Herkül Millas Türkçe, Yunanca ya Yakın mı?

40 Azınlıkça

BU AY AZINLIKÇA AZINLIKÇA BATI TRAKYA AYLIK HABER YORUM DERGİSİ EKİM 2008 YIL: 4 SAYI: 40 www.azinlikca.net ΑΖΙΝΛΙΚΤΣΑ ΜΗΝΙΑΙΟ ΤΟΥΡΚΟΕΛΛΗΝΟΦΩΝΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ Δ. ΘΡΑΚΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008 ΕΤΟΣ:Δ NO:40 SAHİBİ-SORUMLUSU ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΕΚΔΟΤΗΣ- ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ EVREN DEDE GENEL KOORDİNATÖR ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ AYDIN BOSTANCI YAYIN YÖNETMENİ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ İBRAM ONSUNOĞLU ADRES Marathonos Neoktista 3/A 69100 Komotini Email: azinlikca@yahoo.com Tel: +30 6947866196 +30 6944749374 Fax: +30 25310 29866 ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Ιδιώτες. : 36 Τραπεζες, Οργανισμοί: 98 Ν.Π.Δ.Δ, Α.Ε: 98 Δήμοι: 98 Euro Κοινότητες: 72 BU SAYIDA YAZARLAR AYDIN BOSTANCI ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΔΟΣ DİMOSTENİS YAĞCIOĞLU EVREN DEDE ELÇİN MACAR FATİH NAZİFOĞLU HAKAN MÜMİN HATİCE SALİ HERKÜL MİLLAS İBRAM ONSUNOĞLU SAMİM AKGÖNÜL Herkül Millas Türkçe, Yunanca ya Yakın mı? Türkçe Altay, Yunanca Hint- Avrupa dil ailesindedir. Yani iki dil söz dizimi açısından bütünüyle farklıdır. Ama bu dilleri kullanmış olan halklar yüzyıllarca alış veriş içinde olmuşlar, yakın bulunmuşlar ve kültürel bir ifadeyi paylaşmışlar. Ortak deyimler bunun bir göstergesi. Ancak bu ortak yanlar ulus devletleri içinde suskunlukla geçiştirilmiştir. Bize özgü milli bir kimlik pekiştirilirken farklı insanların, etnik ve milli grupların ortak paylaştıkları kavram ve anlayışlar görmezlikten gelinmiştir. 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 23 25 27 30 Samim Akgönül Azlık, Azınlık Ben, elinizden tuttuğunuz dergiye yazı vermekle kalmıyorum sadece, aynı zamanda okuyorum dergiyi Batı Trakya nın içinden yazanlarla, benim gibi hariçten gazel okuyanlar arasında devamlı bir ton farklılığı var. Gerçekten de tamı tamına 13 senedir Batı Trakya yı dışarıdan izliyorum, gözlemliyorum. Bu konuda, diğer dışarıdan gözlemlediğim toplumsal yapılanmalarda olduğu gibi, birçok eleştiri aldım. İçindekiler Azınlıkça40 Aydın Bostancı Azınlık olarak eleştiriyi kaldıramıyoruz Asıl önemli olan, azınlık aydınlarının birbirlerini eleştirmeye cesaret edememeleri. Çünkü her biri birbirinden taltif edilme ve övücü söz işitme beklentisi içerisinde. Hatta öyle ki, esasında inanmadıkları halde birbirlerini övmekte ve taltif etmekteler. Biri diğerine iyi niyetli de olsa söz söyler veya eleştiri getirirse, kendisinin kötü duruma düşeceğini düşünerek bundan vazgeçiyor. İTB nin geleceği ve boykotlar Evren Dede Türkçe Yunanca ya Yakın mı? Herkül Millas Azınlık olarak eleştiriyi kaldıramıyoruz Aydın Bostancı Salahaddin Galip in ardından - I İbram Onsunoğlu Για τον Χράντ Ντίνκ.. Elçin Macar Azlık, Azınlık Samim Akgönül Okullar açıldı Hakan Mümin Konuşuyoruz ama nece konuşuyoruz? Fatih Nazifoğlu ΙΕΡΟΣ ΜΗΝΑΣ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗΣ ΧΑΡΑΣ! ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΔΟΣ Türk Devlet Çıkarları Uğruna Fedakârlık ve Suskunluk: Kemal Şevket Batıbey ve Görüşlerindeki Değişim Dimostenis Yağcıoğlu Ulus-devlet: nasıl bilirsiniz? Baskın Oran Düşlerinizi özgür bırakın... Hatice Sali Söz gençlerin... Röportaj F. Nazifoğlu Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΑΚΗ Ιμπράμ Ονσούνογλου AZINLIKÇA - BATI TRAKYA AYLIK HABER YORUM DERGİSİ ΑΖΙΝΛΙΚΤΣΑ - ΜΗΝΙΑΙΟ ΤΟΥΡΚΟΕΛΛΗΝΟΦΩΝΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Azınlıkça ΤΗΣ Δ. ΘΡΑΚΗΣ 39 www.azinlikca.net

Kısa kısa neler oldu? BM Azınlıklar Bağımsız uzmanı Gay McDougall ve danışmanı Graham Fox, Eylül ayında Batı Trakya da incelemelerde bulundu ve azınlık temsilcileriyle biraraya geldi. McDougall program akışı sırasıyla, Gümülcine tayinli müftüsü Cemali Meço, Sirkeli Belediye Başkanı Hasan Kaşif, Pomak Derneği nden Emine Burcu, Drosero Derneği Başkanı Sabiha Süleyman, Dedeağaç Müslüman Kadınlar Derneği nden Aynur Haliloğlu, Kozluca Nahiye Müdürü Mustafa Homko, ERA Komotini radyosundan Aydın Bostancı, Azınlıkça dergisinden Evren Dede, Rodop ili eski ND milletvekili İlhan Ahmet ve eşi Belgin Ahmet, Batı Trakya Azınlığı Araştırma Merkezi Başkanı ve Gündem gazetesi çalışanı Cemil Kabza, PEKEM çalışanı Pervin Hayrullah, İskeçe seçilmiş müftüsü Ahmet Mete ve yardımcıları Fatma İmam ve Ahmet Hraloğlu, İskeçe Türk Birliği (İTB) başkanı ve Gündem gazetesi çalışanı Ozan Ahmetoğlu, İTB Kadınlar Kolu Başkanı Nevriye Delihüseyin, İskeçe Pasok milletvekili Çetin Mandacı, İskeçe Belediyesi Eşitlik Listesi Başkanı Hüseyin Bandak ve Genel Sekrereteri Mehmet Hacıhalil, Gümülcine seçilmiş müftüsü İbrahim Şerif ve yardımcısı Fehim Ahmetoğlu, Batı Trakya Azınlığı Yüksek Tahsilliler Derneği (BTAYTD) Başkanı ve Millet gazetesi yazarı Ahmet Kara, Rodop ili Pasok milletvekili Ahmet Hacıosman, BTAYTD yönetim kurulu üyeleri, BTAYTD üyesi Ali Hüseyinoğlu, BTAYTD Kadınlar Kolu Başkanı Mediha Bekiroğlu, BTAYTD KÖYEP sorumlusu Sibel Durmuş, Batı Trakya Azınlık Eğitim ve Kültür Şirketi sahibi Galip Galip, Gümülcine Türk Gençler Birliği Başkanı Adnan Selim, Rodop İli Türk Kadınları Kültür Derneği Başkanı ve Gündem gazetesi sahibi Hülya Emin ve Batı Trakya Türk Öğretmenler Birliği Başkanı Sami Toraman ile bir araya geldi ve azınlık sorunları hakkında detaylı bilgi aldı. * Şafak Okuma Tiyatrosu, 3-5 Ekim tarihleri arasında Almancı adlı tiyatro oyununu izleyicileriyle buluşturdu. Emre Ahmet in yazdığı Almancı yı Ressam Fevzi Ali yönetti. * Görev süresi Ekim ayında dolan Türkiye Cumhuriyeti Gümülcine Başkonsolosu Ahmet Rıza Demirer, azınlık gazetecilerine veda yemeği verdi. Bütün azınlık basınının davet edildiği veda yemeğinde Başkonsolos Demirer, geniş bir yelpazesi olan azınlık basını için ilk baştaki düşüncelerinin zaman içerisinde değiştiğini belirtti ve veda yemeğine katılan basın mensuplarına teşekkür etti. * Bu sayımızda sayfa yetersizliğinden dolayı Ayın İçinden köşesini yayımlayamıyoruz. Bu yüzden önemli gördüğümüz birkaç haberi kısaltarak da olsa yayımlamamız gerketiğinden editör köşesine taşımak zorunda kaldık. Ayrıca son yedi sayfamızdaki yazı karakterinin küçüklüğünden dolayı oluşabilecek göz yorgunluğunun da büyüteç kullanarak önüne geçilebileceğini düşünüyoruz. editör Azınlıkça 1

Vitrin Evren Dede evrendede@gmail.com İTB nin geleceği ve boykotlar Yunanistan ın İskeçe Türk Birliği (İTB) hakkındaki davanın yeniden görüşülmesi amacıyla yaptığı itiraz başvurusunu reddetmesiyle birlikte AİHM 27 Mart 2008 tarihindeki kararını da kesinleştirmiş oldu. AİHM nin nihaî kararının ardından Yunan yetkililer alınan karara saygı duyacaklarını açıkladılar. İTB hakkındaki AİHM nin nihaî kararı, artık yeni bir döneme geçildiğini gösteriyor. Bundan böyle Türk sıfatı taşıyan dernekler de, tıpkı Pomak derneği gibi tabelalarını asabilecek, isteyen kişiler Türk sıfatı taşıyan yeni dernek kurabilecekler. Belki belirli bir adaptasyon ve hukukî müracaat süresi olacak, fakat AİHM nin kararının pratikte uygulanması gerekiyor. Yunan yetkililer gibi yeni dönemde başta dernek yöneticilerine de çok önemli görevler düşüyor artık. Türk derneklerinin düşünce tarzlarını çağdaş Avrupa standartlarına taşımalarının zamanı geldi geçiyor bile. Derneklerin Türk sıfatlı tabelalarının asılı olmaması, yaptıkları faaliyetlere engel teşkil etmedi bunca yıl. Tiyatro grubundan Türk sanat müziği korosuna, çocuk korosundan futbol takımına kadar onlarca alanda faaliyetler devam etti. Fakat derneklerin mağdur durumda olmalarından dolayı, hiçkimse yapılan yanlışlar üzerine odaklanmadı. Mağduriyetin ortadan kalkmasıyla birlikte şimdi sıra buna gelmeli. Artık tüzel kişiliğini kazanan dernekler, devlet kurumu niteliğinden çok sivil toplum örgütü hüviyetine bürünmeli. Çoğunlukla diyalog yollarını arayan, aramakla kalmayıp azınlığın Yunanistan a ve aynı zamanda AB ye entegrasyonuna katkı sağlayan dernekler, hem bölge açısından hem de azınlık açısından kazanç olacaktır. Son tahlilde, dernekler azınlık sorununu devam ettiren değil, soruna çözüm öneren yapıcı diyalog temeline taşınmalılar. Bu temel üzerine bina edilen bir anlayışla da pekâla sorunları anlatmaları, hatta çözüme katkıda bulunmaları şüphesiz mümkün. Derneklerin çağdaş bir anlayışa dönerken yapmaları gereken ilk şey, azınlıkların her türlüsüne ifrit olan Mümtaz Soysal ve benzerlerini Batı Trakya ya davet etmekten vazgeçmeleri olmalı. Eski BTAYTD başkanının Gündem deki son köşesinde, Mümtaz Soysal ın...o zaman azınlık patlar, azınlık patlamazsa... patlar sözüyle yazısını bitirmesinden dolayı bunu söylüyorum. Çünkü Mümtaz Soysal doktrinleri sorunların çözümüne değil, devamına odaklanmaktadır. Oysa dernek yöneticileri, zıt düşünceleri ahenkleştiren evrensel azınlık uzmanlarına yönelmeli, Mümtaz Soysal kıvamındaki ezelî monologçuların tesirinden kurtulmalıdır. Dernek başkanlarının kafa yapısının Soysal gibi patlamaya ve patlatmaya endeksli olduğuna inanmak istemiyorum. Üstelik uzun dönem Denktaş ın akıl hocası olan Soysal ın Kıbrıs a katkısı nedir ki, Batı Trakya ya katkısı olsun!.. Kabul edilmesi gereken gerçek: Türkiye de azınlık sorunlarını bastıran ve görmezden gelerek sorunun ortadan kalktığını varsayan Mümtaz Soysal ve benzerlerinin gösterdiği önerilerle Batı Trakya da açık seçik hiçbir çözüm bulunamayacağıdır. Başta dernek başkanları ve aslında hepimiz, azınlık haklarını Avrupa endeksli çokkültürlü yurttaşlık temelinde aramalıyız. Yani demokrasi ve hukuk temelinde azınlık sorunlarına çözüm aramalıyız, Mümtaz Soysal gibi hukuku araç edinip çözümsüzlük üzerinden hesap yaparak değil!... Dolayısıyla AİHM nin İskeçe Türk Birliği hakkındaki kararı, azınlığın marjinalleşmesine değil, tam aksine çokkültürlülüğe katkı sağlamasına olanak tanıyan bir fırsat olarak değerlendirilmelidir. Bu şansı değerlendiremeyecek dernek başkanları ve yöneticileri sadece kendilerine değil azınlığa da zarar verecektir. * İskeçe de ve Büyük Derbent te azınlık ilkokullarında yapılan boykotların gerçekte üzerinde düşünülmesi gereken önemli bir tarafı var: Azınlık uzun zaman 2 Azınlıkça

sonra ilk defa toplumsal düzeyde boykotta bulunuyor. Dolayısıyla sorunun siyasî boyutu değil, toplumsal boyutu da önem kazanıyor. Bir açıdan azınlığın içerisindeki erk odaklarının azınlığın üzerinde maddî ve manevî baskı oluşturduğu ve bu yüzden boykota katılımın olduğu yorumu elbette yapılabilir ve bu tespit doğrudur da. Çünkü Batı Trakya da iç sistem bireyleri toplu hareket etme ve aykırı davrananları da dışlama şeklinde işletilir. İçsel yapısı önderlerini dinleme ve dediklerini şartsız uygulama üzerine kurulu olan azınlık anlayışında, ortak hareket etmeyenler çoğunluk bireylerine bile gösterilmeyen bir keskin tavırla ezilir, dışlanırlar. Ortak harekete köstek olduğu düşünülen azınlık bireyleri tereddütsüz hedef tahtasına konur ve kendi azınlık yetkilileri tarafından tehdit olarak algılanır, hem de çoğunluktan çok daha tehlikeli bir tehdit. Bütün bu tespitlere rağmen, İskeçe ve Büyük Derbent te boykota kadar uzanan tepkiyi salt azınlığın lider kadrosunun azınlık bireylerine uyguladığı baskının sonucunda gerçekleştiğini söylemek yanıltıcı olur. Evet azınlığın iç sistemi bireylerin özgür davranışlarını kısıtlamaktadır. Evet gerçekte başı çeken 5-10 kişidir. Evet azınlık basını biri on yaparak yansıtmaktadır. Fakat İskeçe ve B. Derbent teki boykotlarda azınlık bireylerinin bazılarının kendi özgür inisiyatifleriyle de boykota destek vermeleri söz konusudur. Dolayısıyla boykotlarda toplumsal boyut ön sıraya çıkmaktadır ve sorunun önemini göstermektedir. Burada dikkat edilmesi gereken iki nokta var: Birincisi, devletin soruna bakış açısındaki çarpıklıktır. Çünkü sorun bile olmayacak meseleleri sorun haline getirenler arasında eğitimden sorumlu yetkililer de bulunmaktadır. Bir tarafta geçen eğitim dönemi sonunda B. Derbent teki öğretmenin değişeceğini söyleyen azınlık eğitiminden sorumlu müfettiş, bir tarafta öğretmenin değişeceğini açıklayan Belediye Başkanı, bir tarafta sınıfta yer olmamasına rağmen okula öğrencileri kaydeden Müdür Yardımcısı dururken, sorunu sadece kışkırtma amacıyla yapılan boykotlar olarak nasıl değerlendirebiliriz ki? Azınlığın kendi özsavunmasını boykot ve yürüyüşlere katılarak gösterdiğini ve Yönetimin sorunu çözmesini talep ettiğini söyleyenleri yok mu saymalıyız? Gerçekte salt azınlıkiçi baskılarla toplumun hareket ettiğini düşünürsek yanlış yaparız. İskeçe deki olayda net olmasa bile Büyük Derbent teki tutum, azınlığın özsavunma mekanizmasını güçlendirmektedir ve sorun gerçekten öğretmenin kendisidir. Sosyolojik açıdan öğretmenin kendisini ve gönlünün haklarını sonuna kadar savunması anlaşılır bir hareket olsa bile, öğretmenin köyde meydana getirdiği akla ziyan gerginliği en azından devlet yetkilileri görmezlikten gelmemelidir. Psikolojik açıdan bu denli yıpranmış ve köylüleri yıpratmış bir öğretmenin gerçekten eğitimsel açıdan öğrencilerine verebileceği bir şey kalmamıştır. Öğretmen artık Müslümanı Hristiyanı her nevî insanla çatışmakta, kendisine karşı umumî boykotun genişlediğini gördükçe de daha kötü bir duruma düşmektedir. Valery, politika insanları kendilerini en yakından ilgilendiren problemlerle meşgul etmeme sanatıdır, der. Bölgeyi ve azınlığı en yakından ilgilendiren sorunlardan biri olan boykotların yol açacağı hadiseleri görmezlikten gelerek bir yere varılacağını sanmıyorum.. Üzerinde önemle durulması gereken ikinci nokta ise azınlığın iç meselesi olmakla beraber birincisi kadar önemli ve üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur. Dışa karşı korunacağız diye azınlık içerisinde aykırı hareket edenlere karşı ilkel kabile zihniyetiyle davranılmamalıdır. Yani iç kısıtlamalara gitmemeli, ortak bağlılık yemini etmiyor diye içimizdekilere baskı kurmamalı, yani kabile kurallarının aksine kişisel özgürlüklere karşı saygıda kusur edilmemelidir. Azınlık içerisinde özgürlük sağlanmadan ve farklı düşünenlerle empati kurulmadan yapılacak her hareket, ancak belirli kişilerin sultasında yapılan eylemlermiş izlenimi vermekte ve ancak azınlığın belirli bir grubunun sesini dile getirmekten öteye gidememektedir. Azınlık içerisinde bireylerin tek tek davranışını kontrol etmek, edilemediği yerde aykırı hareket edeni cezalandırmak doğru bir davranış değildir. Bu hususta azınlık basını ve boykotların yapıldığı yerlerdeki azınlık yetkililerinin dikkatli olması gerekir. Azınlığın özsavunması adına aykırı hareket edenlere karşı yapılan baskıların haklılığına inandığımız an kabile rejimine döndük demektir. Unutmamalı ki, azınlığı örgütlemek uğruna bireylerin özgürlüklerine müdahalede bulunmak uzun vadede asla fayda getirmez. Alınan kararları dayatmaktan ziyade toplumsal katılımın artmasını demokratik işleyişle gerçekleştirmek lazım. Son tahlilde, Büyük Derbent te ve İskeçe de süren boykotların toplumsal boyutu, uygulanan baskılarla sağlanıyor şekline bürünerek azınlıkiçi apartheid bir rejime dönüşmesine önayak olmamalıdır. Boykota katılanların toplumsal tepkisine ne kadar değer veriyorsak, katılmayanların tepkisizliğine de o kadar saygılı olmamız gerekir. Tabiî azınlık bireylerinin kendi başlarına mevcut durumu gözden geçirebileceğine ve kararını verebileceğine inanmıyorsak o başka. Zaten çağdaş anlayışa geçememiş dinsel ve etnik azınlıkların dışarıda hak arama mücadelesi verirken, içeride hak kısıtlayıcı tutum sergilemesi ve artık kronikleşmiş hâle gelen tutarsızlığı da bu olsa gerek! Azınlıkça 3

Herkül Millas millas@otenet.gr Türkçe Yunanca ya Yakın mı? Türkçe Kitabımız adlı çalışma kamu oyuna sunulunca lehte ve aleyhte genel eleştiriler duyuldu ve görüldü ama kitabın içeriği konusunda somut incelemeler yayınlanmadı. Bu yazı ile kitabın içine doğru kısa bir geziye çıkmamızı, bir sayfasına bir göz atmamızı ve gözden kaçmış olan başka, paralel sayılacak bir çalışmayı tanıtmayı öneriyorum. Bu tür geziler sıklaştıkça kitabın olumlu ya da eksik yanları da su yüzüne çıkacak. Bir metnin daha iyi kılmanın tek yolu diyalog ve iyi niyetli eleştiridir. Dördüncü dersin Dilimiz, Dilbilgimiz bölümünde deyimlerden söz edilmekte ve örnekler verilmektedir. Sonra öğrencilerden bir araştırma yapmaları öneriliyor: H. Millas ın hazırladığı ve Papazisis yayınlarından çıkan Κατάλογος Κοινών Ελληνικών και Τουρκικών Λέξεων, Εκφράσεων και Παροιμιών (Ortak Türkçe ve Yunanca Kelimeler, Deyimler ve Atasözleri Listesi) adlı çalışmaya erişmeye çalışın. Ortak yüzlerce deyime bakın. Söz konusu bu çalışmanın önsözünü okuyun ve bu ortak deyimlerin nedenini bulmaya çalışın. Sınıfta bulduklarınızı tartışın. Bu liste, Türkçe Kitabımız ile eşzamanlı yayınlandı. Öyküsü ise şöyledir: Ankara da (1990-1995) ve Rodos ta (1999-2003), karşılıklı, Ankara ve Ege Üniversitelerinde Türk öğrencilere Yunanca, Yunanlılara da Türkçe öğretirken en büyük sıkıntılardan biri öğrencilerin binlerce yeni kelime öğrenmeleri ve hele ezberlemeleriydi. Daha önce Arabistan da çalışırken çok yararlı bir yöntem keşfetmiştim. Bir Türkçe sözlükten Arapça kökenli sözcükleri liste haline getirmiş, Arabistan da bunları kontrol etmiş ve birkaç gün içinde 2800 Arapça kelime öğrenmiştim. Aslında buna öğrenmek denmez, bazı kelimelerin ortak oldukları konusunda bilgilendirilmek denir. Arapça gramerim ve sentaksım çok eksik olsa da Tarzan usulü konuşmaya hemen başlamıştım. Bir trafik polisi ehliyetimi almaya kalkıştığında ana ecnebi, lazım müsamaha! diyerek ehliyeti kurtaracak kadar işi ilerletmiştim. ( Yabancıyım, hoşgörü gerek, derseniz metot çalışmaz tabii/doğal olarak!) Sonraları öğrencilerime dil öğretmek amacıyla Türkçe-Yunanca Ortak Sözcükler listesini oluşturdum. Fotokopi olarak yüzlercesini dağıttım. 4700 kadar ortak kelime çıktı. Eskiden bu ortak kelimeler çok daha fazlaydı ama her iki taraf da dili yabancı etkilerden arındırdıkları için bu kadar kaldı. Bu kelimelerin bir kısmı her gün kullandığımız, kimileri çok seyrek kullandığımız kelimeler, kimisi Yunan kökenli bir kısmı Türk kökenli. Ama doğal olarak Arap, Fars, İngiliz, Fransız, Bulgar, Arnavut, vb, hatta Malay dilinden de ortak kelimeler var. Örneğin orangutan, orman insanı demekmiş. Şöyle bir örnek olsun diye listeden Yunanca za/ζα ile başlayan birkaç örnek vereyim: ζακέτα/ceket, ζαμάνια/ zamanlar, ζαμπόν/jambon, ζάντα/jant, ζαργάνα/ zargana, ζαρζαβατικό/zerzevat, ζάρι/zar, ζαφείρι/ safir, ζάφτι/zapt, ζάχαρη/şeker. Listede kelimelerin kökenini göstermedim çünkü amaç yalnız dil öğrenmede kolaylık sağlamaktı. Ayrıca köken işi çok karışık ve zor bir iş. Bazı kelimeler zaman içinde bir yandan bir yana gidip gelmiştir. Örneğin uzmanlara göre Yunanca κεφτές köfteden gelmekte ama o da Bizans dönemindeki koptikon dan imiş. Kaldı ki Türkçe bildiğimiz bir çok kelime aslında Farsça ya da Arapça dır (musakka, örneğin), Yunancalar da Latin ya da antik başka kültürlerden gelme olabilir (örneğin λεγεώνα/lejyon Latince, λαβύρινθος/labirent Yunan öncesi bir sözcüktür). Irkçılardan özür 4 Azınlıkça

dileyerek söyleyeyim, âmin de Yahudi ce imiş! Bu tür ortak kelime sözlükleri daha önce de yayınlanmıştı. Ancak hazırladığım kitapçıkta ilk kez yayınlanan ortak deyimler ve ata sözleri de var. Ortak deyimler çok ilginç, çünkü uzmanlara göre dil grupları arasında kelime alışverişi çok doğal ve yaygındır, ama ortak deyimler daha seyrektir ve halkların ortak bir yaşam paylaştıklarının kanıtı sayılırmış. 1300 ortak deyim ve atasözü bulabildim. Ama bu sayının çok daha yükseklere varabileceğini de düşünüyorum. Birkaç örnek vereyim. El kelimesini ele alınca şu deyimlerin ortak olduğunu görüyoruz: el sanatı, el değiştirmek, el açmak, el koymak, birinci/ikinci el, eli hafif, elindedir(yapabilirsin anlamında), sağ kolu, elini verdiğinde kolunu kaptırmak, elinden gelmez, ellerim bağlı, ellerini ovuşturmak, eline sağlık. Bu ortak deyimlere daha dikkatle baktığımızda Türkçe ve Yunanca da ortak olan deyimlerin günlük ve sıradan kelimelerden oluştuğunu görürüz. En sık kullanılan kelimeler bedenin öğeleri (baş/kafa, kulak, diş, yürek, göz, burun, el, ayak gibi), yakın çevremiz (işimiz, sokak, yol, su gibi), sık kullanılan fiiller (görmek, tutmak gibi) ve anlamlardır (söz, Tanrı gibi). Bunun anlamı ortak olanın eski dönemlerde, sıradan insanlar arasında sağlanmış olduğudur. Yakın dönemde ortaya çıkmış kelimelerden oluşmuş ortak deyimler çok seyrektir. Bu kitapçığın önsözünde yazdığımı da ekleyeyim. Dil öğretmek amacıyla başlattığım bu çalışmayı tamamlayınca ilginç bir durumla karşılaştım. İki dil farklı dil ailelerine ait. Türkçe Altay, Yunanca Hint-Avrupa dil ailesindedir. Yani iki dil söz dizimi açısından bütünüyle farklıdır. Ama bu dilleri kullanmış olan halklar yüzyıllarca alış veriş içinde olmuşlar, yakın bulunmuşlar ve kültürel bir ifadeyi paylaşmışlar. Ortak deyimler bunun bir göstergesi. Ancak bu ortak yanlar ki yemekten müziğe, mimariden giyime, yas tutmaktan ibadet etmeye uzanır bunlar ulus devletleri içinde suskunlukla geçiştirilmiştir. Bize özgü milli bir kimlik pekiştirilirken farklı insanların, cemaatlerin, etnik ve milli grupların ortak paylaştıkları kavram ve anlayışlar görmezlikten gelinmiştir. İçe dönük, kapalı toplumlar güvensizlik içinde farklılıktan çekinmişlerdir. Oysa farklı sanılanın o denli farklı olmadığı, bizim de Öteki sayılandan bütünüyle kopmuş olmadığımız bu liste aracılığı ile bir güzel hatırlatılmaktadır. İki dil farklı dil ailelerine ait. Türkçe Altay, Yunanca Hint-Avrupa dil ailesindedir. Yani iki dil söz dizimi açısından bütünüyle farklıdır. Ama bu dilleri kullanmış olan halklar yüzyıllarca alış veriş içinde olmuşlar, yakın bulunmuşlar ve kültürel bir ifadeyi paylaşmışlar. Ortak deyimler bunun bir göstergesi. Ancak bu ortak yanlar (ki yemekten müziğe, mimariden giyime, yas tutmaktan ibadet etmeye uzanır bunlar) ulus devletleri içinde suskunlukla geçiştirilmiştir. Bize özgü milli bir kimlik pekiştirilirken farklı insanların, cemaatlerin, etnik ve milli grupların ortak paylaştıkları kavram ve anlayışlar görmezlikten gelinmiştir. İçe dönük, kapalı toplumlar güvensizlik içinde farklılıktan çekinmişlerdir. Oysa farklı sanılanın o denli farklı olmadığı, bizim de Öteki sayılandan bütünüyle kopmuş olmadığımız bu liste aracılığı ile bir güzel hatırlatılmaktadır... Türkçe Kitabımız yalnız dil öğreten, yöreyi tanıtan, azınlığın yaşamına ışık tutan bir kitap olmayı seçmedi, daha da ileriye gitmeyi amaçladı. Dikkatle bakıldığında, hemen hemen her derste hümanist bir mesaj içerdiği de görülür. Kimi zaman Yunus Emre yi anarak, kimi zaman dünyamızı ve bütün insanlığı tehdit eden tehlikeleri hatırlatarak, kimi zaman her insanı etkileyen günlük sorunları (özlemi, açlığı, yabancı düşmanlığını) ele alarak insanlığa da öncelik tanıdı. Yerelliğin içinden evrenselliğe açılmanın yordamıdır bu yaklaşım. Ortak kelimeler ve deyimler listesi bu nedenden dolayı bir mesaj içeriyor. Bu kitapçığı da Türkçe Kitabımız la birlikte kullanmayı ve dağıtmayı da bu nedenle düşündük. Kısır polemikleri ve sınırlı ufukları zorlayıp bunları ele almayı ne kadar isterdim! Azınlıkça 5

Genç bakış Aydın Bostancı bostanciaydin@yahoo.com Azınlık olarak eleştiriyi kaldıramıyoruz Azınlık toplulukları genellikle kendi kabukları içinde yaşadıklarından çoğu kez dışarıya karşı çekingen ve kuşkucu bir tavır sergilemektedirler. Bunda toplumsal olarak dışlanmışlığın da büyük etkisi olsa gerek. Toplumsal nedenlerden ötürü azınlıkların çoğunluğa karşı sergilediği bu tutumu anlamak çok da güç değil. Fakat izahatı biraz zor olan olay, azınlıkların kendi azınlık bireylerine karşı bu tavırlarını devam ettirmeleridir, hem de yoğun olarak. Bilenler bilir, azınlığımızın özellikle de eleştiri konusunda tahammülsüzlüğünü. İyi veya kötü her türlü eleştiri konusunda aşırı ve sert bir tutum sergilenmekte azınlığımızda, özellikle de azınlığımızın sözde aydın geçinenleri tarafından. Bir çoğunluk bireyinin azınlık bireyine karşı yönelttiği herhangi bir eleştiriyi hazmedememek azınlık refleksleriyle hareket edildiğinden anlaşılması çok da zor değildir, fakat azınlık bireylerinin eleştiri konusunda birbirlerine karşı sergiledikleri tahammülsüzlüğü ve bu nedenle birbirlerine çamur atmaya kadar sürdürdükleri tutumu anlamak güçtür. Ne ilginçtir, eleştiri konusunda bu tahammülsüzlüğü ve hazımsızlığı topluma örnek olmaları gereken azınlığın sözde aydınları, sergiledikleri hareket ve sözleriyle en ön safta götürüyor. Biri diğerini iyi niyetli de olsa eleştirmeye görsün, birbirlerine karşı söylenmedik söz, denilmedik laf bırakılmıyor! Hem de kimler tarafından? Azınlığın kendini sözde aydın sayan kesimi tarafından! Bizim toplumumuzda iki satır yazı veya şiir karalayabilen kendini adeta nobel ödülüne layık bir yazar ve şair olarak görmeye başlıyor. Hele bir de etrafından yarı şaka yarı ciddi övücü sözlerle taltif edilir, gönlü alınırsa kendisini azınlığın en iyi yazarı veya şairi olarak görmeye başlıyor. Buna da sonuçta kendisini inandırıyor, aynen Don Kişot un kendisini şövalye görmesi gibi. Artık kimse kendisine ne iyi, ne de kötü eleştiri yöneltmeye cüret bile edemez hâle geliniyor. Herhangi bir eleştiri karşısında ise ağıza alınmayacak, hele hele eğitimli aydın geçinen ve kendisini öyle gören bir insanın hayatında kullanamayacağı bir uslupla yanıt veriliyor. İşte azınlığımızda kendilerini aydın görenlerden bazılarının herhangi bir eleştiri karşısında sergiledikleri tavır bu. Fakat asıl önemli olan, azınlık aydınlarının birbirlerini eleştirmeye cesaret edememeleri. Çünkü her biri birbirinden taltif edilme ve övücü söz işitme beklentisi içerisinde. Hatta öyle ki, esasında inanmadıkları halde birbirlerini övmekte ve taltif etmekteler. Biri diğerine iyi niyetli de olsa söz söyler veya eleştiri getirirse, kendisinin kötü duruma düşeceğini düşünerek bundan vazgeçiyor. Maalesef azınlığın en cesur aydınları bile bu durum karşısında sessiz kalmayı tercih ediyorlar. Bu durumun hiç şık olmayan tarafı ise ortaya konulan eleştiri karşısında aydın insana yaraşır şekilde saygı kurallarını aşmadan yanıt verileceğine, kalkıp belden aşağı bir üslûbun misilleme olarak seçilmesi. Bu da bir insanın seviyesini ortaya koyuyor. Belki de merak etmişsinizdir bütün bunları ne için söylüyorum diye. Dergimizin son sayısının (Ağustos 2008 sayı. 39) editöründe Batı Trakyadaki azınlık edebiyatının gelişmesi amaçlı azınlık basınında yayınlanan şiirler konusunda daha dikkatli davranılması gerektiği vurgusu yapıldı. Türkçenin de, Yunancanın da temiz kullanılması gerektiği, yayımlanan şiirler konusunda kurallara uyulması, bu olmadığı takdirde ise hiç olmazsa yazılanların bir mana ve duygu ifade etmesi gerektiği belirtildi. Sa- 6 Azınlıkça

Bizim toplumumuzda iki satır yazı veya şiir karalayabilen kendini adeta nobel ödülüne layık bir yazar veya şair olarak görmeye başlıyor. Hele bir de etrafından yarı şaka yarı ciddi övücü sözlerle taltif edilir, gönlü alınırsa kendisini azınlığın en iyi yazarı veya şairi olarak görmeye başlıyor. Buna da sonuçta kendisini inandırıyor, aynen Don Kişot un kendisini şövalye görmesi gibi... nırım aklı selim bir insanın bütün bunlara katılmaması mümkün değil. Bu eleştiri şiir yazanları daha iyi ve daha güzel yazmaları için teşvik etmekten, Batı Trakya nın edebiyatını korumaya çalışmaktan başka bir şey değildir de nedir? Kaldı ki editör kaleme alınırken derginin yönetim kurulunun tamamına ve önde gelen yazarlarının fikirlerine başvurulmuş, görüşleri alınmış ve bu doğrultuda editör kaleme alınmıştır. Fakat her nasılsa azınlığımızdan bazı yazar ve şairler, verilmek istenen mesajı tersinden algılayarak şiir yazan bazı şairlere haksızlık edildiğini savunma gereği hissetmişlerdir. Hatta bir şairimiz kendisine hakaret edildiğinden emin, hemen kalemiyle döşenmiş, hakaret içeren ifadelerle demediğini bırakmamış. Neymiş efendim şiir kaleme alan bazılarının merak ve iştiyakları kaçacakmış. Halbuki tam tersine tebrik ve takdir etmeleri gerekirdi. Kimsenin iştiyakı kaçmaz. Çünkü bizim burada her kalemi eline alan büyük şair ve yazar oluyor. Herhangi bir şiir gecesine davet edilirse ise iş bitmiştir artık. Kendisi dünyanın sayılı şair ve yazarları arasındadır. Kimse ona eleştiri yöneltmeye cüret edemez. Biri çıkar da eleştirirse haddi hemen bildirilir. Hatta bu yazımdan sonra bazı şairlerimiz kendilerine hakaret edildiği gerekçesiyle tekrar bir şiir yazıp yayınlarlarsa hiç saşmayın. Ne diyelim inşaallah gün gelir şairlerimiz Don Kişot gibi düşünmekten vazgeçerler de, olumlu ve iyi niyetli eleştirileri değerlendirirler. Yoksa hepimiz biliyoruz, bizim memleket büyük aydınlar yetiştiriyor diye Bundan kimsenin şüphesi yok... www.azinlikca.blogspot.com Azınlıkça 7

Denge İbram Onsunoğlu ibram@tellas.gr Salahaddin Galip in ardından - I Eski kuşak azınlık aydınlarından öğretmen, gazeteci ve şair Salahaddin Galip, 26 Eylül Cuma günü İstanbul da öldü ve Pazar günü Batıtrakyalı ve Türkiyeli dostlarının eşliğinde Avcılar mezarlığında toprağa verildi. Merhum 79 yaşındaydı. Gümülcine nin son Türk belediye başkanı ve daha sonra uzun yıllar azınlık milletvekili Hafız Galip in oğlu, eski azınlık milletvekili merhum Sabahaddin Galip in kardeşi ve eski milletvekili Galip Galip in amcası olan Salahaddin Galip, 1929 Gümülcine doğumlu idi ve 19. maddenin kurbanlarından biri olarak Yunan vatandaşlığından ıskat edildiği 1984 ten beri son yirmi beş yıldır İstanbul da yaşıyordu. Salahaddin Galip, pek genç yaşta, daha onaltısındayken, yaşama ve azınlık hizmetine ilkokul öğretmeni olarak atıldı. Görev yaptığı ilk yer, Nuhçallı köyü. Bulgar işgali yeni sona ermiş, dönemin zor koşullarında eğitimini örgütlemeye çalışan Azınlık, yetenekli gençlerini seferber ediyordu. 10 yıl öğretmenlik yaptı. Öğretmen olarak son görev yeri, 1954-55 ders yılında II. Cemaat (Kırmahalle) Türk İlkokulu idi. Daha sonra TC Midilli Konsolosluğunda üç yıl boyunca kâtip ve tercüman olarak çalıştı. Gümülcine ye yeniden döndüğünde, ağabeyi Sabahaddin Cemaat Başkanıdır, 1958-1961 yıllarında Cemaat Sekreterliği görevini yürüttü. Aynı zamanda Osman Nuri Fettahoğlu nun İskeçe de çıkarmakta olduğu Trakya gazetesinin sorumlu müdürlüğünü üstlendi ve Trakya 1964 yılında yayımına son verinceye dek orada gazetecilik yaptı. Ayrıca, 1960 yılında iki arkadaşıyla birlikte İskeçe de ancak 5 sayı yayımlanabilen Batı Trakya adlı bir siyasî ve kültürel dergi çıkarmayı denedi. Ardından, eski öğretmenliğini yeniden anımsayarak, 1961 yılında Aliş adlı bir çocuk dergisi çıkarmaya başla- dı. Aliş in ömrü daha çok sürdü, ama 13 sayı çıktıktan sonra o da kapandı. Bu arada Gümülcine de bir istida ve tercüme bürosu açmıştı. Yaşamını derinlemesine etkileyecek ve damgalayacak ve sonunda altüst edecek haftalık Azınlık Postası gazetesini 1967 de çıkardı. Azınlık Postası, Asım Haliloğlu ve Hasan Hatipoğlu ikilisinin Akın ı ve Hafız Yaşar ın Sebat ından sonra tümü Gümülcine de yayımlanmakta olan üçüncü azınlık gazetesi oldu. Basın özgürlüğünün kaldırıldığı ve cunta sansürünün uygulandığı, bu arada Azınlığa uygulanan Büyük Kovma nın sistemleştiği diktatörlük yıllarında gazetecilik, hele Azınlıkta gazetecilik, yalnızca çok zor ve tehlikeli bir iş değildi, kahredici bir uğraştı. İlk yıllarında Azınlık Postası sansür sınırlarını zaman zaman zorlayan dikkatli bir habercilik ve yorumculukla yetindi ve kültür ağırlıklı oldu. Eli kalem tutan ve yazma eğilimi olan gençlerin, bunlar o dönemde Öğretmen Okulu mezunlarıdır, orada toplandığını görürüz. Daha sonra, 1972 sonlarına doğru, cunta rejimi sivilleşme ve özgürleşme deneyimine girişince, basından sansürü de sözüm ona kaldırdı. Bunu fırsat bilen Salahaddin Galip, yıllardan beri Azınlık aleyhinde uygulanmakta olan tenkil politikası konusunda yazamadıklarını yazmaya karar verdi. Batı Trakya Türklerinin Gerçek Durumu başlıklı bir dizi yayımlamaya başladı. Derin ve sistemli bir araştırma ve çalışmanın ürünü olduğu anlaşılan bu dizinin ilk bölümünde Azınlığın uluslararası statüsünü anlatıyor ve iç hukuktaki ilgili yasal düzenlemeleri irdeleyip eleştiriyordu. İkinci bölümünde Azınlığın örgütlenişini ele alıyor ve azınlık kuruluşlarından önce Cemaat Kurumları ile Vakıf Mülkleri Yönetimlerini incelemeye başlıyordu. Bunların son 50 yıl içinde geçirdiği safhaları anlatırken, Yunan 8 Azınlıkça

Yönetiminin nasıl gittikçe hak kaldırıcı ve kısıtlayıcı bir tutum izlediğini belgeli olarak kanıtlıyordu. Bu tarihî dizi nin 5. ve son olacak yazısı, Azınlık Postası nın 26.2.1973 tarihli sayısında yayımlandı. Bu arada, 10.2.1973 tarihli sayısında Sabahaddin Galip, Bu Yakışıksız Tutum ve Davranışlarla Ne Yapılmak İsteniyor? başlıklı uzun bir makalesinde Azınlığa uygulanmakta olan güncel ayrım ve baskıların ve insan hakları ihlallerinin, onun deyimiyle ezdirici, bezdirici ve illallah dedirtici baskı politikasının haritasını çiziyordu. 28 Şubat günü tutuklandı ve suçüstü mahkemesinde 3,5 yıl hapis cezasına çarptırılıp cezaevine kapatıldı. Altı ay hapis yattıktan sonra, ilan edilen genel afla birlikte serbest bırakıldı. Bu olay, onun yaşamında dönüm noktası oluşturur. Haksız yere cezalandırılıp cuntanın hapishanesinde altı ay yattığı ve bunu bir türlü sindiremediği için değil. Ne de böyle bir serüvene hazırlıklı olmadığı ve derbeder ve şair yaşamının bir süre altüst olduğu için. Bütün bunlar ona çok koydu ve uzun süre kendine gelemedi. Salahaddin Galip, gözünü daldan budaktan esirgemeyen, atılgan, olay yaratan, kendini ateşe atmaktan çekinmeyen bir eylemci, bir mücahit ve kahraman değildi, böyle bir heves taşımıyordu. İtibarına çok önem veren, sürtüşmeden hoşlanmayan, nezaket dolu, asil tavırlı, şair ruhlu, çağdaş demokrat bir aydın ve sohbet adamıydı. Ait olduğu topluma karşı görev duygusuyla yüklü bir aydın, eylemci olarak değil, yolgösterici ve öğretmen olarak. Onu cuntanın suçüstü mahkemesine götüren uzun makalesi, Azınlığa uygulanmakta olan baskı ve ayrımları sergilediği yazı, yukarıda tanımladığımız mizacına uygun nitelikleri taşıyordu. Anlatılanlar virgülüne kadar gerçek olaylardı, abartısız. Kışkırtıcı niyetten ve gösteriş amaçlı kınamacılıktan uzak, yolgösterici ve öğretmen olarak kaleme alınmıştı. Bu olay, onun yaşamında dönüm noktası oluşturur. Zira bundan sonra Salahaddin Galip, Yönetimin ve onun içindeki karanlık güçlerin hedefi haline gelmiştir. Artık yanına komayacaklardır. Bu Yönetim, ister dikta olsun, ister sağ iktidar, isterse sosyalist. 1984 yılında Yunan vatandaşlığından dalavere ile ıskat edildiğinde, arzusu hilafına ve suç gösterilmeden bir insana yapılabilecek en büyük insan hakkı ve hukuk ihlali, iktidarda sosyalist Pasok vardı. Siyasî değişiklikten sonra da daha birkaç kez basın suçuyla mahkeme önüne çıkarıldı ve hüküm giydi. Bunlardan bir tanesi şu: Yaka Tarlalarını kamulaştırma konusu gündemdedir. Yakalılar, Gümülcine T.C. Başkonsolosluğu önünde bir yürüyüş yapmak isterler, Türkiye den himaye bekliyoruz diye haykıraracaklardır. Polis yolları tutmuş, yürüyüşçüleri Konsolosluğa yaklaştırmaz, onlar geri püskürtür. Polis güçleri ile Yakalılar arasında itişip kakışmalar olur, bazıları yere düşer, bazı kadınların başlarındaki bezler yırtılır. Yakalılar geri çekilince olaylar büyümez. Azınlık Postası ilgili haberinde bazı soydaşlar polis tarafından tartaklandı diye yazar. Sen misin tartaklandı diye yazan! Salahaddin Galip aleyhinde yalan haber yaymak ve polise hakaret etmekten (!) kamu davası açılır. Kürsüdeki savcı, konuşmasında, ağzından köpükler saçarak olanca sesiyle haykırıyor ve suçlu sandalyesindeki Salahaddin Galip e hakaretler yağdırıyordu: İşkenceci polisler burada yok! Meriç in ötesinde var! Çok meraklıysan oraya git! Meriç in ötesine! Defol! Salahaddin Galip, ve ailesi, Yönetimin ve onun içindeki karanlık güçlerin hedefi haline gelmiştir. Artık yanına komayacaklardır. Biricik oğlu Serhat, İstanbul da üniversite tahsilini tamamlamış, böylece askerlik tecili de sona ermiş ve Gümülcine ye dönmeye karar vermiştir. O dönem Türkiye ye okumaya gidip te dönen, dönmeye cesaret eden pek yok. Baskı ve hak kısıtlamalarından Azınlığa nefes aldırılmamakta ve Büyük Kovma siyasetinin sonucu olarak Azınlık Türkiye ye göç etmektedir. Serhat, tecili bittiği için ve tecili bitip te hemen dönmeyen azınlık mensuplarının asker kaçağı ilan edilip vatandaşlıktan iskat edildiklerini bildiği için acele etmektedir. 28 aylık çileli askerliği ve düzeleceğine dair ufukta daha hiçbir umudun görünmediği çileli azınlık yaşamını göze alıp ta dönmeye kalkar. Rençperlik yapmaya kararlıdır. Yunan sınırında durdurulur, yurda girişine müsaade edilmez. Kendisine iki gün önce Yunan vatandaşlığından iskat edildiği bildirilir. Yıllar 1978. Salahaddin Galip, kendisini saran çemberin gittikçe daraldığını hissetmektedir. İçinden artık burada yaşanmaz demekteyse de, bunu açıkça hiçbir zaman itiraf etmeyecektir. Karısı Leman hanım İstanbul daki oğullarının yanına yerleşmek zorunda kalır. O ise İstanbul a gidip gelmektedir, her defasında ailesinin yanındaki ikametini daha da uzatarak. Devam edecek Azınlıkça 9

Yolcu Elçin Macar elcinmacar@yahoo.com 10 Azınlıkça Για τον Χράντ Ντίνκ.. Στις δεκαετίες του 70 80, η λέξη «Αρμένιος» χρησιμοποιούνταν από την κοινή γνώμη στην Τουρκία για έναν μόνο λόγο. Για τις τρομοκρατικές δραστηριότητες της ASALΑ. Μετά από κάθε πράξη της τρομοκρατικής οργάνωσης, η οποία δολοφόνησε πάνω από τριάντα διπλωμάτες, ο τουρκικός τύπος έτρεχε στους Αρμένιους της Τουρκίας και τους ρωτούσε «τι σκέφτονται» και «εσείς εδώ ζείτε πολύ καλά, έτσι δεν είναι;». Έτσι ο τουρκικός τύπος έθαβε τους Αρμένιους της Τουρκίας οι οποίοι δεν είχαν καμία σχέση με αυτές τις δραστηριότητες. Εκείνη την περίοδο κανείς δεν σκεφτόταν να τους ρωτήσει «τι προβλήματα έχετε;». Εμείς ήμασταν τόσο σίγουροι για την ανοχή που έδειχνε αυτή η χώρα, ώστε δεν υπήρχε περίπτωση να έχουν αυτοί οι άνθρωποι κάποια προβλήματα. Η ανεκτικότητα που δείχναμε στις μειονότητες, ήταν η περηφάνια μας. Περάν της διδακτέας ύλης στα Αρμένικα σχολεία που διευκόλυνε τα παιδιά των Αρμενίων να αισθάνονται «προδότες», επιθυμούνταν από τα παιδιά να γράψουν εκθέσεις «εναντίον των υποτιθέμενων ισχυρισμών για γενοκτονία των Αρμενίων». Πλέον η λέξη «Αρμένιος» χρησιμοποιούνταν ως βρισιά σ αυτά τα εδάφη. Ακόμα και ένας υπουργός δεν είχε αποκαλέσει τον Οτσαλάν Αρμενόσπορο; Υπάρχει σήμερα κανείς που να θυμάται τον Αρτίν Πενίκ που αυτοπυρπολήθηκε το 1982 στην Ταξίμ επειδή ντρεπόταν από τις δραστηριότητες της ASALΑ; Τότε λοιπόν, ο Χράντ Ντίνκ, όταν άρχισε να εκδίδει την εφημερίδα Άγκος το 1996, η οποία για την κοινότητά του συμβόλιζε την διέξοδο από την σκοτεινή εκείνη περίοδο, έδωσε την εκκίνηση για μετάβαση σε μια καινούρια εποχή. Υπενθύμισε στην Τουρκία την ύπαρξη μιας εσωστρεφούς κοινότητας, που είχε ρεζιλευτεί λόγω των δραστηριοτήτων της ASALΑ, τα μέλη της οποίας είχαν εξοικειωθεί να παραιτούνται εθελοντικά από κάθε δικαίωμα που είχαν ως πολίτες. Κατάφερε να κάνει την κοινότητά του να σπάσει το καβούκι στο οποίο είχε κλειστεί χρόνια και της δίδαξε να μην φοβάται. Σε αυτούς που ήταν εκτός της κοινότητάς του, δίδαξε ότι πέραν των αρκετών καταπιεσμένων ανθρώπων που υπάρχουν σε αυτήν την χώρα, υπάρχουν και οι άνθρωποι που καταπιέζονται λόγω της μειονοτικής ταυτότητάς τους Υπενθύμισε ότι ακόμα ζουν οι Αρμένιοι σε αυτήν την χώρα Δεν ήμασταν καθόλου συνηθισμένοι να ακούμε έναν Αρμένιο να μιλάει τόσο πολύ. Στην πραγματικότητα, μόνο και μόνο αυτό για κάποιους μπορούσε να ήταν αιτία για να τον σιωπήσουν. Η εφημερία Άγκος λειτούργησε σαν «γραφείο εύρεσης χαμένων ανθρώπων» για τους Αρμένιους, που είχαν γίνει Μουσουλμάνοι, είχαν μεταναστεύσει και απλωθεί σε όλες τις μεριές του κόσμου μετά τον εκτοπισμό. Η εφημερδία Άγκος, έγινε η εφημερίδα και η κοινή πλατφόρμα όχι μόνο των Αρμενίων αλλά όλων των μειονοτήτων της Τουρκίας. Η εφημερίδα Άγκος και ο Χράντ Ντινκ μας δίδαξαν την ιστορία αυτών των εδαφών κατά το 1915, τους ιδιοκτήτες και την σημασία τους από απόψεως εθνικής ταυτότητας. Όταν είδαν σε εκείνη την εφημερίδα τις αγγελίες θανάτου των ανθρώπων, που έγιναν Μουσουλμάνοι στην Τουρκία και πήραν Μουσουλμανικά/ Τουρκικά ονόματα, κατάλαβαν αρκετοί πόσο μεγάλη και μπερδεμένη υπόθεση ήταν αυτή. Καθώς μάθαιναν για πρώτη φορά και ξαφνιάζονταν μ αυτά αρκετοί άνθρωποι που ισχυρίζονταν ότι ασχολούνται με την ιστορία εδώ και χρόνια, υπάρχει κάτι πιο φυσιολογικό από το να μείνει έκπληκτος, να θυμώνει και να τρέφει μίσος για την επανεξέταση των υποτιθέμενων αληθειών που μάθαινε απ έξω ένας κοινός άνθρωπος, που δεν έχει ακούσει τίποτα άλλο στη ζωή του εκτός από τις ασυναρτησίες του βιβλίου της ιστορίας στο δημοτικό και τις ιστορίες του «Πύργου Χαϊμπέρ»; Όμως ήταν οξύς ο Χράντ. Τσακώθηκε και με την

Αρμένικη διασπορά αλλά και με το Αρμένικο Πατριαρχείο. Όπως και η διασπορά, έτσι και αυτός χαρακτήριζε ως «γενοκτονία» τα όσα συνέβησαν το 1915 αλλά, είχε πάρει με κακό μάτι την επιμονή της διασποράς με την γενοκτονία. Ήταν αντίθετος με την αδιαλλαξία, την αυστηρότητα, την επιμονή της διασποράς για την αποδοχή της γενοκτονίας για την έναρξη των συζητήσεων. Το πρόβλημά του με το Πατριαρχείο, προερχόταν από πιο κοινωνικούς λόγους. Αντιτιθόταν στην «σκιά του Πατριάρχη» πάνω σε ιδρύματα της κοινότητας, όπως σχολεία και βακούφια που ήταν ικανά να αυτοδιοικηθούν. Στο περίφημό του άρθρο για το οποίο καταδικάστηκε στην Τουρκία, είχε γράψει για την διασπορά η οποία συνεχώς επέμενε με τους Τούρκους και την Τουρκία. Έκανε μάλιστα και μια παρομοίωση λέγοντας ότι η διασπορά «δηλητηριάζει το ίδιο της το αίμα» και πως πρέπει να απαλλαγεί από αυτήν την επιμονή. Αυτό θα μπορούσε να γίνει αν επιδείκνυε ενδιαφέρον προς την Αρμενία. Ούτε η έκθεση του εμπειρογνώμονα που έλεγε ότι «δεν υπάρχει προσβολή στον Τουρκισμό», ούτε η ένσταση του Δικαστή του Ανώτατου Δικαστηρίου υπέρ του Χράντ, βοήθησαν σε κάτι και έτσι καταδικάστηκε. Δήλωσε ότι δεν προσέβαλλε τον Τουρκισμό τονίζοντας ότι θα ήταν «ατιμία» να προσβάλει τους Τούρκους και να ζει παράλληλα μαζί τους. Είχε δηλώσει πως «θα σηκωνόταν να φύγει» αν στο τέλος των νομικών διαδικασιών έβγαινε απόφαση ότι επρόκειτο για προσβολή. Για αυτόν τον λόγο ήταν έτοιμος να απευθυνθεί στο ΕΔΑΔ. Με αυτόν τον τρόπο κατάφερε να γίνει «προδότης» στα μάτια και των Τούρκων αλλά και των Αρμένιων εθνικιστών. Στις 19 Ιανουάριου του 2007 δολοφονήθηκε με τρεις σφαίρες που ρίχτηκαν στο σβέρκο του. Ο ύποπτος για τον φόνο του, ο δεκαεπτάχρονος νέος, απόφοιτος δημοτικού, έλεγε: «Με έθιγαν τα άρθρα του». Είχε διαβάσει άραγε ένα τουλάχιστον άρθρο του Χράντ; Πολύ πιθανόν να είχε διαβάσει τα όσα μεταδίδονταν, παραποιούνταν, διαστρεβλώνονταν με μεγάλη προσοχή από τους κύκλους στους οποίους βρισκόταν. Ενώ η λογική που εφάρμοσαν οι πολιτικοί από την αρχή της δολοφονίας ήταν απίστευτη. Όπως δήλωσε ένας αρθογράφος, ο Χράντ Ντίνκ πεθαίνοντας είχε χαλάσει την εικόνα της Τουρκίας, είχε διευκολύνει την έγκριση των μελλοντικών νομοσχεδίων περί γενοκτονίας, είχε βλάψει και αδικήσει το κράτος! Άλλωστε, η τόση έμφαση σε αυτά τα νομοσχέδια και στο θέμα της εικόνας, προκύπτει από το γεγονός ότι «Το πρόβλημα των Αρμενίων» είχε μετατραπεί σε ένα πρόβλημα που έπρεπε να λυθεί με την διασπορά ή με άλλα κράτη. Αν φερθείτε με τον ίδιο τρόπο στους δικούς σας Αρμένιους, αν τα όσα έπαθαν οι παππούδες και οι γιαγιάδες αυτών των ανθρώπων το 1915 μπορούν ελεύθερα και με σοβαρότητα να ερευνηθούν και να συζητηθούν, αν οι Αρμένιοι αυτής της χώρας δεν αμφισβητήσουν ότι υφίστανται κάποια διάκριση, ποιος θα νοιαστεί τότε για τα νομοσχέδια γενοκτονίας, για τις απαιτήσεις της διασποράς κλπ. Η διάκριση που υφίστανται οι Αρμένιοι της Τουρκίας πνίγεται μέσα στην συζήτηση περί γενοκτονίας. Μετατραπήκαμε σε μια χώρα όπου ζουν άνθρωποι οι οποίοι μισούν ο ένας τον άλλον λόγω της θρησκείας, της εθνικότητας, της πολιτικής άποψης, ακόμα και λόγω της ομάδας που υποστηρίζει κάποιος, σε μια χώρα που θεωρούνται ως «φιλοξενούμενοι» ακόμη και εκείνοι που έχουν χρονολογικά ένα μακρινό παρελθόν σ αυτά τα εδάφη. Όμως ποιος φταίει για αυτήν την κατάσταση; Μήπως φταίνε οι μειονότητες που εδώ και κάποιο καιρό φωνάζουν για τα προβλήματά τους πιο δυνατά; Εκείνοι που μετέφεραν τα προβλήματα τους στο ΕΔΑΔ και «διαμαρτυρήθηκαν για το κράτος μας στους ξένους;» Ποιοι ήταν όμως αυτοί που κατήγγειλαν τον Χραντ στους εισαγγελείς, που άνοιγαν πανό που έγραφαν «παιδί των ιεραποστόλων» και του πετούσαν κέρματα μπροστά από τα δικαστήρια, τον έφτυναν στο πρόσωπο και έριχναν γροθιές στην πλάτη του; Αυτοί που σήμερα χύνουν ψεύτικα δάκρυα λέγοντας «μπορεί να σκεφτόταν διαφορετικά αλλά δεν πρέπει να σκοτώνονται οι άνθρωποι», δεν είναι οι ίδιοι που μέχρι χθες έγραφαν στους τίτλους των εφημερίδων τους «Σιωπήστε τον»; Ποια οργάνωση νεολαίας, της οποίας ο Πρόεδρος τσακωνόταν και έβαζε τις φωνές μπροστά από τα γραφεία του Άγκος πριν από δυο χρόνια, ήταν αυτή που έλεγε ότι «Ο Χράντ Ντίνκ είναι πλέον ο στόχος μας»; Η εφημερίδα που ισχυρίζεται ότι συμβολίζει «μια νέα εποχή», πόσες φορές είχε βγάλει τον Χράντ Ντίνκ στο πρωτοσέλιδό της; Πόσες φορές τον είχε βρίσει και τον είχε προσβάλλει; Οι αρθρογράφοι αυτής της εφημερίδας δεν αποκαλούσαν αυτόν, και όσους σκέφτονταν παρόμοια με αυτόν, Taşnakçı ; Ένας από αυτούς δεν αποκαλούσε πλέον και τον Ορχάν Παμούκ «Ohannes»; Αυτοί που δημιουργούν αυτή την ατμόσφαιρα, ενισχύουν και το έθιμο να δίνονται απαντήσεις με σφαίρες στις ιδέες σε αυτήν την χώρα. Έτσι, μετά την δολοφονία του Χράντ Ντίνκ, γράφτηκε στους τοίχους της Αρμένικης Εκκλησίας της Χαλκηδόνας (Καντίκοϊ): «Ακόμα σε πολλούς Χράντηδες Πέθανε ένας Χράντ Να ψοφήσεις βρωμοαρμένιε». Αυτός είχε προσπαθήσει χρόνια να αφανίσει τον φόβο που υπάρχει στις μειονότητες αυτής της χώρας και να μπορέσει να κάνει συζητήσιμα τα προβλήματα. Τώρα πως μπορούμε να τους πείσουμε να μην φοβηθούν και να μην κλειστούν μέσα τους ξανά; Θυμάστε αλήθεια έναν διάσημο, φημισμένο για το καπέλο του, ο οποίος έλεγε: «Δεν μπορείτε να με επιβάλλετε να πω ότι οι εθνικιστές παρανομούν»; Azınlıkça 11

Analiz Samim Akgönül akgonul@umb.u-strasbg.fr Azlık, Azınlık Ben, elinizden tuttuğunuz dergiye yazı vermekle kalmıyorum sadece, aynı zamanda okuyorum dergiyi Batı Trakya nın içinden yazanlarla, benim gibi hariçten gazel okuyanlar arasında devamlı bir ton farklılığı var. Gerçekten de tamı tamına 13 senedir Batı Trakya yı dışarıdan izliyorum, gözlemliyorum. Bu konuda, diğer dışarıdan gözlemlediğim toplumsal yapılanmalarda olduğu gibi, birçok eleştiri aldım. Uzaktasın, biz içindeyiz, bizim gördüklerimizi göremezsin cümlesiyle özetlenebilir bu eleştirilerin içeriği. Doğrudur, diyorum, Haklısınız. Uzaktan bakmak, yukarıdan bakmak, içinde yaşayarak görülen, hissedilen şeyleri gözardı etmeme sebep olabilir. Ancak şunu da kabul etmek gerekir, ben de uzaktan bakarak tablonun tamamını görebilirim. Bu mesafe çok fazla içinde olanların, günlük hayatlarında azınlığı yaşayanların göremediklerini de görmemi saglayabilir Ben, elinizden tuttuğunuz dergiye yazı vermekle kalmıyorum sadece, aynı zamanda okuyorum dergiyi Batı Trakya nın içinden yazanlarla, benim gibi hariçten gazel okuyanlar arasında devamlı bir ton farklılığı var. Gerçekten de tamı tamına 13 senedir Batı Trakya yı dışarıdan izliyorum, gözlemliyorum. Bu konuda, diğer dışarıdan gözlemlediğim toplumsal yapılanmalarda olduğu gibi, birçok eleştiri aldım. Uzaktan bakarken, azınlık gruplarında sık sık görülen bir ikilemin Batı Trakya da da varolduğunu görmek mümkün. Bu ikilem azınlık kimliği ikilemi olarak nitelendirilebilir. Kısaca azınlık, azınlık olmak istemez; ancak azınlık olarak kalmak için çabalar! Saçma mı geldi? Açıklayayım: Toplumbilimde bir azınlığın, azınlık olarak nitelendirilebilmesi için bazı, sınırları çok keskin olmayan, kriterler vardır. Bir ülke sınırları içinde sayıca az olmak, ülkedeki çoğunluktan dilsel, dinsel ya da etnik bir farklılık göstermek, o ülkenin vatandaşları olmak gibi. Bu üç kritere iki tane daha eklemek gerekmekte: Başat, yani dominant olmamak ve azınlıkta olma durumunun bilincinde olup, dil, din, gelenek ve görenekler gibi azınlığı azınlık yapan kimlik imlerini korumaya istekli olmak, çalışmak. Bu beş kriter göz önüne alındığında, Batı Trakya da yaşayan Türklerin sadece hukukî değil, sosyolojik olarak da bir azınlık oluşturdukları açıktır. Ancak kriterlerin hepsi de tartışmaya açıktır! Sayıca azdırlar, ancak kaç kişi oldukları tartışmalıdır. Duruma, ifade edene göre sayıları değişir: İçeriden bakıldığında, azınlığın ezildiği, göçe zorlandığı mesajı verilmek istenirse 120.000 kişi denir (100.000 dâhi duydum) ve eklenir, nüfus çok hızlı arttı on yıllarca, en az iki katı olması lâzımdı Eğer tam tersi, azınlığın ne kadar güçlü olduğu, göz ardı edilmemesi gerektiği belirtilmek isteni- 12 Azınlıkça

yorsa 200.000 denir (300.000 bile duydum). Eğer bir Yunanistan yetkilisiyseniz, sulandırırsınız sayıyı, Pomak dersiniz, Çingene dersiniz. İçeriden dışarıya cevap Pomak ı da Çingene si de Türktür. Olur. Ama meselâ Türk köylerine Pomak öğretmen gönderilmesi hoş karşılanmaz. Farklılık kriteri tartışılmaz! diyebilmeyi isterdim. Yunanistan toplumunun çoğunluğu Ortodoks tur, azınlığı Müslüman; çoğunluğun ana dili Yunanca dır, azınlığın ana dili Türkçe deyip kestirip atabilmek isterdim. Ancak hümanist okuyucum, İnsan insandan farklı mı olurmuş, herkes insan. diyebilir. Realist okuyucum ise, Her insan diğerinden farklıdır, klon değiliz ya! şeklinde itiraz edebilir. İkisi de haklıdır, ama ben de haklıyım (Nasrettin Hoca fıkrası gibi oldu). Çünkü farklılık, son kriterde tartışacağımız bilinç meselesiyle ilgilidir. Toplumsal bilinç ve dolayısıyla kendi grubunu algılama ve sınırlarını çizme gibi öznel bir düşünce şekli, asla nesnel degildir. Barth, kimlik sınırdır, diyor. Sınır yoksa kimlik de olmaz. Voltaire, kimlik aynılıktan ibarettir, diyor. Aynı olduğumuzu düşünmek için birilerinden farklı olduğumuzu düşünmeliyiz Yunanistan daki Türk azınlığa dahil olan bireyler Yunanistan vatandaşıdır. Ve bu açıdan bakıldığında ulusal azınlık tanımına birebir uymaktadırlar. Ancak şu da unutulmamalı, bu tanım hukukî bir tanımdır ve toplumsal, daha doğrusu toplumbilimsel tanıma kıyasla daha dardır. Batıtrakyalı Türkler Yunanistan vatandaşı olabilirler ama Türkiye vatandaşı da olabilirler, hatta ve hatta Almanya vatandaşı da olabilirler. Son derece güçlü, Avrupa Kurumları nezdinde lobi faaliyetleri yürüten, Almanya Batı Trakya Türkleri Dernekleri Federasyonu, ya da merkezi Türkiye de bulunan, gene etkin, Batı Trakya Türkleri Dayanışma Derneği göz önünde bulundurulduğunda, bu gerçek daha rahat anlaşılabilir. Batı Trakya da yaşayan Türkler 150.000 kişiyseler eğer, bir o kadar da, belki de daha fazla, Batı Trakya dışında yaşayan, başka ülkelerin tâbiiyetinde, ancak kendilerini herşeyden önce Batı Trakya Türkü olarak nitelendirenler vardır ve toplumal açıdan azınlığın parçasıdırlar. Görülebileceği gibi, nesnel kriterler dahi o kadar nesnel değiller. Siz düşünün öznel kriterlerin Doğrudur, diyorum, Haklısınız. Uzaktan bakmak, yukarıdan bakmak, içinde yaşayarak görülen, hissedilen şeyleri gözardı etmeme sebep olabilir. Ancak şunu da kabul etmek gerekir, ben de uzaktan bakarak tablonun tamamını görebilirim. Bu mesafe çok fazla içinde olanların, günlük hayatlarında azınlığı yaşayanların göremediklerini de görmemi saglayabilir halini. Şu başat olmamak konusundan başlayalım. Batı Trakya Türkleri, elbette Yunanistan da başat değildir, kendi kurallarını Yunan devletine dikte ettirme gibi bir durum elbette söz konusu değildir. Bu uğraşı ister, meşruiyeti kazanmak, hak elde etmek fikir savaşı ister, sebât ister. Ancak şunu da unutmamak gerekir, bu uğraşı azınlığı azınlık yapan niteliklerdendir. Derneklerde Türk isimlerinin yer almasının yasaklanması gibi saçma sapan bir davranışa karşı durmak, azınlığın kimlik bilincine dolaylı olarak katkıda bulunur; yeni tartışmalar açar, yeni meşruiyet isteme alanları oluşturur. Bu açıdan bakıldığında bu fikirsel savaş azınlığın toplu kimliğinin var olmasına katkıda bulunur. Bu Batı Trakya azınlığı için olduğu kadar diğer bütün azınlıklar için de geçerlidir. Başat olmayan gruplar, başat gruptan hak talep ederek varlıklarını pekiştirirler. Kendi varlıklarının bilincine varırlar. İşte geldik beşinci kritere, yani azınlık bilincine. Hiçbir grup, kendi varlığının bilincinde olmadan var olamaz. Daha doğrusu kendi varlığının, özelliklerinin, farklılığının bilincinde olup, bu farklılıkları korumak ve yeni nesillere aktarmak istemeyen grup, farklı bir grup olma niteliğini kazanamamıştır. Bu işçi sınıfı için de, dinsel azınlıklar için de, bir meslek grubu için de veya bir futbol takımının taraftar grubu için de geçerlidir. Uzun sözün kısası, Batı Trakya Türk azınlığının varlığı, bu azınlığı spesifik bir grup yapan imlerin bilincinde olmakla ve bu imleri korumaya ve aktarmaya çalışmakla mümkündür. Daha kısaca söyleyeyim: Bütün kavgaları kazanmak, azınlığın azınlıklığının sonudur. Azınlıkça 13

Kubbealtı Hakan Mümin hakmumin@yahoo.gr Yaz tatili bitti. Haziran, Temmuz, Ağustos derken Eylül geliverdi. Çocuklar sıraları doldurdular, tıpkı geçen sene olduğu gibi. İşimiz gücümüz zaten sıraları doldurmak ve okul binalarımızı (o eski taş duvarları) korumak değil mi ki!.. Neden bunun ötesine gidemiyoruz?.. Geçenlerde dershaneye kayıt olmaya gelen bir öğrencimiz, Öğretmenim, üç ay ders yapalım, dokuz ay da tatil... dedi. Şasırdım!.. Zekâya bak!, dedim kendi kendime ve düşündüm ki, çocuğun isteğini o kadar da garipsememem gerek. Çünkü Müslümanın bayramı, Hıristiyanın bayramı, resmî tatiller, kar tatilleri, geziler ve grevler derken okullar kapanıveriyor. Oturup hesapladığımız zaman da, yapılan ders günü dört ayı geçmiyor. Özellikle de azınlık okullarındaki lise son sınıf öğrencilerimiz ders yılını Mart ayında tamamlıyorlar ve sonrası üniversite öncesi tatil. Sistem böyle işte; okula gideceksin cehaleti öğreneceksin. Bir de para ödeyeceksin üstüne. Bizim eğitimimiz maalesef böyle. Ne deseniz haklısınız. Çocuklarınızı hangi okula gönderirseniz gönderin, yine haklısınız. Her anne-baba çocuğunun iyi yetişmesini ister, bütün gayreti ona iyi bir gelecek sağlamaktır. Ancak anne-babalar ne kadar da iyi niyetli olursa olsun, sistem iyi niyetli olmadıktan sonra ne yazar!.. Bu da gösteriyor ki, bizim sorunumuz sıralarla ya da taş duvarlarla değil, sistem le. Yunan televizyonlarına bakıyorum, Yunanistan genelinde eğitim konusunda ciddi bir sıkıntı yaşadıklarını söylüyorlar. Anaokullarından tutun, yüksek öğretime kadar her alanda eksiklikler olduğunu anlatıyorlar. Öğretmen eksikliği, eğitim sendikalarının istekleri, okulların yetersiz olması gibi sorunlar galiba Yunan eğitim sistemi ni derinden yaralıyor. Durum böyle olunca ortaya şöyle 14 Azınlıkça Okullar açıldı bir soru çıkıyor; Kendi içindeki eğitim sorunlarını halledemeyen bir sistem azınlık eğitimini nasıl iyileştirebilir? Şimdi, Ne alaka? diyebilirsiniz. Hatta biz Lozan a bağlıyız da diyebilirsiniz, bizi ilgilendirmez gibisinden... Doğrudur. Ancak paranın bir de diğer yüzüne bakalım; 2008 deyiz!.. Öyle ki, hani değişmez dediğimiz değişmez lerin bile değiştiği yıllardayız. Şimdi bir abimin şu sözlerini hatırladım; Keşke Lozan a gözlüksüz, keskin gözlerle bakabilsek. İki yıl önce olsa gerek, Gençler Birliği nin bahçesinde, çınarın gölgesinde söylemişti bu sözleri, o abim. Neyse... Eğitim sorunumuz dün de vardı, bugün de var, yarın da var olacak. Ben bu konuyu uzmanlarımıza bırakıyorum. Ve başka bir konuya değinmek istiyorum; Dil Eğitimi ne... Bir lisan, bir insan sözünden biz ne anlıyoruz; anadilimiz de dahil olmak üzere dillere yatkınlık derecesi bizde nedir; yabancı dil öğrenmek istiyor muyuz, gibi birçok soru var kafamda cevaplanması gereken... Dergimizin daha önceki sayılarında Fatih Nazifoğlu kardeşimin yabancı dil konusunda yazısı yayımlandı. Yazdıkları doğrudur, yabancı dil bugün Avrupa nın ve dünyanın olmazsa olmaz larındandır. Gençlerimiz en az orta seviyede İngilizce bildiklerini belgelemeli, daha sonra da (zamanı varsa) yüksek seviye dediğimiz proficiency diplomasını almalıdır. Bugün burada Türkçe ya da Yunanca konuşmak bize yeterli olabilir. Fakat beş-on sene sonra bu iki dil çocuklarımıza yeterli olmayacak. Bu kesin!.. Azınlık insanı son yıllarda bu konuda, yani çocuklarının İngilizce öğrenmesinde son derece duyarlı. On çocuktan yedisi İngilizce kurslarına gidi-

Bugün burada Türkçe ya da Yunanca konuşmak bize yeterli olabilir. Fakat beş-on sene sonra bu iki dil çocuklarımıza yeterli olmayacak. Bu kesin!.. Azınlık insanı son yıllarda bu konuda, yani çocuklarının İngilizce öğrenmesinde son derece duyarlı. On çocuktan yedisi İngilizce kurslarına gidiyor... yor. Eskiden bu rakam daha azdı; onda üç ya da dört kadardı. Bu sayının artması sevindirici. Ancak anne babalar çocuklarını bir kursa yazdırırken şu soruyu soruyorlar; İngilizceyi Türkçe mi yapıyorsunuz yoksa Yunanca mı? İnanın bu soru beni çok kızdırıyor. Bu soruya anlam veremiyorum. Yahu diyorum, İngilizcenin Türkçesi ya da Yunancası olur mu? İngilizce, İngilizcedir kardeşim. Öğretmen derste İngilizce konuşmalıdır. Bunlar küçük çocuklar, çağdaş eğitimin bireyleri. Çocuklarınızı kendinizle karıştırmayın. Belki size İngilizceyi Türkçe ya da Yunanca anlatsalar daha iyi kavrarsınız ama çocuklarınız siz değiller. Lütfen bunu gözardı etmeyin. Kursa çocuğunuzu gönderiyorsunuz, siz kendiniz gitmiyorsunuz. Dil konusunda, özellikle İngilizceyi Türkçe ya da Yunanca istemekte siz anne-babalar haklısınız. Kiminiz Almanya dan geldiniz ya da Türkiye den buraya kesin dönüş yaptınız ve çocuğunuz hiç Yunanca bilmiyor. Dolayısıyla İngilizceyi Türkçe aracılığıyla öğrenmesi gerektiğini düşünüyorsunuz. Bazı aileler de tam tersine çocuğu daha güzel Yunanca öğrensin diye İngilizceyi Yunanca istiyor. Yani bir taşla iki kuş vurmak istiyor. Böyle düşünen ailelere şunu hatırlatmakta fayda var; eğitimde kurnazlığa yer yok. Neyse ben de size sorun olmayayım. Sonuçta, bu kadar sorunlu bir memlekette sorunları aza indirmeye çalışmak sizin en doğal hakkınız. Ancak benim düşüncelerimi de bir kez olsun gözden geçirin. Bugünlerde öğrenciler kadar anne-babalar da heyecanlı. Ne de olsa okullar açıldı. Bütün öğrencilere ve öğretmenlere yeni dönemde başarılar dilerim. Anne-babalar da her zaman heyecan dolu olsunlar. Çünkü heyecan yaşam demektir. Yaşam da var olduğumuzun kanıtıdır. Ευχές του Γενικού Γραμματέα της ΠΑΜ-Θ κ. Δημήτρη Σταμάτη για το Ραμαζάν Μπαϊράμ Ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας- Θράκης κ. Δημήτρης Σταμάτης εν όψει της εορτής του Ραμαζάν Μπαϊράμ εύχεται στους μουσουλμάνους συμπολίτες μας Χρόνια Πολλά, με προσωπική και οικογενειακή ευτυχία. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ-ΘΡΑΚΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Ταχ. Δ/νση: Γ. Κακουλίδη 1 Τ.Κ.: 69 100 Κομοτηνή Τηλ: 25310-81853 / 81891 FAX: 25310-81849 Email: gr_typou@remth.gr Azınlıkça 15

Perspektif Fatih Nazifoğlu fnazifog@yahoo.gr 11 Eylül Perşembe günü, Yunanistan da bu yıl, okullarda zil çaldı ve öğrenciler sınıflara girdi. Kimi öğrenciler okula tekrar dönmenin heyecanını yaşarken, bazısı ise okul heyecanını ilk kez tatmanın mutluluğunu yaşadı. Her yıl olduğu gibi bu yıl da, yeni eğitim yılının başlamasıyla, azınlığımızın en büyük problemlerinden biri eğitimdir lafını yine sıkça duymaya başladık. Halen çift dilli olup olmayacağı yönünde Eğitim Bakanlığının bir açıklama yapmadığı ana okulları meselesi de varken, bu yazıda, azınlık gençlerinin sıkıntı yaşadığı Türkçe meselesine, bir başka perspektiften yaklaşmaya çalışalım. Azınlık gençliğinin en büyük sıkıntılarından bir tanesi de, Türkçemizin pek o kadar da güzel olmamasıdır. Güzel olmamasından kastim, şive meselesi değildir. Şive meselesinin zenginlik mi yoksa dilin tahrifi mi olduğu, araştırmaya açık bir konudur. Ele almak istediğim konu, azınlık gençlerinin Türkçelerindeki fakirlik. Bu sıkıntı, özellikle de, Yunanistan da doğup büyümüş ve tahsilini Yunanistan da görmüş veya görmeye devam eden gençler arasında daha da açık bir şekilde görülmekte. Üniversiteyi bitirmiş, Türkçe iki kelimeyi yan yana koyup bir cümle kurmaktan aciz gençler de mevcut bu azınlıkta. Bu konuya sebep aramaya kalkarsak, eğitimdeki problemlerden tutun da, ailelerin eğitim seviyesine ve doğal olarak konuştuğu Türkçeye kadar, bir çok şeyi sıralayabiliriz. Dil konusunu, dergimizde çok kez ele alan sevgili Hakan Mümin, Bugün sokağa çıkıp, bir araştırma yapsak, sokaktaki insanımızın dağarcığında kaç kelime var acaba? Beş yüz, üç yüz... Bana sorarsanız, 16 Azınlıkça Konuşuyoruz ama nece konuşuyoruz? yüz bile abartılı bir sayı diyor azınlıktan bahsederken. Eminim ki gençler arasında, hele hele tahsilli gençler arasında bu rakam biraz daha yüksektir. Yüksektir ama, yine de yeterli değildir. Peki biz bu konuda, azınlık eğitiminde sıkıntı var diye ağlanmaktan veya olayı tamamen buraya bağlamaktan başka ne yapıyoruz? Aman ha, yanlış anlaşılmasın, sıkıntıların olduğunu kimse göz ardı edemez. Benim sorguladığım, biz gençlerin Türkçemizi geliştirme konusunda, veya ailelerin çocuklarının dillerini geliştirmesi konusunda ne yaptıkları. Kelime hazinesinin genişlemesinin yolu okumaktan geçer. Ama, maalesef, defalarca yazılsa da, söylense de, azınlıkta okuma alışkanlığına sahip gençler, gençlerin azınlığını oluşturuyor. Günde en az bir gazete, haftada en az bir kitap okuyan kaç genç arkadaşımız var? Kaç aile çocuklarına, gerek doğum günlerinde gerek özel günlerde saçma sapan hediyeler almak yerine, kitap hediye edip okumaya teşvik ediyor? Okumuyoruz ama, durmadan televizyon seyrettiğimiz bir gerçek. Batı Trakya da hemen hemen her evde uydu anteni vardır ve her evin köşesindeki televizyonlardan günün her saati İstanbul Türkçesi evin her köşesine yayılır. Hatta ve hatta, Yunanistan ın değişik illerinde okuyan öğrenci arkadaşlarımızın evlerinde dahi Türkçe kanalların bulunduğunu biliyorum. Sabahtan akşama kadar, dizi, magazin, spor derken her şey izlenir de, kaç kişi yeni bir sözcük duyduğunda not alıp sözlüğe bakma merakını duyar? Durum böyle olunca, doğal olarak Türkçemizin düzelmesini beklememeliyiz. Biz kendi kendimizi geliştirmek için çaba sarf etmezsek, bize okulda

güzel Türkçe öğretilmedi diye eli kolu bağlı oturursak, televizyon izlerken dahi bir şey kapmaya çalışacağımıza haylazlaşmakla yetinirsek, durum böyle olmaya devam edecektir. Gelelim yazının başlığına. Bu başlık neyin nesi diyenlere, azınlık gençleri arasındaki geçen konuşmalara kulak misafiri olmalarını öneriyorum. Gençlerin kendi aralarında konuşurken kullandıkları kelimelere dikkat ederseniz, konuşma esnasında bir sürü Yunanca kelimenin gerek Türkçe karşıtı tam olarak bilinmediğinden gerekse dile daha kolay geldiğinden cümlenin içine karıştığını rahatlıkla görebilirsiniz. Sanırım, bu biraz da, Türkçedeki zaafları, bir nevi Yunanca kelimelerle gidermeye çalışmak gibi bir şey olsa gerek. Aslında bu durum, Türkçede yaşanılan sıkıntıyı gözler önüne seren en güzel örneği de teşkil ediyor. Ortaya çıkan komik cümleleri bir yana bırakın, iki dili de bilmeyenlerin veya Türkiye den gelmiş olan ve saf Türkçe konuşan birinin, ne konuşulduğunu anlayabilmesi için, sihirli güçlerini kullanıp kelimenin ne olduğunu tahmin etmesi gerekir. Aynı durum, bizim Türkiye ye gittiğimizde de başımıza gelmiyor değil hani. Kaç kez bir cümle kurarken tüh be, bunun Türkçesi nasıldı ya? deyip düşünüp derdimizi dolaylı yoldan anlatmaya çalışmışızdır? Bırakın Türkiye yi de, Batı Trakya da bile, fırına gittiğimizde peynirli börek kelimesi yerine, hemencecik tiropita kelimesi gelir dilimizin ucuna. Türkçe konuşan mahallemizin fırıncısına bile çoğu kez Ahmet abi bir tiropita versene demez miyiz? Yazıya son verirken, sıkça kullanıldığını duyduğum parmağımın arkasına saklanmayayım bazılarını ben de kullanıyorum Batı Trakya Türkçesine girmiş olan ve aslında Türkçe karşılığı o kadar zor da olmayan, tespit ettiğim bazı Yunanca kelimeleri cümle içinde kullanarak sizinle paylaşmak istiyorum: * Platiya ya gidiyoruz. (Meydana gidiyoruz yerine kullanılır) * Sütü kalamaki ile içiyorum. (Kalamaki yerine Türkçede pipet, kamış, çubuk gibi kelimelerin kullanılmasına rağmen) * Eksetastiki ne zaman başlıyor? (Sınavlar veya sınav dönemi yerine) Dil konusunu, dergimizde çok kez ele alan sevgili Hakan Mümin, Bugün sokağa çıkıp, bir araştırma yapsak, sokaktaki insanımızın dağarcığında kaç kelime var acaba? Beş yüz, üç yüz... Bana sorarsanız, yüz bile abartılı bir sayı diyor azınlıktan bahsederken. Eminim ki gençler arasında, hele hele tahsilli gençler arasında bu rakam biraz daha yüksektir. Yüksektir ama, yine de yeterli değildir. * Senin bilgisayarının ihia ları çok küçükmüş. (Kaçımız hoparlör kelimesini kullanıyoruz?) * Çıkmadan önce bir anapantiti yapmayı unutma. (Telefonu çaldır veya bir çağrı bırak yerine) * Usta kaçevida nerede? (Bu ise Yunanca κατσαβίδι ile Türkçe tornavidanın karışımı bir kelime) * Bizim lohia yaman adam. (Askerlerin kaçı çavuş der ki?) * Arabanın bataria sı bitti. (Akü kelimesi yerine) Bu liste böyle uzayıp gider. Artık bu duruma, güler misiniz, ağlar mısınız, düşünür müsünüz, boş mu verirsiniz bilemem. Yorum sizin. Azınlıkça 17

ΜΕ ΓΝΩΣΗ και ΜΕ ΤΟΛΜΗ Γιώργος Δούδος Συγγραφέας και δικηγόρος από τη Θεσσαλονίκη g_doudos@yahoo.com ΙΕΡΟΣ ΜΗΝΑΣ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗΣ ΧΑΡΑΣ! Για τους Μουσουλμάνους όλου του πλανήτη, που ήδη ξεπερνούν το ενάμιση δισεκατομμύριο, από την 1η Σεπτεμβρίου άρχισε ο ιερός μήνας Ραμαντάν του έτους 1429 από Εγίρας. Πρόκειται για περίοδο μεγάλης χαράς και ταυτόχρονα άσκησης στη νηστεία. Ο μήνας Ραμαντάν είναι αφιερωμένος στην κάθοδο του ιερού Κορανίου στον κόσμο. Για τούτο και είναι μήνας πλήρης χαράς και ευφροσύνης. Συγχρόνως είναι ο μήνας της ετήσιας νηστείας που ασκούνται οι πιστοί. Συνήθως η νηστεία ταυτίζεται με τη θλίψη και την οδύνη. Στο Ισλάμ η νηστεία του μήνα Ραμαντάν συνδέεται με τη χαρά της παράδοσης του Βιβλίου προς την ανθρωπότητα. Το ιερό Κοράνιο πιστεύεται πως αποκαλύφθηκε ως ιερό κείμενο απ ευθείας από τον Πολυεύσπλαχνο και Ελεήμονα Θεό, πως το ιερό αρχέτυπο βρίσκεται αναλλοίωτο στην Παρουσία Του και πως ο Προφήτης Μοχάμμεντ, ας αναπαύεται ειρηνικά και ευλογημένα, υπήρξε ο κομιστής του Κορανίου στο χώρο της ιστορίας. Το ιερό Κοράνιο δεν κατήλθε από την Παρουσία του Αλλάχ για να λάβει τη μορφή που έχει κάθε βιβλίο και να τοποθετηθεί σε μια βιβλιοθήκη. Το ιερό Κοράνιο προσφέρθηκε στους ανθρώπους για να αποτελέσει το πιο πολύτιμο κόσμημα της ανθρώπινης καρδιάς. Το ιερό Κοράνιο δόθηκε για να γεμίσει τον έσω άνθρωπο, να τον λαμπρύνει, να τον μεταμορφώσει, να τον φωτίσει, ν αποτελέσει το σπόρο του θείου έρωτα, που δεν αφήνει ήσυχη την ψυχή μας έως ότου βρει καταφύγιο στο κονάκι του Μυστικού Αγαπημένου, του Αλλάχ. Γι αυτό το λόγο η αποστήθιση του ιερού Κορανίου έχει μεγάλη αξία ανάμεσα στους Μουσουλμάνους και όσοι γνωρίζουν από στήθους το ιερό Βιβλίο (οι χαφίζ) χαίρουν ιδιαίτερης τιμής μεταξύ των πιστών. Με τη νηστεία αδειάζουμε τον εαυτό μας, κενώνουμε την ύπαρξή μας από καθετί περιττό, που στέκει εμπόδιο προκειμένου να κοσμήσει το είναι μας το Κοράνιο. Για τούτο και η νηστεία στο Ισλάμ δεν φτάνει ούτε στην εξόντωση του σώματος, ούτε στην αποστέρηση του ανθρώπου από τα αγαθά της 18 Azınlıkça γης, αλλά διακρίνεται για το μέτρο και την επιείκεια του ιερού νόμου απέναντι σε όσους βρίσκονται σε αδυναμία ως προς την τήρησή της. Είναι γνωστό πως όλοι οι Μουσουλμάνοι είναι αδελφές και αδελφοί μεταξύ τους, χωρίς διάκριση εθνικής καταγωγής, γλώσσας, πολιτισμού και χρώματος. Η Ούμμα είναι μία και αδιαίρετη, ή τουλάχιστον έτσι πρέπει να είναι. Οι διχασμοί που συχνά εμφανίζονται ανάμεσα στους πιστούς, πολλές φορές δυστυχώς απάνθρωποι, βάρβαροι και εξοντωτικοί, είναι ξένοι όλως διόλου προς το Ισλάμ. Δείχνουν πως αυτοί που προκαλούν εντάσεις και σκορπούν το θάνατο σε άλλους πιστούς, ακόμα και αν επικαλούνται το πανάγιο Όνομα του Αλλάχ είναι υποκριτές και πιο επικίνδυνοι από τους απίστους, τους καφίρ. Η αγάπη και η αλληλεγγύη θα πρέπει να ξεχωρίζουν τις σχέσεις των Μουσουλμάνων μεταξύ τους, ούτως ώστε ο τρόπος ζωής και συμπεριφοράς τους να αποτελεί ανοιχτή ανάγνωση του ιερού Κορανίου για όλους τους ανθρώπους και ιδίως για εκείνους που βρίσκονται σε πλάνη ή σε άγνοια. Αυτόν τον ιερό μήνα η χαρά μας δεν μπορεί να είναι πλήρης. Όσο θα υπάρχει το αμερικάνικο στρατόπεδο Γκουαντάναμο στην Κούβα, με κρατούμενους αθώους Μουσουλμάνους, η χαρά θα έχει πολλές σκιές! Όσο Μουσουλμάνοι, σε βάρος των οποίων ενώ δεν θα υπάρχουν βάσιμες κατηγορίες παραμένουν άθλια φυλακισμένοι στο Γκουαντάναμο, η χαρά του Ραμαντάν 1429 θα είναι λειψή! Όσο στα αγκαθωτά σύρματα του Γκουαντάναμο θα υπάρχουν Μουσουλμάνοι κρατούμενοι, γιατί θεωρούνται απλά ύποπτοι για τρομοκρατικές ενέργειες, χωρίς κάτι συγκεκριμένο σε βάρος τους, το φετινό Ραμαντάν θα στάζει θλίψη και οδύνη. Ο Aki Nawaz, που το πραγματικό του όνομα είναι Haq Nawaz Quereishi, είναι ένας Βρετανός Μουσουλμάνος ράπερ, που γράφει ανατρεπτική μουσική. Κατάγεται από το Πακιστάν και μεγάλωσε στο Bradford της Αγγλίας ως παιδί οικονομικών μεταναστών. Έχει