ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / A ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 16 / 02 / 2014 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α.1 έως Α.5 να γράψετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση δίπλα στον αριθμό της ερώτησης. Α.1 Ποια από τα επόμενα μέταλλα δεν διαλύεται σε διάλυμα HCl; α. K β. Mg γ. Ag δ. Fe A.2 Ποια ένωση από τις παρακάτω δεν είναι ; α. FePO 4 β. Η 2 S γ. NH 4 NO 3 δ.cucl A.3 Αν σε διάλυμα νιτρικού αργύρου (ΑgNO 3 ) προσθέσουμε ένα μικρό κομμάτι χαλκού (Cu) τότε: α. θα πραγματοποιηθεί αντίδραση και θα σχηματισθεί CuNO 3 και Αg. β. δεν θα πραγματοποιηθεί αντίδραση γ. θα πραγματοποιηθεί αντίδραση και θα σχηματισθεί Cu(NO 3 ) 2 και Αg. δ. θα πραγματοποιηθεί αντίδραση και θα ελευθερωθεί αέριο υδρογόνο. Α.4 Σε δοχείο κατασκευασμένο από σίδηρο (Fe) δεν είναι δυνατό να αποθηκευτεί: α. διάλυμα HBr β. διάλυμα Ca(NO 3 ) 2 γ. διάλυμα ΝaCl δ. διάλυμα ΑlBr 3 A.5 Aν αναμείξουμε διάλυμα αμμωνίας (ΝΗ 3 ) με διάλυμα θειικού οξέος (Η 2 SO 4 ): α. θα πραγματοποιηθεί αντίδραση διπλής αντικατάστασης. β. θα πραγματοποιηθεί αντίδραση εξουδετέρωσης. γ. θα πραγματοποιηθεί αντίδραση απλής αντικατάστασης δ. δε θα πραγματοποιηθεί αντίδραση γιατί δεν παράγεται αέριο ή ίζημα. ΘΕΜΑ Β Β1. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες. i. Όλα τα μέταλλα αντιδρούν σε διάλυμα HCl και ελευθερώνουν αέριο Η 2. (ΛΑΘΟΣ) ii. Η ένωση Fe(OH) 3 ονομάζεται υδροξείδιο του σιδήρου (ΙΙ). (ΛΑΘΟΣ) iii. Το αργίλιο αντιδρά με το νερό και σχηματίζει υδροξείδιο του αργιλίου. (ΛΑΘΟΣ) iv. Ο αριθμός οξείδωσης του Ν στην ένωση HNO 3 είναι +5. (ΣΩΣΤΟ) v. Όταν προσθέσουμε σε διάλυμα οξέος ένα κομμάτι κιμωλίας (CaCO 3 ) θα εκλυθεί αέριο. (ΣΩΣΤΟ) Σελίδα 1 από 5
Β2. i. Ποια είναι η βασική διαφορά ανάμεσα στις μεταθετικές και τις οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις; Κατά την πραγματοποίηση των οξειδοαναγωγικών αντιδράσεων μεταβάλλεται ο αριθμός οξείδωσης ενός τουλάχιστον στοιχείου που συμμετέχει στην αντίδραση. ii. Ποιες κατηγορίες οξειδοαναγωγικών και μεταθετικών αντιδράσεων γνωρίζετε; Οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις: Αντιδράσεις σύνθεσης. Αντιδράσεις διάσπασης και αποσύνθεσης Αντιδράσεις απλής αντικατάστασης Μεταθετικές αντιδράσεις: Αντιδράσεις εξουδετέρωσης Αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης iii. Ποια είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για πραγματοποιηθεί: μια αντίδραση απλής αντικατάστασης; Για να πραγματοποιηθεί μια αντίδραση απλής αντικατάστασης πρέπει το στοιχείο που βρίσκεται σε ελεύθερη κατάσταση να είναι πιο δραστικό από το στοιχείο που βρίσκεται σε μια ένωση και πρόκειται να το αντικαταστήσει. μια αντίδραση διπλής αντικατάστασης; Για να πραγματοποιηθεί μια αντίδραση διπλής αντικατάστασης πρέπει ένα από τα προϊόντα που σχηματίζονται να είναι αέριο ή ίζημα ή ελάχιστα ιοντιζόμενη ένωση. Β3. Αφού συμπληρώσετε αριστερά από κάθε ρίζα της στήλης Α το όνομά της να κάνετε την αντιστοίχιση με τα φορτία της στήλης Β. ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β (όνομα ρίζας) (ρίζα) (φορτίο ρίζας) A. ανθρακική CO 3 à - 2 B. υπερχλωρική ClO 4 à - 1 Γ. φωσφορική PO 4 à - 3 i. - 1 Δ. νιτρική ΝΟ 3 à - 1 ii. - 2 Ε. υδροξύλιο ΟΗà - 1 iii. - 3 ΣΤ. θειώδης SO 3 à - 2 Ζ. θειϊκή SO 4 à - 2 Η. υποχλωριώδης ClOà - 1 Σελίδα 2 από 5
ΘΕΜΑ Γ Γ1. Να ονομάσετε τις παρακάτω ενώσεις και να τις χαρακτηρίσετε ως οξέα, βάσεις ή άλατα: ΕΝΩΣΗ ΟΝΟΜΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ HCl : υδροχλώριο à οξύ ΚΟΗ : υδροξείδιο του καλίου à βάση Η 2 SO 3 : θειώδες οξύ à οξύ Ca(NO 3 ) 2 : νιτρικό ασβέστιο à KClO 4 : υπερχλωρικό κάλιο à HClO 3 : χλωρικό οξύ à οξύ Η 2 CO 3 : ανθρακικό οξύ à οξύ Fe(OH) 3 : υδροξείδιο του σιδήρου (ΙΙΙ) à βάση NaBr : βρωμιούχο νάτριο à Cu(OH) 2 : υδροξείδιο του χαλκού (ΙΙ) à βάση Γ2. Σε διάλυμα HCl προστίθεται: Μαγνήσιο Υδροξείδιο του ασβεστίου Ανθρακικό νάτριο Αμμωνία i. Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων που πραγματοποιούνται σε κάθε περίπτωση. ii. Να ονομάσετε τις χημικές ενώσεις που παράγονται. iii. Να γράψετε τη κατηγορία στην οποία ανήκει η κάθε αντίδραση (σύνθεση, αποσύνθεση, διάσπαση, απλή αντικατάσταση, διπλή αντικατάσταση, εξουδετέρωση). Μαγνήσιο Mg + 2HCl MgCl 2 + H 2 (απλή αντικατάσταση) προϊόντα: χλωριούχο μαγνήσιο + υδρογόνο Υδροξείδιο του ασβεστίου Ca(OH) 2 + 2HCl CaCl 2 + 2H 2 O (εξουδετέρωση) προϊόντα: χλωριούχο ασβέστιο + νερό Ανθρακικό νάτριο Na 2 CO 3 + 2HCl 2NaCl + CO 2 + H 2 O (διπλή αντικατάσταση) προϊόντα: χλωριούχο νάτριο + διοξείδιο του άνθρακα + νερό Αμμωνία NH 3 + HCl NH 4 Cl (εξουδετέρωση) προϊόντα: χλωριούχο αμμώνιο Σελίδα 3 από 5
θειώδες κάλιο K 2 SO 3 + 2HCl 2KCl + SO 2 + H 2 O (εξουδετέρωση) προϊόντα: χλωριούχο αμμώνιο ΘΕΜΑ Δ Δ1. Δίνονται οι παρακάτω χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων: 2Al + 3H 2 S Al 2 S 3 + 3H 2 αργίλιο + υδρόθειο οξύ θειούχο αργίλιο + υδρογόνο 3Ag 2 SO 3 + 2H 3 PO 4 2Ag 3 PO 4 + 3SO 2 + 3H 2 O χλωριούχο αμμώνιο + υδροξείδιο του νατρίου χλωριούχο νάτριο + αμμωνία + νερό βάση βάση PbI 2 + H 2 SO 4 PbSO 4 + 2HI ιωδιούχος μόλυβδος (ΙΙ) + θειικό οξύ θειικός μόλυβδος (ΙΙ) + υδροιώδιο οξύ οξύ Br 2 + CaS CaBr 2 + S βρώμιο + θειούχο ασβέστιο βρωμιούχο ασβέστιο + θείο 2ΗΝΟ 3 + Mg(OΗ) 2 Mg(NO 3 ) 2 + 2Η 2 Ο νιτρικό οξύ + υδροξείδιο του μαγνησίου νιτρικό μαγνήσιο οξύ βάση i. Αφού ελέγξετε αν μπορούν να πραγματοποιηθούν οι αντιδράσεις, να τις συμπληρώσετε ποιοτικά και ποσοτικά. ii. Να ονομαστούν οι χημικές ενώσεις των αντιδρώντων και των προϊόντων. Δ2. Σε ένα χημικό εργαστήριο πραγματοποιούνται κατά σειρά τα παρακάτω πειράματα: Διάλυμα υδροξειδίου του καλίου αναμιγνύεται με διάλυμα βρωμιούχου αμμωνίου. Από την αντίδραση που πραγματοποιείται εκλύεται αέριο χαρακτηριστικής οσμής. Το αέριο που παράχθηκε διαβιβάζεται σε διάλυμα θειικού οξέος οπότε παράγεται ένα. Το διάλυμα άλατος που προκύπτει από την παραπάνω αντίδραση προστίθεται σε διάλυμα υδροξειδίου του ασβεστίου, οπότε σχηματίζεται ίζημα και εκλύεται αέριο. Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των τριών παραπάνω αντιδράσεων και να ονομάσετε τα προϊόντα που προκύπτουν. Σελίδα 4 από 5
KOH + NH 4 Br KBr + NH 3 á + H 2 O Προϊόντα: βρωμιούχο κάλιο + αμμωνία + νερό 2NH 3 + H 2 SO 4 (NH 4 ) 2 SO 4 Προϊόντα: θειικό αμμώνιο (NH 4 ) 2 SO 4 + Ca(OH) 2 CaSO 4 â + 2NH 3 á + 2H 2 O Προϊόντα: θειϊκό ασβέστιο + αμμωνία + νερό Σελίδα 5 από 5