Πειραματική Εργοφυσιολογία Ανθρωπομετρία Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής, ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ
Μέτρηση ανθρωπίνου σώματος Ύψος (μετρήσεις μελών του σώματος) Μάζα/Βάρος Σύσταση σώματος (Λιπώδης και μυϊκός ιστός)
Κατηγορίες οργανικών μορίων Οι περισσότερες ουσίες που περιέχουν άνθρακα συναντώνται στους ζωντανούς οργανισμούς (οργανική χημεία) Κατηγορίες των οργανικών μορίων είναι: Υδατάνθρακες Λιπίδια Πρωτεΐνες Νουκλεϊκά οξέα
Λιπίδια
Λιπίδια Τα λιπίδια αποτελούνται κυρίως από άτομα άνθρακα και υδρογόνου Είναι η μεγαλύτερη αποθήκη ενέργειας Όλα τα λιπίδια έχουν τη χαρακτηριστική ιδιότητα να είναι αδιάλυτα στο νερό Χωρίζονται σε 4 κατηγορίες: Λιπαρά οξέα Τριγλυκερίδια Φωσφολιπίδια Στεροειδή
Λιπαρά οξέα Κορεσμένα (απλοί δεσμοί ανάμεσα στα άτομα άνθρακα) Ακόρεστα (ύπαρξη διπλών δεσμών στα άτομα άνθρακα) Μονοακόρεστα (ένας διπλός δεσμός) Πολυακόρεστα (περισσότεροι διπλοί δεσμοί)
Τριγλυκερίδια Σχηματίζονται από ένα μόριο γλυκερόλης και τριών μορίων λιπαρών οξέων ü Ζωϊκά λίπη κορεσμένα λιπαρά οξέα ü Φυτικά λίπη ακόρεστα λιπαρά οξέα Με την υδρόλυση, τα λιπαρά οξέα αποδεσμεύονται από τη γλυκερόλη για να χρησιμοποιηθούν από τα κύτταρα
Φωσφολιπίδια Ίδια με τα τριγλυκερίδια αλλά στην τρίτη ομάδα δεν έχει λιπαρό οξύ αλλά φωσφορική ομάδα Έχουν μία υδρόφοβη και μία υδρόφιλη περιοχή και όταν βρεθούν σε υδάτινο περιβάλλον δημιουργούν μικκύλια
Στεροειδή Χοληστερόλη Κορτιζόλη των επινεφριδίων Ορμόνες του φύλου Οιστρογόνα ωοθήκες Τεστοστερόνη όρχεις
Καταβολισμός Η ποσότητα ΑΤΡ που παράγεται από τον καταβολισμό ενός γραμμαρίου λίπους είναι περίπου 2,5 φορές μεγαλύτερη από εκέινη που παράγεται κατά τον καταβολισμό ενός γραμμαρίου υδατάνθρακα Αν η αποθήκευση της ενέργειας στο σώμα μας γινότανε σε υδατάνθρακες θα είχαμε 30% περισσότερη μάζα
Σύνθεση Το σύνολο σχεδόν των υδατανθράκων της τροφής μετατρέπεται σε λίπος και αποθηκεύεται στο υποδόριο ιστό πολύ σύντομα μετά την απορρόφησή τους Η γλυκόζη μπορεί να μετατραπεί εύκολα σε λίπος, αλλά τα λιπαρά οξέα των λιπών δεν μπορούν να μετατραπούν σε γλυκόζη
Αποθήκευση λίπους Αποθηκεύεται σε εξειδικευμένα κύτταρα τα λιποκύτταρα (σταθερός αριθμός μετά το τέλος της ανάπτυξης) που δημιουργούν το λιπώδη ιστό (υποδόρια) Αποθήκευση τριγλυκεριδίων σε περιόδους λήψης τροφής και απελευθέρωση λιπαρών οξέων και γλυκερόλης σε περιόδους νηστείας (έλλειψη τροφής στο γαστρεντερικό σωλήνα)
Απαρραίτητο λίπος Απαρραίτητο για τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού (π.χ. προστασία των οργάνων, ΚΝΣ, ειδικό για κάθε φύλο απαρραίτητο λίπος) Χαμηλότερο βιολογικό όριο κάτω από το οποίο μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την υγεία 3% για τους άνδρες 12% για τις γυναίκες Το λίπος που αποθηκεύεται στο λιπώδη ιστό μεταξύ των οργάνων υποδόριο λίπος
Μέτρηση σωματικού λίπους
Υδροστατικό ζύγισμα Αρχή του Αρχιμήδη Ειδικό βάρος = μάζα σώματος/μάζα ισοδύναμου όγκου νερού
Απορροφησιομετρία Ακτίνων Χ διπλής ενέργειας (DXA)
Μέτρηση με πληθυσμογράφο Στηρίζεται στο νόμο των αερίων που λέει ότι ο όγκος ενός αερίου που συμπιέζεται σε σταθερές συνθήκες θερμοκρασίας μειώνεται αναλογικά με την αλλαγή της πίεσης Ο όγκος του σώματος ισούται με την μείωση του όγκου του αέρα του θαλάμου, όταν ο εξεταζόμενος εισέρχεραι σ αυτόν
Μέτρηση Δερματοπτυχών Μέτρηση του υποδόριου λίπους σε διάφορες περιοχές του σώματος 1. Στήθος 2. Μεσομασχαλιαία 3. Τρικέφαλος 4. Υποπλάτιος 5. Κοιλιά 6. Υπερλαγώνιος 7. Τετρακέφαλος
Βιοηλεκτρική αντίσταση Η ροή ηλεκτικού ρεύματος διευκολύνεται μέσω ενυδατωνένου άπαχου ιστού και εξωκυτταρικού νερού σε σχέση με το λιπώδη ιστό Πολύ προσοχή κατά τη μέτρηση ενυδάτωση μικρότερο ποσοστό λίπους αφυδάτωση μεγαλύτερο ποσοστό λίπους
Μετρήσεις περιμέτρων Έμεση μέθοδο προσδιορισμού του σωματικού λίπους Βραχίωνας Πήχυς Κοιλιά Ισχία Μηρός Γαστροκνήμιος
Δείκτης μάζας σώματος (BMI) BMI = μάζα / (ύψος) 2