γραπτή εξέταση στo μάθημα ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ( Διδαγμένο κείμενο)

γραπτή εξέταση στo μάθημα ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ( Διδαγμένο κείμενο) Τάξη: Β Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητές: K ε ί μ ε ν ο 18 19 Οὐδεμιᾶς τοίνυν τῶν ἄλλων στρατειῶν και φρουρῶν πώποτε ἀπελείφθην, ἀλλά πάντα τὸν χρόνον διατετέλεκα μετὰ τῶν πρώτων μὲν τὰς ἐξόδους ποιούμενος, μετὰ τῶν τελευταίων δὲ ἀναχωρῶν. καίτοι χρή ἐκ τῶν τοιούτων σκοπεῖν τοὺς πολιτευομένους φιλοτίμως καὶ κοσμίως ἀλλ οὐκ εἴ τις κομᾷ, διὰ τοῦτο μισεῖν τὰ μὲν γὰρ τοιαῦτα ἐπιτηδεύματα οὔτε τους ἰδιώτας βλάπτει οὔτε τὸ κοινόν τῆς πόλεως, ἐκ δὲ τῶν ἐθελόντων κινδυνεύειν πρὸς τοὺς πολεμίους ἅπαντες ὑμεῖς ὠφελεῖσθε. Ὥστε οὐκ ἄξιόν (ἐστι), ὦ βουλή, ἀπ ὄψεως οὔτε φιλεῖν οὔτε μισεῖν οὐδένα, ἀλλ ἐκ τῶν ἔργων σκοπεῖν πολλοί μὲν γὰρ μικρόν διαλεγόμενοι καὶ ἀμπεχόμενοι κοσμίως γεγόνασιν αἴτιοι μεγάλων κακῶν, ἕτεροι δὲ ἀμελοῦντες τῶν τοιούτων εὶργασμένοι εἰσὶ ὑμᾶς πολλά κἀγαθὰ. Λυσία Ὑπέρ Μαντιθέου 18 19 Παρατηρήσεις 1. Να μεταφράσετε το παραπάνω απόσπασμα. μονάδες 10 2. α) Γιατί ο Μαντίθεος αναφέρεται στην εξωτερική του εμφάνιση; β) Διαφαίνεται στο κείμενο κάποια προσπάθεια του Μαντίθεου να πείσει τους δικαστές, ώστε η δοκιμασία να είναι επιτυχή; Να αιτιολογήσετε την άποψη σας παραπέμποντας σε στοιχεία του κειμένου. μονάδες 15 3. α) Να περιγράψετε το ήθος του Μαντίθεου, όπως αυτό προκύπτει από το κείμενο. β) Να εντοπίσετε στο κείμενο τα ρητορικά πάθη. μονάδες 15 4. Σύμφωνα με την εισαγωγή του σχολικού βιβλίου, τι γνωρίζετε για το έργο του Λυσία; μονάδες 10 5. α) Να γράψετε δύο ομόρριζα, απλά ή σύνθετα, της νέας ελληνικής, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ἀναχωρῶν, διατετέλεκα, χρή, σκοπεῖν, ἀμελοῦντες. β)συνδιάσκεψη, λοιπόν, αόρατος, φίλτρο, γονέας: με ποιες λέξεις του κειμένου έχουν ετυμολογική συγγένεια οι παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής (να γράψετε μία λέξη του κειμένου για καθεμιά). μονάδες 10 Καλή επιτυχία - 1 -

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ (Διδαγμένο κείμενο) 1. 18. Από καμιά λοιπόν από τις άλλες εκστρατείες και αποστολές προς φρούρηση δεν έλειψα ποτέ ως τώρα, αντίθετα όλο τον καιρό συνεχώς μεταξύ των πρώτων εκστράτευα και με τους τελευταίους αποχωρούσα από τη μάχη. Και βέβαια πρέπει από τέτοιου είδους έργα να κρίνετε αυτούς που ζουν ως πολίτες με φιλοτιμία και με σύνεση, και όχι, αν κάποιος τρέφει μακριά μαλλιά, γιʹ αυτό το λόγο να τον μισείτε γιατί οι τέτοιου είδους συνήθειες από τη μια δε βλάπτουν ούτε τους πολίτες ούτε το δημόσιο, από την άλλη από αυτούς που θέλουν να κινδυνεύουν εναντίον των εχθρών ανεξαιρέτως όλοι εσείς ωφελείστε. 19. Επομένως δεν είναι δίκαιο, κύριοι βουλευτές, από την εξωτερική εμφάνιση ούτε να αγαπάτε ούτε να μισείτε κανέναν, αλλά από τα έργα να κρίνετε γιατί πολλοί, μολονότι μιλούν λίγο και ντύνονται ευπρεπώς, έχουν γίνει αίτιοι μεγάλων κακών, άλλοι όμως, ενώ αδιαφορούν για τέτοια πράγματα, σας έχουν προσφέρει πολλές και καλές υπηρεσίες. 2. α) Ο Μαντίθεος κάνει λόγο για την εξωτερική του εμφάνιση για να ανασκευάσει πιθανή κατηγορία ότι η μακριά κόμη που έτρεφε ήταν γνώρισμα της τάξης των ιππέων και υποδήλωνε φρονήματα ολιγαρχικά ή συμπάθεια προς τη Σπάρτη, πράγμα που ενοχλούσε τους φανατικούς δημοκρατικούς. Άλλωστε οι Αθηναίοι της κλασικής εποχής είχαν αρκετά κοντά μαλλιά με αποτέλεσμα η μακριά κόμη να ενοχλεί και να σοκάρει. Ενδεχομένως συνεπώς κάποιοι βουλευτές να επηρεαστούν συναισθηματικά και να απορρίψουν την υποψηφιότητά του. Γιʹ αυτό και κάνει λόγο για την εξωτερική του εμφάνιση, δικαιολογώντας τη σαν μια απλή συνήθεια που δεν είχε καμιά σχέση ούτε με το ολιγαρχικό πολίτευμα και τη Σπάρτη, αλλά ούτε και με θητεία στην τάξη των ιππέων. β) Η προσπάθεια του Μαντίθεου να πείσει τους δικαστές διαφαίνεται στο σημείο: «καίτοι χρή ἐκ τῶν τοιούτων σκοπεῖν τοὺς πολιτευομένους φιλοτίμως ἅπαντες ὑμεῖς ὠφελεῖσθε». Η προσπάθεια αυτή είναι εμφανής, όταν επισημαίνει την ουσία της δοκιμασίας που είναι οι πράξεις του και όχι η εξωτερική του εμφάνιση. Αυτό πρέπει να είναι το κριτήριο της επιλογής για δημόσια αξιώματα. Έτσι το γεγονός ότι εξετέλεσε άψογα τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, προεξοφλεί τη φιλοτιμία και την κοσμιότητά του στη διαχείριση των πολιτικών πραγμάτων. Επίσης η χρήση του β πληθυντικού προσώπου δεσμεύει τους βουλευτές για μια ευνοϊκή απόφαση. Δεν είναι δυνατό να αποκλείσουν έναν τέτοιο πολίτη από τα ανώτερα αξιώματα. Συμπεριφορές, όπως του Μαντίθεου, πρέπει να επιβραβεύονται, για να αποτελούν παραδείγματα προς μίμηση. 3. α) Ο Μαντίθεος παρουσιάζεται πάλι παρορμητικός, ενθουσιώδης, περήφανος νέος, φιλόπατρις και ευσυνείδητος. Υπογραμμίζει και πάλι το ήθος που έχει επιδείξει στις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, επιδιώκοντας ν ανασκευάσει την κατηγορία ότι σε δύσκολες ώρες έφυγε από την πόλη και συνάμα να κερδίσει την εύνοια των ακροατών του. Προχωρεί ύστερα ν αναιρέσει την κατηγορία εκείνη που αφορούσε τον λακωνικό τρόπο κόμμωσης και ένδυσής του, επισημαίνοντας με ευγλωττία ποιο πρέπει να είναι το ορθό κριτήριο αξιολόγησης του πολίτη: παρουσιάζεται έτσι ως νέος που αγαπάει και υπηρετεί πιστά την πατρίδα του, το μόνο πράγμα που πρέπει να ενδιαφέρει τους - 3 -

βουλευτές και όλους τους συμπολίτες του. Η ουσία της δοκιμασίας δεν είναι η εξωτερική εμφάνιση του ενδιαφερόμενου αλλά τα έργα του. β) Προφανής είναι η προσπάθεια του Μαντιθέου στην ενότητα αυτή να δημιουργήσει αφενός κλίμα συμπάθειας και εύνοιας προς τον εαυτό του και αντιπάθειας προς τους κατηγόρους. Έτσι, παρουσιάζετε ως ευπειθής, φιλόνομος και φιλόπατρις πολίτης που εκπληρώνει στο ακέραιο το χρέος του προς την πατρίδα και ποτέ δεν βλάπτει με τις πράξεις του τους συμπολίτες του αντίθετα, εκείνοι που τον κατηγορούν είναι άνθρωποι υποκριτές και επίβουλοι, γιατί στηριζόμενοι σε εξωτερικά (τυπικά) στοιχεία επιδιώκουν να τον μειώσουν ηθικά και πολιτικά, και εντέλει να τον βλάψουν, παραπλανώντας την κρίση των βουλευτών και διαστρέφοντας το ορθό αξιολογικό μέτρο για τον καλό πολίτη. Δημιουργεί αφετέρου αντιπάθεια στις ψυχές των ακροατών του προς τους κατηγόρους του, πράγμα που τον ωφελεί, γιατί πετυχαίνει ν αποκαλύψει τα ταπεινά τους κίνητρα στην υπόθεσή του και να κλονίσει έτσι τη βασιμότητα και την αξιοπιστία του κατηγορητηρίου του. 3. Σχολικό βιβλίο σελ.32: «Ο Λυσίας υπήρξε πολυγραφότατος ποικίλες υποθέσεις δημόσιες ή ιδιωτικές.» 4. α) ἀναχωρῶν: υποχώρηση, χωρητικότητα διατετέλεκα: τέλος, τελετή χρή: χρέος, χρεωστικός σκοπεῖν: σκέψη, δημοσκόπηση ἀμελοῦντες: αμέλεια, επιμελητής β) λοιπόν: ἀπελείφθην αόρατος: ὄψεως μισαλλοδοξία: μισεῖν φίλτρο: φιλεῖν γονέας: γεγόνασιν - 4 -

Γραπτή εξέταση στo μάθημα ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ( Αδίδακτο κείμενο) Τάξη: Β Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητές: Α. Αδίδακτο κείμενο Καί ἀφικνοῦνται ἐπί τό ὄρος τῇ πέμπτῃ ἡμέρᾳ. ὄνομα δέ τῷ ὄρει ἦν Θήχης. ἐπεί δέ οἱ πρῶτοι ἐγένοντο ἐπί τοῦ ὄρους καί κατεῖδον τήν θάλατταν, κραυγή πολλή ἐγένετο. ἀκούσαντες δέ ὁ Ξενοφῶν καί οἱ ὀπισθοφύλακες ὠήθησαν ἔμπροσθεν ἄλλους ἐπιτίθεσθαι πολεμίους. ἐπειδή δέ βοή πλείων τέ ἐγίγνετο καί ἐγγύτερον, ἐδόκει δή μεῖζον τι εἶναι τῷ Ξενοφῶντι, καί ἀναβάς ἐφ ἵππον καί Λύκιον καί τούς ἱππέας ἀναλαβών παρεβοήθει. καί τάχα δή ἀκούουσι βοώντων τῶν στρατιωτῶν θάλαττα θάλαττα καί παρεγγυώντων. ἔνθα δή ἔθεον πάντες καί οἱ ὀπισθοφύλακες, καί τά ὑποζύγια ἠλαύνετο καί οἱ ἵπποι. ἐπεί δέ ἀφίκοντο πάντες έπί τό ἄκρον, ἐνταῦθα δή περιέβαλλον ἀλλήλους καί στρατηγούς καί λοχαγούς δακρύοντες. Ξενοφῶν, Κύρου Ἀνάβασις 4, 7,21 24 ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ: παραβοηθῶ: τρέχω να βοηθήσω, τάχα δή: αμέσως λοιπόν, παρεγγυῶ: μεταβιβάζω διαταγή ή είδηση, θέω: τρέχω, ὑποζύγια: αχθοφόρα ζώα, ἐλαύνω: πηγαίνω έφιππος, οδηγώ, καταδιώκω, ἄκρον: κορυφή Π Α Ρ Α Τ Η Ρ Η Σ Ε Ι Σ Α. Να μεταφράσετε το κείμενο. B1. α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται: ὄρος: δοτική ενικού αριθμού ὄνομα: δοτική πληθυντικού αριθμού κραυγή: γενική πληθυντικού αριθμού θάλατταν: δοτική ενικού αριθμού πλείων: τον ίδιο τύπο στον υπερθετικό βαθμό μεῖζον: τον ίδιο τύπο στο θετικό βαθμό ἵππον: ονομαστική πληθυντικού αριθμού ἱππέας: κλητική ενικού αριθμού πάντες: δοτική πληθυντικού αριθμού λοχαγούς: γενική ενικού αριθμού μονάδες 20

β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται: ἦν: γ πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα και γ ενικό οριστικής μέλλοντα. ἐγένοντο: γ πληθυντικό ευκτικής και β ενικό προστακτικής αορίστου β. ἀκούσαντες: β πληθυντικό οριστικής μέλλοντα και γ ενικό ευκτικής αορίστου. ἀναλαβών: β ενικό οριστικής παρακειμένου και β ενικό προστακτικής αορίστου β. παρεβοήθει: α πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα και απαρέμφατο ενεστώτα. 20 Χ 0,5 =10 μονάδες Β2. α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: θάλατταν, κραυγή, ἀκούσαντες, ἐπιτίθεσθαι, πολεμίους, πλείων, εἶναι, ἵππέας, ἀλλήλους, δακρύοντες. 10 Χ 0,5=5 μονάδες β. ἐγίγνετο, ἀφίκοντο: Να γράψετε τις δευτερεύουσες προτάσεις με τα ρήματα αυτά και να τις αναγνωρίσετε συντακτικά (είδος, εισαγωγή, εκφορά, λειτουργία). 5 μονάδες Τύχῃ ἀγαθῇ!

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ (Αδίδακτο κείμενο) Π Α Ρ Α Τ Η Ρ Η Σ Ε Ι Σ Α. Και έφτασαν στο όρος την πέμπτη μέρα. Το όνομα του όρους ήταν Θήχης. Όταν οι πρώτοι έφτασαν στο όρος και είδαν τη θάλασσα έβγαλαν μεγάλη φωνή. Μόλις όμως ο Ξενοφώντας και οι οπισθοφύλακες τους άκουσαν νόμιζαν ότι άλλοι εχθροί τους επιτέθηκαν από μπροστά. Και επειδή ο θόρυβος γινόταν και μεγαλύτερος και (ακουγόταν) πιο κοντά, ο Ξενοφών νόμιζε ότι είναι κάτι σοβαρότερο και αφού επιβιβάστηκε στο άλογο και πήρε μαζί του και το Λύκιο και τους ιππείς έτρεχε να βοηθήσει. Και αμέσως λοιπόν άκουσαν τους στρατιώτες να φωνάζουν θάλασσα, θάλασσα και να μεταβιβάζουν την είδηση. Τότε λοιπόν όλοι έτρεχαν και οι οπισθοφύλακες και τα αχθοφόρα ζώα και τα άλογα πήγαιναν. Όταν όλοι έφτασαν στην κορυφή, τότε αγκάλιαζαν ο ένας τον άλλο και τους στρατηγούς και τους λοχαγούς με δάκρυα. 20 μονάδες B1. α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται: ὄρος: δοτική ενικού αριθμού ὄρει ὄνομα: δοτική πληθυντικού αριθμού ὀνόμασι κραυγή: γενική πληθυντικού αριθμού κραυγῶν θάλατταν: δοτική ενικού αριθμού θαλάττῃ πλείων: τον ίδιο τύπο στον υπερθετικό βαθμό πλείστη μεῖζον: τον ίδιο τύπο στο θετικό βαθμό μέγα ἵππον: ονομαστική πληθυντικού αριθμού ἵπποι ἱππέας: κλητική ενικού αριθμού ἱππεῦ πάντες: δοτική πληθυντικού αριθμού πᾶσι λοχαγούς: γενική ενικού αριθμού λοχαγοῦ β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται: ἦν: γ πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα και γ ενικό οριστικής μέλλοντα ὤσι, ἔσται - 7 -

ἐγένοντο: γ πληθυντικό ευκτικής και β ενικό προστακτικής αορίστου β γένοιντο, γενοῦ ἀκούσαντες: β πληθυντικό οριστικής μέλλοντα και γ ενικό ευκτικής αορίστου ἀκούσεσθε, ἀκούσαι ή ἀκούσειε ἀναλαβών:β ενικό οριστικής παρακειμένου και β ενικό προστακτικής αορίστου β ἀνείληφας, ἀνάλαβε παρεβοήθει: α πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα και απαρέμφατο ενεστώτα παραβοηθῶμεν, παραβοηθεῖν 20 Χ 0,5 =10 μονάδες Β2. α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: θάλατταν, κραυγή, ἀκούσαντες, ἐπιτίθεσθαι, πολεμίους, πλείων, εἶναι, ἱππέας, ἀλλήλους, δακρύοντες. ΑΠΑΝΤΗΣΗ θάλατταν: αντικείμενο στο κατεῖδον κραυγή: υποκείμενο στο ἐγένετο ἀκούσαντες: χρονική μετοχή, συνημμένη στο Ξενοφῶν και ὀπισθοφύλακες ἐπιτίθεσθαι: ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο στο ὠήθησαν πολεμίους: υποκείμενο, ετεροπροσωπία στο ἐπιτίθεσθαι πλείων: κατηγορούμενο στο ἐγίγνετο εἶναι: ειδικό απαρέμφατο, υποκείμενο στο ἐδόκει ἱππέας: αντικείμενο στο ἀναλαβών ἀλλήλους: αντικείμενο στο περιέβαλλον δακρύοντες: τροπική μετοχή, συνημμένη στο πάντες 10 Χ 0,5=5 μονάδες β. ἐγίγνετο, ἀφίκοντο: Να γράψετε τις δευτερεύουσες προτάσεις με τα ρήματα αυτά και να τις αναγνωρίσετε συντακτικά (είδος, εισαγωγή, εκφορά, λειτουργία). ἐπειδή δέ βοή πλείων τέ ἐγίγνετο καί ἐγγύτερον: Είναι μια δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο ἐπειδή. Εκφέρεται με οριστική παρατατικού (ἐγίγνετο), γιατί δηλώνει το πραγματικό. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα της κύριας πρότασης(ἐδόκει). ἐπεί δέ ἀφίκοντο πάντες έπί τό ἄκρον: Είναι μια δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο ἐπεί. Εκφέρεται με οριστική αορίστου (ἀφίκοντο), γιατί δηλώνει το πραγματικό. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας πρότασης(περιέβαλλον). 5 μονάδες - 8 -