Τα Logistics & η Διαχείριση της Εφοδιαστικής Αλυσίδας στα Προγράμματα Σπουδών των Ελληνικών ΑΕΙ & ATEI Ι. Τσικής 1, Χ. Παπαποστόλου 2, Α.

Τα Logistics & η Διαχείριση της Εφοδιαστικής Αλυσίδας στα Προγράμματα Σπουδών των Ελληνικών ΑΕΙ & ATEI Ι. Τσικής 1, Χ. Παπαποστόλου 2, Α. Κονδύλη 3 Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων, Τμήμα Μηχανολογίας, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά, Ελλάδα 1 itsikis@gmail.com, 2 ekondili@teipir.gr, Περίληψη Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια τα Logistics και η Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας, αναγνωρίζονται πλέον από τις επιχειρήσεις ως ένας σοβαρός μοχλός μεγιστοποίησης της αξίας των αγαθών/υπηρεσιών που προσφέρουν στους πελάτες τους. Το γεγονός αυτό έχει δημιουργήσει αυξημένες ανάγκες σε εκπαιδευμένα στελέχη, τα οποία θα πρέπει να είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν, να αναπτύξουν και να διαμορφώσουν κατάλληλα το αντίστοιχο επαγγελματικό πεδίο. Αυτό έχει αναγνωρισθεί και από τα ακαδημαϊκά ιδρύματα και έτσι ολοένα αυξανόμενος αριθμός εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα προσφέρει τίτλους σπουδών ή και αντίστοιχα μαθήματα σχετικά με τα Logistics και τη Διαχείριση της Εφοδιαστικής Αλυσίδας. Στα πλαίσια αυτά, στόχος της προτεινόμενης εργασίας είναι να αποτυπώσει την παρούσα κατάσταση, τις τάσεις και τις προοπτικές στην παρεχόμενη εκπαίδευση σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο σε θέματα της Εφοδιαστικής στα Ευρωπαϊκά και ειδικότερα στα Ελληνικά ΑΕΙ, τα Πανεπιστήμια και τα ATEI. Στα πλαίσια αυτά διερευνώνται τα Προγράμματα Σπουδών των Σχολών των Μηχανικών και των Οικονομικών Τμημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς επίσης και το περιεχόμενο των αντιστοίχων μαθημάτων. Επίσης αναλύονται οι διαφαινόμενες τάσεις και προοπτικές στα αντίστοιχα επαγγελματικά πεδία και η σχέση που (πρέπει να) έχουν με την παρεχόμενη εκπαίδευση. Το κύριο εύρημα της εργασίας είναι ότι η εφοδιαστική αλυσίδα και τα Logistics δεν έχουν ενταχθεί ως αυτόνομη οντότητα τόσο στον κεντρικό σχεδιασμό του Υπουργείου Παιδείας όσο και στον κεντρικό σχεδιασμό του Υπουργείου Απασχόλησης. Επίσης η πιστοποίηση των επαγγελματιών του χώρου είναι ακόμη σε μάλλον πρώιμο στάδιο. Λέξεις Kλειδιά: εκπαίδευση, προγράμματα σπουδών, επαγγελματικά πεδία στην εφοδιαστική. PROCEEDINGS 1

1. Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια τα Logistics κατά πρώτο λόγο και η Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας (ΔΕΑ) ευρύτερα, αναγνωρίζονται με γοργούς ρυθμούς και στην Ελλάδα ως επαγγελματικές εξειδικεύσεις με πρωτεύοντα ρόλο στην επιτυχημένη πορεία μιας παραγωγικής αλλά και εμπορικής επιχείρησης. Σε σχέση με το άμεσο παρελθόν, η ΔΕΑ έχει αναβαθμιστεί από τον ρόλο του απλού και στις περισσότερες περιπτώσεις όχι ιδιαίτερα αυστηρού συντονισμού μεταξύ προμηθειών, παραγωγής, αποθήκευσης και διανομής/μεταφορών σε μια σύνθετη ειδικότητα που καταπιάνεται με όλες τις λειτουργίες της εφοδιαστικής αλυσίδας. Αυτό έχει αναγνωρισθεί καταρχήν από τις επιχειρήσεις, οι οποίες στα πλαίσια επενδύσεων στο σύνολο της εφοδιαστικής τους αλυσίδας, αναζητούν στελέχη με σπουδές σαφώς προσανατολισμένες στα Logistics και σε θέματα ΔΕΑ. Ως αποτέλεσμα, ολοένα αυξανόμενος αριθμός τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα προσφέρει τίτλους σπουδών σχετικούς με τα Logistics και την ΔΕΑ. Καταρχήν είναι κρίσιμο και σημαντικό να ορισθεί ίσουμε τι ακριβώς σημαίνουν οι όροι Logistics και Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας (ΔΕΑ). Η ΔΕΑ αναφέρεται στο σχεδιασμό και τη διαχείριση όλων των ενεργειών-δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τις διαδικασίες προμήθειας, την παραγωγή-μεταποίηση και όλες τις δραστηριότητες της διανομής. Επιπλέον, περιλαμβάνει το συντονισμό και τη συνεργασία με όλους τους εταίρους του δικτύου εφοδιασμού, που μπορεί να είναι προμηθευτές, ενδιάμεσοι κρίκοι, εταιρείες παροχής υπηρεσιών Third Party Logistics (3PL) και πελάτες. Κατ' ουσίαν, η Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας ενοποιεί και ολοκληρώνει το σχεδιασμό, τις προμήθειες, την παραγωγή, την αποθήκευση, τη μεταφορά και τις πωλήσεις τόσο μέσα στις επιχειρήσεις όσο και μεταξύ αυτών. Ο αντικειμενικός λοιπόν σκοπός της ΔΕΑ είναι η αύξηση της συνολικής κερδοφορίας κατά μήκος της αλυσίδας που συνεπάγεται την αύξηση της κερδοφορίας όλων των εταίρων της. Αυτό επιτυγχάνεται με την κατανόηση και ικανοποίηση των πελατειακών αναγκών στον απαιτούμενο χρόνο, και με την προσφορά προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και ανταγωνιστικού κόστους. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, απαραίτητα χαρακτηριστικά των εφοδιαστικών αλυσίδων που ανταγωνίζονται μέσα στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον είναι η ευελιξία και η ταχεία προσαρμοστικότητα τους στις δυναμικά μεταβαλλόμενες συνθήκες. Logistics είναι εκείνο το τμήμα της Διαχείρισης Εφοδιαστικής Αλυσίδας που σχεδιάζει, υλοποιεί και ελέγχει την αποδοτική και αποτελεσματική κανονική και αντίστροφη ροή και αποθήκευση των προϊόντων, υπηρεσιών και των σχετικών πληροφοριών από το σημείο PROCEEDINGS 2

προέλευσης τους έως το σημείο κατανάλωσής τους, ώστε να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των πελατών. Ενδεικτικές περιοχές εφαρμογών των Logistics περιλαμβάνουν τα: Business Logistics, Systems Logistics, Maritime Logistics, Logistics Υγείας, Logistics Στρατού, Περιβαλλοντικά Logistics, City Logistics, Crisis Logistics, Logistics Υπηρεσιών, Agrologistics και Reverse Logistics. 2. Διάγνωση Εκπαιδευτικών Αναγκών Οι εκπαιδευτικές ανάγκες ενός σύγχρονου επαγγελματία στη ΔΕΑ & τα Logistics καθορίζονται ουσιαστικά από το σύνολο των προβλημάτων και αποφάσεων που θα πρέπει σε καθημερινή βάση να επιλύει και να λαμβάνει προκειμένου να βελτιστοποιείται η λειτουργία της επιχείρησης και βέβαια να μεγιστοποιούνται τα κέρδη της. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να έχει εμπειρίες σε διάφορες σχετικές λειτουργίες και ταυτόχρονα να είναι ικανός να καθοδηγεί τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την διοίκηση δια-λειτουργικών επιχειρηματικών επιλογών. Όσον αφορά την ΔΕΑ θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίζει άμεσα και αποτελεσματικά ζητήματα που αφορούν τον καθορισμό του επιθυμητού επιπέδου εξυπηρέτησης του πελάτη, τη διαδικασία παραγγελιών, τις επικοινωνίες διανομής, τη διοίκηση αποθεμάτων, την πρόβλεψη της ζήτησης, τις μεταφορές, την αποθήκευση και φύλαξη, την επιλογή τοποθεσίας χώρου εγκαταστάσεων και αποθήκευσης, τη διαχείριση των υλικών & των πόρων, τον ανεφοδιασμό και τις διαδικασίες προμηθειών, τη διανομή πρώτων υλών και τη διανομή και παράδοση των τελικών αγαθών, την υποστήριξη στη διάρκεια του κύκλου ζωής, την συσκευασία, διάθεση και διαχείριση των αποβλήτων της παραγωγικής διαδικασίας, τη διαχείριση επιστροφών, κ.τ.λ.. Σε σχέση με τα Logistics, θα πρέπει να είναι σε θέση να οργανώσουν την εισροή, την εσωτερική διακίνηση και την εκροή υλικών και προϊόντων τόσο στα πλαίσια της επιχείρησης όσο και σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα. Με βάση τα παραπάνω μπορεί εύκολα κάποιος να συμπεράνει ότι τα στελέχη στον χώρο της διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας και των logistics δεν μπορούν απλά να είναι μόνο ειδικοί στις μεταφορές ή στη διαχείριση αποθεμάτων ή στην διαχείριση αποθηκών αλλά θα πρέπει να μπορούν να σχεδιάζουν συνολικά και να παίρνουν αποφάσεις σε ολόκληρο το φάσμα δραστηριοτήτων της εφοδιαστικής αλυσίδας. PROCEEDINGS 3

3. Σπουδαιότητα του Κλάδου των Logistics και της ΔΕΑ Σύμφωνα με τα στοιχεία πανελλαδικής έρευνας με σκοπό την μέτρηση του κλάδου εφοδιαστικής αλυσίδας & Logistics και την συμβολή τους στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2007 από το Υπουργείο Ανάπτυξης και την Ελληνική Εταιρεία Logistics, παρατηρούνται 2 αυτόνομες κατηγορίες ΔΕΑ. Η πρώτη κατηγορία αφορά υπηρεσίες που προσφέρονται από εξειδικευμένες εταιρείες παροχής υπηρεσιών (3PL & 4PL εταιρείες) καθώς και δραστηριότητες εφοδιαστικής αλυσίδας που εκτελούνται ενδοεπιχειρησιακά σε πλήθος παραγωγικών και εμπορικών εταιρειών. Αναλυτικά το σύνολο των μεγεθών εφοδιαστικής αλυσίδας για τις διάφορες κατηγορίες δραστηριοτήτων και επιχειρήσεων παρουσιάζονται στον πίνακα 1 που ακολουθεί: Πίνακας 1. Σύνολα μεγεθών εφοδιαστικής αλυσίδας Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών εφοδιαστικής αλυσίδας Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών εφοδιαστικής αλυσίδας Κατηγορία Υπηρεσιών Συνολικός Αριθμός Τζίρος (εκατ. ) Απασχολουμένων Σιδηροδρομικές μεταφορές 31,47 325 Οδική μεταφορά εμπορευμάτων 2.695,65 54.511 Διακίνηση & αποθήκευση φορτίων 218,61 4.318 Δραστ/τες άλλων γραφείων μεταφορών 1.240,68 21.173 Ιδιωτικές ταχυδρομικές δραστηριότητες 433,35 8.442 Σύνολο 4.619,95 88.749 Κατηγορία Δραστηριοτήτων Κόστος Δραστηριοτήτων Ε.Α. (εκατ. ) Αριθμός Άμεσα Απασχολουμένων σε Δραστηριότητες ΕΑ Βιομηχανία, τροφών, ποτών & καπνού 846,20 12.329 Βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας, δέρματος, ξύλου και χαρτιού & εκδόσεις - εκτυπώσεις 740,12 8.512 Ορυχεία - λατομεία & παραγωγή και επεξεργασία χημικών ουσιών, προϊόντων από ορυκτά, κ.α. Κατασκευή μηχανημάτων, συσκευών & εξοπλισμού Εμπόριο, συντήρηση και επισκευή αυτοκινήτων, οχημάτων και μοτοσικλετών Χονδρικό εμπόριο (πλην αυτοκινήτων, οχημάτων και μοτοσικλετών) Λιανικό εμπόριο (αυτοκινήτων, οχημάτων και μοτοσικλετών) 1.482,20 13.208 650,04 16.252 1.154,39 2.748 6.215,35 90.156 1.507,49 12.240 Σύνολο 12.595,80 155.445 Γενικό σύνολο 17.215,75 244.194 PROCEEDINGS 4

Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι συνολικά στην πρώτη και δεύτερη κατηγορία απασχολούνταν στην χώρα μας 244.000 εργαζόμενοι. Επίσης στην Ελλάδα ο κλάδος αποτελεί το 6.5% του ΑΕΠ, ενώ το αντίστοιχο ευρωπαϊκό ποσοστό αγγίζει το 12%. Ειδικά για την κατηγορία των εμπορικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων, η εφοδιαστική αποτελεί μεγάλο μέρους του τζίρου τους (7,58%), ειδικά αν συγκριθεί με το μέσο περιθώριο κέρδους τους (7,20%). Από τα παραπάνω μπορεί να κανείς να συμπεράνει ότι ο κλάδος των Logistics και γενικότερα της εφοδιαστικής αλυσίδας στην Ελλάδα αποτελεί ένα σημαντικό κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, ενώ αν επιπλέον αναλογιστεί τον ταχύτατα αυξανόμενο διεθνισμό των σημερινών επιχειρήσεων λόγω της εξέλιξης των τεχνολογιών της παραγωγής, των μεταφορών και επικοινωνιών, καταλαβαίνει πως η εκπαίδευση της Διαχείρισης Εφοδιαστικής Αλυσίδας και των Logistics αποτελεί σήμερα μια κεντρική πρόκληση για την ακαδημαϊκή κοινότητα. 4. Υπάρχουσα Κατάσταση Παρεχόμενης Εκπαίδευσης στην Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας και τα Logistics H μέχρι σήμερα προσφερόμενη εκπαίδευση στη Διαχείριση Εφοδιαστικών Αλυσίδων και τα Logistics περιλαμβάνει είτε σχετικούς κύκλους εξειδίκευσης, είτε τη διδασκαλία στις περισσότερες περιπτώσεις μεμονωμένων μαθημάτων στα πλαίσια γενικότερων προγραμμάτων σπουδών. Τα προγράμματα αυτά προσφέρονται τόσο σε προπτυχιακό επίπεδο σε Πολυτεχνεία, Οικονομικές Σχολές και Σχολές Διοίκησης Επιχειρήσεων, όσο σε μεταπτυχιακό επίπεδο ως γενικά ή εξειδικευμένα MBA, και σε μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών (Masters) στη Διοίκηση Παραγωγής ή σε συναφή αντικείμενα. Στον Πίνακα 2 που ακολουθεί παρουσιάζονται συνοπτικά τα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών με αποκλειστικό γνωστικό αντικείμενο την διαχείριση εφοδιαστικής αλυσίδας & logistics στην Ελλάδα, στον Πίνακα 3 τα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών με παρεμφερές γνωστικό αντικείμενο που έχουν περιλάβει στο πρόγραμμα σπουδών τους μαθήματα σχετικά με Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας & Logistics και στον Πίνακα 4 τα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών. PROCEEDINGS 5

Πίνακας 2. Προπτυχιακές Σπουδές με Αποκλειστικό Γνωστικό Αντικείμενο την Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας & Logistics ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Τ.Ε.Ι ΧΑΛΚΙΔΑΣ ΤΕΙ ΔΥΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ Τμήμα Τυποποίησης και Διακίνησης Προϊόντων(Logistics) Τμήμα Διοίκησης Συστημάτων Εφοδιασμού (Logistics) Τμήμα Διοίκησης Συστημάτων Εφοδιασμού ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΦΕΚ Α αρ. 184/5-9- 2006. ΦΕΚ Α αρ. 184/5-9- 2006. - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: Εφοδιαστική Αλυσίδα και Πωλήσεις (Supply Chain Management & Sales) - Πίνακας 3. Προπτυχιακές Σπουδές με Παρεμφερές Γνωστικό Αντικείμενο που Έχουν Περιλάβει στο Πρόγραμμα Σπουδών τους Μαθήματα Σχετικά με Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας & Logistics ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΙΤΛΟΣ ΕΞΑΜΗΝΟ ΤΜΗΜΑ ΙΔΡΥΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΕΥ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορίας και Διαφήμισης Εφοδιαστική Αλυσίδα - Logistics 5 Υ ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ Διοίκησης και Οικονομίας Διαχείριση Αποθεμάτων & Logistics 5 Υ ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ Εφαρμογών Ξένων Γλωσσών στη Διοίκηση και το Εμπόριο Εφοδιαστική 5 Υ ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Μηχανολογίας Εφοδιαστικη (Logisτics) 6 Ε ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ Χρηματοοικονομικής και Logistics (Οικονομική των Ασφαλιστικής Μεταφορών) 5 Ε Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ Διαχείρισης Πληροφοριών Εφοδιαστική 5 Υ Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ Μηχανολογίας Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας 7 Υ ΤΕΙ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση και την Εφοδιαστική (Logistics) 5 ΕΥ Οικονομία ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ Διοίκησης Επιχειρήσεων Διαχειριση Εφοδιαστικης Αλυσιδας - Logistics 7 Υ Τ.Ε.Ι. ΣΕΡΡΩΝ Διοίκησης Επιχειρήσεων Εφοδιαστική 6 Ε ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ Διοίκησης Επιχειρήσεων Εφοδιαστική 6 Υ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ Διοίκησης Επιχειρήσεων Εφοδιαστική Διαχείριση 5 Υ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ Λογιστικής Εφοδιαστική Διαχείριση Logistics 6 ΕΥ PROCEEDINGS 6

ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΕΙ ΔΥΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Πληροφορικής στην Διοίκηση και Οικονομία Επιχειρησιακής Πληροφορικής Εφοδιαστική 4 Υ Οργάνωση και Διοίκηση Εφοδιαστικής Αλυσίδας (Logistics) 4 Υ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΠΘ ΑΠΘ ΕΜΠ ΕΜΠ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝ. ΘΡΑΚΗΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Διοικητικής Επιστήμης και Οργάνωσης & Διοίκησης Επιχειρήσεων Marketing & Επικοινωνίας Μηχανολόγων Μηχανικών Μηχανολόγων Μηχανικών Μηχανολόγων Μηχανικών Χημικών Μηχανικών Διοίκησης Επιχειρήσεων Βιομηχανικής Διοίκησης και Διοίκηση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Διοίκηση Εφοδιαστικής Αλυσίδας - Logistic Δίκτυα Διανομής και Logistics Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Διαχείριση Αποθεμάτων και Διανομή Προϊόντων Εφοδιαστική (Μεταφορές Διανομή) Μηχανική Συστημάτων Εφοδιαστικής Διαχείρισης Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας & Logistics Συστήματα Διακίνησης και Διανομής Προϊόντων 6 Υ 6 Ε 7 Υ 10 Υ 7 ΕΥ 7 Υ 7 ΕΥ 6 Υ 7 Υ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Βιομηχανικής Διοίκησης και Οικονομική των Μεταφορών 8 Ε ΠΕΙΡΑΙΩΣ Βιομηχανικής Διοίκησης και Ειδικά Θέματα Διοίκησης Δικτύων Εφοδιασμού 7 Ε ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Οικονομικής Επιστήμης Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης Οικονομική των Μεταφορών και της Ναυτιλίας Σχεδιασμός & Βελτιστοποίηση της Εφοδιαστικής Αλυσίδας (VI) 4 Ε 9 Υ Πίνακας 4. Μεταπτυχιακές Σπουδές στην Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας & Logistics ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΠΘ ΠΕΙΡΑΙΩΣ & ΕΜΠ ΤΜΗΜΑ Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Σχολή Χημικών Μηχανικών & Τμήμα Βιομηχανικής Διοίκησης & ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ Διοίκηση Logistics Logistics (Συστήματα Εφοδιασμού & Διακίνησης Προϊόντων) PROCEEDINGS 7

Εξετάζοντας κανείς τους παραπάνω πίνακές μπορεί κανείς εύκολα να αντιληφθεί ότι η εφοδιαστική αλυσίδα και τα Logistics δεν έχουν ενταχθεί ως αυτόνομη οντότητα τόσο στον κεντρικό σχεδιασμό του Υπουργείου Παιδείας όσο και στον κεντρικό σχεδιασμό του Υπουργείου Απασχόλησης. Επίσης η πιστοποίηση των επαγγελματιών του χώρου είναι ακόμη σε μάλλον πρώιμο στάδιο. Επί του παρόντος στη χώρα μας λειτουργούν δύο τμήματα ΑΤΕΙ στη Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας & τα Logistics, τα οποία έχουν κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα. Πρόκειται για το Τμήμα Τυποποίησης και Διακίνησης Προϊόντων του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης και το Τμήμα Διοίκησης Συστημάτων Εφοδιασμού του ΑΤΕΙ Χαλκίδας, των οποίων οι απόφοιτοι, σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα 174/2006, Άρθρο 3 (ΦΕΚ Α αρ. 184/5-9-2006), δύνανται να απασχολούνται ως στελέχη επιχειρήσεων και οργανισμών σε όλο το φάσμα δραστηριοτήτων που έχουν σχέση με την τυποποίηση προϊόντων και διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Οι εν λόγω πτυχιούχοι, είτε αυτοδύναμα είτε σε συνεργασία με άλλους επιστήμονες, μπορούν να απασχολούνται σε έρευνες και μελέτες σε θέματα τυποποίησης προϊόντων και εφοδιαστικής. Στα πλαίσια της άσκησης του επαγγέλματός τους, οι παραπάνω αναφερόμενοι πτυχιούχοι μπορούν να ασκήσουν τις παρακάτω επαγγελματικές δραστηριότητες: α. Οργάνωση και διοίκηση της εφοδιαστικής αλυσίδας όπως αποθηκών, δικτύων διανομής, διακίνησης παραγγελιών, προμηθειών και προϊόντων. β. Εκπόνηση μελετών προγραμματισμού για την τυποποίηση προϊόντων, διασφάλιση ποιότητας, διαχείριση αποθεμάτων, προστασία περιβάλλοντος και γενικότερα βελτιστοποίησης της εφοδιαστικής αλυσίδας. γ. Ανάπτυξη και υλοποίηση μηχανισμών και διαδικασιών παρακολούθησης και ελέγχου ροής υλικών και προϊόντων. δ. Διαχείριση πληροφοριακών συστημάτων προγραμματισμού, παρακολούθησης και ελέγχου δραστηριοτήτων της εφοδιαστικής αλυσίδας. Επίσης μπορούν να απασχολούνται σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και μπορούν να διορίζονται στο δημόσιο και να εξελίσσονται στις βαθμίδες ιεραρχίας, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. 5. Συμπεράσματα Η βασική ερώτηση που πρέπει να θέσουν τόσο τα ακαδημαϊκά εκπαιδευτικά ιδρύματα όσο και οι εταιρίες Εφοδιαστικής Αλυσίδας και Logistics είναι τελικά τι Logisticians θέλουν αλλά κυρίως τι έχει ανάγκη η ελληνική αγορά. Θα πρέπει οι έλληνες Logistician να είναι απόφοιτοι PROCEEDINGS 8

πολυτεχνικών σχολών; οικονομικών σχολών; τεχνικών σχολών; απόφοιτοι σχολών διοίκησης επιχειρήσεων; Τι γνώσεις και ικανότητες πρέπει να διαθέτουν; Σε πιο επίπεδο διοίκησης θα πρέπει να απασχολούνται; Η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα, όπως τουλάχιστον υποδεικνύει η ευρωπαϊκή αλλά και παγκόσμια πρακτική, είναι καταρχήν ότι τα στελέχη της εφοδιαστικής αλυσίδας θα πρέπει να συνδυάζουν την εξειδικευμένη γνώση με την ικανότητα χρήσης ποσοτικών και μαθηματικών υπολογιστικών εργαλείων προκειμένου να είναι σε θέση να επιλύουν άμεσα τα προβλήματα που εμφανίζονται στην καθημερινή λειτουργία μιας εφοδιαστικής αλυσίδας. Εξίσου κρίσιμες όμως θεωρούνται και οι ικανότητες ηγεσίας αλλά και οι γενικότερες γνώσεις οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων οι οποίες θα επιτρέψουν στον έλληνα Logistician να βελτιστοποιήσει τον συνολικότερο σχεδιασμό και απόδοση της εφοδιαστικής αλυσίδας. Φαίνεται λοιπόν ότι τα κλασσικά προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών στην ευρύτερη περιοχή της οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων & εργοστασίων και γενικότερα της επιχειρησιακής έρευνας, που παραδοσιακά θεωρούνται ως το βασικό προσόν για την πρόσληψη σε μια υψηλόβαθμη θέση, δεν μπορούν να καλύψουν από μόνα τους τις ανάγκες των στελεχών της ΔΕΑ. Επιπρόσθετα θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν η προσφερόμενη εκπαίδευση στην ΔΕΑ & τα Logistics θα πρέπει να προσανατολιστεί σε ολοκληρωμένα προγράμματα σπουδών καθαρά εστιασμένων στην Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας και τα Logistics ή σε προγράμματα σπουδών με ευρύτερο γνωστικό αντικείμενο στην περιοχή της οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων και παραγωγής αλλά και επιχειρησιακής έρευνας, τα οποία αμφότερα θα οδηγούν στην απόκτηση τίτλων, ή αν θα πρέπει να εστιάσουμε σε εξειδικευμένα μεταπτυχιακά προγράμματα και εκπαιδευτικά/επαγγελματικά σεμινάρια που να απευθύνονται τόσο σε αποφοίτους σχετικών σχολών όσο και σε επαγγελματίες με σχετική εργασιακή εμπειρία. Τα προγράμματα που οδηγούν σε αναγνωρισμένους τίτλους και που προσφέρονται συνήθως από ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα απαιτούν, προκειμένου να χορηγήσουν τους αντίστοιχους τίτλους σπουδών τους, μια μακρά και σχετικά γραφειοκρατική διαδικασία που περιλαμβάνει εξετάσεις, εγκρίσεις και πιστοποιήσεις, μειώνοντας έτσι την προσαρμοστικότητα του προγράμματος στις ταχύτατα μεταβαλλόμενες εξελίξεις του κλάδου. Μειονέκτημα επίσης αποτελεί το γεγονός ότι σε ένα τέτοιο πρόγραμμα σπουδών δεν υπάρχει η δυνατότητα εξειδίκευσης στις ιδιαίτερες ανάγκες και απαιτήσεις μιας συγκεκριμένης εφοδιαστικής αλυσίδας, αφού αυτές διαφοροποιούνται σημαντικά από κλάδο σε κλάδο. Το βασικό όμως πλεονέκτημα των προγραμμάτων που οδηγούν σε τίτλους είναι η εξασφάλιση PROCEEDINGS 9

ότι ο εκπαιδευόμενος έχει κατακτήσει ένα υψηλό ποσοστό των απαιτούμενων γνώσεων, κάτι που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να εξασφαλισθεί απόλυτα σε ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα κατάρτισης. Ένα ακόμα καίριο ερώτημα είναι αν υπάρχει στην Ελλάδα ικανός αριθμός τόσο ακαδημαϊκών όσο και καταρτισμένων στελεχών επιχειρήσεων που τόσο οι εξειδικευμένες προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές τους όσο και η εργασιακή τους εμπειρία σε υψηλά διοικητικά επίπεδα σε μεγάλες εφοδιαστικές αλυσίδες, να τους επιτρέπουν να διδάξουν με πλήρη επιτυχία ένα «καθαρό» προπτυχιακό και μεταπτυχιακό μάθημα σε ΔΕΑ & Logistics ή/και να διεξάγουν µια πλήρη σειρά εκπαιδευτικών σεμιναρίων σε αρκετά πιο πρακτικό επίπεδο. Βιβλιογραφία 1. Lancioni, R., Forman, H., and Smith, M., (2001),.Logistics and supply chain education. Roadblocks and challenges., International Journal of Distribution & Logistics Management, Vol.31 No.10, pp.733-745. 2. http://el.wikiversity.org/wiki/supply_chain_planning_systems_(scp). 3. Υπουργείο Ανάπτυξης, Ειδική Γραμματεία Ανταγωνιστικότητα (2007), Ειδική Μελέτη με τίτλο: Πανελλαδική Έρευνα Μέτρησης του Κλάδου της Εφοδιαστικής Αλυσίδας και της Συμβολής της στην Ανάπτυξη της Εθνικής οικονομίας. 4. Εφημερίδα Καθημερινή,(2010), ένθετο Ελληνική Οικονομία, Φύλλο 22/4/2010, σελ. 21-22, Τίτλος Άρθρου: Μια επίκαιρη συζήτηση με τα μέλη του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Logistics. 5. Εφημερίδα Κέρδος, (2009), Φύλλο 18/4/2009, Τίτλος Άρθρου: Η κρίση χτύπησε και τα logistics. 6. Ιακώβου, Ε., Βλάχος, Δ., (2007), Εργαστήριο Ποσοτικής Ανάλυσης, Logistics και Διαχείρισης Εφοδιαστικής Αλυσίδας, Εργασία με τίτλο: Εκπαίδευση στη Διαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας και στα Logistics, Μάιος. 7. Οδηγός Επαγγελμάτων Τμήματος Τυποποίησης και Διακίνησης Προϊόντων-ΑΤΕΙ- Παράρτημα Κατερίνης. 8. Παρασκευαδάκης Δ., (2005), Οι προκλήσεις της εκπαίδευσης των Logistics σε φοιτητές και σε ειδικευμένο και μη ειδικευμένο προσωπικό επιχειρήσεων. 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο Logistics, Θεσσαλονίκη. 9. Προεδρικό Διάταγμα 174/2006, (2006), Άρθρο 3 (ΦΕΚ Α αρ. 184/5-9-2006). Οι πληροφορίες σχετικά με τα μαθήματα των Προγραμμάτων Σπουδών είναι από τις ιστοσελίδες ή τους Οδηγούς Σπουδών των αντιστοίχων Τμημάτων των ΑΕΙ της χώρας. PROCEEDINGS 10