κάποια µερίδα συνέ - δρων, πού λθαν καθυστερηµένοι, δέν βλεπαν µέ καλό µάτι τήν στήρι - ξη το γίου πό τό Παλάτι. µφισβήτησαν τήν ρθότητα τ νάρρησή του στό θρόνο µέ α τιολογικό τι χειροτονία του σέ πίσκοπο ε χε γίνει γιά τή µικρή πισκοπή τ ν Σα - σίµων, στήν Καππαδοκία, σχετα το τι ποτέ δέν ε χε ερουργήσει κε. γιο τότε, Πρόεδρο ν τ Συνόδου, παραιτήθηκε πό τήν προεδρία καί τόν θρόνο του κφωνώντα να µνηµειώδη λόγο. ποσύρθηκε στό γαπηµένο του ρηµητήριο στόν Πόντο. ηδιασµένο πό τί διαµάχε καί τά τερτίπια πολλ ν συνέδρων στί Συνόδου, ταν τόν κάλεσαν, γέρον-
11 τα πιά, νά λάβει µέρο σέ νέα Σύνοδο ρνήθηκε λέγοντα χαρακτηριστικά τι δέν ε χε δε καµιά Σύνοδο πισκόπων νά χει καλό τέλο! Συνέβαλε, βέβαια, µέ νθρώπου του κ το µακρόθεν στί ργασίε τη. ν ναζητήσουµε στήν στορία περίπτωση διωγµο γίου πό συν - θ κε πού µοιάζουν µέ α τέ το µα καριστο Νικοδήµου θά σταθο - µε σέ κείνη το γ. ωάννου το Χρυσοστόµου. µέγα γιο πί - σκο πο Κωνσταντινουπόλεω καταδικάστηκε σέ καθαίρεση πό τή δια - βόητη «ληστρική» σύνοδο τ ρυό, µέ ποκίνηση καί πλήρη στήριξη πό τό Παλάτι. Τόσο τό διάτρητο κατη - γο ρητήριο σο καί ο πίστευτε µεθοδεύσει στή συγκρότηση καί τί διαδικασίε τ συνόδου θά χαρα - κτη ρίζονταν, µέ ρου σηµερινού, πρόδροµο µακιαβελισµό. κρα ο µπαιγµό κάθε κανονικ τάξη. γιο ο δέποτε ποδέχθηκε τή «συνοδική» α τή καταδίκη του. Τή θε ώρησε κυρη καί πεδίωξε τήν να τροπή τη, χοντα πέναντί του πανίσχυρε κκλησιαστικο-κρατικέ συµµαχίε. διωγµό του προκάλεσε µέγα σάλο στήν κκλησία µέ µ - πρησµού Να ν κόµα καί φόνου. Καί κόµα, στάση του α τή γινε α τία γιά σχίσµα στήν ο κουµενική κκλησία, γιατί Ρώµη ννοκέντι - ο δέν δέχθηκε τήν πόφαση τ Συν - όδου καί θεωρο σε τόν γιο ωάννη κανονικό πίσκοπο Κωνσταντινουπόλεω, καίτοι τελευτα ο σύ - ρε το ρρωστο στήν ξορία, που καί παρέδωσε τό πνε µα, τό δέ θρόνο του ε χαν καταλάβει λλοι πί - σκο ποι σάν νά ταν κανονικοί διάδοχοί του. κόµα δέ Ρώµη διέκοψε κοινωνία µέ τού Πατριάρχε τ νατολ, ο πο οι, κάτω πό τήν πίεση το Παλατιο, θεωρο σαν τόν ερό Χρυσόστοµο καθηρηµένο. Τό σχίσµα, τό πρ το µεταξύ νατολ - ύση, πουλώθηκε µετά πό χρόνια Μηνια ο ελτίο κκλησιαστικ νηµέρωση Κωδικό 2360 διοκτήτη - κδότη ρχιµανδρίτη Ε ρηνα ο Μπουσδέκη ιεύθυνση 190 11 Α λών- ττικ Τυπογραφε ο Κωνσταντίνου Σανιδ ωαννίνων 6, Μοσχάτο ISSN 1790-482X
12 καί νότητα τ κκλησία ποκα - ταστάθηκε σταδιακά, καθώ να να τά Πατριαρχε α γραφαν στά δί πτυ - χά του τόν ερό Πατέρα Πατρι - άρχη Κωνσταντινουπόλεω µέχρι το θανάτου του κύρωσαν, δηλαδή, τήν συνοδική πόφαση τ καθαί - ρεσή του. Κάποιοι νάγουν τή διαφορά στάση τ ν δύο µεγάλων εραρχ ν, γί - ου Γρηγορίου καί ερο Χρυσοστό- µου, σέ διαφορά χαρακτήρων. Θά λεγα, µω, τι ε ρήνη καί νότη τα τ κκλησία κανονική τη τάξη καί καθαρότητα ε ναι θέµατα πού δέν µπορε νά παίζονται στό πεδίο τ ν χαρακτήρων τ ν µπλεκοµένων γίων. Νοµίζω τι ο συνθ κε ε ναι α τέ πού καθορίζουν µονοσήµαντα τί πράξει του. Γιά νά γίνω πιό σαφή, ποθέσουµε τι ερό Χρυ - σόστοµο βίωνε τήν µφισβήτη ση κάτω πό τί συνθ κε πού τή βίωσε γ. Γρηγόριο. Τότε καί α τό θά πα ραιτε το. ντίστοιχα, στω τι γιο Γρηγόριο διωκόταν κάτω πό συνθ κε µοιε µέ κε νε το ερο Χρυσοστόµου. Τότε καί α τό θά περ ασπιζόταν τή θέση του. Χω ρί νά λλάξουν χαρακτ ρα! Τά παραδείγµατα καί τ ν δύο γίων Πατέ - ρων χαράχτηκαν στή συνείδηση τ κκλησία πρότυπα πολιτεία, ε δικά γιά πισκόπου, καίτοι φαινοµενικά ντιφάσκουν. Στήν περίπτωσή του, γιο Γρηγόριο ε χε ντω χειροτονηθε πίσκοπο Σασίµων, µετά πό πιέσει το φίλου του Μεγάλου Βασιλείου. Ε χε µω τελικά ρνηθε νά διαποιµάνει τή µικρή α τή πισκοπή, πού σπαρασσόταν πό ντριγκε καί διχόνοιε, διαφιλονικούµενη παρχία πό δύο ρχιεπισκοπέ. νιωθε ψυχική δυναµία καί ποστροφή νά ντιµετωπίσει τέτοια προ - βλήµατα. ρνησή του πίκρανε τό µεγάλο φίλο του. Στό θρόνο τ Κωνσταντινούπολη ε δαµε π νέβηκε. ν, λοιπόν, γιο Γρηγόριο δέν ε χε κάνει τή θυσία νά παραιτηθε, λλ ε χε µµείνει στή θέση του (καί ε χε ρείσµατα, φο τόν ε χε δη νθρονίσει µιά µεγάλη Σύνοδο καί µάλιστα χρηµάτιζε πρόεδρό τη ), θά δινε «γιοπατερικό» λλοθι σέ ποι - κίλε κτροπέ, πού στού µετέπειτα α νε, καί δίω στί µέρε µα, χουν γίνει, δυστυχ, καθεστώ. πω, π.χ., στήν περιφρόνηση τ ν µικρ ν παρχιακ ν δρ ν καί στήν προτί - µηση πό πιδόξου πισκόπου τ ν µεγάλων στικ ν κέντρων στήν προ - σχηµατική, «κατ ο κονοµίαν, πρό κάλυψη νάγκη», νοχή το µετα - θε το τ ν πισκόπων πό µικρέ σέ
13 µεγάλε παρχίε στήν νοχή τ πέµβαση κοσµικ ν ρχόντων πρό στήριξη ποιµεναρχ ν στού θρόνου του ( γιο Γρηγόριο στή φάση κείνη διέθετε τήν πλήρη στήριξη το Μεγάλου Θεοδοσίου) κτλ. κόµα, µµονή του θά κηλίδωνε, σω, τήν γία φήµη του: διαθρυλούµενο ρωτά του πρό τήν ταπεινή σκητική µόνωση καί προσευχή θά χανε τή δυναµική του φωτεινό παράδειγµα γιά τό λαό, µιά καί σπουδαιότητα το θρόνου θά πρόβαλε τότε σοδύναµο νταγωνιστικό παράγων γιά τί ποφάσει του! σον φορ τόν γιο Χρυσό - στο µο, ε χαµε ρωτήσει τον µακαριστό µα πίσκοπο: «έν θά ταν κα - λύτερα νά ε χε παραιτηθε καί νά µή γίνει τόσο κακό»; «Κοιτάξτε,», µ ε χε πε, «ν ε χε παραιτηθε, θά στή - ριζε µέ τήν νοχή του τήν καθιέρωση τ α θαιρεσία καί καταπάτηση νόµων καί κανόνων στί συνοδικέ δι εργασίε, ρουτίνα πού φήνει διάφορη τή συνείδηση τ κκλη - σία». Με λλα λόγια, ερό Χρυσόστοµο καί ο λίγοι συνοδοιπόροι του, καίτοι βίαια ποκοµµένοι πό τή διοίκηση τ κκλησία, ξέφραζαν τήν καθολική συνείδησή Τη, πού λαχταρ καί γωνίζεται µέχρι α µατο γιά τήν καθαρότητα καί γνησιό - τη τα τ ποστολικ Τη πορεία µέ σα στόν κόσµο. Α τή γωνία ταν γιά τόν µακα - ριστό πίσκοπο πυξίδα στήν πο ρεία του. έν ταν θρόνο πού διεκδικο σε, ο τε τή διακονία του τήν περιόριζε σέ α τόν. καρδιά του φλε - γόταν καί φώναζε νώπιον Θεο καί νθρώπων, «φωνή βο ντο ν τ ρήµ», πρό τού συνεπισκόπου του, πού ε χαν ρπάξει καί διαγού - µιζαν τήν παρχία του: «ο κ ξεστί σοι». Καί στό λαό, πού το ε χε να - θέσει Θεό νά ποιµάνει, λλά ο νθρωποι το τόν ε χαν βίαια στερήσει, διατράνωνε: «γώ δέν σ παρ - νο µαι, γιά νά βολευτ σέ λλε θέσει καί θρόνου, στω καί περίο - πτου»!.... Χ. Ο κονοµάκο «λεύθερη Πληροφόρηση» στό διαδίκτυο. ιεύθυνση: www.el-pliroforisi.gr Καί ο κδόσει «Σ π ο ρ ά» στό διαδίκτυο (γιά µιά γνωριµία µέ τό συγγραφικό ργο το Μητροπολίτου ττικ καί Μεγαρίδο Νικοδήµου) ιεύθυνση: www.spora.gr
14 Κατακολούθηση στά χνη το Κυρίου στήν Α γυπτο καί στό Σταυρό Δημοσιεύουμε στό φύλλο αὐτό μιά ἐπιστολή τοῦ Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου πρός τόν Ἀρχιεπίσκοπο τ. Ἀθηνῶν Ἱερώνυμο. Τοῦ ἔγραψε τόν Δεκέμβριο τοῦ μαρτυρικοῦ γιά τόν ἐπίσκοπό μας ἔτους 1974, τοῦ ἔτους τῆς ἐξορίας καί τῶν σκληρῶν διωγμῶν. Ἐπικοινώνησε ὁ μαρτυρικός ἐπίσκοπος Νικό - δη μος μέ τόν ἀγαπητό του πατέρα καί μαρτυρικό Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο, γιά νά τοῦ εὐχηθεῖ γιά τή γιορτή τῶν Χριστουγέννων. Ἁπό τίς πρῶτες λέξεις ὁ ἀναγνώστης κατανοεῖ ὅτι δέν πρόκειται γιά τυπικές εὐχές πού ἀπό συνήθεια ἀνταλλάσσουν οἱ ἄνθρωποι τίς μέρες αὐτές. Ἡ ἐπιστολή ἀποτελεῖ θεολογικό δοκίμιο ἀλλά καί ἔκφραση στό χαρτί τῆς μαρτυρικῆς ἐμπειρίας καί γι αὐτό ἀπο τελεῖ θησαυρό πνευματικό. Μέ λακωνικό τρόπο παραθέτει τίς βασικές ἰδέες: α) τοῦ μυστηρίου τοῦ σταυροῦ πού βιώνει ὁ σαρκω - θείς Λόγος τοῦ Θεοῦ ἀπό αὐτά τά σπάργανα, ὅταν ἀναγκάζεται διωκόμενος ἀπό τόν Ἠρώδη νά βρεθεῖ στήν ἐξορία τῆς Αἰγύπτου. β) τοῦ μυστηρίου τοῦ σταυροῦ πού ζεῖ ἡ Ἐκκλησία στήν ἱστορική πορεία της. Ἡ εὐχή ἡ τελική καί γιά τούς δύο (τόν παραλήπτη καί τόν ἀποστολέα) εἶναι νά κατακολουθήσουν στά ἴχνη τοῦ Χρι - στοῦ στήν Αἴγυπτο καί στό σταυρό, γιά νά γίνουν μέτοχοι καί τῆς ἀναστάσεως καί τῆς αἰωνίου ζωῆς.
15 µητροπολίτης ττικ ς καί Μεγαρίδος Νικόδηµος ν γί Παρασκευ τ 21 εκεµβρίου 1974 Μακαριώτατε, Πρό τ ς γίας Βηθλε έµ στάµενοι, ν προ αι ώνιος Λό γος το Θεο σάρκα φο ρέσας καί µ ν το ς νθρώποις µοιω θείς παραγενόµενος Φάτ ν νακλιθ ναι κα τεδέξα το, πό δέ τ ς µανίας το ρώδου δι ω κόµενος σύν τ Μη τρί καί τ Προστά τ ν Α γύπτ ς ν ρή µ κησε, τό µυστήριο τ ς αυτο σαρκός τις στίν κκλησία προ τυ πώσας, τις εί πό τ ς µανίας τ ν ξουσι ν το ρχοντος το α νος τού του διωκοµένη τέ µέν ν σπηλαί κρύπτεται τέ δέ ν λλοτρί γ ς ν Α γύπτ διάγει, τ µε τέ ρ Μακαριότητι, τ σε βα σµί καί πεφιληµέν, πό καρδίας προσαγορεύ οµεν, κετεύοντες τ σαρ κωθέν τι Λόγ, να καί µ ν καί µ ν χ αρίσηται τήν δω ρε άν τ ς κατακολουθήσεως το ς χνεσιν Α το τ Α γύ πτ καί τ Σταυ ρ, να καί τ ς ναστάσεως Α το καί τ ς α ωνίου ζω ς µέτο χοι γε νόµεθα. λά χιστος ν Χριστ δελφός ττικ ς Νικόδηµος
16 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 2013 ρθρα γραµµ γετικό πάθο µέ πένδυση γοραί - α µανία, Μητροπολίτου ττικ καί Μεγαρίδο Νικοδήµου 324, 2. Στοχασµοί δύνη καί πορία, Μητροπολίτου ττικ καί Μεγαρίδο Νικοδήµου 325, 1. Τά πέντε µηδενικά πού δέν γραψαν στορία, Μητροπολίτου ττικ καί Μεγαρίδο Νικοδήµου 326,1. Μητροπο - λίτη ττικ καί Μεγαρίδο (α), ρχιµ. Ε ρηνα ο Μπουσδέκη 327, 1, Μητροπολίτη ττικ καί Μεγαρίδο (β), ρχιµ. Ε ρηνα ο Μπουσδέκη 328, 1. σταυρωµένη ρχιερωσύνη µου, Μη - τρο πολίτου ττικ καί Μεγαρίδο Νικοδήµου 329,1. Μητροπολίτη ττι - κ καί Μεγαρίδο (γ) 329, 10. Μητροπολίτη ττικ καί Μεγαρίδο (δ), ρ χιµ. Ε ρηνα ο Μπουσδέκη 330, 2. κπεσµό τ δικαιοσύνη, Μητροπο - λίτου ττικ καί Μεγαρίδο Νικοδή- µου 331,1. Μητροπολίτη ττικ καί Μεγαρίδο (ε), µέρε ξορία καί διωγµο ρχιµ. Ε ρηνα ο Μπου σδέ κη, 331, 4. Μητροπολίτη ττικ καί Μεγαρίδο (στ), Καταδίκη σέ τίµωση καί νέχεια ρχιµ. Ε ρηνα ο Μπουσδέκη, 332, 6. Συνεργάτε Μετάθεση ποδειγµάτων (β), Μον. Cornelia (Rees)-Dr. Lunne Pappas 324, 7. Τη - λεοπτικέ νακρίβειε, Σχολιαστή 324, 10. ριζοντίω καί καθέτω, λ.. Γιακουµάκη 324,14. Πόθεν σχε καί στό χ ρο τ κκλησία, Μακαβα ο 326, 8. Τί πράξαµεν;, Σχολιαστή 326, 11. Φαν ταστικοί διάλογοι στήν τραγική πραγµατικότητα, Σ.Κ.Χ. 326, 14. Καί ν ν γοι σθλόν πί τέρµα πορεία, ρ χιµ. π. ανιήλ εράκη, Προσφώνησι στήν ξόδιο κολουθία το µητροπολί του τ - τικ καί Μεγαρίδο Νικοδήµου 327, 9. Στήν Κουκουσό τ Πάρνηθα, λλω κδηµία νό γίου εράρχου στόν τόπο τ δικη ξορία του, ηµή τριο Ν. Παπουτσιδάκη 327, 11. Μνη µό συνο διω γµ ν καί ξορία, πιµνηµό συνη µι λία στό τεσσαρακονθήµερο µνη µόσυ - νο το µακαριστο µητροπολίτου ττι - κ καί Μεγαρίδο Νικοδήµου, ρ χιµ. Ε ρηνα ο Μπουσδέκη 328, 10. Σταυ ρω - θήτω, Κωνσταντίνο Κούκη 330, 11. Σεβ. Μητροπολίτη ττικ καί Μεγαρίδο Νικόδηµο. Στόν πόηχο τ Κοι- µήσεώ του, ωάννη Λώλη 330, 13. ξι - ο ργάτη τ κκλησία,. Χ. Ο κονοµάκο 331, 12. Βίοι παράλληλοι,. Χ. Ο κονοµάκο 332, 8. Πατερικά Ο φωτισµένοι τ στορία στέκονται πλάι µα, Κανόνα Τρι ν εραρχ ν 324, 1. Ντοκουµέντα δύνη καί πλήρωµα µπειρία, πό τό µερολόγιο το µητροπολίτου ττικ καί Μεγαρίδο Νικοδήµου 327, 6. κλογή καί χειροτονία µητροπολίτου ττι - κ καί Μεγαρίδο Νικοδήµου 328, 6. νταύγε στό σκοτάδι τ ξορία, πό τό µερολόγιο το µητροπολίτου ττι - κ καί Μεγαρίδο Νικοδήµου 329, 13. Στιγµέ δυναµία, Νίκο Καµβύση, 328, 15. Πρό τού 19 δελφού ρχιε - ρε πού τόν καταδίκασαν χωρί δίκη, ττικ καί Μεγαρίδο Νικόδηµο 330, 1. Στιγµέ κκλησιαστικ ν φρικαλεοτήτων 330, 6. νασφάλειε καί φόβοι τ ν νόχων, µητροπολίτου ττικ καί Μεγαρίδο Νικοδήµου 331, 10. Θρόµβοι Α - µατο, Νίκο ρβανίτη 331,16. διό - γραφη ιαθήκη Μητροπολίτου ττικ καί Μεγαρίδο Νικοδήµου 332, 1. Κατακολούθηση στά χνη το Κυρίου στήν Α - γυπτο καί στό Σταυρό 332, 14.