Μια νέα αρχή: Ενίσχυση του συνδέσμου γονιών

144 ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΟ ΝΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΥ Μια νέα αρχή: Ενίσχυση του συνδέσμου γονιών Dr Phyllis Klauss, M TF, P h y c h o th e ra p is t. T α τε λ ε υ τα ία χρόνια τ ο ενδια φ έρ ο ν τω ν ερευ νη τώ ν έχει επ ικεντρω θ εί σ τα π ρώ τα λεπ τά, ώ ρες ή και η μ έρ ες τη ς ζω ής το υ ανθρώπου. Έ χουν γ ίν ει π ολλές π α ρα τηρ ή σ εις σ χ ετικά με τη σ υμπ ερ ιφ ορά κα ι τη ν ψ υχο λογία τη ς γυ να ίκα ς κατά τη δ ιά ρ κ εια τη ς εγκυμοσ ύνη ς και το υ το κ ετο ύ, όπως και τη ς χρ ονική ς π ερ ιόδου αμέσ ω ς μ ετά το ν το κ ετό. Οι π α ρ α τη ρ ή σ εις α υ τέ ς α φ ο ρούν τό σ ο τη μ η τέρ α όσο και τ ο νεογνό και μπ ορούν να απ οτελόσουν τη ν α φ ετη ρ ία γ ια α λλα γές στη φ ρ ο ντίδ α τ η ς μ η τέρ α ς και το υ νεογνού κα τά τη χρονική π ε ρ ίο δ ο πριν και μ ετά το ν το κ ετό. Για να κατα λ ά β ε ι κα νείς πώς τ ο κάθε κο μμάτι το υ puzzle μπ ορεί να τ α ιρ ιά ζ ε ι με τ ο άλλο, θα π ρέπει να α π οδεχθεί ό τι η π ερ ίο δ ο ς α υ τή μπ ορεί να θ εω ρ ηθεί ως ευ α ίσ θ η τη π ε ρ ίοδος. Κ ατά τη ν π ερ ίοδο αυτή η μ η τέρ α κα ι ο π α τέρ α ς είνα ι ιδ ια ίτε ρ α ευ α ίσ θ η το ι κα ι α νοιχτοί, ώ σ τε α λ λ α γ ές στη φ ρ ο ντίδ α τω ν ίδιω ν τω ν γονιώ ν να μπορούν να επηρ εά σ ουν τη μ ετέπ ειτα σ υμπ ερ ιφ ορά το υ ς π ρος το νεογέννητο. Ο όρος π ρ ό σ δ ε σ η (b o n d in g ) α να φ έρετ α ι σ τα α ισ θ ήματα αγάπ ης και σ υνα ισ θημ α τική ς κατα νόησ ης (e m p a th y ) που ο ι γ ο νείς αναπτύσσουν με το νεογέννητο. Η συνα ισ θηματική σύνδεση τη ς κάθε μ η τέρ α ς με το π α ιδί τη ς ανα π τύσ σ ετα ι σ ε δ ια φ ο ρ ετικά χρονικά δια σ τήματα. Έ τσ ι, μ ερ ικές μ η τέρ ες αναπ τύσσουν τη σ ύνδεσ η αυτή κατά τη διά ρκεια τη ς κύησης, όταν αισθανθούν τ α πρώ τα σ κιρ τή μ α τα το υ εμ β ρύου το υ ς, ενώ ά λλες μ η τέρ ες ακόμα γ ρ η γ ο ρ ό τε ρ α, γ ια τί με τη β ο ή θ εια τω ν υπερήχω ν η μ ητέρ α και ο π α τέρας μπορούν σ ήμερ α να δ ουν το υ ς π αλμούς το υ εμβρύου και να το φ α ντα σ θ ο ύ ν πώς θα είνα ι ό τα ν π ρόκειτα ι να έ ρ θ ε ι σ τον κόσμο. Κάποιοι γ ο ν είς αρχίζουν να αισ θάνονται τ α σ υ να ισ θ ή μ α τα που π ρ ο α να φ έρ θηκα ν κ α τά τη δ ιά ρ κ εια το υ το κ ετο ύ, ενώ άλλοι γο νείς, απ όλυτα φυσιολογικοί, χρειάζονται μια εβ δ ο μ ά δ α ή ακόμη και π ερ ισ σ ότερ ο γ ια ν ανα π τύξουν τη δ ια δ ικα σ ία π ρόσδεσ η ς μ ε το νεο γέννη το π α ιδί το υ ς. Π ολλοί π α ρ ά γο ντες επ ηρεάζουν το πώς οι γο νείς α ντιλα μ β ά νο ντα ι το νεογνό το υ ς. Εδώ και τρ ιά ν τα χρ όνια π ο λλές μ ελ έτες α σ χο λο ύ ντα ι με το ν τρ όπ ο με το ν οποίο οι γ ο ν είς αναπ τύσ σ ουν έναν ιδ ια ίτερ ο δ ε σμό με το νεο γέννη το π α ιδί το υ ς. Α υτός εν ερ γ ο π ο ιείτα ι από το γ εγ ο ν ό ς ό τι μ ερ ι κο ί γ ο ν είς έχο υ ν δ υ σ κολία ν αναλάβουν τ ο π α ιδ ί το υ ς, ιδ ια ίτερ α αν το νεογνό έχει π ροβλήματα, ή αν ο ι γ ο ν είς έχουν ά λυτα π ρ ο β λ ή μ α τα που α φ ο ρ ο ύ ν τη ν π α ιδική τ ο υ ς η λικία, ή αν υπ άρχουν ψ υχοπιεστικά γ ε γ ο ν ό τα που α φ ο ρ ο ύ ν τη ν π αρούσα ζωή το υ ς. Ο ι έρ ευ νες, επ ίσης, μ ελετούν τ ις π ρ α κτικές που εφ α ρ μ ό ζει το νοσοκομείο, ο ι οπ οίες μπ ορεί να δυσκολεύουν τις μ η τέρ ες να αισ θανθούν κοντά σ το π αιδί το υ ς, όπως π.χ. ο απ οχω ρισμός το υ ς από τ ο νεο γ έν ν η το με τη μ ετα φ ο ρ ά το υ στο Τ μήμα Νεογνώ ν. Μ ια από τ ις μ εγ α λ ύ τερ ες α λλα γές που έχουν επ ιτευ χθ εί μετά απ α υ τές τις π αρατη ρ ή σ εις, είνα ι το νεο γέννη το να μη μένει σ το Τμήμα Νεογνών, αλλά μετά το ν το κετό να μ ετα φ έρ ετα ι στο δω μάτιο τη ς μ ητέρ α ς το υ (room ing-in) και να π αραμένει μαζί τη ς μ έχρ ι τη ν έξο δ ό το υ ς από το μαιευτήριο.

ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΟ ΝΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΥ 145 Μ ε τη ν π ολιτική α υτή η μ η τέρ α γνω ρ ίζετ α ι κ α λ ύ τερ α με τ ο νεο γέννη το π α ιδ ί τη ς κα ι απ ρόσκοπ τα το βάζει σ το μαστό τη ς να θ η λά σ ει κάθε φ ο ρ ά που α υτό θ έλ ει να φ άει. Μ ε τη γρ ήγο ρ η τοπ οθέτηση τω ν ν εο γνώ ν στο μαστό τη ς μητέρας το υ ς αμέσω ς μ ετά το ν το κ ετό, τ α π ερ ισ σ ό τερ α θ η λά ζουν από 2 έω ς 3 φ ο ρ ές στη δ ιά ρ κ εια τω ν 5 πρώ τω ν ω ρώ ν από τη γέννησ ή το υ ς. Η γρ ή γ ο ρ η και συχνή σίτιση ε ν ε ρ γ ο π ο ιε ίτο έ ν τερ ο το υ νεογνο ύ και α υ ξά νει τη ν κινητικ ό τ η τά το υ, με απ οτέλεσ μα να επ ιτυγχά ν ε τα ι τα χ ύ τε ρ α η αποβολή το υ μηκω νίου. Μ ε το μηκώ νιο α π οβάλλεται ένα μ εγάλο φ ο ρ τίο χο λερ υ θ ρ ίνη ς και μ ειώ νετα ι η πιθ α νό τη τα νεογνικο ύ ίκτερου. Επίσης, η συχνή σίτιση διπ λασιάζει τη ν π α ραγω γή το υ γ ά λ α κ το ς σ τις δύο πρώτ ε ς εβ δ ο μ ά δ ες τ η ς ζω ής κα ι σ ε σ υ νδ υ ασ μό με τη σω στή τοπ οθέτηση το υ νεο γνο ύ σ το μαστό μειώ νονται τ α π οσοσ τά τω ν τρ α υ μ α τισ μ ένω ν θηλών. Έ να ακόμη π λεο νέκτη μ α τη ς γ ρ ή γ ο ρ η ς σ ίτισ ης, α λ λ ά και το υ room ing-in, είνα ι η μείω ση τω ν εγκα τα λελειμ μ ένω ν, π α ρα μελημένω ν και κακοπ οιημένω ν παιδιών. Ό τα ν τ ο νεογνό είνα ι ά ρρω σ το και χ ρ ε ι ά ζετα ι ειδ ική νοσηλεία, είνα ι π ά ρα πολύ σ ημαντικό να ενημερώ νονται οι γ ο ν είς και να σ υ μ μ ετέχουν όσο γ ίν ετα ι πιο σύντομα, ώ σ τε να α π ο φ εύ γετα ι ο φ ό β ος ό τι το νεο γνό θα π εθάνει. Μ ια σ ημαντική αλλα γή που μπ ορεί να γ ίν ει, είνα ι να δ ο θ εί η δ υ ν α τό τη τα στη μητ έ ρ α να έχ ε ι στη διά θεσ ή τη ς ένα ειδ ικ ά εκπ α ιδ ευ μένο άτομο, που θα τη βοηθήσει σ τη δύσ κολη δ ια δ ικα σ ία το υ το κ ετο ύ. Είνα ι γ εγ ο ν ό ς πως οι μ ητέρ ες, α λλά και οι π α τέρ ες νιώ θουν π ερ ισ σ ό τερ ο κοντά στο π α ιδ ί το υ ς, όταν υπ άρχει σ υνεχής σ υναισ θ η μ α τική κα ι φ υ σ ιο λο γική υπ ο σ τήριξη σ τη δ ιά ρ κ εια το υ το κ ετο ύ. Έ τσ ι, λοιπόν, τ ο ά το μ ο που θα επ ιλεγεί να β οη θή σ ει τη μ η τέρ α θα π ρέπ ει να είνα ι κα τά λλη λα εκπ α ιδευμένο, ώ σ τε με τ ις γνώ σ εις το υ να τ η ς π α ρ έχει τ α ακόλουθα: α) να τη ν κα θ η συχάζει, β) να τη ν π λη ρ ο φ ο ρ εί σ υνεχώ ς γ ια τ ις δ ιά φ ο ρ ες δ ια δ ικα σ ίες το υ το κετο ύ, γ) να τ η ς δ ιδ ά ξει τ ις τε χ ν ικ έ ς εκ είν ες που θα τη βοηθήσ ουν να α π οφ ύ γει το ν πόνο, χω ρ ίς να τη ς χ ο ρ η γη θ ο ύ ν φ άρμακα. Η μ α ία θα π ρέπ ει να π α ρ έχει τ ις υπηρ εσ ίες α υ τές. Θ α πρέπει, όμω ς, τ ο εκπ αιδ ευ μ έν ο α υ τό ά το μ ο να α π έχει π λήρω ς από ά λ λ ες δ ρ α σ τη ρ ιό τη τες σ το νο σ ο κο μ είο κα ι να α σ χ ο λ ε ίτα ι με τη σ υ μ π α ρ ά σταση στη μ η τέρ α και σ το σ υ γκεκριμ ένο μόνο το κ ετό. Σε χώ ρ ες που υπ άρχουν π ολλές μαίες, η δ υ ν α τό τη τα να π ρ ο σ φ έρ ο ντα ι υπ ηρεσ ί ες από τη μ αία είνα ι η κα λύ τερ η επιλογή, γ ια τί η μ αία γνω ρ ίζει πολύ καλά το α ντικείμενο και γ ι α υ τό μπ ορεί να π ρ ο σ φ έρ ει τη σωστή υπ οστήριξη. Μ ε τη ν εφ α ρ μ ο γή τη ς π ο λιτικής α υ τή ς ο ι μ ελ έτες έδ ειξα ν ότι: α) οι μ η τέρ ες είχαν λ ιγ ό τερ α π οσοστά καισ α ρικώ ν τομώ ν, β) το υ ς χορηγή θηκα ν λ ιγ ό τ ε ρ ο φ ά ρμακα, γ) σ ε μ ικρ ό τερ ο π οσοστό χ ρ ειά σ τη κ ε να υπ οστούν π ερινεοτομία, δ) είχα ν μ ικρ ό τερ η δ ιά ρ κ εια το κετο ύ. Η π ο λιτική α υτή δ ίν ει στη μ η τέρ α τη ν αίσ θησ η ό τι ό λα β ρ ίσ κο ντα ι υπό έλεγχο, ό τι έ χ ε ι π λήρη υ π ο σ τήριξη και, βέβα ια, ό τι έ χ ε ι σ υ ν έχ εια κάπ οιον άνθρω π ο κοντά τη ς. Έ τσ ι, α ισ θ ά νετα ι λ ιγ ό τερ ο πόνο και είνα ι ανακουφ ισ μένη από τ α συναισθήμ α τα φ ό β ου, ά γ χ ο υ ς κα ι μ ονα ξιά ς, που συνήθω ς σ υ νοδεύ ουν τ η δ ια δ ικα σ ία το υ το κ ετο ύ. Μ α υ τό το ν τρ ό π ο υπ οστήριξης, γ ια το υ ς γ ο ν είς α π ο φ εύ γετα ι η π ιθανότητ α να μ ετα τρ α π εί ο το κ ε τό ς σ ε τρ α υ μ α τική εμπ ειρία. Σ το ν τρ α υ μ α τικ ό το κ ε τ ό η μ η τέρ α α ι σ θ ά ν ε τα ι α π ρ ο σ τά τε υ τη, α ν επ α ρ κ ή ς ή π ρ ο δομένη. Έ χ ε ι α π ώ λεια ε λ έ γ χ ο υ τη ς κ α τά σ τα σ η ς κ α ι π ο λ λ έ ς φ ο ρ έ ς ν ιώ θ ε ι εξευ τελισ μ ένη. Ό λ α α υ τά μπ ορεί να επηρεά σ ουν τη ν αντίληψ η τη ς μ η τέρ α ς γ ια το

146 ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΟ ΝΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΥ ν εο γέννη το. Η έρ ε υ ν α επ ίσ ης α π έδ ειξε, ό τι με τη συνεχή υπ οσ τήριξη ο ι μ η τέρ ες έχο υ ν μειω μένα π οσ οσ τά κα τά θλιψ η ς και άγχους, ό τι έξι εβ δ ο μ ά δ ες α ρ γ ό τερ α α ι σ θά νοντα ι πολύ π λη σ ιέσ τερ α σ τα νεογνά το υ ς α λλά και το σ ύ ντρ ο φ ό το υ ς και, επ ί σης, ό τι θηλάζουν σ ε μ εγα λύ τερ ο π οσοσ τό τ α νεο γέννη τά το υ ς. Μ ε σκοπό να α π οφ ευ χθ εί η δ υ σ ά ρ εσ τη γ ια τ ο νεογνό α ντίδραση σ την α να ρ ρ ό φ η ση κα τα τη δ ιά ρ κεια τη ς ανάνηψ ης και με δ εδ ο μ ένο ό τι το 90% τω ν νεογνώ ν είνα ι ζω ηρά, η Α μ ερ ικα νική Α κα δημία Π α ιδ ια τρ ικ ή ς έδω σ ε ο δ η γ ία η α να ρρ ό φ ησ η να μην γ ίν ε τα ι σαν ρ ο υ τίνα αμέσ ω ς μ ετά το ν το κ ετό. Τ α νεογνά, λοιπ όν, που δ εν π α ρουσ ιά ζουν π ροβλήματα, δεν χ ρ ειά ζετα ι να τ α απ οχω ρίζουμε από τη μ η τέρ α το υ ς γ ια να λάβουν το πρώ το σ τά δ ιο τ η ς ανάνηψ ης. Το καθάρισ μα τη ς π ρόσθιας αναπ νευ σ τικής οδού μπ ορεί να γ ίν ε ι με απλό σ κούπ ισ μα τη ς μ ύ τη ς κα ι το υ σ τό μ α το ς το υ νεογέννητου. Το νεογνό, επίσης, πρέπει να α φ ή ν ετα ι μόνο το υ να απ οφασίσει γ ια το π ότε θα θηλάσει. Εάν δεν είνα ι έτο ιμ ο, δεν θα π ρέπει π οτέ να π ιέζετα ι με τη θηλή τη ς μ η τέρ α ς το υ σ το στόμα. Σ κοπ εύοντα ς σ την ευ κ α ι ρία το υ νεογέννητου να απ οφ ασίσ ει χω ρίς ενοχλήσ εις, θα π ρέπ ει να δίνο ντα ι α υ σ τη ρ ές ο δ η γ ίες ώ στε η χορήγηση βιταμίνης Κ ενδομυϊκά, η χο ρήγη σ η α λο ιφ ή ς σ τα μάτια, το πλύσιμο, καθώ ς κα ι οι μ ετρ ή σ εις π ερ ιμ έτρ ο υ κεφ α λή ς, ύψ ους κα ι β ά ρ ους να κα θ υσ τερούν το υ λ ά χ ισ το ν γ ια μια ώ ρα και δ εκα π έντε λεπ τά μ ετά το ν το κ ετό. Για λίγο χρόνο μ ετά το ν το κ ετό τ ο ν ε ογνό θα πρέπει να π α ρ α κολο υ θ είτα ι γ ια ν α ε π ιβ εβ α ιω θ εί ό τ ι ε ίν α ι υ γ ιέ ς. Κ α τό πιν, α φ ού τ ο σ κουπ ίσ ο υ μ ε με εξα ίρ εσ η τ α ά κρ α τω ν χερ ιώ ν το υ, το το π ο θ ετο ύ με π ρ οσεκτικά σ το θώ ρακα τη ς μ η τέρ α ς, όπου θα αρχίσ ει να κυλά γ ια να π ιά σ ει το μαστό τη ς. α) Τ ο π οθ ετώ ντα ς τ ο ν εο γ έν ν η το α μ έ σ ω ς μ ε τά τ ο ν τ ο κ ε τ ό σ το θ ώ ρ α κα τ η ς μ η τέρ α ς το υ, β) εξα σ φ α λίζο ντα ς τη διαμονή το υ στο δ ω μ ά τιό τη ς σ ε όλη τη δ ιά ρ κ εια τη ς παρ α μ ονή ς το υ ς σ το νο σ ο κο μ είο και γ) κρατώ ντα ς σ υνέπ εια όσον α φ ο ρ ά το μ η τρ ικό θηλασμό, επ ιτυ γχάνετα ι μια καλή αρχή γ ια μ ητρικό θηλασμό σ την περίπτωση που δεν χρ η σ ιμ οπ ο ιούντα ι ναρκω τικά φ ά ρμακα στον το κ ε τό (που μπ ορεί να π εράσουν στο έμ βρυο), όπως και ό τα ν δεν γ ίν ε τα ι π ερινεο τομία, η οπ οία μπ ορεί να μ ουδιά σ ει το ν τρ ά χ η λ ο τη ς μ ητέρ α ς. Η μ η τέρ α π α ρ ά γει τη ν ορμόνη ω κ υ τ ο - κ ίν η ". Η ορμόνη α υτή που π α ρ ά γετα ι φ υ σ ιο λ ο γ ικ ά σ τον οργα νισ μό, έχ ε ι ένα σ η μ α ντικό αριθμό λειτουργιώ ν. Μ ια από τις λ ε ιτο υ ρ γ ίε ς τ η ς ω κυτοκίνης πριν από το ν τ ο κ ε τ ό, είν α ι η αύξη σ η τω ν ω δίνω ν το υ το κ ετο ύ. Μ ετά το ν το κ ετό η ίδια ορμόνη π ρ ο κα λεί σύσπαση τη ς μ ήτρα ς, βοηθώ ν τα ς έτσ ι σ την απ οβολή το υ π λα κούντα κα ι τη ν απ οφ υγή α ιμ ο ρ ρ α γία ς. Ό τα ν τ α χείλη το υ νεογνού ακουμπ ούν στο μαστό τ η ς μ η τέρ α ς π ρ ο κα λείτα ι έκκρισ η ω κυτοκίνης, η οπ οία δ ιευ κο λύνει τη ν έξοδο το υ γ ά λ α κ το ς από τ ο μαστό. Επίσης, η ω κυτοκίνη ελα ττώ νει σημαντικά το ν πόνο πριν αλλά και μ ετά το ν τοκετό, μειώ νοντας το ν ουδό το υ πόνου. Η ορμόνη α υ τή π ρ ο κα λεί επ ίσης έντο να σ υναισ θήμ α τα η ρ εμ ία ς και οι μ η τέρ ες αισ θάνοντα ι χα λάρω σ η και υπνηλία. Ακόμη, η ω κυτοκίνη β ο η θ ά ει τη μ η τέρ α να α ισ θ ά νετα ι περ ισ σ ότερο κοντά στο νεογέννητο παιδί τη ς και γ ι α υτό κα λείτα ι και ο ρ μ ό ν η τ η ς α γ κ α λ ιά ς (T h e c u d d le " h o rm o n e ). Ε ίνα ι ε ν δ ια φ έρ ο ν να α ν α φ ε ρ θ ε ί ό τι η ω κ υ το κ ίν η ε ίν α ι μ ια σ η μ α ν τικ ή ορμ όνη που π ρ ο κα λεί μη -stress. Μ ε τη λ ε ιτο υ ρ γ ία τη ς έχ ο υ μ ε σ τρ οφ ή από τη ν επ ικράτη σ η το υ σ τρ εσ ογόνου συμπαθητικού σ υ

ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΟ ΝΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΥ 147 σ τή μ α το ς στο παρασυμπαθητικό, το οποίο π ρ ο κα λεί χαλάρω ση. Επίσης, η ω κυτοκίνη π ρ ο κα λεί τη ν έκκρισ η 19 ορμονώ ν από το γ α σ τρ εν τερ ικ ό σ ύσ τημα τη ς μ η τέρ α ς και το υ νεο γνο ύ. Μ ερ ικ ές από τ ις ο ρ μ ό ν ες α υ τέ ς π ροκαλούν ω ρίμανση το υ γ α σ τρ ε- ντερ ικο ύ σ υστήματος, όπως η αύξηση το υ μ εγέθ ο υ ς τω ν λαχνών. Η αύξηση αυτή τω ν λαχνώ ν αυξά νει τη ν απ ορρόφηση τη ς τρ ο φ ή ς τό σ ο στο νεογνό που θηλάζει, όσο και σ τη μ ητέρ α. Α ντίθ ετα, ό τα ν στη μ η τέρ α χ ο ρ η γ η θ εί εξω γενώ ς ω κυτοκίνη που έχ ει π α ρα σ κευ α σ θ εί φ α ρ μ α κευ τικά (η τεχνη τή α υ τή ορμόνη κα λ είτα ι και p it o c in ), τ ό τε η ορμόνη α υτή δεν π ερνά από το ν εγ κ έ φ α λο τη ς μ η τέρ α ς και επ ομένω ς δ εν έχ ει τ ις δ ρ ά σ εις που π ροαναφ έρθηκαν. Στην π ρ α γ μ α τικ ό τη τα, λοιπ όν, φ α ίν ε τ α ι πως η εξω γ εν ή ς ω κυτοκίνη π α ρ εμ β α ίνει στη δρά σ η τ η ς φ υ σ ικής ορμόνης κα ι επ ο μ έ νω ς μπ ορεί να π ρ ο κα λεί ω δίνες, που π ροξενούν π ερ ισ σ ό τερ ο πόνο. Η ανάπ τυξη το υ δεσ μού μ ετα ξύ γονιώ ν κα ι νεογνού ευ ν ο είτα ι από τη γρ ή γο ρ η και σ υνεχή επαφ ή. Το νεογνό αμέσ ω ς μ ετά το ν το κ ε τ ό β ρ ίσ κ ετα ι σ ε εγ ρ ή γ ο ρ σ η σε σχέση με τ ις επ όμενες η μ έρ ες. Τη χ ρ ο νική α υτή π ερ ίοδο μπ ορεί να δ εχ θ εί καλύ τ ε ρ α τ α ερ εθ ίσ μ α τα τω ν γονιώ ν, το ν ήχο τ η ς φ ω νής το υ ς, τ ο χα μ ό γ ελ ό το υ ς, το ά γ γ ιγ μ ά το υ ς, ενώ π ροσπ αθεί να εγκλιματ ισ θ ε ί σ το νέο κόσμο που π α ρ ο υ σ ιά ζετα ι μπ ροστά το υ. Στη φ άση α υτή ο ι γ ο ν είς θα π ρέπ ει να βοηθούντα ι γ ια να α ντιληφ θούν κα ι να γνω ρίσ ο υν τ ις φ υ σ ιο λο γικές δ υνα τό τη τ ε ς το υ νεογέννητου παιδιού το υ ς. Το νεο γέννη το μπ ορεί να μ ιμ ηθεί τη μ η τέρ α που β γ ά ζει τη γλώ σ σ α τη ς, να π α ρ α κο λ ο υ θ ή σ ε ι τη ν κίνησ η το υ κ εφ α λ ιο ύ το υ π α τέρ α, να α κ ο λ ο υ θ ή σ ει έν α α ν τικ ε ίμ ε νο που κινείτα ι μπ ροστά το υ ή να γ υ ρ ίσ ει σ τη φω νή τη ς μ η τέρ α ς και να σ τα μ α τή σ ει να κλαίει, ό τα ν ο π α τέρ α ς ή η μ η τέρ α το π α ίρνουν αγκα λιά. Είναι σ ημαντικό το γεγο νό ς, ό τι ό τα ν το νεο γέννη το το π ο θ ετείτα ι πάνω σ το θώ ρακα τη ς μ η τέρ α ς, τ ό τ ε ζεσ τα ίνετα ι και φ θ ά ν ει στη σω στή θ ερ μ ο κρ α σ ία πολύ γ ρ η γ ο ρ ό τερ α σ ε σχέση με τη ν το π ο θέτη σ ή το υ σ ε ο ια νδήπ ο τε θερ μ ο κρασία. Ό τα ν ο πατέ ρ α ς έχ ε ι τη ν ε υ κ α ιρ ία σ α υτή τη ν κρ ίσ ι μη π ερίοδο μ ετά το ν το κ ετό να π αραμείνει μ όνος με τ ο νεο γνό γ ια κάπ οιο χρ ονικό δ ιά σ τημα, τ ό τ ε σ υ μ μ ετέχ ει π ερ ισ σ ό τερ ο ε ν ερ γ ά στη φ ρ ο ν τίδ α το υ π αιδιού κα ι τη ν υπ οστήριξη τη ς μ ητέρ α ς. Μ α θα ίνο ντα ς ο ι γ ο ν είς τ ις δ υ ν α τό τη τες το υ π α ιδιού το υ ς μπ ορούν να απ αντούν σ τα σ ήματα που το υ ς σ τέλνει. Τα σ ήματα α υ τά δ εν είνα ι μόνο γ ια τις β α σ ικές φ υ σ ι κ ές α νά γκες το υ, α λλά γ ια τ ις σ υναισ θημ α τικ ές α ν τιδ ρ ά σ ε ις κα ι τ ις σ υ γκινησ ια κ ές απ α ντή σ εις που χ ρ ειά ζετα ι ένα νεο γέννητο. Τα νεο γέννη τα κινητοπ οιούντα ι από σ υγκίνησ η κα ι αγάπη, ενώ οι σ υναισ θ η μ α τικές α ν τιδ ρ ά σ εις τω ν γονιώ ν το υ ς σ χηματίζουν τη βάση γ ια τη ν εικό να το υ εα υ το ύ το υ ς. Σ τη δ ια δ ικ α σ ία το υ το κ ε το ύ ο ι γ ο ν είς εν ισ χ ύ ο ν τα ι ψ υ χ ο λ ο γ ικ ά με τη β ο ή θ εια που τ ο υ ς π ρ ο σ φ έρ ετα ι, γ ι α υ τό κα ι θα π ρέπ ει να κάνουν π λάνα γ ια β οήθεια στην π ερ ίοδο μ ετά το ν το κ ετό. Ό λ ε ς ο ι μ η τέ

148 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ-ΒΡΕΦΟΥΣ ρ ες χρ ειά ζο ντα ι σ υναισ θηματική, σ ω μ α τική και π ρακτική υπ οστήριξη γ ια ξεκ ο ύ ρ α ση μ ετά το ν το κ ετό. Μ ε το ν τρ όπ ο α υτό θα μπ ορέσουν να α ρ χίσ ουν να θηλάζουν, θα αρχίσ ουν να γνω ρίζο υ ν τ ο π α ιδ ί το υ ς κα ι θα βρουν χρόνο να π ροσαρμοσ τούν σ το ν καινούργιο ρ όλο το υ ς. Υ π οθέτουμε ό τι ο ι επ ιμ έρ ο υ ς αλλη λεπ ι δ ρ ά σ εις μ ητέρ α ς και νεογέννητου συμβαίνουν κατά τη δ ιά ρ κ εια τη ς π ρώ ιμης π ερ ι όδου και βοηθούν το μ ετα ξύ το υ ς δεσμό, βάζοντας μ αυτό το ν τρ όπ ο τ ις βάσεις γ ια τη ν ανά π τυξη τ η ς π ρ ό σ δ εσ ης. Η σ ημαντική αλλα γή στη μητρική συμπ εριφ ορά, που επ ιτυ γχάνετα ι με μόνο τη ν επαφή τω ν χ ειλιώ ν το υ νεο γέννη το υ με τη θηλή τη ς μ η τέρ α ς, η άμεσ η επ αφ ή τ η ς μ η τέρ α ς με το ν εο γ έν ν η το α μ έσ ω ς μ ετά το ν το κ ετό (που ε ξα σ φ α λ ίζετα ι με τη ν παραμονή το υ νεογνο ύ σ το δω μάτιό τ η ς (room ing-in), σε σ υ νερ γα σ ία με ό λους το υ ς γνω σ τούς μηχ α ν ισ μ ο ύ ς που α κο λο υ θ ο ύ ν τ ο μ ητρικό θ η λα σ μ ό, όπω ς α ισ θ ή σ εις, σ υ μ π ερ ιφ ο ρ ά κα ι ανοσοπ οίησ η, σ υ μ β ά λλο υ ν σ την π ρόσδεσ η τω ν γονιώ ν με το νεογέννητο π α ιδ ί το υ ς. Διαταοανέο rnc σνέσ, Γιάννης Ζ έρβας, Ψ υ χ ία τρ ο ς, Ε π ίκ ο υ ρ ο ς Κ α θ η γ η τή ς Π α ν ε π ισ τ η μ ίο υ Α θηνώ ν. «Η μ η τ ρ ικ ή α γ ά π η σ τ η β ρ ε φ ικ ή κ α ι τ η ν π α ιδ ικ ή η λ ικ ία ε ίν α ι τ ό σ ο σ η μ α ν τ ικ ή γ ια τ η ψ υ χ ικ ή υ γ ε ία, ό σ ο ο ι β ιτ α μ ίν ε ς κ α ι ο ι π ρ ω τ ε ΐν ε ς γ ια τ η σ ω μ α τ ικ ή υ γ ε ία.» John Bowlby «Π ο ιο ς α μ φ ιβ ά λ λ ε ι ό τ ι ό σ ο π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο κ α ι ό σ ο ω ρ α ιό τ ε ρ α χ α μ ο γ ε λ ά ε ι τ ο β ρ έ φ ο ς, τ ό σ ο π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο τ ο α γ α π ο ύ ν κ α ι τ ο φ ρ ο ν τ ίζ ο υ ν. Ε ίν α ι ε υ τ ύ χ η μ α γ ια τ η ν ε π ιβ ίω σ ή τ ο υ ς π ο υ η φ ύ σ η έ χ ε ι φ τ ιά ξ ε ι έ τ σ ι τ α μ ω ρ ά, ώ σ τ ε ν α μ α γ ε ύ ο υ ν κ α ι ν α σ κ λ α β ώ ν ο υ ν τ ις μ η τ έ ρ ε ς τ ο υ ς.» John Bowlby (1958) Η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ Η ΔΙΑΤΑΡΑΓΜΕΝΗ ΣΧΕΣΗ Α να π τύ σ σ ετα ι, δ εν ε ίν α ι δ εδ ο μ ένη. Ο χ ρ ό ν ο ς επ α φ ή ς σ η μ α ντικό σ το ιχ είο τό σ ο σ ε έ ρ ε υ ν ε ς σ ε ανθρώ π ους, όσο κα ι σ ε θ ηλα σ τικά. Α μ φ ίπ λευ ρ η σ χέσ η, δ εν β α σ ίζετα ι μόνο σ τη ν ψ υχική υ γ ε ία κα ι τ ις σ τά σ εις τ η ς μ η τέρ α ς. Το β ρ έ φ ο ς ε κ λ ύ ε ι τ ο μ η τρ ικό έ ν σ τικ το μ ε τ ις σ υ μ π ερ ιφ ο ρ ές το υ. O p p e h e im : M isopaedie. Luft: 40 π ε ρ ισ τ α τ ικ ά π ρ ω το π α θ ο ύ ς λ ο χ ε ια κ ή ς κα τά θ λιψ η ς. Π ιο χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ό σ ύμπ τω μα η ε χ θ ρ ό τη τα π ρ ο ς τ ο ν ε ο γ έννη το. C o g h ill: Τυπ ική φ ρ ά σ η : «.Δ ε ν α ν τ έ χ ω ο ύ τ ε ν α τ α γ γ ίζ ω α υ τ ό τ ο μ ω ρ ό. Έ τ σ ι κ ι α λ λ ιώ ς, π ο τ έ μ ο υ δ ε ν τ ο ή θ ε λ α.» Τ α π ρ ώ τα σ η μ ά δ ια ε μ φ α ν ίζ ο ν τα ι τ ις