Ο ΗΓΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ. Συναφής Οδηγία:

Ο ΗΓΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Λ/11/2012 Συναφής Οδηγία: Αντικαθιστά Οδηγία: Λ/11/2010 Ετοιμασία και Παρουσίαση Εκθέσεων για Πολύ Σοβαρές Βλάβες στο Σύστημα Παραγωγής / Μεταφοράς Ημερομηνία Εφαρμογής: 20/02/2012 Ημερομηνία Έκδοσης: 20/02/2012 1.0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η αναθεώρηση της παρούσας Οδηγίας κρίνεται αναγκαία για την εισαγωγή διαδικασίας αποθήκευσης και αποστολής των εκθέσεων για πολύ σοβαρές βλάβες σε εξουσιοδοτημένους παραλήπτες στο ΣΜ και στην ΑΗΚ. Η ετοιμασία της πρότυπης έκθεσης σχετικά με πολύ σοβαρές βλάβες στο Σύστημα Μεταφοράς/ Παραγωγής (Παράρτημα 1) εντάσσεται στα πλαίσια της προσπάθειας του ΣΜ για ομοιομορφία στην παρουσίαση και αξιολόγηση όλων των αναγκαίων στοιχείων που συνθέτουν τις βλάβες. Ο σκοπός της παρούσας Οδηγίας είναι η παρουσίαση ενός χρήσιμου εργαλείου που να δύναται να χρησιμοποιείται υποστηρικτικά για την ετοιμασία εκθέσεων για πολύ σοβαρές βλάβες στο Σύστημα Παραγωγής/ Μεταφοράς από τους Μηχανικούς του ΕΚΕΕ. 2.0 ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΟΒΑΡΗΣ ΒΛΑΒΗΣ Για διευκόλυνση των Μηχανικών Βάρδιας του ΕΚΕΕ, που θα ήθελαν να χρησιμοποιήσουν την πρότυπη παρουσίαση έκθεσης, έχει ετοιμαστεί περίγραμμα έκθεσης σε ηλεκτρονική μορφή ( ίσκος U : Αρχείο : TSO NECC Users/ REPORT). Στα πλαίσια της ετοιμασίας της έκθεσης πρέπει να ακολουθούνται τα πιο κάτω στάδια : 2.1 Κλήση του πρότυπου περιγράμματος έκθεσης και συμπλήρωση της συνοδευτικής επιστολής με ταυτόχρονη εγγραφή σχετικού τίτλου, όπου να γίνεται αναφορά του χρόνου, τόπου και είδους της βλάβης. 2.2 Στο Μέρος 1 (Εισαγωγή και Ιστορικό Βλάβης) να περιγράφονται σε συντομία οι συνθήκες και παράμετροι της βλάβης, δηλαδή χρόνος, τόπος, καιρός, εμπλεκόμενο προσωπικό και εξοπλισμός και επιπτώσεις της βλάβης (απώλεια, απόρριψη φορτίου και επηρεαζόμενοι καταναλωτές). 2.3 Στο Μέρος 2.1 (Κατάσταση Συστήματος) να εισάγονται οι κατάλληλες τιμές στη θέση των διακεκομμένων γραμμών. Στις παρατηρήσεις μπορούν να αναφέρονται τυχόν ιδιαιτερότητες του συστήματος, όπως είναι παραδείγματος χάριν η λειτουργία μονάδων παραγωγής μη ενταγμένων στη διαθεσιμότητα καθότι διανύουν περίοδο δοκιμών και ελέγχων κλπ. Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 1 από 19

2.4 Στο Μέρος 2.2 (Απόρριψη και/ ή Απώλεια Φορτίου) να καταγράφεται η απόρριψη και/ ή απώλεια φορτίου καθώς και ο τρόπος που έχει γίνει με αναφορά της πτώσης ή της αύξησης της συχνότητας. 2.5 Στο Μέρος 3.1 (Συμπεριφορά Συστήματος/ Παραγωγή) να περιγράφεται αναλυτικά η συμπεριφορά του Συστήματος Παραγωγής καθόσον αφορά τις μονάδες που έχουν απολεστεί και την ανταπόκριση των υπόλοιπων μονάδων. Να αναφέρονται επίσης τυχόν προβλήματα στη συμπεριφορά των μονάδων. Επίσης να καταγράφεται η χρονολογική σειρά της λειτουργίας των διακοπτών ισχύος και προστασίας. Να περιγράφεται αναλυτικά η λειτουργία της προστασίας και τυχόν προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί. 2.6 Στο Μέρος 3.2 (Συμπεριφορά Συστήματος/ Μεταφορά) να καταγράφεται η χρονολογική σειρά της λειτουργίας των διακοπτών ισχύος και προστασίας. Να περιγράφεται αναλυτικά η λειτουργία της προστασίας και τυχόν προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί. 2.7 Στο Μέρος 3.3 (Συμπεριφορά Συστήματος/ ιανομή) να περιγράφεται η απώλεια φορτίου ή η απόρριψη φορτίου (αυτόματη ή χειροκίνητη) στο Σύστημα ιανομής. Στην περίπτωση της αυτόματης απόρριψης να αναφέρονται τα στάδια και το φορτίο απόρριψης με βάση το Σχέδιο Εξισορρόπησης Παραγωγής και Ζήτησης. 2.8 Στο Μέρος 4.1 (Επάρκεια Συστημάτων και Εξοπλισμού/ Παραγωγή) να αξιολογείται η συμπεριφορά του Συστήματος Παραγωγής (π.χ. ανταπόκριση, σταθερότητα μονάδων) και να επισημαίνονται τυχόν αδυναμίες και προβλήματα. 2.9 Στο Μέρος 4.2 (Επάρκεια Συστημάτων και Εξοπλισμού/ Μεταφορά) να αξιολογείται η συμπεριφορά του Συστήματος Μεταφοράς( π.χ. λειτουργία προστασίας, επίπεδα τάσης, ροή άεργης ισχύος) και να επισημαίνονται τυχόν αδυναμίες και προβλήματα. 2.10 Στο Μέρος 4.3 (Επάρκεια Συστημάτων και Εξοπλισμού/ ιανομή) να αξιολογείται η συμπεριφορά του Συστήματος ιανομής (π.χ. λειτουργία Σχεδίου Εξισορρόπησης Παραγωγής και Ζήτησης) και να επισημαίνονται τυχόν αδυναμίες και προβλήματα. 2.11 Στο Μέρος 5 (Χειρισμοί και Ενέργειες) να καταγράφονται χρονολογικά οι χειρισμοί και οι ενέργειες για την αποκατάσταση της βλάβης καθώς και τυχόν αδυναμίες, δυσκολίες και προβλήματα. 2.12 Στο Μέρος 6 (Επικοινωνία) να καταγράφεται η επικοινωνία του ΕΚΕΕ με ΣΜ, Η/Σ, Περιφέρειες, Εκπρόσωπο Τύπου ΑΗΚ, ΠΑΚΑΒ, Υπουργείο και ΜΜΕ και να επισημαίνονται τυχόν αδυναμίες και προβλήματα. 2.13 Στο Μέρος 7 (Σχόλια, Παρατηρήσεις και Εισηγήσεις) να αναφέρονται γενικά σχόλια και παρατηρήσεις για τη βλάβη καθώς επίσης και η υποβολή βελτιωτικών εισηγήσεων. 2.14 Στο Μέρος 8 (Παραρτήματα) να επισυνάπτεται η ανταπόκριση των μονάδων παραγωγής από το όργανα στους Η/Σ, ο κατάλογος σειράς γεγονότων από το ΣΤΗ Ε, η κατάσταση του συστήματος με τη φόρτωση των μονάδων παραγωγής πριν και μετά τη βλάβη από το ΣΤΗ Ε καθώς και οποιοδήποτε άλλο επισυναπτόμενο που θεωρείται σημαντικό για τη βλάβη. Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 2 από 19

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Προς : ιευθυντή Λειτουργίας & Προσωπικού Από : Αρ. Πρωτ. : / Ημερ.: Τίτλος Βλάβης σύμφωνα με το Μέρος 3.1 Επισυνάπτεται έκθεση σχετικά με το πιο πάνω θέμα. (Υπογραφή) (Ονοματεπώνυμο) (Τίτλος) Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 4 από 19

ΕΚΘΕΣΗ ΣΟΒΑΡΗΣ ΒΛΑΒΗΣ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ/ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΙΤΛΟΥ (Αναφορά τόπου, χρόνου και είδους της βλάβης) 1. Εισαγωγή και ιστορικό βλάβης (Σύντομη περιγραφή των συνθηκών της βλάβης, δηλαδή χρόνος, τόπος, καιρός, εμπλεκόμενο προσωπικό και εξοπλισμός και επιπτώσεις της βλάβης (απώλεια, απόρριψη φορτίου και επηρεαζόμενοι καταναλωτές) Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 5 από 19

2. Κατάσταση Συστήματος 2.1 Περιγραφή Συστήματος πριν και μετά τη Βλάβη Περιγραφή Κατάστασης Συστήματος Πριν τη βλάβη Μετά τη βλάβη - εδομένα Συστήματος Παραγωγή Ισχύος Συστήματος Συγχρονισμένη ιαθεσιμότητα Στρεφόμενη Εφεδρεία Πρωτεύουσα Λειτουργική Εφεδρεία - Παραγωγή Η/Σ Μονής Συγχρονισμένες και Φόρτωση Μονάδων Η/Σ Μονής - Παραγωγή Η/Σ εκέλειας Συγχρονισμένες και Φόρτωση Μονάδων Η/Σ εκέλειας - Παραγωγή Η/Σ Βασιλικού Συγχρονισμένες και Φόρτωση Μονάδων Η/Σ Βασιλικού ΑΤ/Σ 1 (...MW) ΑΤ/Σ 2 (...MW) ΑΤ/Σ 3 (...MW) ΑΤ/Σ 4 (...MW) ΑΤ/Σ 5 (...MW) ΑΤ/Σ 6 (...MW) ΑΕ/Σ 1 ( MW) ΑΕ/Σ 2 ( MW) ΑΕ/Σ 3 ( MW) ΑΕ/Σ 4 ( MW) ΑΤ/Σ 1 (...MW) ΑΤ/Σ 2 (...MW) ΑΤ/Σ 3 (...MW) ΑΤ/Σ 4 (...MW) ΑΤ/Σ 5 (...MW) ΑΤ/Σ 6 (...MW) MEK 11(...MW) MEK 12(...MW) MEK 13(...MW) ΑΤ/Σ 1 (...MW) ΑΤ/Σ 2 (...MW) ΑΤ/Σ 3 (...MW) ΑΕ/Σ ΕΣΚ 41 ( MW) ΑΕ/Σ ΕΣΚ 42 ( MW) ΑT/Σ ΕΣΚ 40 ( MW) ΑΕ/Σ 1 ( MW) ΑΤ/Σ 1 (...MW) ΑΤ/Σ 2 (...MW) ΑΤ/Σ 3 (...MW) ΑΤ/Σ 4 (...MW) ΑΤ/Σ 5 (...MW) ΑΤ/Σ 6 (...MW) ΑΕ/Σ 1 ( MW) ΑΕ/Σ 2 ( MW) ΑΕ/Σ 3 ( MW) ΑΕ/Σ 4 ( MW) ΑΤ/Σ 1 (...MW) ΑΤ/Σ 2 (...MW) ΑΤ/Σ 3 (...MW) ΑΤ/Σ 4 (...MW) ΑΤ/Σ 5 (...MW) ΑΤ/Σ 6 (...MW) MEK 11 (...MW) MEK 12 (...MW) MEK 13 (...MW) ΑΤ/Σ 1 (...MW) ΑΤ/Σ 2 (...MW) ΑΤ/Σ 3 (...MW) ΑΕ/Σ ΕΣΚ 41 ( MW) ΑΕ/Σ ΕΣΚ 42 ( MW) ΑT/Σ ΕΣΚ 40 ( MW) ΑΕ/Σ 1 ( MW) Παρατηρήσεις : (Παραδείγματος χάριν μονάδες που βρίσκονται σε περίοδο δοκιμών και ελέγχων και δεν εντάσσονται στην ολική ικανότητα παραγωγής ισχύος) Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 6 από 19

2.2 Απόρριψη και/ ή απώλεια φορτίου - Απόρριψη φορτίου λόγω βλάβης Χειροκίνητη μέσω ΣΤΗ Ε Χειροκίνητη μέσω ΣΤΗΦΟΡ Αυτόματη μέσω ΣΤΗ Ε - Απώλεια φορτίου λόγω βλάβης Συνολική απόρριψη και απώλεια φορτίου...mw...mw...mw...mw...mw...mw Πτώση/ Αύξηση συχνότητας λόγω βλάβης..ηz Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 7 από 19

3. Συμπεριφορά Συστήματος 3.1 Παραγωγή (Αναλυτική περιγραφή της συμπεριφοράς του συστήματος παραγωγής. Αναφορά μονάδων που έχουν απολεστεί, ανταπόκριση των υπόλοιπων και ενδεχομένως προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί. Επίσης να καταγράφεται η χρονολογική σειρά της λειτουργίας των διακοπτών ισχύος και προστασίας. Να περιγράφεται αναλυτικά η λειτουργία της προστασίας και τυχόν προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί ). (Χρονολογική σειρά λειτουργίας διακοπτών ισχύος και προστασίας) Χρόνος Ηλεκτροπαραγωγός Σταθμός Μονάδα Παραγωγής ιακόπτες που λειτούργησαν Προστασία που λειτούργησε (Αναλυτική περιγραφή της λειτουργίας της προστασίας και ενδεχομένως προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί) 3.2 Μεταφορά (Χρονολογική σειρά λειτουργίας διακοπτών ισχύος και προστασίας) Χρόνος Υ/Σ Μεταφοράς Αναχώρηση ιακόπτες που λειτούργησαν Προστασία που λειτούργησε (Αναλυτική περιγραφή της λειτουργίας της προστασίας και ενδεχομένως προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί) Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 8 από 19

3.3 ιανομή (Απώλεια φορτίου, απόρριψη φορτίου χειροκίνητα ή αυτόματα μέσω του Σχεδίου Απόρριψης Φορτίου μέσω Ηλεκτρονόμων Υποσυχνότητας και ενδεχομένως προβλήματα που έχουν παρουσιαστεί) 4. Επάρκεια Συστημάτων και Εξοπλισμού 4.1 Παραγωγή (Αξιολόγηση της συμπεριφοράς και της ανταπόκρισης των μονάδων παραγωγής) 4.2 Μεταφορά (Αξιολόγηση της λειτουργίας της προστασίας και του εμπλεκόμενου εξοπλισμού) Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 9 από 19

4.3 ιανομή (Αξιολόγηση της αυτόματης ή χειροκίνητης απόρριψης φορτίου και του εμπλεκόμενου εξοπλισμού) 5. Χειρισμοί και Ενέργειες (Χρονολογική αναφορά των χειρισμών και ενεργειών για αποκατάσταση της βλάβης) Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 10 από 19

6. Επικοινωνία (Με το ΣΜ, τους Ηλεκτροπαραγωγούς Σταθμούς, Περιφέρειες, ΑΗΚ (Εκπρόσωπο Τύπου), ΠΑΚΑΒ, ΜΜΕ, Ιστοσελίδα ΣΜ) 7. Σχόλια, Παρατηρήσεις και Εισηγήσεις 8. Παραρτήματα Α-Κατάσταση Συστήματος πριν και μετά τη Βλάβη Β-Ανταπόκριση μονάδων από τα όργανα καταμέτρησης των Η/Σ Γ-Κατάλογος Σειράς Γεγονότων (Sequence of Events) Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 11 από 19

Τόπος και ημερομηνία :... Ολογράφως Υπογραφή Ετοιμάστηκε από.. Εγκρίθηκε από..... Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 12 από 19

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 Προς : ιευθυντή Λειτουργίας & Προσωπικού Από : Υπεύθυνο Μηχανικό Βάρδιας ΕΚΕΕ Αρ. Πρωτ. : /120.1.1.1 Ημερ.: 24/08/2009 Ολική Σβέση στον Η/Σ εκέλειας στις 28 Ιουνίου 2009 Επισυνάπτεται έκθεση σχετικά με το πιο πάνω θέμα. Υπεύθυνος Μηχανικός Βάρδιας Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 13 από 19

ΕΚΘΕΣΗ ΒΛΑΒΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΒΑΝ ΟΛΙΚΗΣ ΣΒΕΣΗΣ ΣΤΟΝ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΟ ΣΤΑΘΜΟ ΕΚΕΛΕΙΑΣ ΣΤΙΣ 28 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 1. Ιστορικό Βλάβης Στον Η/Σ εκέλειας την Κυριακή 28 Ιουνίου 2009 και ώρα 11:30:29, λόγω ανθρώπινου λάθους στην τοποθέτηση προσγειώσεων για την έκδοση άδειας εργασίας προγραμματισμένου καθαρισμού μονωτήρων προκλήθηκε η λειτουργία της προστασίας ζυγών 132kV, που είχε ως αποτέλεσμα το άνοιγμα όλων των διακοπτών ισχύος και τη συνεπακόλουθη αποσύνδεση όλων των κυκλωμάτων από τους εν λόγω ζυγούς. Η βλάβη προκάλεσε την ολική σβέση στον Η/Σ εκέλειας. Την ώρα εκδήλωσης της βλάβης όλα τα κυκλώματα ήταν συνδεδεμένα στους εφεδρικούς ζυγούς 132kV ενώ οι κύριοι ζυγοί ήταν απομονωμένοι και βρισκόταν σε εξέλιξη διαδικασία προσγείωσης αυτών των ζυγών για έκδοση άδειας εργασίας για προγραμματισμένο καθαρισμό μονωτήρων των αποζευκτών των κύριων ζυγών των Μονάδων 4 και 5 και της αναχώρησης 132kV Αθαλάσσα 2. Πέραν τούτων σημειώνεται ότι η Γραμμή Μεταφοράς εκέλεια Αθαλάσσα 2 ήταν προσγειωμένη εκατέρωθεν καθότι εκτελείτο προγραμματισμένη εργασία καθαρισμού μονωτήρων κατά μήκος της γραμμής. Ο Υπεύθυνος Μηχανικός Βάρδιας του Η/Σ εκέλειας κατά τη διάρκεια τοποθέτησης των προσγειώσεων αντί να τοποθετήσει τις προσγειώσεις μεταξύ των κύριων ζυγών και του αποζεύκτη 1234Μ, τοποθέτησε τις προσγειώσεις μεταξύ των εφεδρικών ζυγών R1 και του αποζεύκτη 1234R. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη γείωση των εφεδρικών ζυγών. Η αποσύνδεση όλων των Μονάδων στον Η/Σ εκέλειας με συνολική παραγωγή 184MW είχε ως αποτέλεσμα τη βύθιση της συχνότητας του Συστήματος στα 48,86Hz και την ενεργοποίηση του 1 ου και του 2 ου Σταδίου του νέου Σχεδίου Εξισορρόπησης Παραγωγής και Ζήτησης με απόρριψη φορτίου της τάξης των 55MW. Ταυτόχρονα με το άνοιγμα των διακοπτών ισχύος όλων των κυκλωμάτων 132kV προκλήθηκε ολική σβέση όλων των υποσταθμών μεταφοράς 132kV και 66kV, που τροφοδοτούν κυρίως την ευρύτερη περιοχή της Ελεύθερης Αμμοχώστου (με εξαίρεση τον Υ/Σ Τρούλοι που την ώρα της βλάβης τροφοδοτείτο από τον Υ/Σ Αθαλάσσα 66kV), με απώλεια φορτίου της τάξης των 87MW. Ως εκ τούτου το συνολικό φορτίο απόρριψης και απώλειας λόγω της βλάβης ανήλθε στα 142MW. Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 14 από 19

2. Κατάσταση Συστήματος (βλέπε Παράρτημα Α ) Περιγραφή Κατάστασης Συστήματος Πριν τη Βλάβη Μετά τη βλάβη - εδομένα Συστήματος Παραγωγή Ισχύος Συστήματος Συγχρονισμένη ιαθεσιμότητα Στρεφόμενη Εφεδρεία Πρωτεύουσα Λειτουργική Εφεδρεία 579MW (650+145*)MW (71+73*)MW (66+30*)MW 437MW (393+145*)MW (50+51*)MW (14+30*)MW - Παραγωγή Η/Σ Μονής Συγχρονισμένες και Φόρτωση Μονάδων Η/Σ Μονής - Παραγωγή Η/Σ εκέλειας Συγχρονισμένες και Φόρτωση Μονάδων Η/Σ εκέλειας 22MW ΑΤ/Σ 5 (22MW) 184MW ΑΤ/Σ 1 (39MW) ΑΤ/Σ 2 (39MW) ΑΤ/Σ 3 (43MW) ΑΤ/Σ 6 (46MW) MEK 13 (17MW) 27MW ΑΤ/Σ 5 (27MW) 0MW ΑΤ/Σ 1 (0MW) ΑΤ/Σ 2 (0MW) ΑΤ/Σ 3 (0MW) ΑΤ/Σ 6 (0MW) MEK 13 (0MW) - Παραγωγή Η/Σ Βασιλικού Συγχρονισμένες και Φόρτωση Μονάδων Η/Σ Βασιλικού 372(299+73*)MW ΑΤ/Σ 1 (105MW) ΑΤ/Σ 2 ( 90MW) ΑΤ/Σ 3 (104MW) ΑΕ/Σ ΕΣΚ 41 (37MW) ΑΕ/Σ ΕΣΚ 42 (36MW) 410(316+94)MW ΑΤ/Σ 1 (113MW) ΑΤ/Σ 2 ( 89MW) ΑΤ/Σ 3 (117MW) ΑΕ/Σ ΕΣΚ 4(47MW) ΑΕ/Σ ΕΣΚ 4(47MW) * Την ώρα εκδήλωσης της βλάβης στον Η/Σ Βασιλικού βρίσκονταν σε δοκιμαστική λειτουργία οι δύο αεριοστρόβιλοι της Εγκατάστασης Συνδυασμένου Κύκλου (ΑΕ/Σ ΕΣΚ 41 και ΑΕ/Σ ΕΣΚ 42), που δεν συμπεριλαμβάνονταν στη διαθεσιμότητα του Συστήματος. Απόρριψη και Απώλεια Φορτίου - Απόρριψη φορτίου λόγω βλάβης Χειροκίνητη μέσω ΣΤΗ Ε Χειροκίνητη μέσω ΣΤΗΦΟΡ Αυτόματη μέσω ΣΤΗ Ε (Σχέδιο Εξισορρόπησης Παραγωγής και Ζήτησης 48,86Hz) - Απώλεια φορτίου λόγω βλάβης (Ολική σβέση όλων των Υ/Σ της ευρύτερης περιοχής της Ελεύθερης Αμμοχώστου) 55MW 0MW 0MW 55MW 87MW Συνολική απόρριψη και απώλεια φορτίου 142MW (24,5% ολικού φορτίου) Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 15 από 19

3. Συμπεριφορά Συστήματος 3.1 Παραγωγή (βλέπε Παράρτημα Α ) Η παραγωγή του Συστήματος πριν και μετά τη βλάβη περιγράφεται αναλυτικά στο προαναφερόμενο Παράρτημα. Ως αποτέλεσμα της βλάβης προκλήθηκε ολική σβέση στον Η/Σ εκέλειας με την παραγωγή του Η/Σ να μειώνεται από τα 184MW στο μηδέν. Στον Η/Σ Μονής η Μονάδα 5, που ήταν η μοναδική συνδεδεμένη με το Σύστημα, αύξησε τη φόρτωσή της από 22 σε 27MW. Στον ΗΣ Βασιλικού οι Ατμοστρόβιλοι 1 και 3 αύξησαν τη φόρτωσή τους κατά 17MW από 299 σε 316MW. Σημειώνεται ότι την ώρα εκδήλωσης της βλάβης στον Η/Σ Βασιλικού βρίσκονταν σε δοκιμαστική λειτουργία οι δύο αεριοστρόβιλοι της Εγκατάστασης Συνδυασμένου Κύκλου, που δεν συμπεριλαμβάνονταν στη διαθεσιμότητα του Συστήματος. Η συνεισφορά αυτών των αεριοστρόβιλων ήταν σημαντική για τη μείωση των επιπτώσεων της βλάβης, εφόσον μετά τη βλάβη αύξησαν τη φόρτωσή τους αναλαμβάνοντας επιπλέον 20MW. Η συνολική απόρριψη και απώλεια φορτίου ανήλθε στα 142MW που αποτελεί 24,5% του ολικού φορτίου. 3.2 Μεταφορά (βλέπε Παράρτημα Γ ) Η συμπεριφορά του Συστήματος Μεταφοράς σε σχέση με τη βλάβη περιγράφεται αναλυτικά στον Κατάλογο Σειράς Γεγονότων (Παράρτημα Γ ) και συνοψίζεται ως ακολούθως: Ημερομηνία Ώρα Περιγραφή Γεγονότος 28/06/2009 11:30:30.292 DHEKELIA PS INTERTRIPPING ATH1 OPER. 11:30:30.293 ATHALASSA S/S MAIN 1 DHEK1 OPER. 11:30:30.323 DHEKELIA PS LARNACA CB 435 OPEN 11:30:30.323 DHEKELIA PS AYIA NAPA CB 2035 OPEN 11:30:30.324 ATHALASSA S/S DHEKELIA CB 435 OPEN 11:30:30.324 DHEKELIA PS SOTERA CB 2235 OPEN 11:30:30.325 DHEKELIA PS IBT1 (132) CB 295 OPEN 11:30:30.325 DHEKELIA PS FIZ CB 835 OPEN 11:30:30.327 DHEKELIA PS ST TRAFO2 CB 995 OPEN 11:30:30.327 DHEKELIA PS IBT2 (132) CB 695 OPEN 11:30:30.327 DHEKELIA PS GEN BAY 3 CB 795 OPEN 11:30:30.328 DHEKELIA PS ATHALASSA1 CB 1035 OPEN 11:30:30.330 DHEKELIA PS GEN BAY 1 CB 195 OPEN 11:30:30.330 DHEKELIA PS GEN BAY 2 CB 595 OPEN 11:30:30.335 DHEKELIA PS RC 1 CB 1635 OPEN 11:30:30.373 DHEKELIA PS GEN BAY 6 CB 2195 OPEN 11:30:30.385 DHEKELIA PS IBT2 (66) CB 1475 OPEN 11:30:30.394 DHEKELIA PS IBT1 (66) CB 1375 OPEN 11:30:30.934 DHEKELIA PS GEN BAY 19 CB 1995 OPEN Ως αποτέλεσμα της βλάβης λειτούργησε ορθά η προστασία ζυγών 132kV, που αποσύνδεσε όλα τα κυκλώματα 132kV από τους εφεδρικούς ζυγούς με το άνοιγμα των αντίστοιχων διακοπτών ισχύος. Σύμφωνα με τη χρονολογική λειτουργία των διακοπτών ισχύος παρατηρείται, ότι το άνοιγμα του διακόπτη ισχύος 1995 των ΜΕΚ 1 καθυστέρησε 642msec (χρόνος λειτουργίας εφεδρικής προστασίας) σε σχέση με τους υπόλοιπους διακόπτες ισχύος. Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 16 από 19

Πέραν τούτου σημειώνεται ότι λόγω της βλάβης λειτούργησε ορθά η προστασία απόστασης της αναχώρησης εκέλεια 1 στον Υ/Σ Αθαλάσσα132kV. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό του ηλεκτρονόμου διαφορικής προστασίας της αναχώρησης Αθαλάσσα 1 στον Η/Σ εκέλειας στην περίπτωση ενεργοποίησης της προστασίας ζυγών στον Η/Σ εκέλειας αποστέλλεται σήμα (μέσω του σχετικού ηλεκτρονόμου διαφορικής προστασίας της αναχώρησης εκέλεια 1) για άνοιγμα του αντίστοιχου διακόπτη στον Υ/Σ Αθαλάσσα. Το σήμα αυτό μεταφέρεται επίσης από τον εν λόγω ηλεκτρονόμο διαφορικής προστασίας στον αντίστοιχο ηλεκτρονόμο απόστασης της ίδιας αναχώρησης. 3.3 ιανομή Λόγω της ολικής σβέσης στον Η/Σ εκέλειας και της συνεπακόλουθης απώλειας 184MW προκλήθηκε πτώση της συχνότητας στα 48,86Hz και λειτουργία των Σταδίου 1 και 2 του νέου Σχεδίου Εξισορρόπησης Παραγωγής και Ζήτησης με αποτέλεσμα την απόρριψη 55MW φορτίου αναχωρήσεων μέσης τάσης, που αποτελούσε το 9,5% του συνολικού φορτίου του Συστήματος. 4. Επάρκεια Συστημάτων και Εξοπλισμού 4.1 Παραγωγή Παρά το μέγεθος της βλάβης και την απώλεια 32% της ολικής παραγωγής το Σύστημα Παραγωγής επέδειξε ικανοποιητική ανταπόκριση. Οι μονάδες στον Η/Σ Μονής και Η/Σ Βασιλικού που παρέμειναν σε λειτουργία μετά τη βλάβη (βλέπε Μέρος 2) αντέδρασαν άμεσα και χωρίς προβλήματα και ανέλαβαν φορτίο βοηθώντας με αυτό τον τρόπο στον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων της βλάβης. Η ανταπόκριση των Μονάδων 1, 2 και 3 στον Η/Σ Βασιλικού και της Μονάδας 5 στον Η/Σ Μονής απεικονίζεται παραστατικά στο επισυναπτόμενο Παράρτημα Β. 4.2 Μεταφορά 4.2.1 Με τη γείωση των εφεδρικών ζυγών στον Η/Σ εκέλειας λειτούργησε ορθά η προστασία ζυγών που απομόνωσε άμεσα τη βλάβη. Ο αυτόματος διακόπτης ισχύος 1995 (ΜΕΚ 1) που παρουσίασε καθυστέρηση στη λειτουργία μετά από διερεύνηση διαπιστώθηκε ότι δεν ενεργοποιήθηκε από το σύστημα προστασίας ζυγών αλλά από την εφεδρική προστασία του. Περαιτέρω διερεύνηση αυτού του συμβάντος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει πρόβλημα στο κύκλωμα ανοίγματος του εν λόγω διακόπτη ισχύος πού δεν επιτρέπει τη λειτουργία του για σφάλμα ζυγών. Η επιδιόρθωσή του έχει τροχιοδρομηθεί από το αρμόδιο τμήμα και θα εκτελεστεί το συντομότερο δυνατό. 4.2.2 Η λειτουργία της προστασίας απόστασης της αναχώρησης εκέλεια 1 στον Υ/Σ Αθαλάσσα 132kV οφείλεται στην ύπαρξη συγκεκριμένου σχεδίου λειτουργίας που περιγράφεται στη Παράγραφο 3.2. Όσον αφορά το σχέδιο αυτό εγκαταστάθηκε από την κατασκευάστρια εταιρεία ΑΒΒ στα πλαίσια της πρότυπης προστασίας ζυγών για τις αναχωρήσεις Αθαλάσσα 1 και 2 στον Η/Σ εκέλειας. 4.2.3 Εξετάζοντας τον Κατάλογο Σειράς Γεγονότων (Παράρτημα ) διαπιστώνεται ότι το σήμα για τη λειτουργία της προστασίας ζυγών δεν βρίσκεται καταχωρημένο σε αυτό και ως εκ τούτου φαίνεται ότι δεν έχει καταγραφεί από το ΣΤΗ Ε. Το πρόβλημα αυτό σε συνδυασμό με την καθυστέρηση στο άνοιγμα του διακόπτη ισχύος1995 ΜΕΚ1 χρήζουν διερεύνησης. Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 17 από 19

4.2.4 Πέραν τούτων σημειώνεται ότι στον Η/Σ εκέλειας υπήρξε πρόβλημα διαρροής πεπιεσμένου αέρα στους διακόπτες ισχύος των αναχωρήσεων Σωτήρα και Μ/Σ Σταθμού 2 με αποτέλεσμα στο αρχικό στάδιο (11:47) μετά τη βλάβη να μην καθίσταται δυνατός οποιοσδήποτε χειρισμός στους διακόπτες ισχύος του Σταθμού. Η βλάβη στο σύστημα πεπιεσμένου αέρα απομονώθηκε (12:03) και με αυτό τον τρόπο κατέστη δυνατή η εκτέλεση χειρισμών στους διακόπτες ισχύος του Σταθμού. Σημειώνεται ότι το πρόβλημα της διαρροής παρουσιάστηκε μετά το άνοιγμα των εν λόγω διακοπτών ισχύος ως αποτέλεσμα της λειτουργίας της προστασίας ζυγών. Η διαρροή του πεπιεσμένου αέρα οφειλόταν σε βλάβη των πλακών εμβόλου, που ανήκει στο μηχανισμό λειτουργίας του διακόπτη ισχύος με το σύστημα του πεπιεσμένου αέρα. Η βλάβη αυτή επιδιορθώθηκε τις επόμενες μέρες μετά τη βλάβη 4.3 ιανομή Ως αποτέλεσμα της πτώσης της συχνότητας στα 48,86Hz λειτούργησε ικανοποιητικά το Στάδιο 1 και 2 του νέου Σχεδίου Εξισορρόπησης Παραγωγής Ζήτησης απορρίπτοντας 55MW αναχωρήσεων του Συστήματος ιανομής γεγονός που επανέφερε τη συχνότητα σε λειτουργικά επίπεδα. 5. Χειρισμοί και Ενέργειες Ημερομηνία Ώρα Περιγραφή χειρισμού ή ενέργειας 11:30 Εκδήλωση βλάβης 28/06/2009 11:32 Ενημέρωση ΥΜΒ Μονής και Βασιλικού και οδηγίες για εκκίνηση αεριοστρόβιλων 11:34 Έναρξη χειρισμών για ενεργοποίηση των ζυγών Η/Σ 11:35 Ενημέρωση ΛΕΣ Περιφερειών και ιεύθυνσης 11:40 Ενεργοποίηση ζυγών Η/Σ 11:41 Συγχρονισμός ΑΕ/Σ 1 στον Η/Σ Μονής 11:46 Συγχρονισμός ΑΕ/Σ 1 στον Η/Σ Βασιλικού 11:47 Συγχρονισμός ΑΕ/Σ 2 στον Η/Σ Μονής 11:47 Βλάβη στο Σύστημα Πιεσμένου Αέρα 11:52 Έναρξη χειρισμών αποκατάστασης στο Σύστημα ιανομής 12:03 Επιδιόρθωση προβλήματος στο Σύστημα Πεπιεσμένου Αέρα και έναρξη σταδιακής αποκατάστασης φορτίου στους Υ/Σ που είχαν υποστεί ολική σβέση 12:12 Ολοκλήρωση χειρισμών αποκατάστασης στο Σύστημα ιανομής 12:25 Ολοκλήρωση χειρισμών αποκατάστασης στους Υ/Σ που είχαν υποστεί ολική σβέση Με την εκδήλωση της βλάβης δόθηκαν άμεσα οδηγίες για ενεργοποίηση τριών αεριοστρόβιλων που δεδομένης της απώλειας παραγωγής 184MW και της στρεφόμενης εφεδρείας πριν τη βλάβη (71 + 73*) MW θεωρούνται ικανοποιητικοί για την κάλυψη της απώλειας παραγωγής. Με το συγχρονισμό των αεριοστρόβιλων άρχισε η αποκατάσταση της παροχής φορτίου στο Σύστημα ιανομής που είχε διάρκεια 20 λεπτών. Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 18 από 19

Παρά τα προβλήματα στο κλείσιμο των διακοπτών ισχύος στον Η/Σ εκέλειας εντούτοις 10 λεπτά μετά την εκδήλωση της βλάβης κατέστη δυνατή η ενεργοποίηση των ζυγών και στις 12:25 ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση της παροχής σε όλους τους Υ/Σ που είχαν υποστεί ολική σβέση λόγω της βλάβης. εδομένης της σοβαρότητας και της έκτασης της βλάβης και παρά τα προβλήματα στο κλείσιμο των διακοπτών ισχύος εντούτοις η αποκατάσταση της παροχής σε όλους τους επηρεαζόμενους καταναλωτές κατέστη δυνατή σε διάστημα 55 λεπτών. 6. Επικοινωνία Ο ΥΜΒ ΗΣ εκέλειας ενημέρωσε χωρίς καθυστέρηση το ΕΚΕΕ σχετικά με την πρόκληση της βλάβης που με τη σειρά του επικοινώνησε και ενημέρωσε σχετικά όλους τους ΛΕΣ Περιφερειών και τους ΥΜΒ του Η/Σ Βασιλικού και του Η/Σ Μονής. Μετά από προκαταρκτική αξιολόγηση της κατάστασης το ΕΚΕΕ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με το ιευθυντή Λειτουργίας και Προσωπικού ΣΜ, το Γενικό ιευθυντή ΑΗΚ και τον Εκπρόσωπο Τύπου ΑΗΚ και τους ενημέρωσε σχετικά με τις αιτίες και την έκταση της βλάβης. Για καλύτερη πληροφόρηση του κοινού ενημερώθηκε και το ΠΑΚΑΒ. Όσον αφορά την ενημέρωση των μέσων μαζικής ενημέρωσης εκδόθηκε σχετική ανακοίνωση στην ιστοσελίδα του ΣΜ και στάλθηκε τηλεομοιότυπο στα ΜΜΕ. 7. Σχόλια, Παρατηρήσεις και Εισηγήσεις Η πρόκληση της βλάβης οφείλεται σε ανθρώπινο λάθος κατά την τοποθέτηση προσγειώσεων για την έκδοση άδειας εργασίας για προγραμματισμένο καθαρισμό μονωτήρων. Επιβάλλεται να μελετηθούν τρόποι για αποφυγή επανάληψης τέτοιων λαθών. Στον Κατάλογο Σειράς Γεγονότων ΣΤΗ Ε καταχωρούνται πάρα πολλά γεγονότα γεγονός που καθιστά την αξιολόγηση της βλάβης πολύ δύσκολη και ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη τα στενά χρονικά όρια αντίδρασης. Υποβάλλεται εισήγηση να δημιουργηθεί νέος κατάλογος όπου θα καταγράφονται εκείνα τα γεγονότα που είναι εντελώς αναγκαία για την προκαταρκτική αξιολόγηση της βλάβης. Η καθυστέρηση στο άνοιγμα του διακόπτη ισχύος των ΜΕΚ 1 ως αποτέλεσμα της λειτουργίας της προστασίας ζυγών θεωρείται πολύ σοβαρή και πρέπει να τύχει άμεσης διερεύνησης. 8. Παραρτήματα Παράρτημα A - Κατάσταση Συστήματος πριν και μετά τη Βλάβη Παράρτημα B - Ανταπόκριση Μονάδων Παραγωγής κατά τη Βλάβη Παράρτημα Γ - Κατάλογος Σειράς Γεγονότων ΣΤΗ Ε Οδηγία ΣΜ Λ/11/2012 Σελίδα 19 από 19