Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων 2016/2008(INI) 05.10.2016 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την ηλεκτρονική δημοκρατία στην Ευρωπαϊκή Ένωση: δυναμικό και προκλήσεις (2016/2008(INI)) Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων Εισηγητής: Ramón Jáuregui Atondo PR\1106162.docx PE589.225v02-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
PR_INI ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ... 3 PE589.225v02-00 2/7 PR\1106162.docx
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την ηλεκτρονική δημοκρατία στην Ευρωπαϊκή Ένωση: δυναμικό και προκλήσεις (2016/2008(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη τη σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης CM/Rec(2009)1 σχετικά με την ηλεκτρονική δημοκρατία (e-democracy), η οποία εγκρίθηκε από την Επιτροπή Υπουργών στις 18 Φεβρουαρίου 2009, ως το πρώτο διεθνές νομικό μέσο για τον καθορισμό προτύπων στον τομέα της ηλεκτρονικής δημοκρατίας, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 28ης Οκτωβρίου 2015, σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών 1, έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών με τίτλο «Σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση 2016-2020 Επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού της διακυβέρνησης» (COM(2016)0179), έχοντας υπόψη τις τρεις μελέτες με τίτλο «Δυναμικό και προκλήσεις της ηλεκτρονικής συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση», «Δυναμικό και προκλήσεις της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση» και «Το νομικό και πολιτικό πλαίσιο για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δελτίου ταυτότητας», που εκδόθηκαν από το Θεματικό Τμήμα Γ το 2016, έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού του, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας (A8-0000/2016), A. λαμβάνοντας υπόψη ότι, μετά τις πρόσφατες κρίσεις στο οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό πεδίο, που έχουν επηρεάσει σοβαρά τόσο μεμονωμένα τα κράτη μέλη όσο και την Ένωση συνολικά, η σχέση των πολιτών με την πολιτική δοκιμάζεται ολοένα και περισσότερο, καθώς οι πολίτες θεωρούν ότι δεν εκπροσωπούνται επαρκώς λαμβάνοντας υπόψη ότι η δέσμευση και η συμμετοχή των πολιτών και της κοινωνίας των πολιτών στη δημοκρατική ζωή είναι καίριας σημασίας για την εύρυθμη λειτουργία της δημοκρατίας και για τη νομιμότητα και τη λογοδοσία τόσο των εθνικών όσο και των ενωσιακών συστημάτων εκπροσώπησης B. λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι πολύ σημαντικό να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών και το ενδιαφέρον τους για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, με τη βελτίωση της συμμετοχής και της διαφάνειας στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, τη στήριξη των μηχανισμών δημοκρατικής εποπτείας, την αλλαγή των πολιτικών κομμάτων ώστε να γίνουν πιο ανοικτά, και τη μεταρρύθμιση των εκλογικών συστημάτων ώστε να δοθεί 1 Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2015)0382. PR\1106162.docx 3/7 PE589.225v02-00
στο κοινό μεγαλύτερο δικαίωμα έκφρασης στο πλαίσιό τους Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η δημοκρατία πρέπει να προσαρμοστεί στις αλλαγές που σχετίζονται με τη νέα τεχνολογική εποχή, η πρόοδος της οποίας πρέπει να θεωρείται δημόσιο αγαθό που, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, θα μπορούσε να συμβάλει στη δημιουργία μιας πιο διαφανούς και συμμετοχικής δημοκρατίας Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα κύμα νέων μέσων ψηφιακής επικοινωνίας και ανοικτών και συνεργατικών βημάτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε δημιουργικές λύσεις ώστε να μειωθεί η δυσαρέσκεια των πολιτών όσον αφορά τους πολιτικούς θεσμούς και να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη τους στο δημοκρατικό σύστημα E. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ηλεκτρονική δημοκρατία θα μπορούσε να αποτελέσει μια εναλλακτική μορφή συμμετοχής, η οποία θα μπορούσε να δώσει λύση στην αποστασιοποίηση του κοινού από την παραδοσιακή πολιτική και να συμβάλει στην προώθηση της λαϊκής στήριξης για τις πολιτικές της ΕΕ Δυναμικό και προκλήσεις: 1. επιδοκιμάζει την ηλεκτρονική δημοκρατία, η οποία ορίζεται ως στήριξη και ενίσχυση της παραδοσιακής δημοκρατίας μέσω της τεχνολογίας των πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ), και έχει ως στόχο να συμπληρώσει τις δημοκρατικές διαδικασίες με την προσθήκη στοιχείων δραστηριοποίησης των πολιτών μέσω διαφόρων διαδικτυακών δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, την ηλεκτρονική διοίκηση, την ηλεκτρονική συμμετοχή και την ηλεκτρονική ψηφοφορία 2. τονίζει ότι με τη σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης CM/Rec(2009)1 καλούνται τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι η ηλεκτρονική δημοκρατία «προωθεί, διασφαλίζει και βελτιώνει τη διαφάνεια, τη λογοδοσία, την ικανότητα απόκρισης, τη δέσμευση, τη λήψη αποφάσεων, την ενσωμάτωση, την προσβασιμότητα, τη συμμετοχή, την επικουρικότητα και την κοινωνική συνοχή» 3. τονίζει ότι ο σκοπός της ηλεκτρονικής δημοκρατίας είναι να διευκολύνει τη δημοκρατική πρακτική, και όχι να θεσπίσει ένα εναλλακτικό δημοκρατικό σύστημα για να προωθήσει έναν ορισμένο τύπο δημοκρατίας 4. επισημαίνει και ενθαρρύνει τη χρήση της ηλεκτρονικής συμμετοχής ως βασικού χαρακτηριστικού της ηλεκτρονικής δημοκρατίας, που περιλαμβάνει τρεις μορφές αλληλεπίδρασης μεταξύ κυβερνήσεων και πολιτών, και κυρίως την ηλεκτρονική ενημέρωση, την ηλεκτρονική διαβούλευση και την ηλεκτρονική λήψη αποφάσεων αναγνωρίζει ότι πολλές εθνικές, περιφερειακές και τοπικές περιπτώσεις ηλεκτρονικής συμμετοχής μπορούν να αποτελέσουν καλά παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ΤΠΕ στη συμμετοχική δημοκρατία 5. επισημαίνει τη σημασία της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας ως συστήματος που μπορεί να προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα, ιδίως για τους νέους, τα άτομα με μειωμένη κινητικότητα και τα άτομα που ζουν ή εργάζονται σε κράτος μέλος του οποίου δεν είναι πολίτες ή σε τρίτη χώρα PE589.225v02-00 4/7 PR\1106162.docx
6. υπενθυμίζει το πρώτο επιτυχές ευρωπαϊκό παράδειγμα διαδικτυακής ψηφοφορίας στις νομικά δεσμευτικές εκλογές της Εσθονίας, του 2005, ως θετικό παράδειγμα, αλλά υποστηρίζει ότι, για να είναι επιτυχής η υιοθέτηση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας σε ολόκληρη την Ευρώπη, θα πρέπει να εκτιμηθούν το κόστος, τα οφέλη και οι επιπτώσεις των διαφορετικών ή αποκλινουσών τεχνολογικών προσεγγίσεων 7. τονίζει ότι οι δημοκρατικές διαδικασίες απαιτούν εκτεταμένη συζήτηση, εξέταση και προβληματισμό, στοιχεία που συμβάλλουν στη λήψη δίκαιων και λογικών αποφάσεων, αλλά ότι αυτό θα μπορούσε να επισκιαστεί από ειδικά τομεακά συμφέροντα που κάνουν κατάχρηση της επιρροής των ΤΠΕ Προτάσεις: 8. καλεί τα κράτη μέλη και την ΕΕ να παράσχουν διδακτικά και τεχνικά μέσα για τη βελτίωση των δεξιοτήτων που σχετίζονται με τις ΤΠΕ, καθώς και της ψηφιακής πρόσβασης για όλους τους πολίτες της ΕΕ, ώστε να γεφυρωθεί το ψηφιακό χάσμα (ηλεκτρονική ένταξη), προς όφελος, εντέλει, της δημοκρατίας ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να ενσωματώσουν την απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων στα σχολικά προγράμματα σπουδών και στηρίζει την ανάπτυξη δικτύων με τα πανεπιστήμια και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα προκειμένου να προωθηθεί η έρευνα για νέα εργαλεία συμμετοχής, καθώς και η εφαρμογή τους 9. καλεί τα κράτη μέλη και την ΕΕ να παράσχουν οικονομικά προσιτές ψηφιακές υποδομές υψηλής ταχύτητας, ιδιαίτερα στις απόκεντρες περιφέρειες και τις αγροτικές και λιγότερο ανεπτυγμένες οικονομικά περιοχές, και να διασφαλίσουν την ισότητα μεταξύ των πολιτών συνιστά οι δημόσιες βιβλιοθήκες και τα σχολεία να διαθέτουν τους κατάλληλους πόρους και οι υποδομές πληροφορικής να είναι προσβάσιμες για όλους τους πολίτες 10. προτρέπει τα κράτη μέλη και την ΕΕ να προωθήσουν και να υποστηρίξουν μηχανισμούς που επιτρέπουν τη συμμετοχή του κοινού και την αλληλεπίδρασή του με τις κυβερνήσεις και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ τονίζει ότι οι ΤΠΕ θα πρέπει να διευκολύνουν την πρόσβαση στις πληροφορίες, τη διαφάνεια, την ενεργητική ακρόαση και τον διάλογο για τη λήψη καλύτερων αποφάσεων 11. καλεί την Επιτροπή να αξιοποιήσει πλήρως το δυναμικό της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών μέσω ευρύτερης χρήσης των ΤΠΕ, προκειμένου να καταστήσει αυτό το σημαντικό εργαλείο περισσότερο φιλικό προς τον χρήστη και να εξασφαλίσει την ευρεία προβολή του πιστεύει ότι η χρήση των νέων τεχνολογιών θα μπορούσε να βελτιώσει, ιδίως, το διαδικτυακό σύστημα συλλογής υπογραφών 12. τονίζει ότι πολλές διαδικασίες της Επιτροπής, όπως οι διαδικτυακές δημόσιες διαβουλεύσεις, οι δραστηριότητες ηλεκτρονικής συμμετοχής και οι εκτιμήσεις επιπτώσεων, θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την ευρύτερη χρήση των νέων τεχνολογιών προκειμένου να αυξηθεί η δημόσια συμμετοχή και η διαφάνεια των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή διακυβέρνηση 13. καλεί την Επιτροπή να επεκτείνει και να αναπτύξει την ηλεκτρονική συμμετοχή στη στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά PR\1106162.docx 5/7 PE589.225v02-00
14. τονίζει ότι η ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διοίκησης θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και εκφράζει την ικανοποίησή του για το φιλόδοξο και ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης της Επιτροπής για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, για το οποίο η ορθή εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο θα είναι καίριας σημασίας 15. ζητεί μεγαλύτερη συνεργασία σε επίπεδο ΕΕ και συνιστά την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για έργα ηλεκτρονικής δημοκρατίας με στόχο να πραγματοποιηθεί η μετάβαση σε μια περισσότερο συμμετοχική και διαλογική δημοκρατία, η οποία θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και στα συμφέροντα των πολιτών καλεί την Επιτροπή να προβεί σε αξιολόγηση των πιθανών τρόπων ηλεκτρονικής ψηφοφορίας προς εξέταση από τα κράτη μέλη έως το τέλος του 2017, εγκαίρως για τις επόμενες ευρωπαϊκές εκλογές του 2019 16. τονίζει την ανάγκη να προστατευθεί η ιδιωτικότητα και τα προσωπικά δεδομένα κατά την χρήση των εργαλείων ηλεκτρονικής δημοκρατίας και να προωθηθεί ένα πιο ασφαλές διαδικτυακό περιβάλλον, ιδίως όσον αφορά την ασφάλεια των πληροφοριών και των δεδομένων, τη δημιουργία ασφαλών ψηφιακών δημόσιων μητρώων και την επικύρωση των ηλεκτρονικών υπογραφών προκειμένου να αποφεύγονται οι δόλιες πολλαπλές αλληλεπιδράσεις υπογραμμίζει ότι τα θέματα ασφάλειας δεν πρέπει να αποτελέσουν εμπόδιο στην ένταξη ατόμων και ομάδων στις δημοκρατικές διαδικασίες 17. ενθαρρύνει τους εκπροσώπους των πολιτών να συμμετάσχουν ενεργά στα υφιστάμενα φόρα προκειμένου να ενισχυθεί ο διάλογος και η ανταλλαγή απόψεων και προτάσεων με τους πολίτες (ηλεκτρονικό κοινοβούλιο) 18. καλεί τους βουλευτές του να ενισχύσουν τη διαφάνεια των εργασιών τους, ιδίως στο τρέχον δύσκολο πολιτικό πλαίσιο, και ζητεί από τη διοίκησή του να εξετάσει το ενδεχόμενο οικοδόμησης ψηφιακών βημάτων, περιλαμβανομένων των πιο σύγχρονων εργαλείων το, ώστε οι βουλευτές να είναι σε θέση να επικοινωνούν αποτελεσματικά με τους πολίτες και τους ενδιαφερόμενους παράγοντες της περιφέρειάς τους και να τους ενημερώνουν για τις δραστηριότητες της ΕΕ και του Κοινοβουλίου, προκειμένου η διαδικασία χάραξης πολιτικής να γίνει πιο ανοιχτή και να βελτιωθούν οι γνώσεις όσον αφορά την ευρωπαϊκή δημοκρατία 19. εκφράζει την ικανοποίησή του για τις πρωτοβουλίες του στον τομέα της ηλεκτρονικής συμμετοχής, καθώς και την ηγετική του θέση υποστηρίζει τις διαρκείς προσπάθειες για ενίσχυση του αντιπροσωπευτικού χαρακτήρα του και προτρέπει τα μέλη του να προβούν σε ευρύτερη χρήση των νέων τεχνολογιών με σκοπό την πλήρη ανάπτυξη του δυναμικού τους 20. ενθαρρύνει τα πολιτικά κόμματα σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο να αναπτύξουν νέους τρόπους προώθησης της εσωτερικής δημοκρατίας, προκειμένου να καταστεί δυνατή η καλύτερη επικοινωνία με τα μέλη και τους υποστηρικτές τους και με την κοινωνία των πολιτών 21. καλεί την ΕΕ και τα θεσμικά της όργανα να είναι ανοικτά σε περισσότερο πειραματισμό με νέες μεθόδους ηλεκτρονικής συμμετοχής, όπως ο πληθοπορισμός σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο PE589.225v02-00 6/7 PR\1106162.docx
22. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή, καθώς και στις κυβερνήσεις και στα κοινοβούλια των κρατών μελών. PR\1106162.docx 7/7 PE589.225v02-00