Περιβαλλοντικές πλευρές της χρήσης γεωθερμικής ενέργειας

Περιβαλλοντικές πλευρές της χρήσης γεωθερμικής ενέργειας Ευρεία περίληψη του άρθρου «Environmental aspects of geothermal energy utilization» των Hrefna Kristmannsdottir α και Halldor Armannsson β που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Geothermics 32 (2003) σελ. 451-461 α Πανεπιστήμιο του Akureyri, Τομέας Φυσικών Πηγών και Επιστημών, Solborg, 600, Akureyri, Ισλανδία β Island Geosurvey, Grensásvegus 9, 108, Reykjavík, Ισλανδία 1. Σύνοψη Η παραγωγή ενέργειας από τη γεωθερμία είναι μία καθαρή και αειφόρος πηγή ενέργειας, ωστόσο η ανάπτυξή της εξακολουθεί να έχει επίδραση στο περιβάλλον. Οι θετικές και αρνητικές επιδράσεις αυτής της επίδρασης θα πρέπει να συνυπολογίζονται πριν από οποιαδήποτε απόφαση για ανάπτυξη πεδίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία, καθώς επίσης πρέπει να συνυπολογίζονται πιθανές μέθοδοι άμβλυνσης των κινδύνων. Οι κύριες περιβαλλοντικές συνέπειες από την εκμετάλλευση της γεωθερμίας σχετίζονται με διαταραχές στην επιφάνεια του εδάφους, με τις φυσικές επιδράσεις από την απομάκρυνση των γεωθερμικών ρευστών, με τις επιδράσεις των υψηλών θερμοκρασιών και την απομάκρυνση των χημικών αποβλήτων. Όλοι αυτοί οι παράγοντες πρόκειται να επηρεάσουν και το βιολογικό περιβάλλον. Όπως συμβαίνει με κάθε εργοστασιακή δραστηριότητα, προκύπτουν και κάποιες κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Στην Ισλανδία, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα για τη μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της ανάπτυξης ηλεκτρικής ενέργειας από τη γεωθερμία. Το πρόγραμμα ξεκίνησε τη δράση του με την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών ζητημάτων που σχετίζονταν με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία υψηλής ενθαλπίας που τον καιρό εκείνο ήταν υπό ανάπτυξη στην Ισλανδία. Μελετήθηκε η μικροσεισμική δραστηριότητα των περιοχών στις οποίες αναπτυσσόταν η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία και αναπτύχθηκε μεθοδολογία για την χαρτογράφηση των steam caps. Τέθηκαν οι βάσεις δικτύων παρακολούθησης των αλλαγών στο ύψος του εδάφους και στην βαρύτητα. Καθορίστηκαν οι βασικές τιμές για τη συγκέντρωση του υδραργύρου και των θειούχων αερίων. Ενισχύθηκαν οι μελέτες παρακολούθησης των υπόγειων υδάτων. Μελετήθηκε η ατμοσφαιρική διάχυση και αντίδραση από την εκπομπή θειούχων αερίων και υδραργύρου λόγω της λειτουργίας της μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία. Βελτιώθηκαν και δοκιμάστηκαν οι ερευνητικές μέθοδοι αέριας θερμογραφίας και επιδείχθηκε η δυνατότητά τους για ανίχνευση και καταγραφή αλλαγών στην παρουσίαση της επιφάνειας στη διάρκεια του χρόνου. Για την διεθνή εξάπλωση της

χρήσης γεωθερμίας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας η Διεθνής Ένωση Ενέργειας (International Energy Association) δημιούργησε το 1997, τη Συμφωνία για την Εφαρμογή της Γεωθερμίας (Geothermal Implement Agreement, GIA) της οποίας το περιβαλλοντικό τμήμα εφαρμόστηκε ενεργά, ενώ έχει ακόμη σε ισχύ κάποια έργα. 2. Εισαγωγή Όλες οι μέθοδοι παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας προκαλούν κάποιες αλλαγές στο περιβάλλον και απαιτούν κάποιου είδους κτιριακής ανάπτυξης η οποία προκαλεί κάποιου είδους περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Παρόλο του ότι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τη γεωθερμία θεωρείται καθαρή ενεργειακή πηγή, η ανάπτυξή της θα οδηγήσει σε κάποιες εκπομπές αερίων και γεωθερμικών αποβλήτων τα οποία απαιτούν αποκομιδή. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τη γεωθερμία είναι ήπια συγκρινόμενη με την πυρηνική ενέργεια και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά. (...) (Εικόνα 1) Εικόνα 1. Εκπομπή αερίων θερμοκηπίου κατά τη διαδικασία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από διαφορετικές πηγές. Οι εκπομπές εκφράζονται σε ισοδύναμα CO 2 [Hunt, 2001 και Arnannsson et al., 2001]. Η περιοχή Krafla έχει μία από τις υψηλότερες εκπομπές CO 2 ανάμεσα στα γεωθερμικά πεδία της Ισλανδίας. Η πρώτη Αξιολόγηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Environmental Impact Assessment, EIA) συντάχθηκε στις ΗΠΑ το 1970 και από τότε πολλές χώρες έθεσαν σε λειτουργία τις δικές τους διαδικασίες, οι οποίες συνήθως αναφέρονται στην

αναφορά του 1987 από την Παγκόσμια Επιτροπή για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (World Commission on Environment and Development) και στην έτους 1992 Συνδυάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλονκαι την Ανάπτυξη (United Nations Congerence on Environment and Development) (Hongying, 2000). Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται διαφέρουν αλλά είναι καθολική η χρήση λίστας με σημεία ελέγχου (checklists) για παράγοντες που είναι δυνατόν να επηρεαστούν από την ανάπτυξη (σμ. ανάπτυξη μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας) καθώς και η χρήση διαφόρων πινάκων (matrices) και αφορούν φυσικές, κοινωνικοοικονομικές, χημικές και βιολογικές επιδράσεις. Η διαδικασία Αξιολόγησης Περιβαλλοντικής Επίδρασης (ΑΠΕ) αποδείχθηκε ότι είναι ισχυρό εργαλείο για την προστασία του περιβάλλοντος στο σχεδιασμό έργων ανάπτυξης ηλεκτρικής ενέργειας από τη γεωθερμία. Οι περιβαλλοντικές επιδράσεις ποικίλλουν σημαντικά από την μία γεωθερμική μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην άλλη, ανάλογα με τα ειδικά χαρακτηριστικά του υπό διερεύνηση γεωθερμικού πεδίου. Με αυτήν την έννοια και η γεωλογία και δομή του συγκεκριμένου υπεδάφους αλλά και ο τύπος του γεωθερμικού ταμιευτήρα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Προφανώς είναι επίσης σημαντικός ο τρόπος χρήσης της παραγόμενης ενέργειας. Με μία ΑΠΕ θα πρέπει να αξιολογούνται όλες οι πιθανές αλλαγές πριν από την γεώτρηση και θα πρέπει να καθορίζεται η βέλτιστη αντιμετώπισή τους. Υπό αυτήν την έννοια είναι ανυπέρβλητης σημασίας η επίγνωση της φυσικής συμπεριφοράς της περιοχής και η παρακολούθηση του τόπου για αρκετά χρόνια πριν από την ανάπτυξη μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας [Kristmannsdottir & Arnannsson, 1999 και Armannsson et al., 2000b]. 3. Επίδραση στο περιβάλλον Τα κύρια ζητήματα περιβαλλοντικών επιδράσεων που συνδέονται με την ανάπτυξη μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τη γεωθερμία είναι: Διαταραχές επιφανείας Φυσικές επιπτώσεις από την απομάκρυνση των γεωθερμικών ρευστών Θόρυβος Θερμικές επιδράσεις Χημική μόλυνση Βιολογικές επιδράσεις Προστασία φυσικών χαρακτηριστικών Διαταραχές επιφανείας: Πιθανή εμφάνιση κατά την γεώτρηση

Συνήθως εξαφανίζονται με το πέρας της γεώτρησης Η εκσκαφή, κατασκευή και δημιουργία καινούργιων δρόμων συνοδεύει αυτές τις δραστηριότητες αλλά η εμπλεκόμενη περιοχή είναι μικρή Μία γεώτρηση συνήθως καλύπτει 200-2500m 2 κα είναι δυνατόν να διατηρηθούν σε ένα ελάχιστο με κατευθυνόμενη γεώτρηση για διάνοιξη αρκετών πηγαδιών από το ίδιο τόπο. Δεν υπάρχει ανάγκη μεγάλων σε μήκος αγωγών καθώς η πηγή είναι συνήθως κοντά στο σημείο γεώτρησης (αυτό όμως δεν ισχύει στην περίπτωση της θέρμανσης οικημάτων που βρίσκονται μακριά). Κατολισθήσεις: Τα γεωθερμικά πεδία συχνά σχετίζονται με ηφαιστειακές περιοχές. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα κακών κατολισθήσεων που ήταν κατευθείαν σχετιζόμενες με την εγκατάσταση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τη γεωθερμία (Goff και Goff, 1997). Το τοπίο: Χρειάζεται προσοχή καθώς τα γεωθερμικά πεδία συχνά βρίσκονται σε τοποθεσίες ύψιστης ομορφιάς και τουριστικής σημασίας ή και σε τόπους ιστορικού ενδιαφέροντος Υπάρχουν ωστόσο και θετικές επιδράσεις από την τουριστική χρήση, το πιο γνωστό είναι το Blue Lagoon στο Svartsengi της Ισλανδίας. Το Blue Laggon δημιουργήθηκε από μία λεκάνη απόθεσης γεωθερμικών ρευστών η οποία κατά λάθος έγινε μεγαλύτερη από ότι είχε αρχικά εκτιμηθεί. Είναι αξιοσημείωτο ότι στην σημερινή εποχή δεν θα δινόταν άδεια απόρριψης ρευστών κατ αυτόν τον τρόπο Η απομάκρυνση των ρευστών μπορεί να επιδράσει στις αλλαγές που εκδηλώνονται στην επιφάνεια και να οδηγήσει τις θερμές πηγές ή τους θερμοπίδακες σε εξαφάνιση ή σε μετασχηματισμό τους σε ατμίδες- θα μπορούσε επίσης να μετακινηθεί σε άλλη περιοχή το σημείο τέτοιων δραστηριοτήτων Υποχώρηση του εδάφους: Συμβαίνει όταν η απομάκρυνση ρευστών είναι μεγαλύτερη από τη φυσική τους εισροή Σχεδόν σε όλες της περιοχές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τη γεωθερμία υπάρχουν στοιχεία υποχώρησης εδάφους. Το μέγεθος του φαινομένου ποικίλλει

Στο Wairakei στη Νέα Ζηλανδία, η μέγιστη υποχώρηση εδάφους είναι 15 m (400 mm/χρόνο), ενώ στο Svartsengi στην Ισλανδία, η συνολική υποχώρηση είναι μικρότερη από 28 cm (10 mm/χρόνο, Εικόνα. 2). Στο Larderello στην Ιταλία, η υποχώρηση βρίσκεται ανάμεσα σε αυτά τα δύο (250 mm/χρόνιο ([Hunt, 2001, Allis, 2000, Eysteinsson, 2000 and Aust & Sustrac, 1992]). Εικόνα. 2. Εκπομπές CO 2 και H 2 S από τα γεωθερμικά πεδία της Ισλανδίας ([Arnannsson et al., 2001]). Μείωση του επιπέδου νερού στο υπέδαφος: Μπορεί να προκαλέσει ανάμιξη των υγρών μεταξύ υδροφόρου ορίζοντα κα εισρεόμενων διαβρωμένου νερού. Μπορεί να προκαλέσει την εξαφάνιση πηγών και πιδάκων η αλλαγή στην επιφανειακή δραστηριότητα (glovet et al., 2000). Μπορεί να οδηγήσει σε βρασμό και degassing του πεδίου. Μια τέτοια εξέλιξη μπορεί να επιφέρει μεγάλες εκρήξεις που στο παρελθόν στοίχισαν τη ζωή ανθρώπων (Goff και Goff, 1997). Οι επιδράσεις από την απομάκρυνση των ρευστών είναι δυνατό να ξεπεραστούν σε μεγάλο βαθμό με ένεση του καταναλωθέντος υγρού πίσω στον ταμιευτήρα. Σεισμικότητα: Η φυσική σεισμικότητα είναι δυνατό να αλλάξει εξαιτίας της απομάκρυνσης των ρευστών, όπως έχει παρατηρηθεί στο Svartsengi (Brandsdottir et al., 2002) Η επαναπόθεση (reinjection) μπορεί επίσης να προκαλέσει μικροσεισμικότητα (Hunt, 2001) Θόρυβος: Μετά την ολοκλήρωση της εγκατάστασης της μονάδας παραγωγής μπορεί να τοποθετηθεί ένας σιγαστήρας ήχου μπορεί να διατηρήσει τον θόρυβο κάτω από το όριο των 65 db που έχει τεθεί από τη Γεωθερμική Έρευνα των ΗΠΑ Επιδράσεις από τις υψηλές θερμοκρασίες ή και μόλυνση: Συνοδεύουν συνήθως την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τη γεωθερμία Το αποβληθέν νερό προκαλεί προβλήματα στο περιβάλλον

Υπερβολική εκπομπή υψηλών θερμοκρασιών με τη μορφή ατμού μπορεί να επηρεάσει το σχηματισμό σύννεφων και αλλαγή του καιρού τοπικά Το νερό που αποβάλλεται και οδηγείται μέσα σε ρέματα, ποτάμια, λίμνες ή στο υπέδαφος είναι δυνατό να επηρεάσει σοβαρά τη βιολογία και την οικολογία του συστήματος. Μπορεί να επιτευχθεί με επιτυχία η ελάττωση της θερμοκρασίας μέσα σε νερόλακκους, και μάλιστα να είναι και ευεργετική για το περιβάλλον όπως έγινε στο Blue Lagoon, όμως γενικά δεν θεωρείται καλή λύση καθώς οι νερόλακκοι τείνουν να αυξηθούν σε μέγεθος και μπορεί και αυτοί να προκαλέσουν χημική μόλυνση του περιβάλλοντος Η επαναεισαγωγή εξοικονομεί μεγάλο ποσοστό από την χαμένη θερμότητα Το ίδιο και η πολλαπλή χρήση αυτής της θερμότητας (λιώσιμο πάγου, θέρμανση σπιτιών, αιρκοντίσιον) Χημική μόλυνση: Προκαλείται από την απόρριψη χημικών στην ατμόσφαιρα μέσω του ατμού. Το καταναλωθέν υγρό μπορεί επίσης να περιέχει διαλυμένα χημικά που ενδέχεται να βλάπτουν το περιβάλλον. Η ψέκαση που είναι πρόβλημα κυρίως κατά τη δοκιμαστική περίοδο, μπορεί να βλάψει την πανίδα της περιβάλλουσας περιοχής Τα κύρια χημικά που προκαλούν τη μεγαλύτερη μόλυνση είναι τα: υδρόθειο (H2S), αρσενικό (As), βόριο (Β), υδράργυρος (Hg), και άλλα βαρέα μέταλλα όπως ο μόλυβδος (Pb), το κάδμιο (Cd), σίδηρος (Fe), ψευδάργυρος (Zn) και μαγγάνιο (Mn). Το λίθιο (Li) και η αμμωνία (ΝΗ3) όπως καιτο αλουμίνιο (Al),είναι δυνατό να υπάρχουν σε μεγάλες συγκεντρώσεις. Μερικά γεωθερμικά ρευστά είναι θαλασσινό νερό, του οποίου η υπερβολική συγκέντρωση σε αλάτι μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο περιβάλλον Η απόρριψη τέτοιου τύπου νερού μπορεί να είναι επικίνδυνη καθώς ιδιαίτερα το αρσενικό (As) και ο υδράργυρος (Hg) μπορούν να συσσωρεύονται σε ιζήματα και σε οργανισμούς. Υψηλές συγκεντρώσεις βορίου (B) θα είναι επίσης μεγάλο ζήτημα καθώς αυτό το στοιχείο είναι πολύ επιζήμιο για τα περισσότερα φυτά. Η επεξεργασία των υγρών αποβλήτων είναι βέβαια ένας τρόπος αντιμετώπισης αλλά σπάνια έχει θεωρεί εφικτή από οικονομική άποψη Η συγκέντρωση σε νερόλακκους μπορεί να ελαττώσει τη μόλυνση, αλλά η

πιο αποτελεσματική μέθοδος για την καταπολέμηση της μόλυνσης στο νερό είναι η επαναεισαγωγή των καταναλωθέντων υγρών. Ατμοσφαιρική μόλυνση: Μπορεί να προκληθεί από την εκροή γεωθερμικών αερίων στον ατμό Κύριοι ένοχοι είναι το διοξείδιο του άνθρακα και το υδρόθειο αν και το μεθάνιο, ο υδράργυρος, το ραδόνιο η αμμωνία και το βόριο είναι δυνατό επίσης να προκαλέσουν προβλήματα. Το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο χρειάζονται προσοχή καθώς έχουνε ρόλο στο φαινόμενο του θερμοκηπίου Στην εικόνα 1 είναι φανερό ότι ως προς τις εκπομπές CO2 το περιβάλλον ωφελείται από την αντικατάσταση μονάδων παραγωγής ενέργειας με γεωθερμικές μονάδες Το υδρόθειο πιθανό να προκαλεί τη μεγαλύτερη ανησυχία καθώς έχει δυσάρεστη οσμή και είναι τοξικό σε μέτριες συγκεντρώσεις Προστασία φυσικής ομορφιάς, ιστορικής σημασίας και τουριστικής αξιολόγησης: Η διαταραχή στην φυσική κατάσταση της περιοχής μπορεί να προκαλέσει φαινόμενα όπως πίδακες, θερμοπηγές ή λίμνες, επιφάνειες με ιζηματογενές πυριτικό πέτρωμα και λίμνες λάσπης, να επιδεινώσει ή να εξαφανίσει μαζί με ειδικά θερμόφιλη βλάστηση όπως είναι φυκώδη συμπλέγματα, θερμόφιλα φυτά και βακτήρια ([Glover et al., 2000, Kristjansson & Stetter, 1992, Skirnsdottir et al., 1995 and Marteinsson et al., 2001]). Εκτός από τις περιβαλλοντικές επιδράσεις που συζητήθηκαν εδώ υπάρχουν και κοινωνικές και οικονομικές επιδράσεις. Αυτές μπορεί να εξετασθούν υπό θετικό ή αρνητικό φως, ωστόσο εξαρτώνται από την πολιτική θέση του καθενός όπως γίνεται πάντα για τα μεγάλης κλίμακας τεχνολογικά έργα. Γενικά υπάρχει η ανάγκη για περισσότερη συμμετοχή του κοινού σε τέτοια ζητήματα ώστε να επιλύονται οι αντιθέσεις, να βελτιώνονται οι εγκαταστάσεις και λαμβάνονται μέτρα άμβλυνσης. 3. Το περιβαλλοντικό έργο της Ισλανδίας Το 1991 παρουσιάστηκε ένα έργο συν-λειτουργίας μεταξύ της Εθνικής Υπηρεσίας Ενέργειας (National Energy Authority) και των βασικότερων παραγόντων γεωθερμικής ανάπτυξης. Την εποχή εκείνη προετοιμαζόταν ένας νέος περιβαλλοντικός νόμος για να εδραιώσει και για να προβλέπει την επίδραση που έχει στο περιβάλλον η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τη γεωθερμία και να προτείνει

τρόπους αποκατάστασης Σε πρώτη φάση το έργο αξιολόγησε την κατάσταση στα ανεπτυγμένα πεδία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τη γεωθερμία και έκαναν προτάσεις για έρευνα και παρακολούθηση (Armannsson and Kristmannsdottir, 1992; Kristmannsdottir and Armannsson, 1995). Στην επόμενη φάση του έργου ορίστηκαν αρκετά έργα προτεραιοτήτων (Kristmannsdottir and Armannsson, 1995; Kristmannsdottir et al., 2000a): Μία έρευνα για την εκπομπή αερίων ειδικά υδραργύρου και θείου Εδαφικό επίπεδο και μετρήσεις βαρύτητας Παρακολούθηση υπόγειων υδάτων Μελέτες για τις πιθανές επιδράσεις στη μικροσεισμικότητα Αέρια θερμογραφία ως μέσο παρακολούθησης των αλλαγών στη γεωθερμική δραστηριότητα Παρακολούθηση των περιοχών στις οποίες δεν υπάρχει ανάπτυξη δραστηριοτήτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τη γεωθερμία, ώστε να υπάρχει σύγκριση με τις περιοχές στις οποίες υπάρχει εκμετάλλευση Έρευνα για μεθόδους μετρήσεις εκροών φυσικών αερίων Αξιολόγηση μεθόδων απομάκρυνσης αερίων στις μονάδες παραγωγής Μελέτες για τις περιβαλλοντικές επιδράσεις από την επαναεισαγωγή των ρευστών Ανασκόπηση των κανονισμών που αφορούν στην εκμετάλλευση της γεωθερμίας σε άλλες χώρες (...) Το έργο διερεύνησης αέριας θερμότητας συνίσταται στην τελειοποίηση ενός νέου και μικρού βάρους ανιχνευτή ο οποίος είναι τοποθετημένο επάνω σε ένα μικρό αεροσκάφος και το οποίο μπορεί να δώσει θερμικές φωτογραφίες υψηλής ποιότητας. Έγιναν επίσης μελέτες για την αποτελεσματικότητα που έχουν οι επαναλαμβανόμενες αέριες έρευνες στην ανίχνευση και καταγραφή αλλαγών στη θερμοκρασία επιφανείας με το χρόνο (Kristmannsdottir et al., 2000a, Arnason, 1997). (...) Το κύριο περιβαλλοντικό που ξεκίνησε το 1991, ολοκληρώθηκε το 1997 ενώ τα επιμέρους έργα προτεραιοτήτων διήρκεσαν άλλα πέντε χρόνια ή και περισσότερο.

4. Συμφωνία Εφαρμογής Γεωθερμίας (Geothermal Implement Agreement) Προκειμένου να προωθηθεί η χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από τη γεωθερμία, η Διεθνής Ένωση Ενέργειας (International Energy Association) έθεσαν το 1997, σε λειτουργία μία Συμφωνία Εφαρμογής Γεωθερμίας (Geothermal Implement Agreement, GIA). Ένας από τους στόχους αυτής της συμφωνίας ήταν η μελέτη των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Ανάπτυξης Ενέργειας από τη Γεωθερμία, και αποτελεί το παράρτημα Ι της Συμφωνίας. Οι στόχοι αυτής της ενέργειας είναι: η ενθάρρυνση της αειφόρου ανάπτυξης από γεωθερμικές πηγές ενέργειας με ένα τρόπο που να είναι οικονομικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνος, επιπλέον να ποσοτικοποιηθεί κάθε ανεπιθύμητη ή ωφέλιμη επίπτωση που μπορεί να έχει η ανάπτυξη ηλεκτρικής ενέργειας από τη γεωθερμία στο περιβάλλον και να εξακριβωθούν μέθοδοι αποφυγής, αντιμετώπισης ή άμβλυνσης που προκαλείται από τέτοια ανεπιθύμητα συμβάντα. Με την έναρξη του 2002, έξι χώρες συμμετείχαν επίσημα σε αυτό το έργο: Ελλάδα, Ισλανδία, Ιαπωνία, Μεξικό, Νέα Ζηλανδία και ΗΠΑ. Αναμένεται και η συμμετοχή της Τουρκίας και έχει παρασχεθεί ενεργός ενθάρρυνση και σε άλλες χώρες με γεωθερμική δραστηριότητα να συμμετάσχουν μελλοντικά στη Συμφωνία Εφαρμογής Γεωθερμίας. 5. Μελλοντικός προσανατολισμός Σε έναν κόσμο που δείχνει αυξημένο ενδιαφέρον για το περιβάλλον, δίδεται μεγαλύτερη έμφαση στη χρήση καθαρών και αειφόρων πηγών ενέργειας όπως είναι η γεωθερμική. Οι περιβαλλοντικές επιδράσεις από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τη γεωθερμία πρέπει ακόμη να μελετηθούν πληρέστερα, και πρέπει να γίνεται προσεκτική επιλογή μεθόδου εκμετάλλευσης και γεωθερμικού πεδίου. Είναι πλέον γενικά αναγνωρισμένο ότι τα γεωθερμικά πεδία πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά για αρκετά χρόνια πριν από την ανάπτυξη της μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έτσι ώστε να εξασφαλιστεί το πιο βιώσιμο πεδίο σε περιβαλλοντικούς όρους, όπως και η αειφόρος παραγωγή ενέργειας και γενικά η ελάχιστη επίδραση στο περιβάλλον.