Σαλβαντόρ Νταλί
Οι Σταχομαζώχτρες Ζαν Φρανσουά Μιγέ
Ν.Γύζης <<Ψωμιά>>
Στο Γερμανικό Μουσείο που λειτουργεί στην πόλη Ουλμ τα κυριότερα εκθέματα είναι τέσσερα ελληνικά ειδώλια του 5 ου αιώνα π.χ. Προέρχονται από τη Βοιωτία με γυναικείες μορφές. Στα ειδώλια εικονίζεται το άλεσμα του σιταριού σε γουδί, το πλάσιμο της ζύμης, το ψήσιμο του ψωμιού και οι άρτοι έτοιμοι προς πώληση και βρώση.
ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ
ΤΟ ΣΙΤΑΡΙ ΣΤΗ ΛΑΪΚΗ ΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Ο μύθος της θεάς Δήμητρας και της Περσεφόνης «εξηγεί» τον υπέροχο κύκλο της φύσης. Η Περσεφόνη, ήταν κόρη της θεάς της γεωργίας Δήμητρας και του Δία. Όταν είδε ο Πλούτωνας την Περσεφόνη την ερωτεύτηκε και την πήρε στον κάτω κόσμο. Η θεά Δήμητρα όμως τη ζήτησε πίσω. Από τότε τα δύο τρίτα του χρόνου η Περσεφόνη επιστρέφει στην μητέρα της στον πάνω κόσμο. Η χαρά της Δήμητρας πρασίνιζε τη γη και άνθιζε τα φυτά. Αυτά είναι οι εποχές της άνοιξης του καλοκαιριού και του φθινοπώρου. Τον επόμενο χρόνο η Περσεφόνη έχοντας φάει σπόρους από ρόδι που της έδωσε ο Πλούτωνας επιστρέφει στον κάτω κόσμο και η Δήμητρα λυπημένη κάνει και την γη άκαρπη. Αυτή είναι η εποχή του χειμώνα.
Στα ελευσίνια μυστήρια η επιστροφή της Περσεφόνης γιορταζόταν με τη σπορά του φθινοπώρου. Την αρχή του φθινοπώρου, όταν οι σπόροι της παλιάς συγκομιδής σπέρνονται στους αγρούς η Περσεφόνη ανεβαίνει και ενώνεται πάλι με την μητέρα της Δήμητρα, γιατί ο παλιός σπόρος ενώνεται με το νέο βλαστό. Ο Πλούτος ( Άδης ) συμβολίζει τον πλούτο του σιταριού που αποθηκευόταν σε υπόγεια σιλό κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. Έτσι τους καλοκαιρινούς μήνες η Περσεφόνη βρίσκεται μέσα στο σιτάρι του υπόγειου σιλού, στο βασίλειο του Άδη. (Θεωρία της αναγέννησης και της αιωνιότητας της ζωής).
Η ΑΡΠΑΓΗ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ Μέσα από τον παροιμιακό λόγο γίνεται φανερή η αξία του ψωμιού ως διατροφικό είδος. «Η βιάση ψήνει το ψωμί, μα δεν το καλοψήνει». «Δύο πέτρες αν δεν μονιάσουν, αλεύρι δε βγάζουν». «Ότι έσπειρες θα θερίσεις». «Όποιος σπέρνει το Γενάρη,παίρνει την ανεμοζάλη». «Μικρό μικρό τ αλώνι σου μ ας ειν καταδικό σου». «Βόιδι να μην αλώνιζε,κόρη να μην εγέννα και νιος να μην εθέριζε ποτέ του δεν θα εγέρνα». «Η ωραιότερη μυρωδιά είναι του ψωμιού, η ωραιότερη γεύση του αλατιού και η ωραιότερη αγάπη των παιδιών». (κινέζικη παροιμία)
Η ΣΤΕΝΗ ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕ ΤΟ ΨΩΜΙ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΛΑΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ OΠΩΣ: «Φάγαμε ψωμί και αλάτι» «Όταν λείψει το ψωμί φαίνεται η μέρα διπλή» «Είπαμε το ψωμί ψωμάκι» «Όποιος πεινάει καρβέλια ονειρεύεται» «Πρώτα θεμέλια του σπιτιού ψωμί κρασί και λάδι» «Υγεία και ξερό ψωμί» «Για ένα κομμάτι ψωμί» «Είναι μετρημένα τα ψωμιά του» «Να τιμάς το ψωμί που τρως» «Αυτή η δουλειά έχει ψωμί» «Βγάζει το ψωμί του» «Δεν είχε ψωμί να φάει» «Εμείς ψωμί δεν έχουμε κι η γάτα πίτα σέρνει» «Όποιος βαριέται να ζυμώσει δέκα μέρες κοσκινίζει» «Το ψωμί της ξενιτιάς είναι πικρό»
ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΙΤΑΡΙ ΚΑΙ ΤΟ ΨΩΜΙ Τρικέφαλος, δεκάποδος πενήντα δυο νυχάτος. Τι είναι ; (ο ζευγάς και τα βόδια) Όταν το θάβουν ζωντανεύει. Τι είναι; (ο σπόρος) Σαν ψιλόλιγνο δεντράκι χωρίς ρίζες δυνατές στο λιβάδι κιτρινίζεις και στηρίζεις θυμωνιές. Τι είναι;(το σιτάρι) Κοντός κοντός καλόγερος πρώτες,μετάνοιες κάνει. Τι είναι;(το στάχυ) Χίλιοι μύριοι κατεβαίνουν και οι δυο της απαντάνε και το όνομά τους αλλάζουν. Τι είναι;(σιτάρι,μυλόπετρες και αλεύρι) Φρέσκο είναι σαν την νια και ξερό σαν την γριά. Τι είναι;(η φρυγανιά) Από αλεύρι γίνεται στη ζεστασιά φουσκώνει και επάνω στο τραπέζι μας ψημένο καμαρώνει. Τι είναι; (το ψωμί)
ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΒΛΟ «Εγώ ειμί ο άρτος της ζωής» «Ουκ επ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος»
ΤΟ ΨΩΜΙ ΣΤΟΝ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΛΟΓΟ «Σκύβω της γης και σαν ψωμί φιλώ το μυρισμένο χώμα».(ν. Καζαντζάκης) «Οι νιες ζυμώνουνε ψωμί κι οι γριές το φούρνο πολεμάνε κι όλοι αρχινούν τραγούδια της δουλειάς το μόχθο ν αλαφρώσουν» (Ν. Καζαντζάκης) «Γλυκό ψωμί σαν ζύμωνες για να ξεχνάς τις λύπες τα λόγια που περίμενα ποτέ δε μου τα είπες» (Ν. Γκάτσος) «Κάτω στης Μαργαρίτας τ αλωνάκι, στήσαν χορό τρελό τα μελισσόπουλα» Στίχοι Οδυσσέας Ελύτης Η ειρήνη είναι το ζεστό ψωμί στο τραπέζι του κόσμου και τ αλέτρια που χαρίζουν βαθιές αυλακιές σ όλη τη γη ένα όνομα μονάχα γράφουν :ειρήνη (απόσπασμα από το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου) «ειρήνη» Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι σαν το ξεχασμένο στάχυ ο κόσμος γύρω άδειος κάμπος κι αυτοί στης μοναξιάς το θάμπος σαν το ξεχασμένο στάχυ άνθρωποι μονάχοι (στίχοι : Γιάννης\ Καλαμίτσας Μουσική : Γιάννης Σπανός Τραγούδι : Β. Μοσχολιού)
Ο Μίλτος Σαχτούρης εμπνεύστηκε το ποίημα αυτό από την πείνα της κατοχής. Ένα τεράστιο καρβέλι μια πελώρια φραντζόλα από ψωμί είχε πέσει στο δρόμο από τον ουρανό ένα παιδί με πράσινο κοντό βρακάκι και με μαχαίρι έκοβε και μοίραζε στον κόσμο γύρω. (Μίλτος Σαχτούρης)
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ Όταν πήγαιναν ν αλέσουν το σιτάρι στο μύλο τραγουδούσαν : Άλεθε,μύλε μου άλεθε βγάλε τ αλεύρι σου ψιλό τα πίτουρά σου τραγανά. Το πρωτόψωμο ήταν το ψωμί που ζύμωναν στους γάμους και τραγουδούσαν: Να πρωτοκοσκινίσω τ αλεύρι για το γάμο φούρνε μου καλά να ψήσεις το ψωμί καλά να το ροδίσεις Στόλιζαν το πρωτόψωμο με φύλλα ελιάς και τραγουδούσαν: Νύφη και κυρά νύφη μου στο πρώτο ζυμωτό σου ζάχαρη να ναι τ αλεύρι σου και κρύο το νερό σου.
ΟΜΑΔΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ
Εκπαιδευτική εκδρομή στις 31/03/2017 στα Γρεβενά και στο Μέτσοβο.
ΔΡΑΣΕΙΣ Κατά την εκπόνηση του προγράμματός μας πραγματοποιήσαμε εκπαιδευτική επίσκεψη στην Αλευροποιΐα <<Μύλοι Ροδιάς>> που εδρεύει στα Γρεβενά. Πρόκειται για μια οικογενειακή επιχείρηση με παράδοση στην παραγωγή αλευριού, η οποία ξεκίνησε το 1937 και είναι η 4 η γενιά που συνεχίζει αυτή τη δουλειά. Ο πρώτος μύλος ήταν γκαζόμυλος και έπειτα έγινε πετρόμυλος. Σήμερα εξελίχθηκε σε έναν υπερσύγχρονο κυλινδρόμυλο που τηρεί όλες τις προδιαγραφές που απαιτούνται για την ασφαλή επεξεργασία των σιτηρών έτσι ώστε να παράγεται ένα προϊόν υψηλών προδιαγραφών και άριστης ποιότητας. Συλλέγονται σιτηρά άριστης ποιότητας από τις καλύτερες ποικιλίες μαλακών σιτηρών, από την ευρύτερη περιοχή της Δ. Μακεδονίας. Στη συνέχεια παράγει και διαθέτει προς πώληση χάρτινες συσκευασίες: Αλεύρι για όλες τις χρήσεις, καλαμποκάλευρο, αλεύρι ολικής αλέσεως, αλεύρι για τσουρέκια κ.τ.λ.
Εποικοδομητική ήταν και η επίσκεψή μας στο εργαστήριο «Σπιτικών ζυμαρικών Μπαρμπαγιάννης» στο Ανήλιο Μετσόβου με διάφορα είδη παραδοσιακών ζυμαρικών. Τα ζυμαρικά φτιάχνονται με αγνά υλικά, χωρίς χρώματα και συντηρητικά από το 1986 και υπερέχουν σε ποιότητα. Ανάμεσα στα προϊόντα ζυμαρικών που παράγονται, βρίσκονται γεμιστά ζυμαρικά, λαζάνια, σπιτικές χυλοπίτες, τραχανάς κ.ά.
Τελευταία επίσκεψή μας, το Λαογραφικό Μουσείο Μετσόβου. Οι μαθητές είχαν την δυνατότητα να περιεργαστούν μια σειρά αντικειμένων καθημερινής χρήσης και να αντιληφθούν την αρχιτεκτονική ενός πραγματικού Μετσοβίτικου αρχοντικού. Το μουσείο λαϊκής τέχνης στεγάζεται στο ανακαινισμένο αρχοντικό Τοσίτσα. Αποτελεί δείγμα οργάνωσης και λειτουργίας παλαιού Μετσοβίτικου αρχοντικού. Το μουσείο σου δίνει την εντύπωση ότι η ζωή που κάποτε έπαλλε σε αυτό, συνεχίζεται και ότι ο αφέντης του σου ανοίγει τις πόρτες για να σε καλοδεχτεί και να σε καλωσορίσει.
Η βρύση της Πλατείας Η «φοντάνα ντι Κάμπουρι ντι ντισούπρα» ή βρύση του δημαρχείου χτίστηκε το 1858 και η ονομασία της σημαίνει «Βρύση πάνω από την πλατεία»